မယံင် (ဍုင်မန်)

ပရေင်ညးဍုင်ကွာန် ဒးယိုက်ဝန်ပၞာန်ဂှ်  နကဵုကံင်ဇြဳပၞာန်တအ် နဲကဲနာနာသာ် သၠုင်အသိင်တုဲ ဒေသရးမွဲဗီု၊ ဒေသ တွဵုရးမွဲဗီု ဗီုဂွံ ဗီုကေတ် ဓမံက်မံင်ရုပ်ရဴနွံရ။

ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ ဂၠာဲပကောံကောန်ပၞာန်တၟိဂှ် သွက်ကံင်ဇြဳပၞာန်တအ် ဂွံဗပေင်ဇြဟတ်ပၞာန်ဂှ် စိုပ်မံင်တရဴတုဲ လၟုဟ် မ္ဂး ထပ်သၠုင်လဝ်အသိင် ပရေင်ဂၠာဲပကောံကောန်ပၞာန်တၟိတအ်ပၠန် ဂွံတီကေတ်ရ။

သွက်ဂွံဂၠာဲဗပေင်ပကောံကောန်ပၞာန်တၟိဂှ် ကံင်ဇြဳပၞာန်တအ် ပံက်လဝ် ဂကောံကဆံင်င်နွံတုဲ ပ္ဍဲရးဇၞော်လ္ဒောဝ်ဂြိုဟ် ဍုင်မွဲဗီု၊ ဒေသတွဵုရးကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ် မွဲဗီု ဂၠာဲပကောံဒၟံင်ဇြဟတ်ပၞာန်တၟိနွံ ဗီုပြင်ဟွံတုပ်ညးသ္ကအ် ရ။

နဲကဲဗီုပြင် ဂၠာဲပကောံကောန်ပၞာန်တၟိအဆံင်င်ဂှ် ၜိုတ်လ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ဂွံ ပတိုန်ထ္ၜးဏာ ဗွဲလၟေင်င်ရ။

∆ ကံက်ပကောံကေတ်အတိုင်စရင်မၞိဟ်အဝဲစိုပ်

ပ္ဍဲဒေသရးဇၞော် ဍုင်ဇၞော် မပ္တံကဵု ရးသေတ်ကိုင်၊ ရးမဂွေ၊ ရးမာန္တလေဝ်၊ ရးလ္ဂုင်၊ ရးဗ္ဂော စတမ်တအ်ဂှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်အဝဲ စိုပ် (၁၈) သၞာံဂှ် ကံက်စရင်တုဲ အတိုင်ပ္ဍဲစရၚ်ဂှ် ဂကောံပကောံပကေဝ်ကောန်ပၞာန်တအ် ၜိုတ်ဒးကေတ်ဂှ် ကော် ကေတ်နွံရ။

လတူဍုင် ပ္ဍဲကွာန် ပ္ဍဲအရာပ်မွဲမွဲ ရံင်ကဵုအရာပ်ဇၞော်ဍောတ်တုဲ မွဲအရာပ် ၂ တၠ၊ ၃ တၠ ကံက်ကော်အတိုင်စရင်နွံဂှ်ရ။ နဲကဲဗီုပြင်ကော်ကေတ်ဗီုဏံဂှ် ပၞာန်ဗၟာ ကော်သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဍေံဟွံတၟေင်ကွေံကွေံရ။ လတူဏံပၠန်ဂှ် ဂကူဗၟာ ဇြဟတ်ထံက်ဂလာန်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မပ္တံကဵုကောန်ညးဍုင်ကွာန် ဗော်ထံက်ဂလာန်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ  ဗီုကဵုကောန်ဗော် ကျဖောအ် (ပျဳဃာၚ်ဖျဵု) ဍေံ ကဵု ညးဍုင်ကွာန်ထံက်ဂလာန် လ္ပာ်ဗော်ကျဖောအ် ထံက်ဂလာန်ဇြဟတ်ပၞာန် နွံရ။

ဆဂးဂှ် ညးဍုင်ကွာန်ဟွံစှ်ေစိုတ် ဟွံထံက်ဂလာန်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ်မ္ဂး ပါဲဓလေတ် နဲညးကဵုညးလေဝ် နွံဘောန ဘောနံင်ရ။ တုဲပၠန် မၞိဟ်ဒေါံဟွံဂွံ ပါအာပ္ဍဲပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဘာပၞာန်စှ်ေတုဲ နူကၠာဟွံတိတ်မုက်ပၞာန်ကီု၊ အဃောနွံပ္ဍဲ မုက်ပၞာန်ကီု ဂြိပ်တိတ်အာ သီုလွဟ်နွံ၊ ဂြိပ်တိတ်အာ မၞိဟ်သၟးလေဝ် နွံဟွံအောန်ရ။

∆ နဲဂၠာဲပကောံဒေသတွဵုရး (ဒေသကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်)

အတိုင်သၞောဝ်ဥပဒေယိုက်ဝန်ပၞာန်ဂှ် လတူစရင်သ္ၚိကၟိန်မၞုံဂှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်တြုံ မၞိဟ်ဗြဴ ကံက်ကေတ်လဝ်စရင်နွံရ။ လတူ စရင်ဂှ် တန်တဴကဵု ကွာန် အရာပ်ဇၞော် ဍောတ်တုဲ ကေတ်လၟိဟ်ပၞာန်ရ။ ကွာန် အရာပ်ဓမ္မတာမ္ဂး ၂ တၠ၊ ၃ တၠ ကေတ် ကၠုင်ဗွဲလၟေင်င်ရ။

ဒေသရးကဵု ဒေသတွဵုရး (ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်) တအ်ဂှ် ဗီုပြင်ဓမံက်ရုပ်ရဴတၞဟ်ခြာနွံရ။ ဒေသတွဵုရးဂှ် ဟိုတ် နူဒှ်ဂကူကောန်ဍုင်အရင် (ဂကူဗၟာဟွံသေင်)တုဲ ဟွံဂရတ်လဝ် ဗီုကဵု ဒေသရးဇၞော်တေံရ။

လၟိဟ်ဂှ် တုပ်ကဵုရးဇၞော်တုဲ ဗီုပြင်ဓမံက်ရုပ်ရဴဂှ် ဟွံတုပ်ရ။ ကွာန် အရာပ်မွဲမွဲ အတိုင်ဗၞတ်ဗ္ၜတ်လၟိဟ်ဒးကေတ်ဂှ် ညးတာလျိုင်ဂကောံစၟဳစၟတ်ဂၠာဲကောန်ပၞာန်တၟိတအ် ကဵုလဝ်ကသပ်ကု သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် အရာပ်တအ် ဂၠာဲဂၠံင်သ္ကဲ ရ။

ဂၠာဲဂၠံင်သ္ကဲဟီုဂှ် လၟိဟ်မၞိဟ်ဒးကေတ်တာလျိုင် သ္ပကောန်ပၞာန်ပ္ဍဲကွာန် ပ္ဍဲအရာပ်တအ်ဂှ် ကဵုလိင်ကေတ်မၞိဟ်ရ။ ပ္ဍဲဒေသ တွဵုရးဂှ် ဒှ်မံင်ဂကူကောန်ဍုင်အရင် (တွဵုရးမန်မ္ဂး မန်၊ ကရေင်၊ ဗအိုဝ်)နွံဂၠိုင်တုဲ ကဵုလဝ်ကသပ်၊ ကဵုလဝ်အခေါင် လိင်စုတ်မၞိဟ်စၞးရ။ မၞိဟ်စၞးတအ်ဂှ် ဒှ်ဂကူဗၟာတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဂွံဖျေံစိုတ်ဂၠိုင်ရ။

ဗွဲမဂၠိုင်မ္ဂး သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံင် သၟာတမ္ၚာ (ရဲကောန်ကပ္ဍဲၜဳ) ဂကူဗၟာတအ်ရ။ ဂကူဗၟာတအ်ဂှ် အဆက်နူကဵု ညးတာ လျိုင်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ်၊ အဆက်သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်တအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂၠာဲလိင်စုတ်မၞိဟ်စၞး ကွာန် အရာပ်တအ်ဂှ် မွဲတၠမ္ဂး အောန်အိုတ် ၁၅ ကိုဋ်ကဵု ၃၀  ကိုဋ်ရ။ မွဲတၠ နကဵုၚုဟ် ၁၅ ကိုဋ်၊ ၃၀ ကိုဋ်ဟီုဂှ်လေဝ် မၞိဟ်လိင်ဂွံဍာံဍာံဂှ် ၅ ကိုဋ်၊ ၁၀ ကိုဋ်ဓဝ်ရ။ သှ်ေနူဂှ် ညးတာလျိုင် ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန် ဒေသမဆေင်စပ်တအ် စုတ်ထိုင်ပဠောံရောင်။

∆ ဂၠာဲပကောံကောန်ပၞာန် နဲတၞဟ်တၞဟ်

ပရေင်ဂၠာဲပကောံကောန်ပၞာန်တၟိဏံဂှ် အခိင်လအ်ကၠုင်တုဲ အကြာဍုင်ကွာန် အရာပ်တံဂှ် ဂၠာဲဗပေင်မၞိဟ်ဝါတ်ကၠုင်ရ။ ပရေင်ဒးကေတ်ကောန်ပၞာန်တၟိဂှ်လေဝ် ညံင်ဟွံဂွံဒေါံအာတုဲ ကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ထပ်ဖျေံလဝ်ကမၠောန်တၟိ နဲဒမၠုက်ပၠန်ရ။

ကမၠောန်ဂၠာဲကောန်ပၞာန်တၟိ နဲဒမၠုက်ဏံဂှ် နကဵုသၟတ်တံ တိတ်မ္ၚးကွာန်၊ အာကၠုင်အကြာဂၠံင်ဍာန် ဗတမ်ဒမၠုအခိင် ၜက် ဟွံသေင်သာ်ဂှ် စသုင်လဝ်စၞဗ္ၜူဂဥုဲၜူမာဲ အရက်သုရာ၊ စိုတ်ဒှ်သံသယမွဲမွဲသာ်၊ သက်သဳကပေါတ်လွဟ်၊ သက်သဳ ကပေါတ်ဥုဲၜူမာဲ စတမ် မွဲမွဲသာ်မ္ဂး ထိင်ရပ်စပ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုထိင်ရပ်စပ်ဂှ် စောဲစပ် ဗၠေတ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ထ္ၜးဟိုတ်မွဲမွဲသာ်တုဲ ကရေပ်ဂရတ် ဘပဠစုတ်ထံင် နကဵုသၞာံဇမၠိင် (၅ သၞာံ၊ ၁၀ သၞာံ)ရ။ စိုတ်ဖေက်လုပ်ဂွံတုဲ ယဝ်ခါရ ဟွံဒုင်လုပ်ထံင်မ္ဂး ဒးယိုက်ဂၠေင်သ္ပကောန်ပၞာန် ပွိုင် ၂ သၞာံ၊ သ္ပ ကောန်ပၞာန်မ္ဂး ဩန်ဂိတုလေဝ်ဂွံ၊ ဝတ်တာလျိုင်ဒးသ္ပကောန်ပၞာန်ဂတဏံလေဝ် တာလျိုင်ပြေအာ မပ္တံသာ်ဝွံ ဟီုလှေံ လှန်(ဟဍာတ်)တုဲ ညံင်ရဴဂွံပါအာ လ္ပာ်လုပ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဂှ် ဟီုကရေပ်ဂရတ်ဘပဠနာနာသာ်ရ။

ကၞောတ်တဲဂှ် ဒးဒုင်ထ္ပက်ဏာ စၟတ်တဲဒုင်ဝန် ယိုက်ဂၠေင်သ္ပကောန်ပၞာန်ရ။ နဲဏံဂှ် သၟတ်တံ ဗွဲမဂၠိုင်ကၠေံမံင် အကြာ အရာပ် အကြာကွာန်တံဂှ် ပါအာဂၠိုင်ဂၠင်ရ။

∆ နိဂီု

သၞောဝ်ဥပဒေညးဍုင်ကွာန်ဒးယိုက်ဝန်ပၞာန်ဂှ် သၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၀ ဂှ် စပၠောပ်ကၠုင်လမျီုတုဲ စတံနူ ဂိတုမေ (၂၀၂၄) တေံ ဇၟာပ်မၞိဟ် စနူ ၁၈ သၞာံ ၃၅ သၞာံ စကော်ပကောံကၠုင်ကောန်ပၞာန်တၟိ နဒဒှ်လၟေင် ၁ ရ။ ဘာပၞာန် ၁ လၟေင်မ္ဂး အလုံကၟိန်ဍုင်  ၅၀၀၀ တၠရ။ လၟုဟ်မ္ဂး စိုပ်ကၠုင် လၟေင် ၁၀ ရ။

ပေါဲပၞာန်ဂှ် မွဲအခိင်ကဵုမွဲအခိင် ထတ်သ္ကာတ်ကၠုင်ဒၟံင်တုဲ ဇြဟတ်တမ်ရိုဟ်ပၞာန် ကံင်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် သွက်ဂွံထပ်ဗပေင် ပ္ဍဲအရာပရေင်ဗတိုက်ပၞာန်ဂှ် ဒးဂၠာဲဗပေင်ပကောံဒၟံင် ဇြဟတ်ကောန်ပၞာန်တၟိ နဲကဲဗီုပြင်နာနာသာ်ရ။

ဖျေံကၠုင်ပရေင်ကမၠောန် နဲကဲဂၠာဲဗပေင်ကောန်ပၞာန်တၟိဏံတုဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုကဆံင်ဍုင် ကွာန် အရာပ်သၟဝ်ဏံဂှ် မၞိဟ်ဂွံဒုင် သ္ပတပ်ပ်ဂှ် နွံဆဇြဟတ်ရဲထံက်ဂလာန် ကုကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ဗွဲမအောန်ဂှ်တုဲ ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဂြိပ်ပါဲဒဴတိတ်နူဍုင်၊ လ္ၚဵု တိတ် အာဗွိုင်ပၠန်ဂတးလေဝ်နွံရ။

ရးနိဂီုဍုင်မွဲမွဲ သၞောဝ်ဥပဒေယိုက်ဂၠေင်ပၞာန်ဏံ ဒးနွံထေက် ဒးရေင်တၠုင်ထေက်ဟီုဂှ် ယုတ္တိစှ်ေမံင်ရ။ ဆဂးဂှ် ရံင်ကဵု အကာဲအရာကၟိန်ဍုင်ဗၟာတ္ၚဲဏံ၊ ရံင်သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵု အကာဲအရာဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်၊ ဂကောံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးဂမၠိုင်တံတုဲကာလတ္ၚဲဏံ ဓမံက်ရုပ်ရဴဟွံထေက်ဏီ မွဲသာ် နကဵုအဝဵုပၞာန်တုဲ ဓမံက်ဏာရုပ်ရဴ ဂှ် အကာဲအရာပရေင်ဍုင်ကွာန် ပရေင်ပၞာန် သာတုဲ ပရေံစှ်ေရ။

ဟိုတ်ဖဵုဆက်စပ်ဒးသ္ပကောန်ပၞာန်ဏံတုဲ မတုပ်တဴကဵု ထပ်ဗဂဵုပ္တိုန်ပၟတ်ပၞာန် အပ္ဍဲဍုင်မွဲထပ်ပၠန်တုဲ ပရေင်ၜိုဟ်လလမ် ဍုင်၊ ပရေင်ဖောအ်ဗြေဝ်တောတက်ဍုင်၊ ပရေင်ပိုန်ဒြပ်ဍုင် ပတဝ်အာဂၠံင်သွက်ဂွံဆောံလေင်တုဲ ပၟတ်ပၞာန်ဂှ် ထပ်ဂဵု ထၞာန်တိုန်အာမံင်ဏီရောင်။