အစေဝ်ဍောတ် ကၟာဝက် – ရးဇြာ
“တိသုနြ္ဒဳပိုဲ ဒှ်မံၚ်ယဲဟရေဟ်ဟရေတ်တၟာလံရ” ဂလာန်ဏံဂှ် ယဝ်အာတက်ကျာ ပ္ဍဲဝိုၚ်သဳကၠဳ ဆေၚ်ကဵုပရေၚ် ထတ်ယိုတ် ကေုာံ ပွဳပွူသဘာဝတံမ္ဂး ဂွံမိၚ်မွဲဏှမွဲဏှရ။ သုနြ္ဒဳ ညးမတုပ်ပမာ ‘မိ’ သတ်တံဏံ ဒှ်ယဲဍာံတှေ် သတ်မတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ်ညး၊ ဍေံမဒှ်ကောန်ဇာတ်ဂမၠိုၚ် ဟိုတ်နူမဴမံၚ်တှ် ညးဖအိုတ်ရတုဲ ဒုၚ်စၠောံလဝ်ယဲ နူညးဖအိုတ် ဟီုဂွံရ။ ဂွိုအ်ကၠောံဏီလေဝ် စွံလဝ်ကၠာရ။ ကောန်ညးသီုဖအိုတ်တံဂှ်တှေ် သွက်ဂွံဍိုက်ပေၚ်ကဵု ပရေၚ်ထတ်ယိုတ် ဖောအ်အ်ဗော်ဗော်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်တုဲ မ္ဒးက္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဘဝမၞိဟ် နကဵုဗီုပြၚ် ဗုၚ်ကရော်၊ မတ်ခလံက်၊ ကံၚ်ကေဲ၊ ဇြာဲဇြေဟ်၊ ဇုတ်သ္ကဲရိုဟ်ဒးသၟးနွံရ။ ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး မိသုနြ္ဒဳပိုဲဏံ စဒးစၞမှာရာသာ်လဵု၊ ဟွံသေၚ်တှေ်လေဝ် သၞနူမ္ၚးမွဲ၊ မွဲဂကူတံ ကၠုၚ်ကဵုဘဲတုဲ က္တဵုဒှ်အာယဲဟာဂှ် ညံၚ်ဂွံတီချိုတ်ပၠိုတ်မ္ဂး ပိုဲညးမဒှ်ကောန်ဇာတ်တံ ဂပ်ဝ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ၊ ထေက်ကဵုဒးဘိုၚ်စဵုဒၞာ ဝဳဝတ်ညး ဒဵုကလေၚ်ထတ်တိုန်ဗီုတြေံတေံ မွဲဝါပၠန်ရောၚ်။ လၟုဟ်မ္ဂး အကာဲအရာယဲ မိပိုဲဏံ ဇြိုၚ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲရတုဲ ဂကောံသုတေသနတံ ဗက်ဂၠိုက်ဂၠာဲ စမ်ၜတ်ကချော်ခ္ဍဟ်၊ ညာတ်ကၠုၚ်ဟိုတ်ဍေံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရ။ လ္ၚဵုဟီုဂှ် ဒၟာနူဗာ်ခၠါတ်ထောံ ဆုဒုန်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဇၞော် သီုဒးဒုၚ်စံၚ်ဒၟံၚ် ပၟတ်ဂြိုပ်ရိုဟ်ဟ်သၞာံ၊ လ္ၚဵုဂှ် ထေၚ်ဒၟာနူၜံက်၊ ဂၠံက်၊ ဂြဲပ္တိတ်ထောံကၠေၚ်ဍေန်၊ သၟုဟ်ဓါတ် ကေုာံ ၜံက်သုၚ်စောဲ ဍာ်ပလိုၚ်အဝိစိ၊ လ္ၚဵုဂှ် အာညာတ်ဒၟာနူတန်လဝ် ကၟိုန်ဍာ်အကြာၜဳ သွက်ပ္တိတ်ပၟတ်ဓါတ်လလဳ၊ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် အာညာတ်ဒုဟ် ပ္ဍဲခၟိက်ပလာတ် သတေတ်ရောၚ်လေဝ် သ္ဂးရ။ ၜိုတ်ညးတံဆဵုညာတ် ဟီုပ္တိတ်လဝ်သီုဖအိုတ်ဏံဝွံ ဗ္ၜတ်ဍေံကဵုဍေံ ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုရတုဲ ညးတံဟီုဗၠေတ်မံၚ်ရောၚ်ဂှ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံစးကၠုၚ်ဂလာန်ဏီရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အလန်ဏံမ္ဂး ခၟိက်ပလာတ်သတေတ်ဂမၠိုၚ် ဗီုလဵုကဵုဒၟံၚ်ဘဲ ကုမိသုနြ္ဒဳပိုဲရောဂှ် သုၚ်စောဲတၚ်နၚ် နူလိက်ပရေၚ်နာၚ်ဥု (DOCA) ချူလဝ် နကဵုက္ဍိုပ် (အမှိုက်များကို စနစ်တကျစွန်႕ပစ်ကာ၊ အကျိုးရှိစွာ ပြန်လည်အကျိုးပြုကြပါစို႕) ပ္ဍဲလိက် မျာန်မာအ်အလေန်တေံတုဲ ချူဏာမွဲပိုတ်ဍောတ်ကီုရ။
ပၞောဝ်ကဵုတၚ်ကော်မံၚ်ဆဴ သွက်အလဵုအသဳပိုၚ်ဍုၚ်တံ က္ဍဟ်ကှ်ဒၟံၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကဏ္ဍခၟိက်လေဝ် ပါလုပ် နဒဒှ်ဇြဟတ် ဇၞော်ဇၞော်မွဲကီုရ။ တံၚ်လဝ်ကိုန်ကမၠောန် ဍာ်ဇမၠေံ၊ ဍာ်ဇမၠိၚ်ခိုဟ်ဟ်တုဲ ကၠောန်ဗက်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် မာန်ကွေံကွေံတှေ် အောန်အိုတ် ပိကၠံသၞာံဂတတေံမှ ၜိုတ်ကဝက်ဓဝ်ဟေၚ် ဖအောန်ဖျေံမာန်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာတံ ဟီုလဝ်ရ။ လျိုၚ်ပလာတ်သတေတ် မသုန်ကၠံ ဒဵုမွဲဠက်တာန်ဂှ် ကၠောန်ပ္တိတ်ဒၟံၚ် ဇၟာပ်သၞာံတုဲ ရိုဟ်ဟ်မိနေတ်တှေ် ထိုၚ်ပလာတ်သတေတ်ဍောတ်ဇၞော် ၜိုတ်ၜါဠက်မဂှ် မၞိဟ်တံ ကၠဟ်ပရးဒၟံၚ်လၟိုန်ရောၚ်။ ထိုၚ်ခြဴခြဴဏံဂှ် ကွဟ်ပကောံ တုဲ ယဝ်စံၚ်ကဵုပၟတ်မ္ဂး ဓါတ်သွက်ဒှ်အန္တရာယ် ကုသတ်တံ မပ္တံအဳသာၚ်လေန်အံက်သာ်၊ ဒါၚ်အံက်သေန်တံ ပြးနှဴ အာကဵု ကျာပိုဲယီုမံၚ်တေံတုဲ စိုပ်အာအကြာဆီ၊ အကြာခယျာတှေ် ယဲကပေါတ်အၚ်္ဂ နွံအပ္ဍဲဗုၚ် သီုနာနာတံ က္တဵုဒှ် ကၠုၚ်မာန်ရ။ နကဵုအဆံၚ်ကောန်ကွာန်မွဲမ္ဂး ဟိုတ်နူစံၚ်ထိုၚ်ခြဴခြဴတုဲ ဓါတ်မြဴသာ်လဵုတံ ပြံၚ်ဒှ်တိုန်ဂှ် ၜိုန်ဟီုဟွံလေပ် လေဝ်၊ ယဝ်ဒုၚ်ဒးယက်တံဂှ်တှေ် သၟူမုဟ်ပိုဲ ဟွံဒးစိုတ် ဟုဲဟုဲဟတ်တ်ဇြိုက်က် ပသပသတံဟေၚ် ဟီုဒးတုဲ ဝေဒနာက္ဍိုပ်ဘိုၚ်မတ်ဗ္ၜူတံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒိဌရ။ ဟိုတ်နူစံၚ်ဒၟံၚ်ခၟိက်ဝွံတုဲ မ္ၚးနူဓါတ်ဍေံ မကဵုဘဲမာန်ဂှ် ဓါတ်ဂမ္တဴ နူတေံညိ၊ နူဏံညိတံ တိုန်ကောံဂွံလ္တူကျာ၊ ပ္ဍဲခြိုၚ် ဖလ်ကျာမဂြောပ်ဒၞာလဝ် မုက်ဂၠးတိတေံ ခတိုဟ်ထောၚ်အာတုဲ အသိၚ်ဂမ္တဴတ္ၚဲ သၠုၚ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ရိုဟ်အခိၚ်ရ။ တော်ကဵုအခိၚ်လောန်ကၠုၚ်တေံမ္ဂး သၟုဟ်ဂမ္တဴသၞာံဏံဂှ် သၠုၚ်အိုတ်ရောၚ် သ္ဂးရ။ ဟိုတ်နူဂမ္တဴတေံတုဲ မုဍေံကၠုၚ်ကဵုဖိုလ်လ္ပာ်ပရေံ အရၚ်သတ်တံရောဟီုတှေ် ဒဵုဍာ်ဒိပ် ညးမဖေက်ဓါတ်ဂမ္တဴ၊ သ္ပဒ္တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲစၚ်စောဲဂၠးတိ ဒိုဟ်သၟဝ်ကျာတေံ၊ ညးမဒှ်အဓိက သွက်ထိၚ်ကောပ်လဝ် ဥတုရာသဳဂှ် ဒးဒုၚ်လၚ်စှေ်မံၚ် သီုအသိၚ်တုဲ ဥတုရာသဳတံလေဝ် ဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်မွဲသာ် ပြံၚ်သၠာဲအာ ကြာန်န်ဓၟာန်ဓၟာန် ဖံက်က်ပၠန်န်အိုတ်ရ။ ဍာ်သွက်ဒးတန်ဒၟံၚ် နကဵုဗီုပြၚ်ဒိပ်ပ် ကလောံကလောံဂှ် လၚ်စှေ်ကၠုၚ် ဒှ်အာဍာ်ကီု တုဲကၠုၚ်ပံၚ်ဂွံကဵု ဍာ်မှာသၟိတ်၊ သၠုၚ်မုက်ဍာ်မှာသၟိတ်ဏံလေဝ် ဒးသၠုၚ်ဗက်တိုန် နူပကတိ၊ မသုန်စှော်သၞာံဂတတေံမ္ဂး ဍုၚ်ပ္တန်လဝ်ဇိုၚ်ၜဳဇၞော် ဒၞာဲတိသဝ်ဝ်၊ ဗီုဍုၚ်ၜၚ်ကံက်၊ ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တံမ္ဂး ဒးဗၠိုက်အာသၟဝ်ဍာ်ရောၚ်လေဝ် တောဆလဝ်အိုတ်ပၠန်ရ။ မသုန်စှော်သၞာံဂတနူဏံ မုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရောဂှ် ၜိုန်ဟွံတီချိုတ်ပၠိုတ်လေဝ် ကသီုတုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၃၈၁) ဏံမ္ဂး ပရူဟွံကေၚ်ဒှ်လဝ် ပွိုၚ်မွဲအာယုက် မကြာကၠံသၞာံဍောတ်တ်ဂှ် ကၠုၚ်ဒှ်လဝ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဍာ် ဇၞော်လောန်သၞောတ်တုဲ ဒဵုမလာတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် လာ်စှေ်၊ သီုၚိတ်ဏာမွဲကွာန်မာန်ဂှ် ဆဵုလဝ်ဂတမတ်ပိုဲရ။ ရံၚ် ကဵုဂလာန် ‘ယးသၞာံ ဒးဗှ်သၞာသၞာံဏံ’ ဂှ်တှေ် ဂတဏံ မုဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏီရောဂှ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်ဟီုရ။ သဘာဝလီုဏံ ဟွံသေၚ်ပုဟ်လေဝ် ညးမွဲဟွံဂံၚ်ဟီုရ။ လ္ပာ်လ္တူဒဵုဏံမ္ဂး ဗွိုက်သၠဲတိမသုန်ဠက် တိုၚ်ပန်ကၠၚ်ဂှ် မ္ဒးပြံၚ်အာ နဒဒှ်သၚ်ဗ္တဳကန္တာရ ဇၟာပ်သၞာံတုဲ လ္ပာ်သတ်ဍာ်တေံတှေ် ဟိုတ်နူခၟိက်ဇိုၚ်ဂၠိၚ်တံ ဇွောဝ်စိုပ်အာမှာသၟိတ်ဝွံဟေၚ် သတ်ဍာ်စှ်ပိကိုဋ်ဂကူတံ မ္ဒးကၠက်အာ၊ သတ်ဍာ်ပန်စှော်ပန်တၟံကၠံတံ မ္ဒးဒုၚ်ချိုတ်ဒၟံၚ်ရ။
အစောန်ပလီု၊ ဍေံမကၠုၚ်နူခၟိက်ဏံ ၜိုတ်လဵုအသိၚ်ဇၞော်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍုၚ်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ် ကၠိုဟ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္တိတ်သၞောဝ် သွက်စဵုဒၞာ နွံဟွံအောန်ရ၊ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၃၊ ၈၊ ၂၀၁၉) တေံမ္ဂး အလဵုအသဳဍုၚ်ချဳလဳတံ ပ္တိတ်သၞောဝ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဂွံဆဵု ကေတ်ရ။ ရုၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် တဲဇၞော်တှေ် ပ္ဍဲပွိုၚ်တြဴဂိတု၊ ရုၚ်ကမၠောန်တဲဍောတ်တှေ် ပွိုၚ်ၜါသၞာံ၊ ရဲရာန်ဖျာမွဲတၠတှေ် ထိုၚ်ခြဴခြဴၜါမဟေၚ် ဂွံအခေါၚ်သုၚ်စောဲရ၊ ၜက်အာနူအခိၚ်ကဵုလဝ်တေံတုဲ ယဝ်ဟွံဗက်စမ္ဂး ဒဏ်သၠုဲဒဝ်ဠာအမေရိကာန် (၃၇၀) ဒးဒုၚ်ရောၚ် သ္ဂးလဝ်ရ။ ယြဴသာ်ဂှ်ကီု ပ္ဍဲတိုက်အာယျှ ဒိုဟ်အဂၞဲ မပ္တံဍုၚ်သေံ၊ ဍုၚ်အေန်ဒိုဝ်တံလေဝ် ပ္တိတ်ကၠုၚ်သၞောဝ်သေဲသေဲကီုရ။ ခၟိက်ဍေံမကၠုၚ်နူသဘာဝ ညံၚ်ရဴတၞးဆု၊ တၞးဒုန်၊ ဆုအိုဟ်ဟ် ဒုန်အိုဟ်ဟ်တံဝွံ ဗဳဇဍေံဂှ် ဟိုတ်နူကၠုၚ်နူမိတိသုနြ္ဒဳရတုဲ အာယုက်အိုတ်မ္ဂး ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲၜါသၞာံဟေၚ် ကသေၚ်ဒှ်တိ၊ ဘိုၚ်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်မံၚ်ကဵု ရှ်သြဇာ၊ အရၚ်မိတမၠာဏီရောၚ်။ ခၟိက်ပလာတ်သတေတ်၊ ဍေံမကၠုၚ်နူ ဓါတ်ပံၚ်ကောံဏံဝွံ ပြးဗၠိုက်စှေ်အာ အကြာတိလေဝ် ဟွံဒှ်ဖျုန်မွဲ သၠောံကဵုတိလောဲလောဲသၟးဟွံက သီုဗက်ခက်ခိုအ် စဵုဒၞာထောံ လၟေၚ်ကမၠောန်သဘာဝ တၟာလံဏီတုဲ မိပိုဲက္တဵုဒှ်ယဲရောၚ် သ္ဂးရ။ သွက်ဂွံဖန်ဖက်အရာခၟိက်၊ ဍေံမၞုံလအာ ဒၞာဲစိုပ်ဒၞာဲဟွံၜိုဟ်ဏံတုဲ ကသပ်တၠပညာတံ တိတ်ဒၟံၚ်နာနာရ။ လ္ၚဵုဟီုဂှ် ကလေၚ်သုၚ်စောဲကပေါတ် မအိုဟ်လောဲ ဗီုတြေံတေံ မပ္တံဂွဳစိုက်ကဵု သၠအၚ်၊ သၠဗြာတ်၊ စက္ခူ၊ နခွက်ချာ၊ ထိုၚ်၊ ဗာလေဝ်နွံ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ကလေၚ်သုၚ်စောဲ ထပ်ကဵုထပ် ဒဵုဍေံစာ်ထောၚ်တုဲမှ ပကောံလဝ် သွက်ရဲကလေၚ်ပၠၚ်တၟိလေဝ်နွံရ။ ခြာဟွံလံ ဂတတေံတှေ် အလဵုအသဳဍုၚ်ပိုဲဏံ ကေတ်အရီုအဗၚ် နူအလဵုအသဳဍုၚ်နဝ်ဝေတုဲ ကၠောန်ပ္တိတ်သၟုဟ်ဓါတ်ဇြဟတ်စက် နကဵုခၟိက် ပလာတ်သတေတ် အရၚ်သုၚ်စောဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဗုတ်တိဗဳလာတ်ရောၚ်ဂှ် ဂွံမိၚ်တုဲ မၚ်စၟဳမံၚ်ဖိုဟ်ရ။
ပြသၞာမံက်တိုန်မွဲမွဲဗီုတုဲ ယဝ်မိက်ဂွံသောၚ်ထောံ ဒဵုပြေပြံၚ်ၜိုဟ်သိုဟ်မ္ဂး မ္ဒးဗက်ဒတောဝ် ဟိုတ်ဍေံနူတံတေံရ။ တမ်ဍေံဂှ် နွံလဝ်အတိုၚ်ဂှ်တုဲ ဗက်ဗာ်ဒၟံၚ်ကၞာၚ်ဍောတ်တ်တံသၟးတှေ်တုဲ လ္တူထုဲလံ လ္တူလံဗီုပိုဲဂဗမံၚ်ဂဥုဲၜူမာဲဏံ ပၠန်ရောၚ်၊ ခၟိက်ဝွံ အလဵုလဵုဍေံပြဟ်စှေ်ကၠုၚ် နူအာကသတေံတုဲ စိုပ်တိဏံမှ ဇိုၚ်ဍေံကၠုတ်ဗက်အာမံၚ် နးပးဟွံသေၚ်ရ။ မၞိဟ်တံ ကၠောန်ဗဒှ်လဝ်တုဲ မၞိဟ်သုၚ်စောဲတံပၠန်ဟေၚ် ကလေၚ်ဂြာတ်တြးလဝ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲဇၟာပ်မၞိဟ်တံ တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်၊ ကေတ်လျိုၚ် နွံဍာံဍာံမ္ဂး ဟွံဒးမၚ်မံၚ် ပိကၠံသၞာံဂတတေံမှ ယအ်စှေ်ကဝက်ဂှ်တုဲ တ္ၚဲဏံ ကၠောန်တှေ် တ္ၚဲဏံခၟိက်အးရောၚ်ဂှ် ဂံၚ်ကေတ်တာလျိုၚ်ပေၚ်ၚ်ရ။ ခၟိက်ဝွံ ပိုဲဂွံနၚ်မးမး ဒၞာဲလဵုဟၟဲရ။ စိုပ်ကၠုၚ်တဲပိုဲ အကြာဂွဳစိုက်ကပေါတ်ဝွံ ညးတော်စုတ်လဝ် သီုၚုဟ်ထိုၚ်ခြဴခြဴဏံကီုရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ဒၞာဲတၠဂုဏ် သွက်ဂွဳစိုက်ကပေါတ်အရၚ်ပိုဲလေဝ် ဟီုဂွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သီုဒးရာန်လဝ်ကဵုသၠုဲ၊ သီုဒှ်မံၚ်တၠဂုဏ် မွဲသာ်ကီုဏံဂှ် ကာလစိုပ်အာကဆံၚ်ပၟိက်ပိုဲ စိုပ်ဒတုဲတေံမှ ပိုဲကၠဟ်ထဝေၚ်ထောံ လောဲလောဲတှေ် ပိုဲဝွံ ဒှ်ညးဟွံတီဂုဏ်သၠုဲ၊ ဒှ်ညးရော်ဂုဏ် ဟွံလေပ်မွဲရ၊ လောန်ကၠုၚ်ၜိုတ်ၜါစှော်သၞာံတေံ ကေၚ်စိုပ်လဝ် ကွာန်ဇီုပရိုက် ဟွံအောန်က္တုန်ရ။ ကွာန်ဝွံ နွံပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာတုဲ လုပ်အာနူဂၠံၚ်ပါ်ကွာန်ဇီုသာဲ လၟာ်ဗၟံက်၊ လောန်အာကွာန်အဗြေၚ် ခြာဟွံလံတှေ် စိုပ်ရ။ ဒှ်ကွာန်မည်မွဲတုဲ ဇၟာပ်လုပ်အာကွာန်ညးတံတှေ် ဟွံဆဵုခၟိက်အကြာဂၠံၚ်ဂှ် ဒှ်တၚ်အမ်သဝ် ထေက်မွဲရ။ နကဵုစေဝ်ပၞောန် နဲကဲသာ်လဵု ကွာန်ညး ဂွံအးမံၚ်လၟိုန်ရောဂှ် ဟွံတီရ။ ဒဵုအခိၚ်လၟုဟ် ညးတံထိၚ်လဝ် အခိုက်သီခၟိက်ညးမာန်မံၚ်ဖိုဟ်ဂှ် ဂွံလဝ်တၚ်စၟဳစနွံရ။
ပၞောဝ်ကဵုသတ်လ္တူဒဵု နွံမံၚ်စှ်ကိုဋ်ဏံတှေ် သတ်ပရးဒၟံၚ်ခၟိက်ဂှ် နွံဆၜိုတ်သတ် မနဿမွဲဂကူဓဝ်တုဲ သတ်သှေ်ဒၟံၚ် ‘၉၉၉၉၉၉’ ဒစိတ်တြဴမတေံမ္ဂး ခၟိက်မုရောလေဝ် ဍေံဟွံတီသက်က်ရ။ ရန်ကဵုခၟိက် ညံၚ်ဂွိုအ်ပြးတုဲ အလဵုအသဳတံ ၜိုန်ဗက်ဗါန်ထ္ၜးဒၟံၚ် ဗဳနာၚ်ကဵုသတိ မပ္တံ “လ္ပကၠဟ်ခၟိက်ညိ”၊ “ကၠဟ်ခၟိက်ဒၞာဲဏံညိ”၊ “ကၠဟ်ခၟိက်ဒၞာဲဏံတှေ် ဒဏ်သၠုဲ ၜိုတ်တေံၜိုတ်ဏံ” တံလေဝ် ခၟိက်ဂမၠိုၚ်ဟေၚ် ကလေၚ်ၚိတ်ထောံ ဒဵုလိက်ဗ္စူဗၠိုက်ဂှ် ဂွံဆဵုမံၚ်ဖိုဟ်ရ။ သဘာဝမၞိဟ် ဟီုကဵုအမိၚ်တှေ် ဟွံမိက်ကလၚ်ဏံဂှ် ပြံၚ်ထောံနဲကဲတုဲ ဗက်ကသေံကၟဝ်ဆဝ်မ္ၚုဟ် နကဵုဒၠောံဗ္တောန်ကျာ်တြဲ၊ တံၚ်ဒၠဲဏာ လ္ပာ်ဒှ်ကုသိုလ်မ္ဂး ဒးရးဂၠိုၚ်ရောၚ် ထေၚ်ရ။ ခၟိက်ဇကု သုၚ်စောဲလဝ်မွဲဏံဂှ် လ္ပကၠဟ်ထွေၚ်လဝ် ဒၞာဲဟွံ ထေက်ကဵုကၠဟ်တံတုဲ ဌာန်ဒၟံၚ်ဂၠံၚ်ဍာန်၊ ဍုၚ်ကွာန်တံ သၟးဇ္ၚးမံၚ်မ္ဂး အိုတ်ကဵုညးဆဵုညာတ်ဂမၠိုၚ် မြဟ်မြဴစိုတ် သောၚ်သၠောၚ်သ္ပဝ်မိပ်စိုတ်၊ စိုတ်ခိုဟ်စိုတ်ပြဲ ညးဒှ်ကၠုၚ်တှေ် ဂုဏ်ဖဵုဇကု သီဂိုၚ်လဝ်ခၟိက်ဏံရ။ ပယျးဓါတ်ကုသိုလ် စိုတ်ခိုဟ်ညးတေံ ဗျာပ်စိုပ်ကၠုၚ်ဇကုမ္ဂး ဇကုလေဝ် ဂွံကုသိုလ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူခၟိက်ဇကုမွဲဍောတ်ဏံတုဲ သတ်မွဲဒှ်အာအန္တရာယ် ဒဵုလမျီုဒးအိုတ်မ္ဂး ဇကုဂှ် ဒှ်ညးဗက်ဂစိုတ်မံၚ်သတ်တံ မွဲကဆံၚ်လေဝ် ဟီုဂွံရ။ ယဝ်လဝ်စိုတ်ဇကုမွဲ ဓဝ်သ္ပစမၞိဟ်တီတာလျိုၚ်၊ ဗက်ကေတ်မံၚ်နာမုက်၊ ညံၚ်ကဵုအေဟ်ကွေံကွေံတုဲ ညးဂမၠိုၚ် ဟွံဗက်ကၠောန်တှေ် မုလေဝ်ဟွံတၟေၚ်ပုဟ်မ္ဂး ကူစိုပ်အာ ဥပမာအ္စာလဴလဝ်တေံရ၊ ရန်တၟံကဵု ပလးကဝိုၚ်တုဲ တြုံမွဲ ကွာ်ကြေဝ်မံၚ် ဇိုၚ်သၚ်ဗ္တဳမွဲဒၞာဲရ။ အာညာတ်ဒးက ‘သၞံၚ်’ ဂမၠိုၚ် ၜက်မံၚ်လ္တူသၚ်နွံတုဲ ရပ်ထွေၚ်ဖျေံကဵု ပ္ဍဲဍာ်တေံမွဲတုဲ မွဲပၠန်ရ။ တြုံသၟာၚ်မွဲညာတ်တုဲ ‘မိဿဟာဲမွဲဓဝ် ဗက်ကပှ်မံၚ်ဏံဂှ် မုတၟေၚ်ကီုရော သၟာန်ရ။ ‘ဍာံမံၚ်ရရဲ ဆဂး နာ ‘က’ နွံ ပ္ဍဲတဲအဲဏံတှေ် တၟေၚ်ရောၚ်’ ဂးတုဲ ဗိုတ်ဖျေံဏာ ပ္ဍဲဍာ်တေံရ။ လ္ၚဴမွဲမတှေ် ၜိုန်ဗုတ်ကၠေၚ်ဟွံဂွံလေဝ် ကၠေၚ်လ္ၚဴဂှ် ဗုတ်လဝ်ကဵု မလ္ၚဴဟေၚ်ရ။ ခိုဟ်ကဵုပရေံဝွံ ဟိုတ်နူမိဿဟာဲဟွံသေၚ်တုဲ ကာလလဵု မံၚ်မွဲစွံဟွံဂွံ၊ ဒၞာဲပရေံဂၠိုၚ်ဂှ် အရာခိုဟ်ဟ်တံ ဒးပဲါတိတ်တုဲ ဒၞာဲခိုဟ်ဂၠိုၚ်တှေ် အရာပရေံတံ ဒးကၠေံအာဂှ် ဓမ္မတာရ၊ ယြဴညးမွဲ တာလျိုၚ်ဇကုမှ ဇကုကေတ်ဟွံမာန်မ္ဂး သွက်ဂွံကေတ်အာတာလျိုၚ် အိန်ထံၚ်ညး၊ အရၚ်ကွာန်၊ အရၚ်ဂကူ၊ အရၚ်ဍုၚ်ညးဂှ် ကာလလဵုလေဝ် ဒှ်ဟွံမာန်ရောၚ်။ ကိစ္စပိုဲအိုဿီုဂှ် ကုသိုလ်မွဲဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ဏာ သြၚ်လ္ပာ်ခိုဟ်မာန်တုဲ ပွသွက်ဒှ်ကုသိုလ် ဆၜိုတ်မ္ဒးပ္တိတ်ဇြဟတ် ဟွံဇြိုၚ်ဟွံသာ၊ အကြာအာ၊ အကြာကၠုၚ်လေဝ် ကၠောန်ဂွံဗီုဏံမှ ဟွံကၠောန်ဏီမ္ဂး ပိုဲဂှ် ဒှ်အာညးဟွံသ္ပဂရု၊ ဟွံပတှေ်ကုသိုလ်မွဲရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ အရာဝဳဝတ်ယဲ၊ မိသုနြ္ဒဳလေဝ်ဒှ်၊ သ္ၚိဌာန်၊ ဂၠံၚ်ဍာန်၊ ဍုၚ်ကွာန်လေဝ်တၟး၊ ရဲဗက်သၟ့းလေဝ် ဂွံကုသိုလ်၊ ဒှ်ဖဵုပိသွါၚ်၊ ပိထာၚ်ဏံ ရုပ်ရဴညံၚ်မံက်ပြဟ်ဟ်မ္ဂး ပိုဲတံညးဂမၠိုၚ် တံၚ်တဲဗန်ကံ ကသေအ်ကၟဝ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်အာ ညဳညဳသာသာစိုအ် ….။
0 Comments