Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ဍုၚ်မွဲမွဲ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟွံမွဲမ္ဂး အာဇီုကပိုက် ဍုၚ်ညးဂမၠိုၚ်

နာဲခပဝ်

ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဗၟာတံ ဖျေံအမိၚ် ညးမချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (၄) တၠတံ နကဵုအမိၚ်ဂစိုတ်တုဲဂှ် အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကိုပ်ကၠာလေဝ် ပရေံမံၚ်ရ၊ ထပ်တုဲ ပရေံစှေ်ပၠန်တုဲ အကာဲအရာ ပေဲါပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောံထၞာန်အာရ။ မွဲလပါ် ကေုာံ မွဲလပါ်ဂှ် သၠးအခေါၚ်ညးသကအ်ဟွံမာန်၊ တက်ကျာညးသကအ်လေဝ်ဟွံမာန် ဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဂှ်ရ။ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ပၠိုတ်ကၠေံအာ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ဗက်ဟွံဂတာပ် ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်တံဂှ် ဒးဒုၚ်လျိုၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာရ။

ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ် မဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ဍုၚ်ဗၟာတံဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်ဂလာအေန်ဒိယျ၊ ဍုၚ်ဘၚ်ဂဠာဒေက်၊ ဍုၚ်ကြုက်ကဵု ဍုၚ်လဴ၊ ဍုၚ်သေံတံရ။ တော်ရံၚ်ဒမၠိၚ်ပယျဵုမ္ဂး ဍုၚ်သေံဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ပယျဵုဂၠိၚ်အိုတ်ရောၚ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဒဒိုက် ဒးဒုၚ်လျိုၚ် ဒးဒုၚ်တဲ စပ်ကဵုဒဒိုက်သၞာဂၠိုၚ်အိုတ်ရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဍုၚ်သေံဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ခိုဟ်နူကဵု ဍုၚ်ဗၟာပၠန်တုဲ ကောန်ဍုၚ်ဗၟာတံ ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်ဒဒိုက်မ္ဂး ဂြိပ်လုပ်ဍုၚ်သေံလေပ်ရ။ ကိုပ်ကၠာအိုတ်တှေ် ဒးဟီုပဋိပက္ခပၞာန်ရ။ ကြဴနူကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ သီအဝဵုတုဲဂှ်မ္ဂး ပေဲါဗတိုက် အကြာဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ သကာတ်မြဟ်တိုန်တုဲ နူကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စကာဒြဟတ်ဒပ် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် ဂကူကရေၚ်တံကီု ညးဒးဂြိပ်ဒဴ နူကဵုအခိၚ်သီအဝဵုတံကီု ဒးဂြိပ်ဒဴလုပ်မံၚ် ဍုၚ်သေံ မွဲဏှမွဲဏှ နွံမံၚ်ရ။ ရံၚ်အကာဲအရာမ္ဂး လ္ပာ်ဒပ်ကရေၚ်ကေအေန်ယူတံဂှ်တှေ် ဍေံတံ ဗပေၚ်ဒြဟတ် နူကဵု ဂကောံဒစဵုဒစးတၟိ ပဳဒဳအေပ်တံရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ရံၚ်အာကဵု ဒပ်ပၞာန်တိုက်ဗၟာတံဂှ်တှေ် ဒြဟတ်ဍေံတံ ဟွံခိုဟ်ကွေံကွေံတုဲ စကာကၠုၚ် ဒပ်ပၞာန်ကျာတံ နွံရ။ ဖျေံဗမ် နူကဵုက္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ဒးစုတ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂၠိုၚ်ရ။ လဆောဝ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ကျာဗၟာတံဂှ် ဍေံသၠောၚ်လုပ်ကၠုၚ် လပါ်တိသေံတုဲ ဗမ်တံ ဒတုံစှေ်အာ လတူသ္ၚိဌာန် ဂကူသေံတံလေဝ် နွံရောၚ်။ အပ္ဍဲကဵု ညးဒးဂြိပ်ဒဴဂမၠိုၚ်တံဂှ် ညးဗြဴကဵု ကောန်ၚာ်တံဂှ် ဒးဒှ်ဒဒိုက်ဂၠိုၚ်ရ။

ပြသၞာဒုတိယဂှ် ဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာရောၚ်။ ကြဴနူကဵု သီအဝဵုတုဲဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ထိၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဟွံမာန်ရ။ ၚုဟ်ကၠေၚ်ဓာတ် ၚုဟ်စၞစတံဂှ် တိုန်အာ (၂) ဆရ။ ဟိုတ်နူကဵု ကမ္မဏဳဍုၚ်မ္ၚးတံ ဆုတ်တိတ်အာ နူကဵုဍုၚ်ဗၟာကီု ဍုၚ်ပလိုတ်ဂမၠိုၚ် ထပိုတ်မံၚ်အဆက် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီုတုဲ သြန်ဍုၚ်သအာၚ်ဂှ် ကှ်စှေ်အာသိုက်က်ရ။ သြန်ဍုၚ်သအာၚ် ဒဝ်လာ ကှ်စှေ်အာတုဲ ရာန်ပၠောပ်ကၠေၚ်ကီု ကပေါတ်တၞဟ်ဟ်တံ ဟွံမာန်တုဲ ၚုဟ်မးတံ တိုန်အာရောၚ်။ အရာဏံဂှ် အာဇီုကပိုက် ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ကမၠောန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ အရာဏံဂှ် ဍေံအာဇီုကပိုက်ကဵု သီုကဵုဍုၚ်သေံရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဂြိပ်ဒဴလုပ် တတ်ကၠောံပယျဵုဍုၚ်သေံ ဟွံမွဲကဵု ဗဗွဲဓရ် (ဟွံမွဲကဵု ပါတ်သပအ်) ရ။ ညးဍုၚ်ကွာန် ဒှ်ဒဒိုက်နာနာသာ် ကမၠောန်ကမေတ်ဟွံမွဲကီု ဝါတ်ဒိုက်ကီု ဒးဂြိပ်ဒဴကီုဒှ် လုပ်ကၠုၚ်မံၚ် ဍုၚ်သေံရ။ တၟော်ကဵု ညးတြုံတံဂှ်တှေ် ညးဗြဴတံဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။ ကောန်ၚာ်တံလေဝ် ပါကၠုၚ်မွဲစွံ ကုမိမဍေံတံကီုရ။ ဟိုတ်နူကဵု လုပ်ကၠုၚ် ဟွံမွဲကဵု ဗဗွဲဓရ်တုဲ ရဲတံဏံဂှ် ဒးကေတ်အဆက်ကဵု ရဲပၠောပ်စမၞိဟ်ရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ကၠဟ်လဝ်ကဵု ရဲပၠောပ်စမၞိဟ် အပ္ဍဲကဵု အကြာဒဵု အကြာဇြဟ် အကြာဂြိုပ်တံတုဲ ဗၠာဲသၟိၚ်သေံတံ ရပ်ဂွံရ။ ရပ်ဂွံတှေ် အတိုၚ်သၞောတ်ဝ်ဍုၚ်သေံဂှ်ရ ဒးဒုၚ်ပၠောပ်အချုက် ဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တုဲ ဒးဒုၚ်ပလံၚ်ဖျဴဏာ လပါ်ဍုၚ်ဗၟာတေံရ။ သွက်ရဲဗလးလုပ်အာဂှ် လိုက်အာ အပ္ဍဲဍုၚ်တေံမာန်တုဲ ဟိုတ်နူကဵုလိက်ဟွံမွဲတုဲ ဟွံဂွံမံၚ်ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ရ။ သေဌဳလ္ၚဵုတံဂှ်မ္ဂး ဍေံတံ ဟွံဂံၚ်လိၚ် သၟာကမၠောန်တံဏံလေဝ် နွံမာန်ရောၚ်။

စပ်ကဵုပရူပရာ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတုဲ ဍုၚ်ဒးဒုၚ်သဇိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဍုၚ်သေံရ။ နကဵု ဒှ်ကောန်ဂကောံ အာဇြဳယာန် မွဲစွံတုဲ နကဵုဓရ်ဗစာရဏာမၞိဟ်ဟေၚ် ဍုၚ်သေံဂှ် ဒးကဵုမံၚ်အရီုအဗၚ်ရောၚ်။ စပ်ကဵုပရေၚ်ပရူ မကတဵုဒှ်မံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် နုကဵု အလဵုအသဳဍုၚ်သေံကီု ပၞာန်ဍုၚ်သေံကီု မုလေဝ် အခေါၚ်ဟီုဂး ဟွံမွဲရ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဂှ် အလဵုအသဳသေံကဵု ကုလသမဂ္ဂ ဂကောံအေန်ဂျဳအဵုတံ ဒးရံၚ်စံၚ်လဝ် ဗၞတ် (၂) ကိုဋ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ညးဂြိပ်ဒဴပၞာန်တံဂှ် ဒှ်မံၚ်လၟေၚ်ၚ်တုဲ ဇၟာပ်ပ်စိုပ်ဍုၚ်သေံမ္ဂး ဂကူသေံတံ ကဵုဒၞာဲဇူဒီုရ။ ကဵုစၞစသုၚ်ရ။ အတိုၚ်မူဝါဒ အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ်မ္ဂး အလဵုအသဳသေံတံ ကဵုအခေါၚ်ဇူဒီု မွဲချိုန်ခဏတုဲ ကာလပေဲါပၞာန်တံ သ္ၚိတ်ဇြမ္ဂး ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးက္လေၚ်စဴအာ လ္ပာ်ဍုၚ်ကွာန်ညးတံကီုရ။ လတူသၟာကမၠောန်တံပၠန်လေဝ် အခိၚ်ဍေံတံ ဒးကၠောန်မံၚ်ကမၠောန် ကုသေဌဳသေံတံဂှ်တှေ် အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် ဂွံဍိုက်ပေၚ်ဂှ် ဌာနသၟာကမၠောန်တံ ဒးရံၚ်စံၚ်တုဲ ညးဗြဴတံ သၠးဂဝ်ဂၞဴကီု ဝဳယဲက်ီုမ္ဂး ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက်တံ ဒးရံၚ်စံၚ်တုဲ သွက်ပရေၚ်ပညာကောန်ၚာ် ကောန်ဇာတ်သၟာကမၠောန်တံဂှ် ဌာနပရေၚ်ပညာဍုၚ်သေံတံ ရံၚ်စံၚ်ကဵုရောၚ်။

သွက်ကၟိန်ဍုၚ်မွဲမွဲဝွံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်ရ။ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ကေတ်အရေဝ် ရပ်စပ်ညးသကအ်ရောၚ်တှေ် ညံၚ်ဟွံဂွံဂိအာ ညးသကအ် ဒးဖန်ဇန်အာထေက်တုဲ ဒးပညဳပညပ် တက်ကျာညးသကအ်ဂွံရောၚ်။ ဗီုကဵု ပြသၞာအပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာကီု ပ္ဍဲဍုၚ်သေံလေဝ် ပြသၞာဗီုဗီုဏံ နွံကီုရ။ ဆဂး အတိုၚ်တၠတိဨကရာဇ်တံ ဗကန်လဝ် ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဟွံဓဇန် ညးသကအ်ရ။ ပညဳပညပ်ညးသကအ် နွံရ။ ပညဳဟွံဂွံမ္ဂး ညးမွဲမွဲလပါ်ဂှ် ဒုၚ်ယှအ်ရ။ ရံၚ်ကဵု ဂုဏ်ဖဵုဍုၚ် ဂုဏ်ဖဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဂကောံနာနာ သွာၚ်နာနာ ဂကောံရပ်လွဟ်နာနာ သီုကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ထေက်ကဵုဒးချပ် သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာရောၚ်။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒှ်ဒဒိုက် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးဗစာရ။ ဟိုတ်နူဍုၚ်ဇကု ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်တုဲ ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝိုတ်ဒိုဟ်တံလေဝ် ဒှ်ဒဒိုက်ကီုတုဲ ထေက်ကဵု ဒးညှာစိုတ်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲ မသက္ကုၚုဟ်မး ဒဵုတၟံဗြာတ်

နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)

အဃောယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) က္တဵုဒှ်သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ် မဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ပြံၚ်သၠာဲအာ၊ ဒပ်ပၞာန်လေဝ် သီကေတ်အဝဵု၊ ဒံက်တာသဝ်ဝန်တံလေဝ် တိတ်ထ္ၜးဆန္ဒတုဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဇၞော်တံ မၞိဟ်လွဳယဲဟွံမွဲ၊ ဟွံပံက်ရုၚ်ဂဥုဲတုဲ မၞိဟ်မ္ဒးဒုၚ်ဘဲ ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) တံ ဒၞါဲထ္ၜးယဲ၊ လွဳယဲဟွံမွဲဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာပုပ္ဖရမ္မ ဆဵုညာတ်ဒးတုဲ ဆာန်ဍူပ္ဍဲစိုတ်-စေတနာ မိက်ဂွံရီုဗၚ် ညးမဂိယဲ ဒးဒုၚ်ဘဲကပ်တံဂှ် စိုတ်ဓါတ်ပရဟိတ စေတနာဇဴပေၚ်တၟိုဟ် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ်တုဲ ချပ်ဂၠာဲ ဒၞါဲမထေက်ကဵု သ္ဂောံပံက်ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲတုဲ ညာတ်အာဒၞါဲဘာ ညးမသိုၚ်ခၞံလဝ် သွက်ဂွံပံက်ဘာကောန်ဂကူမန် တန်လ္ဒောဝ် ပ္ဍဲကွာန်ပုပ္ဖဝတဳတုဲ ဘာလေဝ်ကၟာတ်လဝ်ဏီတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ အာက္ဍိုပ်ပ္တိတ်ဇြဟတ် သၞာံ (၂၀၂၁) ဂှ် သ္ပတံ ပံက်ကၠုၚ် ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲ မသက္ကုၚုဟ်မး ပ္ဍဲဌာန်ပ္တန်သာသနာကျာ် ဒဵုတၟံဗြာတ် ကွာန်ပုပ္ဖဝတဳ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၟဝ်ကျာ ဒဵုစိုပ်အခိၚ် မချူထ္ၜးလိက်ပရေၚ်ဝွံရ။
ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲမသက္ကုၚုဟ်ဝွံ မမံက်ကၠုၚ်တုဲဂှ် ညးတၠယဲ မ္ဒးဒုၚ်ဘဲယဲကပ်တံကီု၊ ညးမၞုံကဵုယဲဇမၠိၚ်ခန္ဓတံ ကီု၊ ညးဗြဴမသၠးဂဝ်ဂၞဴတံကီု ကောံစိုပ်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုတၠရ။ အ္စာစေတနာ မလုပ်ကေတ် တာလျိုၚ်လွဳယဲတံ ဂှ်လေဝ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ကော်ပကောံကေတ်တုဲ ဒံက်တာသဝ်ဝန် ဟွံယိုက်ကမၠောန် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ အလဵုအသဳ တံကီု၊ ဂကောံအ္စာဂဥုဲ MMA နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု ကၠုၚ်ဘိုၚ်ကဵုအရီုအဗၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ မသက္ကုၚုဟ်မးဝွံ အိုတ်ရ။ အခိၚ်ဂိတုတ္ၚဲလံကၠုၚ်နွံတုဲ မၞိဟ်ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲတံ ၜိုန်ပြံၚ်သၠာဲအာ နွံကီုလေဝ် ကမၠောန်လွဳယဲဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာကဵုဆက်လွဳယဲ ဒဵုကဵုသၞာံလၟုဟ်ဏံဏီရ။ ပရေၚ်ကမၠောန်လွဳယဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဏံ သ္ဂောံအာအဓာန်မဂၠိၚ်သ္ၚောဲမာန်ဂးတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ထပ်ဒက်လဝ် ဂကောံညး မကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲနွံရ။
ခါန်ကၞက်လဝ် နာယက၊ ညးရပ်စရၚ်၊ ညးစၟတ်စရၚ်၊ ညးထိၚ်ဘဏ္ဍာ၊ ဂကောံဥပသကာ ဗက်ဒုၚ်ဒါန်သြန်အကြာကွာန်၊ ဥပသကာဒုၚ်ဒါန်သြန် ပ္ဍဲပါၚ်မုက်ဂၠံၚ် သာ်ဝွံ ပါစွံလဝ် တာလျိုၚ်နာနာရ။ သြန်မလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဝွံဂှ် သြန်ဒါန်မကလိဂွံနၚ် နူကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ သြန်ပူဂဵုတၠဒါန် မကၠုၚ်ကဵုလဝ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ၊ သြန်နူဂကောံဥပသကာ၊ သြန်နူဒုၚ်ဒါန်ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ မပ္တံသာ်ဝွံ ပါ်လဝ်က္ဍိုပ်သြန်လုပ်နာနာရ။ သြန်လုပ် ပွိုၚ်မွဲဂိတု သရောပ်စရၚ်တုဲမ္ဂး သြန်လုပ် နွံဒၟံၚ်ဗၞတ်ကၠံ (၁၀၀) ကိုတ်ပြၚ်ၚ်ရ။ ဟိုတ်နူသြန် နူသွာၚ်နာနာ မလုပ်ဒၟံၚ်သာ်ဝွံတုဲ ဂွံဆက်ပံက်အာ ရုၚ်ဂဥုဲဏံမာန်ရ။ စရၚ်သြန်လုပ်/တိတ်တံဂှ်လေဝ် ညးထိၚ်သြန်ဘဏ္ဍာတံ ဇၟာပ်ဂိတု ဂ္ဇံဝိုၚ် သောၚ်က္လးစရၚ်ြ သန်နွံရ။ သြန်တိတ်မပ္တံ ရာန်ဂဥုဲ၊ ခရိတ်စသုၚ်၊ ရာန်ကၠေၚ်ကွဳစက်၊ စုတ်အံက်ဇြဳဂျေန်၊ ခရိတ်ရပ်စပ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲနာနာ သောၚ်ကလးလဝ်စရၚ် မနွံဗွဲလၟေၚ်ဂိတုရ။
ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဝွံ ဒံက်တာသဝ်ဝန် နွံ(၂) တၠ၊ ညးယိုက်ဝန်ကမၠောန်အဆံၚ်ၚ် နွံ (၉) တၠ အပံၚ် မၞိဟ် (၁၁) တၠဝွံ သၞာံဂိတုလံတုဲ နူစေတနာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်သြန်ထံက်ပၚ်စေတနာတုဲ ညးက္ဍိုက်ပ်ဂကောံတံ မွဲဂိတု (၂၀) ကိုတ်ပြၚ် မကဵုဒၟံၚ်အထံက်အပၚ်ရ။ ညးက္ဍိုပ်ဂကောံ ကုဒံက်တာသဝ်ဝန်တံ ကဵုကေတ်ညဳသၟဟ်တုဲ ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲမသက္ကုၚုဟ်မးဂှ် ဆက်ဒၟံၚ်ဒဵုသၞာံလၟုဟ်ဏီရ။ ဟိုတ်နူရုၚ်ဂဥုဲဝွံတုဲ ညးမနွံပွဳပွူဒေသတံ ဆေၚ်ကဵုယဲဘဲမ္ဂး ဟွံဒးဒှ်ဒဒိုက်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာလေဝ် စွံအာရီု မနွံကဵုစေတနာ လ္ပာ်ကုသဵုပရဟိတတုဲ ညးမကၠုၚ်ထ္ၜးယဲတံ ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်ကၠုၚ်စိုပ်ဒၟံၚ်လၟိုန်တ္ၚဲရ။ ၜိုန်ဒှ်ရုၚ်ဂဥုဲ လွဳယဲမသက္ကုၚုဟ်မးကီုလေဝ် ဂဥုဲထ္ပက်/စ မနွံကဵုၚုဟ်မး ဗွဲမဗဗွဲကဵုယဲ တၠဝေဒနာတံဂှ် လွဳပရာဒၟံၚ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာလေဝ် ဟီုလလောၚ်လဝ် ကုညးမကၠုၚ်လ္ၚောဝ်ကျာ်တံနွံတုဲ မၞိဟ်ယဲတံ ကၠုၚ်စိုပ်ဒၟံၚ် ဟွံဂွံပိုတ်သ္ကုတ်ရ။
သ္ၚဳဂၠိပ်ရံၚ် ပရေၚ်ကမၠောန် ညးမယိုက်ဂၠေၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဝွံ ဒၞါဲတှေ်တုဲ ၜိုန်ဟီုထိုၚ်သးဟွံမာန်ကီုလေဝ် သ္ပသမ္တီကဵု စိုတ်ဓါတ်စေတနာပရဟိတမ္ဂး ညးမယိုက်ဂၠေၚ်ကမၠောန်တံ ဍိုက်ပေၚ်ဒၟံၚ်ဖၟိုတ်ရ။ ညးတံ ဒုၚ်ဒဒိုက် သွက်ဂွံဒှ်ဂုန်ဖဵုညးဂမၠိုၚ်ရ။ ကမၠောန်ပရဟိတ ဒုၚ်ဂိသွက်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဝွံဂှ် မၞိဟ်မနွံကဵုသဇိုၚ်ပါရမဳမှ လုပ်ကၠောန်ပ္ဍဲကမၠောန်ဝွံမာန်ရ။ မၞိဟ်မဂိယဲတံလေဝ် နွံကဵုစရိုတ်နာနာသာ်ရ။ မၞိဟ်ယဲလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဟွံဂွံအတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဇကုမ္ဂး ဟီုအရေဝ်အခြာဟွံဒှ်မ္ၚဵု၊ စွံမုက်မတ်ဟွံကျေဝ်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာမၞိဟ်တံရ။ လ္တူမၞိဟ်မဂိယဲတံ ဟီုဂးဒၟံၚ်နာနာဂှ် ညးမယိုက်ဝန်ကမၠောန်တံ စွံဓဝ်ခန္တဳ အေၚ်ဒုၚ်မာန်ဒၟံၚ်လၟိုန်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဟီုဒၠေါံဗ္တောန်ကဵု ညးယိုက်ဝန်ကမၠောန် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲတံ ဟီုဂလာန်ဆက်ဆောံ ကုမၞိဟ်ယဲတံ ဗွဲမေတ္တာ ကရုဏာ ခန္တဳ မုဒိတာ လၟိုန်ညိ။ ညးဂမၠိုၚ် ဒှ်တသိုက်မ္ဂး ကသပ်ပၟိက်ဇကု ဂွံဍိုက်ပေၚ်ရ။
ဟီုသရောပ်မ္ဂး လွဳဒၟံၚ်ယဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲမသက္ကုၚုဟ်မးဝွံ ပွိုၚ်မွဲမွဲဂိတု ရပ်စသြန် သွာၚ်နာနာ ဗၞတ်ကၠံ (၁၀၀) ကိုတ်ပြၚ်ၚ်ရ။ သြန်ဗၞတ်ဝွံ မဂွံဍိုက်ပေၚ်ရုံဂပ်အာမာန်ဝွံဂှ် ဂကောံဥပသကာၜါဂကောံ ဘိုၚ်ကေတ်လျိုၚ် စှေ်အာတ်ဒါန် ဇၟာပ်ကွာန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ရ။ လဆောဝ်လဆောဝ် ညးတၠဒါန် စေတနာ ပူဂဵုကၠုၚ်လ္ၚောဝ်ကျာ်တံ ဆဵုညာတ်တုဲ ကဵုဒါန်လေဝ်နွံကီုရ။ သြန်နူညးတၠဒါန်တံဂှ် ဟေန်ဆာဲ ရပ်စကာ ညံၚ်ဂွံရုံဂပ်တုဲ ညးယိုက်ဝန်ရုၚ်ဂဥုဲတံ ဘိုၚ်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ဒၟံၚ် ပါရမဳကျာ်ဇၞော်အ္စာရ။ ကာလသြန်လုပ်အောန် ရပ်စပ်ဟွံရုံဂပ်မ္ဂး ဒလေံရပ်အာ သြန်ကျာ်ဇၞော်အ္စာတုဲ ဗွဲကြဴကလေၚ်လေဲ ဗပေၚ်စုတ်ပၠန်လေဝ်နွံရ။
ညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်နာယက
နာဲမန်သုၚ်အံၚ်၊ နာဲဌေအံၚ်၊ နာဲထောန်ဝေန်
ညးထိၚ်ဘဏ္ဍာ
နာဲဂျဳဝေန် ၊ နာဲဟံၚ်မန်
ညးစၟတ်စရၚ်
နာဲမျေအ်မိုၚ်ၚ်
ညးရပ်စရၚ်
နာဲသဝ်ထာ်
ညးအုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ
နာဲဃေန်မိုၚ်ဝေန်၊ နာဲကျဝ်နာၚ်
အုပ်ဓုပ်ကွာန်ပုပ္ဖဝတဳ

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ကေတ်အခေါၚ်အရာဂှ် ကေတ်ဍုၚ်မန်ရ

နာဲစူလာနန် (NMSPSO)

ကေတ်အခေါၚ်အရာဂှ် ကေတ်ဍုၚ်မန်ရ သာ်ဝွံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဘဒ္ဒန္တပါလိတ မဟာထေရ် ညးမစိုန်ဒှ်တဴ အ္စာသၠပတ်မန်တြေံ အဃောညးမၞုံပြာကတ်တေအ် မသက်ဂတာပ်လအ် ကေၚ်ဟီုမြော်လဝ်နွံရ၊ ဂကူမန်ပိုယ် မွဲအခိၚ်တေအ်ဂှ် ကေၚ်ကျကၠုၚ် က္ဍိုၚ်ဗတာၚ်နန်ထဝ် သၟဝ်တဲဂကူဗၟာတအ် ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ကီုရ၊ ဆဂး ဂကူမန်ကျဍုၚ်တုဲ ဗၞတ်ခြာဟွံလအ် ပကောံဇြဟတ်ဇကုတုဲ စဝ်အဘိသိက် ကလေၚ်ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်နန်ထဝ်ဇကု သၟိၚ်ဨကရာဇ်ဇကု ချူခၞံကၠုၚ် သၞောဝ်ဓမ္မသာဒ်ဇကု မွဲဝါမာန်ကၠုၚ်ရ၊ ယဝ်ကလေၚ် လ္ၚတ်ရံၚ်ဝၚ် ခေတ်ဟံသာဝတဳမ္ဂး ပထမဟံသာဝတဳလီုတုဲ ပ္ဍဲ အေဒဳ (၁၃၆၉) မဒှ်တၠညးစိၚ်ဗတာၚ် သၟိၚ်ဗညာဥု မအံက်တၠညးရာဇာဓိရာဇ် နူဍုၚ်မုတ္တမဂှ် ပြံၚ်ကၠုၚ် ကလေၚ်ဒက်ပတန် ဒုတိယဟံသာဝတဳ ဒုတိယဟံသာဝတဳလီုတုဲ ပ္ဍဲအေဒဳ (၁၇၄၀) သၟိၚ်မန်ဗုဒ္ဓကေဟိ ကလေၚ်ဒက်ပတန် တတိယဟံသာဝတဳ စဵုကဵုစိုပ်လက်ထက် ဗညာဒလ လက္ကရဴအိုတ်ဏအ် မဒှ်တုဲ ဟိုတ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုကိစ္စ ဒက်ပတန်ဍုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုယ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗကီု ခန်လ္ၚတ်ကီု မၞံုဒၟံၚ်တုဲတုဲရ သာ်ဝွံ မိက်ဂွံသ္ဂးရ။
စိုပ်လက်ထက်ပိုယ်ဏအ် ရန်ကဵုသွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်မန် အလန်စတုတ္ထ မိက်ဂွံဟီုဟီု အလန်လက္ကရဴအိုတ်ဏအ် မိက်ဂွံသ္ဂးသ္ဂး ကြဴနူပေါယ်ပၞာန် ဂၠးတိအလန်ဒုတိယ တုဲဒှ်အာတုဲ နူဂကူမန် ဒှ်ဍိက်ဗၟာ တုဲ လက္ကရဴဏံ မန်ဆက်ဒှ်ဍိက်အၚ်ကလိက် ဂျပါန် ဗၠးၜးနူဍိက်အၚ်ကလိက် ဂျပါန်တုဲ ဂကူဗၟာဂှ် ဇြဟတ်ဍေံ ကလေၚ်ဇၞော်ကၠုၚ်ပၠန်တုဲ ဂကူမန်တအ် ထပ်ကလေၚ်ဒှ်ဍိက်ဗၟာ မွဲဝါပၠန်ရ သာ်ဝွံ ဝၚ်ပၠန်ဂတးမန် ထံက်ထၜးကၠုၚ် ထပ်ကဵုထပ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊ ဗွဲကြဴဝွံ ပ္ဍဲကောန်ဂကူမန် ရန်ကဵုဂွံဆက်ထိၚ်ဒဝ်အာလိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ်မန်ကီု သွက်သ္ဂောံပကောံပကေဝ်အာ ဇြဟတ်ကောန်ဂကူဇကု တၞဟ်ဟ်တုဲ ဂကောံ (ရာမည တိုၚ်းလုံးဆိုၚ်ရာ အဖွဲ႕ချုပ်) စဒက်ပတန်လဝ်ရ၊ ဗွဲကြဴဝွံ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတအ် လစွံစိုတ်ဟွံယျဵုလ္ဂူ အကြာမွဲဂကူကဵုမွဲဂကူတုဲ မန်ကဵုကရေၚ် စရပ်လွဟ် ပၠန်ဂတးကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (1958) ဂိတုဂျူလာၚ် ဂှ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လှာဲထောံလွဟ်ကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတုဲ စၞးဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပ္ဍဲသၞာံ (1958) ဂိတုဂျူလာၚ်ဂှ်ဟေၚ် ဆက်တုဲ ချဳဒရာၚ်လုပ်ဒၟံၚ် ပေါယ်ဗတိုက် နကဵုဂၠံၚ်တရဴ ရပ်လွဟ် စဵုပွိုၚ်တ္ၚဲဏအ်ရ။
ကြဴနူကၟိန်ဍုၚ်ပိုယ် ကလိဂွံသၠးပွးတုဲဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗၞတ် ( ၅၆ ) သၞာံပြၚ် အလဵုအသဳဍုၚ်ကွာန် ကော်ဂး အလဵုအသဳအရာပ် ( ၁၉ ) သၞာံ မဒှ်တုဲ ပေါယ်ပၞာန်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အကာဲအရာ အယောၚ်အလာ ဘိုအ်ဂွံၜိုဟ်လလံအာ လောဲလောဲသွာသွာဟွံသေၚ် မဒှ်တုဲ အကာဲအရာတအ်ဂှ် ပဵုတုဲ သှ်ၜေက် ထပ်မံက်ကၠုၚ်တၟိဂၠိုၚ် သာ်ဝွံ ညာတ်ကေတ်ရ၊ ဟီုမွဲနယ်ပၠန်မ္ဂး ကြဴနူ (နစက) ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် ရဲဂကောံဒစဵုဒး စပ္တံဒပ်ရပ်လွဟ် ပဳတဳအေက်ဖ် သၟဝ်ပၠတရဴ အေန်ယူဂျဳတအ် ထပ်မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် မွဲၜါဂကောံပၠန်ရ၊ ပ္ဍဲအကာဲအရာဝွံ ဗော်မန်ပိုယ် ဒပ်ရပ်လွဟ်မန်တအ် ဒး Follow ဗက် အတိုၚ်ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတအ် ပြံၚ်လှာဲကၠုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်အခါ မလံလကာဖာဂှ် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်မ္ဂး သ္ဒးအာစိုပ် အာယုက်ပၠန်ဂတးမန် မကြံၚ်ဍုဟ် အကြာ ( ရ၀ ) သၞာံပြၚ်ကီုရ၊ ယၚ်ဝွံ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု လ္တူအကာဲအရာတေအ်တုဲ ပေါယ်ဗတိုက် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပွမပၠအ်ထောံအခိၚ် ဗွဲသၞာံမလံလကာဖာကီု ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကူဗၟာတအ် ဝေၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဒဒှ်ရဟွံယျဵုလ္ဂူတပ်တး လ္တူမွဲဂကူကဵုမွဲဂကူတုဲ သၟတ်မန်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မန်တအ် လ္ၚဵုဂှ် ပွမကလေၚ်ဒက်ပတန် ဍုၚ်မန်အလန်လက္ကရဴဏအ်ဝွံ ဇၟာပ်မန် ထေက်ကဵုဒးပလေဝ်စ ဒပ်ဇကုကဵုဇကုရဟာတီ သာ်ဝွံ လညာတ်လုပ်ကၠုၚ်ဗီုဏအ်အိုတ်ရ။
ကိုပ်ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲအခေတ် အလဵုအသဳဖဆပလ အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ် ပ္ဍဲ (၁၉၄၇) သၞာံ ဂိတုဂျူလာၚ်အိုတ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ကေၚ်အာတ်မိက်ကၠုၚ် အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ကုအလဵုအသဳ ဖဆပလ တအ် ( ရ ) တၚ်ကီုရ၊ ဆဂး လ္တူတၚ်အာတ်မိက် ( ရ ) ဂှ် မန်ကဵုဗၟာတုပ်ပ်ရ သာ်ဝွံ ညးစၞးဂကောံဖဆပလတအ် ဂးကၠုၚ်ရ၊ ကြဴနူဂှ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လုပ်စိုပ်အာပ္ဍဲသၞောဝ် ဥပဒေဍေံ ပွိုၚ်( ၄ ) သၞာံ အခိၚ်လအ်အာတုဲ ပ္ဍဲ (၁၉၆၂) ဂိတုမာချ်ဂှ် ပၞာန်စသီကၠုၚ်အဝဵုရ၊ နူအခိၚ်ဂှ် ပရေၚ်တက်ကျာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စပ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂှ် ဒေါအ်ဒေၚ်အာရ၊ ဝေၚ်ကၠုၚ်ပေါယ်ပၞာန် သီုၜါလ္ပာ် ညးမွဲကေတ်ဇၞးကျ ဟွံမာန် ကၞောတ်တဲ ပ္ဍဲ (၁၉၉၅) သၞာံကီု ပ္ဍဲ (၂၀၁၈) ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ်ကီု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေါအ်ပန်ပှော် အလုံကၟိန်ဍုၚ် ထပက်စၟတ်တဲ ကော်ဂး NCA ပၠန်ရ၊ စနူဒေါအ်ပန်ပှော် ညးကတအ်တုဲဂှ် ရမျာၚ်လွဟ် သ္ၚိဟ်ဇြအာ မွဲချိုန်ခဏကီုရ၊ ပ္ဍဲဗၞတ်အခိၚ်သၞာံမလံလဂှ် ပကောံဇြဟတ်မွဲကရောံကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ဟလိုၚ်ဂှ် မွဲဗီု လုပ်စိုပ်ပ္ဍဲဍုၚ် ဒေါအ်ပန်ပှော်တုဲ ဒတူလိုၚ်မွဲကရောံ EAO,s ဂှ် မွဲလ္ပာ် ကၞောတ်တဲ ပ္ဍဲတမ်သၞာံ (၂၀၂၁) ဍေံကဵုဍေံ ဒှ်သေက်ဇဵု ပၠံၚ်အဝဵုညးသကအ်တုဲ အဝဵုအိုတ်သီုဂှ် ကလေၚ်စိုပ်အာ သၟဝ်တဲဒပ်ပၞာန်ဍေံပၠန်ရ၊ အဝဵုအိုတ်သီုဂှ် ကလေၚ်စိုပ်အာ သၟဝ်တဲဒပ်ပၞာန်ဗၟာပၠန်တုဲ အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ဆုတ်စိုပ်အာ အတိုၚ်ၚ်သၞောဝ်တြေံတေအ်ပၠန်ရ သာ်ဝွံ ဟီုမာန်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံဏအ် အကြာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာ ထုဲထံၚ် ကလိုက်ကမဵုမံၚ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုမေတုဲကၠုၚ်ဏအ်ဂှ် ရန်ကဵုဍေံဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ အဝဵုကၟိန်ဍုၚ်ကီု သွက်သ္ဂောံရပ်စပ်အာ ဂကောံရဲဒစဵုဒစး ကေုာံ ဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ နူကဵုအလဵုအသဳ (နစက) တအ် ကော်ဘိက်တက်ကျာ အကြာဂကောံရပ်လွဟ် မဒေါအ်ပန်လဝ်ပှော်ဂမၠိုၚ်နွံရ၊ ဆဂး ဗီုကဵုဒေသတိဍာ် ကရေၚ် KNU တအ်ဂှ် ဟိုတ်ဒေသညးတအ် ပေါယ်ဗတိုက် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် သကာတ်သကာတ်မြဟ်ဟ်တုဲ ညးဟွံကလိဂွံ အခေါၚ်တိုန်စိုပ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ် ( ၁၀ ) ဂကောံ ဆဵုဂဗတက်ကျာကဵု အလဵုအသဳ (နစက) ဂှ် ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၂၃-၂၄-၂၅) ဂိတုမေ (၂၀၂၂) ဂှ် ညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ပါလုပ်မွဲဂကောံ ဆဵုဂဗကဵု အလဵုအသဳ (နစက) သာ်ဝွံ ဂွံတီကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲဂှ် မုသွဟ်မွဲ တိတ်ကၠုၚ်ရော ယဝ်လ္ၚတ်မ္ဂး သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာ ကေုာံ သၞောဝ်ဒဳမဝ်ဗော်ဇဳဂှ် ကလိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ကီုရ၊ ဆဂး ညံၚ်ဂွံသ္ပသမ္တီကဵု တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂွံဒှ်တ္ၚဲကၟာတ်ကဵုရုၚ်ညိဓဝ်ဂှ် ဟွံကလိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာကိစ္စ အလဵုအသဳဗၟာတအ် ဟီုဂးဒၟံၚ် အနာဂတ်ဏအ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ဍုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဖေတ်ဒရာဂှ် ပိုယ်ပတှေ်စဂွံဟာ၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန်မ္ဂး ပကတိရုပ် အလဵုအသဳဍုၚ်ဗၟာ ကၠောန်ၜိုတ်မံၚ် ဇၟာပ်ညးအဲတီမံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲဍုၚ် ပ္ဍဲကွာန် ဍေံဟီုမံၚ်ဖေတ်ဒရာ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပေၚ်က္ဍတ်မံၚ်ရ၊ ဆဂး ကမၠောန်ဍေံကၠောန် နဇိုၚ်နတဲ မိက်ဂွံဖအိုတ်ဖအးဒၟံၚ် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဝေၚ်မံၚ်ပေါယ်ပၞာန် စဵုပွိုၚ်တ္ၚဲဏအ်ရ၊ လတုဲ မွဲသာ်ပၠန် မၞိဟ်မံၚ်လက္ကရဴ ညးဂှ်ရော ထေက်ကဵုဒးသမ္တီလဝ်ညိကီုရ၊ မိဿဟာဲဍေံ မဟာမိတ်ဍေံဇေတ်တ်ဂှ် ကြုက်ကဵု ရုရှာ နွံဒၟံၚ်လက္ကရဴဍေံပေၚ်ၚ်ဂှ် သာ်ဝွံ မိက်ဂွံကဵုချပ်ဗစာညိကီု။
ဂကူမန်တအ် အာတ်မိက်ကၠုၚ်အခေါၚ်အရာဂှ် ဂကူမန်တအ် မိက်ဂွံကလေၚ်ဒက်ပတန် ဍုၚ်မန်တၟိမွဲဝါပၠန်ဂှ် ဇၟာပ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတအ် ဒးဖေက်လကိုတ်စိုတ်ဓာတ်ပိုယ်ရ သာ်ဝွံ ဂံၚ်ကြီုဟီုမာန်ရ၊ ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဒှ်စိုတ်ဓာတ် ဂံၚ်သၠး ဂံၚ်တဝ်စၞေဟ် ဂံၚ်ဒက်ပတန် ကၟာၚ်နန်ထဝ်ဇကု နကဵုဓဝ်သတိ ဂံၚ်ၚ်သကာသကာမွဲရ သာ်ဝွံ ပ္ဍဲရာဇာဝၚ်မန် ပိုယ်ထံက်ထၜးကၠုၚ်ဂှ် ဒှ်သက်သဳဂကူပိုယ် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်ရ၊ အတိုၚ်ဝၚ်မန်တြေံသ္ဂး ပ္ဍဲတိဍာ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာလၟုဟ် သကုတ်ဒေသသၠုၚ်ကျာဏအ် မွဲကရေက်ဂှ် ဒှ်တိဍာ် အာဲကၟာဲဂကူမန် ကေၚ်ပိုၚ်ပြဳလဝ် မွဲအခိၚ်တေအ် ပေၚ်ၚ်ရောၚ် ညးမွဲဟွံဂံၚ်တးပါယ်ရ၊ ဆဂး အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာ လၟိဟ်ဇြဟတ် ကောန်ဂကူဇကု ဍိုန်လျကီု ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲဂၠးတိတအ်ကီု လၟုဟ်တိဍာ်ဇကုအရၚ် ကောန်ဂကူဇကု ဂွံစၟဳစအဓာန်ဂတတေအ်ဂှ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ် တမာဂတာတဲဍောတ် ( ၁၀ ) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဓဝ်ရ၊ အပ္ဍဲတိဍာ် ဗၞတ်တမာဂတာတဲဏအ်ဂှ် ကောန်ဂကူဇကု နွံတန်တဴဒၟံၚ်ဗၞတ် (၃၈.၇%) တၟံကၠံ ဂကူဗၟာ နွံတန်တဴဒၟံၚ်ဗၞတ် (၃၇.၆%) တၟံကၠံ မပ္တံဂကူကရေၚ် ပအိုဝ် ဂလာတအ်လေဝ် တန်တဴဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရ၊ လၟိဟ်မၞိဟ်ကောန်ဂကူဇကု အောန်အာနူဂကူညးတၞဟ်ဗက် သီုဒးဒုၚ်ပြံၚ်လှာဲထောံ ယၟုတွဵုရးဇကုဏီ သာ်ဝွံ ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပတန်ဍုၚ်ဍေံ အခန် ( ၁ ) မှောံပိုဒ် ( ၉ ) ( ဂ ) ဂှ် ဍေံချူထမံက်လဝ်နွံ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူမန်တအ် စွံသတိကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်တ္ၚဲဏအ် ယဝ်ခါရပိုယ်ဟီုစ ကေတ်ဍုၚ်မန် လုပ်ပေါယ်ဗတိုက် သွက်ဂကူမန်ဇကု ဂွံဗၠးၜးအိုတ်စိုအ် ဇၟာပ်ဂကူမန်ဂှ် တာလျိုၚ်နွံဒၟံၚ်သီုဖအိုတ်ရ၊ ဒှ်ဂကူမန်တုဲ တာလျိုၚ်ညံၚ်သ္ဂောံပြေဂှ် ဂကူမန် ညံၚ်ဟွံဂွံကၠေံကၠက် ဂွံဆက်တန်တဴအာ လအ်လကာဖာ စွံအဓိကတုဲ သွာၚ်ဇကုခံၚ် ကမၠောန်ဇကုဒးစိုတ် သွက်ဂကူမန်ဇကုဂှ် ဘိုၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ကၠောန်အာကီုညိ၊ ဍုၚ်မန် ယဝ်ပိုယ်မိက်သ္ဂောံ ကလိဂွံမ္ဂး အတိုၚ်ဂၠံၚ်တရဴ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် လးထၜးလဝ်ဂှ် လုပ်ပေါယ်ဗတိုက်ညိ ကၠောန်အာညိ နွံ ( ၂ ) တၚ်သွက်ဂွံကၠောန်အာ သွက်ဂကူပိုယ် ဂွံဗၠးၜးပြဟ်ဟ်ဂှ် နယ်ကယ်ၜတ်တ် ကဵု နယ်ကယ်ကြံၚ်ကြံၚ် ဟီုမွဲနယ်ပၠန်မ္ဂး ( ၁ ) နယ်ကယ် ကဆံၚ်သၠုၚ်အိုတ် နကဵုဂၠံၚ်တရဴရပ်လွဟ် ပူဇဴလမျီုဆီပဠက် ( ၂ ) နကဵုနဲကဲလုပ်ပေါယ်ဗတိုက် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ ဇၞးမာဲတုဲ ဒှ်အမာတ် ညးစၞးကၠတ်ထဝ် အာတ်အခေါၚ်အရာမန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် ( ဝါ ) ကေတ်ဍုၚ်မန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် မဒှ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုယ်ဂှ် ရန်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်မန်တၟိ ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဂးတုဲ အတိုၚ်ဂၠံၚ်တရဴၜါတၚ်ဏအ် ရုဲစှ်ကေတ်တုဲ ရဲတိတ်ဂြိုပ်မာန် ဂှ် တိတ်ဂြိုပ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဍုၚ် ကော်ဂး Ethnic Political Parties ပံၚ်ကောံကဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးကဆံၚ်ဘဝတုပ်ကဵုဇကု မဒှ်ရ၊ ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုယ် စပ္တံကော်ဂး ဗော်မန်ဒဳမဝ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၉၀) စပံက်ဒက်ပတန်ကၠုၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ် စဵုစိုပ်အခေတ် လက္ကရဴဏအ် ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်ကီုရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်မန်တြေံတြေံ ရဲသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဝှ်ကြံၚ်ၚ်ဂမၠိုၚ် စပ္တံနူကဵု အ္စာနာဲထဝ်သောန် အ္စာနာဲၚိုယ်တုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ပြဟ်လလုဲအာအိုတ်ရ၊ အ္စာဇၞူမန် သၟာချုဒွက်ဒယှ် ညးမပတန်လဝ် ဗော်ဒဳကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် (AMDP) ပ္ဍဲလက်ထက်ပေါယ်ရုဲမာဲ (၂၀၁၀) တေအ်လေဝ် လၟုဟ်ညးအာယုက်ဇၞော် ဗျုဇရာမံၚ်ယျ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ယဝ်ပိုယ်ကလေၚ်ကျောဝ်ရံၚ် တၚ်ရန်တၟံဂကောံ ဗော်တအ်ဂှ်ဂှ် ကၞောတ်တေအ်ဂှ် ကေတ်ဍုၚ်မန်သၠးပွး သာ်ဝွံ ဇၟာပ်ဗော် ဂွံညာတ်ကေတ်ကီုရ၊ မိက်သ္ဂောံကလိဂွံ ဍုၚ်ဇကု အဝဵုဇကု သၞောဝ်ဓမ္မသာဒ်ဇကုတှေ် ဒးကၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်အာ နကဵုနယ်ကယ် ( ၂ ) တၚ်လ္တူဏအ်ရ၊ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏအ် အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ပ္ဍဲတဲဇကုဟွံမွဲဏီ မဒှ်တုဲ ဗီုမိက်ဂွံဒှ် ဗီုမိက်ဂွံကၠောန်ဒတုဲဖဵု ကောန်ဂကူဇကုဂှ် ဒးတက်ကၠောံအာ အကြာဗော်ဗၟာ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ညးမကလိဂွံလဝ် အဝဵုအုပ်ဓုပ် ကၟိန်ဍုၚ်ဇကုတုဲ ဍေံတအ်ကဵုအခေါၚ်အရာတှေ် ပိုယ်ကလိဂွံ အခေါၚ်အရာ ဍေံဟွံကဵု အခေါၚ်အရာတှေ် ပိုယ်မုလေဝ်ကတဵုကၠောန်ဟွံဂွံ၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန်မ္ဂး အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူဇကု ဟွံမွဲမ္ဂး ပရေၚ်ဂီုကၠီုပ္ဍဲဂကူဇကု ဟွံမွဲ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ပ္ဍဲဂကူဇကုဟွံမွဲ၊ ပဵုနူဂှ်ပၠန် ဂတနူဏအ် အန္တရာယ်ဂကူပိုယ်ဇၞော်ဇၞော်ဂှ် သှေ်ဒၟံၚ်ဗဝ်သအဝ်ဏီ မဒှ်တုဲ သာ်ဝွံ မိက်ဂွံကဵု ကောန်ဂကူမန်တအ် တီလဝ်ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သရောပ်ကၠေံတုဲ မိက်ဂွံဟီုဂှ် ဍုၚ်မန်ဇကု အာဲကၟာဲဂကူဇကု ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံပြဟ်ဟ် ဂကူမန် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ် Super Power ဂှ် ဂိုတ်ဂစာန်အာ ဗွဲကိုပ်ကၠာညိ ကဵုဖျုန်ကိုပ်ကၠာညိ အဝဵု ( ၃ ) တန် အဝဵုအုပ်ဓုပ်ဂကူမန်နွံ အဝဵုချူသၞောဝ်ဂကူမန်နွံ အဝဵုကုတ်သၞောဝ်ဒန်သၞောဝ် ပ္ဍဲဂကူမန်နွံမ္ဂး ပိုယ်ကော်ခေါစ ကံကုသဵုဂကူမန် ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်ကေတ်မာန် မုအရာကမၠောန်ဒတုဲဖဵုမွဲ သွက်ကောန်ဂကူဇကု မိက်သ္ဂောံကၠောန်ကၠောန် စပ်ကဵုလိက်ပတ်မန် ယေန်သၞာၚ်မန်ကီု စပ်အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဒှ်တမ် ကဵုညးမွဲလေဝ် ပိုယ်ဟွံဒးအာတ်မိက် အခေါၚ်အရာရ၊ ကၟာၚ်ဍုၚ်မန်ဇကု ဒက်ပတန် စဵုစိုပ်ဗြီုအကာနိဌာဟဍေံ ကဵုညးလဵုမွဲ ပိုယ်ဟွံဒးရောံဓညရ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ဘဝမန်ဒှ်ဍိက် ဒးမံၚ် သ္ၚိစှ် မြမွဲ

နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)

မြဝွံ မဒှ်အဓိကတမ်ရိုဟ် သွက်ဂကူမန်တံ သ္ဂောံကၠောန်ကမၠောန် ဂူယာ ဝါဗ္ၚ သွက်ဂွံဂယိုၚ်လမျီုရ။ မြမွဲ ဟွံမွဲမ္ဂး ကမၠောန်ဂယိုၚ်လမျီု သွာၚ်ဂူယာဝါဗ္ၚဂှ် ကၠောန်ဟွံဂွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ၜုန်မြမုဲတံဂှ် ဒှ်အပေါတ်ကြိယာ သွက်မန်တံ ဂွံဂျိုၚ်လမျီုရ။ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၁၁၉) တေံ မန်တံကျအာပၞာန်ဗၟာ အံၚ်ဇဲယျတုဲ ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက် ၜုၚ်တက်ဗာ်ဂစိုတ် ဗွဲမဓဇန်ဓဇောတ်တုဲ မန်ဒဴလုပ်ဍုၚ်သေံဟွံမာန်တံဂှ် ဂြိပ်ပါဲဒဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဂြိုပ်ပ္ဍဲဝါတုဲ ဗွဲကြဴ ဗၟာကော်ကဵုကလေၚ်စဴလုပ် ဍုၚ်ဗ္ဂော-လ္ဂုၚ်တုဲ ကောံစဴကၠုၚ်အိုတ်ရ။ မန်စဴကောံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်တံဂှ် ပၞာန်ဗၟာအံၚ်ဇဲယျတံ ပ္တိတ်ပၟိၚ် မန်စှ်သ္ၚိ ဂွံရပ်မြမွဲရ။ မူဟိုတ် ပၞာန်ဗၟာတံ မဂွံဖျေံပၟိၚ်ကဵုမန်တံ သာ်ဝွံရော? သွက်ဍေံတံ မဂွံၚိတ်ကမၠက်မန် နဲၜတ်တ်ရ။
မန်တံဟွံမွဲကဵုဍုၚ်၊ ဟွံမွဲကဵုသၟိၚ်တၠဇကု မွဲလ္စုတ်ဓဝ်ဂှ် အခေါၚ်အရာမန် ဗၞတ်မြမွဲကီုလေဝ် အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳဟွံမွဲရ။ မန်စှ်သ္ၚိ အခေါၚ်ဂွံပိုၚ်ပြဳမြမွဲဟေၚ်ရ။ ချပ်ဂွံအာ ဝၚ်အတိက် ဂကူမန်တံမ္ဂး မန်သှေ်ဒၟံၚ် အခိၚ်လၟုဟ် စိုတ်ဂိ-စိုတ်ဂွ ဟွံမံက်တိုန်ဏီဖိုဟ်ဟာ၊ မိက်ဂွံဗ္ဒဗ္ဒာဲဒၟံၚ် ဂကူဗၟာတံဏီဟာ၊ မန်စှ်သ္ၚိ ဂွံလဝ်မြမွဲရမ္ဂး တ္ၚဲယး ညးဂး ညးကေတ်ကၠာ၊ အဲဂး အဲကေတ်ကၠာ ဟိုတ်နူမြတုဲ ဓဝ်ညဳသာမန်တံ လီုကၠုၚ်ရ။ ပၠံၚ်မြ သွက်သ္ဂောံကၠောန်ကမၠောန်ဇကုကၠာတုဲ ဇကုကဵုဇကု ပြသၞာပရေၚ်မၞိဟ် ဟွံပြေပြံၚ်ညးသ္ကံ ပၞာန်ဗၟာတံတီတုဲ ဍေံထပ်ပ္တိတ်ပၟိၚ် မွဲဗီုပၠန်ရ။ သ္ၚိမန် မိက်ဂွံပိုၚ်မြမွဲကီုမ္ဂး ကောန်ဝုတ်ဇကု သ္ပအိန်ထံၚ်ကဵုပၞာန်ဗၟာတံညိ။ ဂကူကၠာဲဏောၚ်ဂှ် ချပ်ဟွံဒးရ။ သွက်ဂွံကၠောန်ဝါဗ္ၚ လမျီုဂွံဂျိုၚ်တဴတုဲ သ္ၚိကောန်ဝုတ်နွံတံဂှ် ပအပ်သ္ပအိန်ထံၚ်ကဵုပၞာန်ဗၟာတုဲ မဂွံအခေါၚ် ပိုၚ်ပြဳမြမွဲရ။
သဇိုၚ်ကမၠောန်မန် နူတံတေံ သ္ပလဝ်သဇိုၚ်ကဵု တိဗ္ၚဂူယာတုဲ မြမုဲဟွံမွဲမ္ဂး ကမၠောန်တိဗ္ၚဂူယာတံဂှ် ကၠောန်ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲရ။ ရန်တၟံသွက်ဂွံကၠောန်ကမၠောန် တိဗ္ၚဂူယာတုဲ ကောန်ဝုတ်ဖျုန်ဂြိုဟ်ဇကု မ္ဒးပၟပ်ဏာကဵု ပၞာန်ဗၟာတံရ။ သ္ပတံနူဂှ်တုဲ ဂကူမန်တံ မ္ဒးကၠာဲ မဒှ်အာဗၟာ ဒဵုလၟုဟ်ဏံရ။ အရေဝ်ကၠာဲမ္ဂး ဂကူဂှ် ဟွံလံမွဲသာ် မ္ဒးကၠေံအာမာန်ရ။ ကၠေံတုဲကၠက်ရ။ အရေဝ်မန် မကၠာဲအာ အရေဝ်ဗၟာဂှ် ဗၟာၚိတ်လေဝ်နွံ၊ မန်ၚိတ်ကမၠက်ထောံ အရေဝ်မန်လေဝ်နွံရ။ ခေတ်ဂတမတ် ဆဵုဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံ မန်ၚိတ်ကမၠေံဂကူမန် နွံဂၠိုၚ်ရ။ မိမမန်- ကောန်,စဴ ဒှ်အာဗၟာဂှ် မန်ၚိတ်မန်ရ။ မန်ဟွံစွံၚုဟ်မးကဵု အရေဝ်မန် လိက်မန်ဂှ် နွံကၠုၚ် နူခေတ်အၚ်္ဂလိက်တေံရ။
ဂွံဗှ်လဝ် လိက်ဝၚ်နာဲထဝ်လဵု မွဲဒကုတ်မွဲဒကဴ ညးတံချူလဝ်- နာဲထဝ်လဵု ဟွံဒုၚ်အသံသၟိၚ်ဗၟာ မစဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ်တုဲ သၞာံခရေတ် (၁၈၂၇) ဂှ် ကော်ပကောံကေတ် ကောန်မန် မနွံပွဳပွူ လ္ဂုၚ်,ဗဂေါ၊ ဗၞတ် (၂၀၀၀၀) ၜါဠက်ပြၚ်ၚ်တုဲ ကၠုၚ်ပ္တန်ဍုၚ်မတ်မလီုရ။ ရှေ်သှေ်ဒၟံၚ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂုဏလၚ်္ကာရ။ နာဲထဝ်လဵု ကေုာံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဟွံသ္ပအဓိက ဟွံဇြိုဟ်နက် ဟွံစွံၚုဟ်မး လ္တူအရေဝ်မန် လိက်မန်တုဲ ဗၞတ် (၂၈) သၞာံ မန်မနွံပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုတံ ကၠာဲဒှ်အာဗၟာ ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ မန်မကၠာဲဒှ်အာဗၟာဂှ် နူကဵုခေတ်အၚ်္ဂလိက် ပိုၚ်ပြဳလဝ်ဍုၚ်ဏံရ။ ဗၟာတံၚိတ်တုဲမန်ကၠာဲအာဟွံသေၚ်၊ မန်ဟွံစွံၚုဟ်မးကဵု အရေဝ်မန် လိက်မန်တုဲ မန်ကၠာဲဒှ်အာဗၟာရ။
ဂကူမန်ဍုၚ်ကၠေံ ဨကရာဇ်ကၠက် ဟွံမွဲကဵုအခေါၚ်အဝဵုအာဏာဂှ် ဂိဟွံလေပ် ဂွဟွံလေပ် ဂိုဟ်ဟွံလေပ်ရ။ စိုတ်ဓါတ် ယဝ်ဂိလေပ် ဂွလေပ် ဂိုဟ်လေပ်မ္ဂး ဟွံဒးဒှ်ဒဝိၚ်ကဵုဂကူမန်ကၠက်ရ။ စရၚ်ဂကူမန်တံသှေ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲစရၚ်သ္ဂာတ္ၚဲ ဗၟာတံကံက်လဝ်စရၚ်ဂှ် နွံလၟိဟ် (၇၄၃၀၀၀) တၠရ။ စိုပ်ခရေတ် (၂၀၅၀) သၞာံမ္ဂး ဂကူမန် ဘိုအ်ဂွံကၠက်အာနွံဒၟံၚ်ရောၚ် တၠပညာဂၠးတိတံ တော်ညာတ်လဝ်နွံရ။ ဂလာန်ဏံ သၚ်မန်တံကီု ညးဍုၚ်ကွာန်မန်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံကီု ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံပတှေ်ရ။ သ္ပရံၚ်သုတေသန ပ္ဍဲအရေဝ်မန်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠက်ဂှ် မ္ဒးဒှ်ဒဝိၚ်ဇၞော်ဇၞော်ရ။ ပ္ဍဲအရေဝ်မန် အရေဝ်ဗၟာပြံက်နှဴဒၟံၚ် ၜိုတ်(၅၀%)တၟံကၠံရ။ သၚ်တံ တွံဓဝ်လေဝ် အရေဝ်ဗၟာပြံက်နှဴ၊ အ္စာကၞေဟ်ချူလိက်တံလေဝ် အရေဝ်ပြံက်နှဴ၊ ပရေၚ်ပြံက်နှဴဏံ ဟွံစဵုဒၞါ ဟွံပခိုၚ်ပ္တိုန် အရေဝ်မန်မ္ဂး စိုပ်သၞာံ (၂၀၅၀) တေံမ္ဂး ဒှ်ဒဝိၚ်ကဵု မန်ကၠက်ဇၞော်ဇၞော်ရ။
ဗၟာကဵုမန်ဝွံဂှ် နူတံတေံ ဟွံကေၚ်ဒှ်လဝ် မိတ်ပတှေ်ညးသ္ကံရ။ ဂကူဗၟာတံ ဒှ်ဂကူ မတီဂုန် ဂကူမန်တံဟွံသေၚ်ရ။ မ္ဒးထ္ၜးသက်သဳမ္ဂး သၟိၚ်အနဝ်ရထာ ဗ္တိုက်သီဏာ ပိဋကတ်မန် သီုတၠပညာ ခမဳသၚ်မန် နူဍုၚ်သဓီုဂှ် အလုံမွဲဂၠးတိ အ္စာဝၚ်တံ တီကၠးမံၚ်ဖၟိုတ်ကီုလေဝ် အ္စာဝၚ်ဗၟာခေတ်လၟုဟ်ဏံ ဟီုတွံဒၟံၚ်၊ ချူဓမံက်ဒၟံၚ် သာသနာထေရဝါဒ ကၠုၚ်စိုပ်ဍုၚ်ဗကာံဂှ် ဂွံနၚ်နူမန်တံဟွံသေၚ်၊ ဂွံနၚ်နူဂကူပျူတံရောၚ် အ္စာဝၚ်ဗၟာတံ နကဵုစိုတ်ဣဿာ ဂံၚ်ဟီုပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဏီဖိုဟ်ရ။ အလုံမွဲဍုၚ်ဗကာံ ရပ်စပ်စကာဒၟံၚ်လိက်မန်၊ လိက်မန်ချူလဝ် ပ္ဍဲတၟံတိုၚ် သီုမနွံပြာကတ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်၊ ဟွံတၚ်ဂုန်ကဵုမန်-ဂံၚ်လီလာန် မဂွံနၚ်နူပျူတံရောၚ်။
တော်ချပ်ဗ္စာရံၚ်ကဵုဝၚ်အတိက် ဗီုဗၟာတံဍဵုဍိုက်ကၠုၚ်မန်- မန်စှ်သ္ၚိ ဂွံရပ်မြမွဲကီု၊ ဗီုမန်တံ ပတှေ်ဗၟာတုဲ မ္ဒးကၠုၚ်အလီ ဂၠိုၚ်ကဵုဝါကီု၊ သ္ပဂုန်ဟွံဒှ်မိတ်တံကီုတုဲ သၟတ်တၠပညာမန် ခေတ်တၟိတံ ထေက်ကဵု မ္ဒးလွဳစိုတ်ဓါတ် (ဂ) ပိမ စိုတ်ဂွ၊ စိုတ်ဂိ၊ စိုတ်ဂိုဟ် ထေက်ရရောၚ်။ အရေဝ်မန် မန်ဟွံဟီုဂှ် ဒးဂွထေက်ရ။ ဒးဒုၚ်ပလီုပလာ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်ဗ္တောန်လိက်မန်၊ မန်အထေၚ်ဍောတ်သောဲကဵု ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာမန်တုဲ မ္ဒးကၠေံကၠက်အာတံဂှ် ဒးဂိုဟ်ထေက်ရ။ အလုံဂကူမန် စိုတ်ဂွ,ဂိ,ဂိုဟ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး အခေါၚ်ဂကူမန် မန်တံကၠောန်ကေတ်တ်ဂွံရ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

စိုပ်အခိၚ်ဒးဗပေၚ် ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးမန်၊ ဒြဟတ်ပၞာန်မန်

နာဲတိုၚ်ပ္ကဴဍုၚ်

ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ပေၚ်အာ (၇၅) သၞာံရ။ ဆဂး တိုၚ်ပ္ကဴ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် မန်တံ ဟွံကလိ်ဂွံဏီရ။ ရံၚ်အာဝၚ်အဆက်က်မ္ဂး ကြဴနူကဵု မန်ကျဍုၚ်တုဲဂှ် ဒြဟတ်ပၞာန်မန် ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးမန် ဍိုန်လျကၠုၚ်တုဲ ပၞာန်ဗၟာတံ သီကေတ်ဍုၚ်မန်အိုတ်တုဲ မန်တံ ဒးဒုၚ်ၚိတ်ကမၠက်ရ။ မန်တံ ဒးဂြိပ်ဒဴရ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာပၠန်ဂတး ပစ္စုပ္ပန်ပၠန်လေဝ် ဒြဟတ်ဇကု ဟွံဍိုက်ပေၚ်ရ။ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံတုဲ ဒးဗပေၚ်ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးမန် ဒြဟတ်ပၞာန်မန်ထေက်ရောၚ်။

မုဟိုတ် မန်ကျဍုၚ်
ဂကူမန်ပိုဲတံဝွံ ဒှ်ဂကူ နွံကၠုၚ် ယေန်သၞာၚ်သၠုၚ် မဇိပ်ဂၠိပ်တဴ ပ္ဍဲရှေ်သှေ်သာသနာရ။ ဂကူမိက်ဂွံစ ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ် အခိ်ၚ်ကသီု မုဟ်ကျာ ကၠောန်ဗ္ၚတဵုသြောံတုဲ အခိၚ်ကညၚ် မိပ်မြဟ်ဝေၚ်သဘၚ် သ္ပကုသဵု ကဵုဒါန်ရ။ ဆဂး ဂကူမန်တံ နွံတဴကြပ်မံၚ်ကဵု ဂကူဗၟာတံ ဂကူဗက်ပၠံၚ်ၜးဍုၚ်မန်တုဲ လက္ကရဴအိုတ် ဍုၚ်မန်ဂှ် ကၠေံကၠက်အာရ။
မုဟိုတ် ဂကူဗၟာတံ နွံပၟိက်ကဵု ဍုၚ်မန် တိဍာ်မန်တံရော။ တိဍာ်ဒေသဗၟာတံဂှ် ဒှ်ဒေသတိကှ်ဂၠိုၚ် ဥတုရာသဳလေဝ် ဟွံခိုဟ်ရ။ ဗြဲဍာ်တံ အောန်နူကဵု ဒေသမန်ပိုဲတံရ။ သြောံသ္ၚု ၚုဲက ၜဵုခ္ၚံက် သတ်ဆုသတ်ဒုန်တံ တိတ်ခိုဟ်တုဲ သၟိၚ်ဗၟာတံ မိက်ဂွံကလိဂွံဍုၚ်မန်၊ ဍုၚ်မန်ဂှ် ညးတံ မိက်ဂွံစွံအာ သၟဝ်တဲညးတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကာလသၟိၚ်ဨကရာဇ်ဗၟာတံ ဒြဟတ်ဇၞော်မ္ဂး လုပ်ဗတိုက်ဍုၚ်မန်ရ။ အခိၚ်တေံ ဟီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုသ္ကုတ်သၟဝ်ဏံ လၟိဟ်ဂကူမန်ပိုဲ ဂၠိုၚ်နူကဵု ဂကူဗၟာတံဏီရ။ ဆဂး မန်ပိုဲ ပြးဇးဒၟံၚ်တုဲ ဍုၚ်ညးညးမံၚ်ရ။ ဗုိုၚ်ဒၞာညးသကအ် ဟွံမွဲရ။ လၟိဟ်မၞိဟ် ဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဟွံခိုၚ်ရ။
ရံၚ်အာဝၚ် ကၠာအခိၚ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳလီုတေံကီု စဵုကဵု သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၁၁၉) ကီု ဂကူမန်ပိုဲတံဂှ် ဒုၚ်ခဳတုဲ ဒုၚ်စဵုဒၞာဍုၚ်မန်ဂှ် အောန်ရ။ ကျတှေ် ဂြိပ်ဒဴဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ခိ်ုၚ်ၚ်ကၠိုက်က်လေဝ် ဟွံမွဲ၊ ဒှ်ပေဲါဗတိုက် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံမ္ဂး ပရေၚ်ညဳသၟဟ်လေဝ် ဟွံမွဲတုဲ လက္ကရဴအိုတ် ဂကူမန်တံ ကျဗၟာတုဲ ဒဴလုပ်အာဍုၚ်သေံဂှ် ဗၞတ် (၉) အလန်ရ။ ကြဴနူကဵု ဍုၚ်မန်ဟံသာဝတဳ ဒးဒုၚ်မန်တံ ဒးဂြိပ်ဒဴတိတ်အာ ဍုၚ်မန် ကဝက်ပြၚ်ၚ်တုဲ စိုပ်အာဍုၚ်သေံရ။ ဒြဟတ်ဂကူမန် သှေ်ပ္ဍဲဍုၚ်မန် အောန်တဴရ။ နူအခိၚ်တိက်တေံရ ဂကူမန်တံဂှ် မိက်ဂွံမံၚ်စံၚ် ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ် ရှေ်သှေ်ဘာသာသာသနာ ၜက်ကာဲတုဲ အရာပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူဂှ် စိုတ်လုပ်စအောနု်ရ။ မ္ၚးနူအခိၚ် ဨကရာဇ်မန် ရာဇာဓိရာဇ် အဆက်ဨကရာဇ် လက္ကရဴဏံ ဒက်ပတန်လဝ် ဒပ်ပၞာန်ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက် ဟွံမွဲတုဲ စဵုဒၞာဍုၚ် ဟွံမာန်ကီုရ။
မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ဓဇန်ကြာန်တုဲ မန်ပိုဲ ဖေက်ဗၟာကွေံကွေံရ။ အတိုၚ်လိက်ဝၚ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် (History of Rangoon) ချူလဝ်မ္ဂး ဍုၚ်ဟံသာဝတဳလီုတုဲ လက္ကရဴဏံ ဗၞတ် (၁၀) သၞာံပြၚ်ဂှ်တှေ် ကောန်ပၞာန်မန် ဗၞတ် (၃၀၀) တၠတံ ကတဵုတိုန် ပုန်တုဲ မွဲဝါတုဲ ညးတံ သီလဝ်ကျာ်လ္ဂုၚ်ရ။ အဃောဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဗိုၚ်လဝ်ကျာ်လ္ဂုၚ် ပန်စုတ်ကဵု အမၠံက် ရပ်ဂွံသပုန်ကောန်ပၞာန်မန်တံတုဲ ဂစိုတ်ထောံ သီုဖအိုတ် ပ္ဍဲကဵုကုန်ကျာ်လ္ဂုၚ်ဝွံရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ဆဵုဒး မိၚ်ဒးတုဲ ဂိတဴစိုတ်ရ။ မွဲအခိၚ်ဓဝ် ဖေက်အာရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ မဇဨကရာဇ်မန် မဇသ္ကိုပ်ပၞာန်မန်တံ အခိၚ်တေံတှေ် ညးတံ ဂြိပ်ဒဴလုပ်အာ ဍုၚ်သေံအိုတ်ရ။ စဵုကဵုလၟုဟ် ဒတောဝ်တၞောဝ်မဇ မန်ဍုၚ်သေံတံဂှ် ရိုဟ်ရေၚ်မံၚ် ပရူဗၟာတံ ဓဇန်ရ။

ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးမန် – မန်ၜါဍုၚ် ဆက်စပ်ညးသကအ်ဟွံဂွံ
မန်ဍုၚ်သေံ ဒတောဝ်တၞောဝ်မဇ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗညာစိၚ်ဂှ် ဒှ်ဒတောဝ်လက္ကရဴအိုတ် ပုန်ကဵုသၟိၚ်ဗၟာတံရ။ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳကျတုဲ ဗၟာတံ ဓရတ်ညးတေံ ကဵုက္ဍိုက်ပ်ဒပ်ပၞာန်မန်ကဵုဗၟာတံ ပံၚ်နှဴလဝ်ရ။ အခိၚ်ကောန်ပၞာန်မန်တံ ပုန်တို်န် ပ္ဍဲကျာ်လဂုၚ် ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ဂှ် ညးတေံ မိၚ်တုဲ စိုတ်ဟွံမိပ် စိုတ်ဟွံခိုဟ်ရ။ လက္ကရဴဏံ ဨကရာဇ်ဗၟာတံ စကာညးတံ ကဵုဇက်အာပၞာန်ဍုၚ်သေံ သွက်ဂွံလုပ်သီကေတ် ဍုၚ်အယုဒ္ဓယျရ။ အခိၚ်စိုပ်ပယျဵုကျာ်ပိ-ဝၚ်ကဂှ် ညးတေံ ဖံက်ပၠန်လတူအမိၚ်ဨကရာဇ်ဗၟာတုဲ ကသေအ်ဂွံကောန်ပၞာန်မန်တံ ကဵုဂစိုတ်ထောံ ကောန်ပၞာန်ဗၟာတံဖအိုတ်ရ။ နူဂှ် သၟိၚ်ဗညာစိၚ်ကဵု ကောန်ပၞာန်မန်တံ ဒဴလုပ်အာ ဍုၚ်သေံရ။ ဨကရာဇ်သေံ အခိၚ်တေံဂှ် စွံဓရ်မေတ္တာတုဲ ကဵုဇူဒီု ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သၞေဟ် (၇) သၞေဟ် (အခိၚ်လၟုဟ် ပ္ဍဲခရိုၚ်ကာန်ချနပူရီကဵု ရာပ်ပူရဳ) တုဲ ကာလဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ လုပ်ဗတိုက် ဍုၚ်သေံ သွက်ဂွံဗိုၚ်စဵုဒၞာရ။ လက္ကရဴဏံ သၟိၚ်ဗၟာတံ လုပ်ဗတိုက်ဍုၚ်သေံဂှ် မန်တံ ဗိုၚ်ဗတိုက်ကဵုတုဲ ဂုဏ်မန်တံဂှ် နွံပ္ဍဲဍုၚ်သေံရ။ မဇတောဝ်တၞောဝ် ဨကရာဇ်မန်တံကီု သၟိၚ်ပၞာန်မန်တံကီု ဒးဒုၚ်ကလေၚ်ခါန်ကၞက် ညးဒုၚ်ကာသၟိၚ်ဨကရာဇ်တၠတိသေံ နဒဒှ်အမာတ်ဒဴဗညာ သ္ကိုပ်ပၞာန်ရေၚ်ၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကာလ (၁၉၄၈) ဂကူမန်တံ စတုဲ ကၠောန်ပၠန်ဂတးဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဂကူမန်ဂှ် ညးလေပ်လဝ်ကွတ်ပၞာန် ညးနွံမံၚ် အပ္ဍဲကဵုပၞာန်ဂှ် ဟွံမွဲရ။ ဟွံတုပ်ကဵု ကရေၚ်တံရ။ ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်တံဂှ် ဍေံတံဒက်လဝ် တံဒပ်ကရေၚ် သၟဝ်အၚ်္ဂလိ်က်တံတုဲ ကာလရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးဂှ် တိတ်အာ အတိုၚ်မွဲဒပ်ရ။ ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တၠပညာတံ ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်တုဲ သၟတ်တံ စတံရပ်လွဟ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုသၟဝ်ပၠတရဴ ‘ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်’ ဂှ် အခိၚ်တေံ ကောန်ပၞာန်မန်တံ လၟိဟ်နွံမံၚ် ကြပ် (၁၅၀၀) တၠ နူကဵုဒေသဘာအၚ် စဵုကဵုစိုပ် ဒေသဍုၚ်ရေဝ်တေံရောၚ်ဟီုတှေ် တော်ရံၚ် အပ္ဍဲကဵုအခိၚ်တေံဂှ် ဒြဟတ်ဂၠိုၚ်ကွေံရောၚ်။
အခိၚ်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်တေံတှေ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်တံ အာကၠုၚ် ဆဵုဂဗကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဍုၚ်သေံတံ လောဲသွာရ။ ပၠန်ဂတးမန်တံ ကေတ်အရီုအဗၚ် နူကဵုမန်ဍုၚ်သေံတံ လောဲသွာရ။ အခိၚ် အာစာထောန်တိ်ၚ်ကဵု မိနှေန်တံ ဆဵုဂဗကု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဍုၚ်သေံတံတှေ် ညးတံ ညာတ်ကေတ် ပၠန်ဂတးဂှ် ဒးအာဍာ်ဇမၠိၚ်ရောၚ် သွက်ဂွံလွဳၜၚ်ပတိတ် သၟတ်တံ တၠပညာသွာၚ်အုပ်ဓုပ် သ္ကိုပ်ပၞာန်တံဂှ် ညးတံ ကေတ်ကဵုတာလျိုၚ်ရောၚ် ဂးရ။ ဆဂး ကေၚ်ကာ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် အခိၚ်တေံဂှ် ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ပၠန်ဂတး ဍာ်ဇမၠိၚ်ဟွံသေၚ်၊ အခေါၚ်ခိုဟ်တှေ် လုပ်ကၠောန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်တုဲ ပဲါတးထောံ ကသပ်မန်ဍုၚ်သေံရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဍုၚ်သေံတံ စိုတ်ဟွံခိုဟ်ရ ရဴဝွံ အဲအာစာကၞေဟ် ကေၚ်မိၚ် အကြာမန်ဍုၚ်သေံရ။ လက္ကရဴဏံ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ပအပ်လွဟ် (ဖျေံလွဟ်) ကဵု အလဵုအသဳဗၟာရောၚ် မိၚ်ဂှ် မန်ဍုၚ်သေံတံ ဗဒေံါမံၚ်ကီုရောၚ် အာစာထောန်တိၚ် က္လေၚ်လဴထ္ၜးစ ပ္ဍဲကေၚ်ကာ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ရ။ လက္ကရဴအိုတ် အရေဝ်ကဵုကသပ်မန်ဍုၚ်သေံတံဂှ် ဟွံဒှ်ရှ်သာတုဲ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဖျေံလွဟ် (၁၁၁၁) ဇကု ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာရ။ ယဝ်ရ အခိၚ်တေံ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ပံၚ်ဗစပ်ကဵု မန်ဍုၚ်သေံ ဂွံပကတ်ပကေၚ် တၠပညာ ကေုာံ သ္ကိုပ်ပၞာန် ပၠတရဴအာ ပၠန်ဂတးမ္ဂး နူဒြဟတ် (၁၅၀၀) တၠဂှ် စဵုကဵု (၁၅၀၀၀) တၠ ဒှ်မာန်ရ။
(၁၉၅၈) ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်တုဲ ကေၚ်ကာဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် သှေ်မံၚ်မွဲတၠ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲယှိုဲကျေန်ဂှ် က္လေၚ်ဒက်ပတန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ ပၠန်ဂတးညံၚ်ဟွံဂွံပိုတ်အာ ထိ်ၚ်လဝ်ကီုလေဝ် ဂွံက္လေၚ်ဒှ်တိုန်ဒြဟတ်မွဲဝါပၠန်ဂှ် ဒးကေတ်အခိၚ် ကြပ် (၁၀-၁၅) သၞာံပြၚ်ရ။ သက္ကရာဇ် (၁၉၇၀) ပြၚ်ဂှ် ကွးဘာတံ လုပ်ကၠုၚ်ပၠန်ဂတးဂၠိုၚ်တုဲ ဒြဟတ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု ဒြဟတ်ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠုၚ်ရ။ အခိ်ၚ်ဒြဟတ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သၟဝ်ပၠတရဴ ဥက္ကဌ နာဲယှိုဲကျေန်ကဵု နာဲနလ္လာတံဂှ်တှေ် မန်ဍုၚ်သေံတံ ကဵုကၠုၚ်ဒြဟတ်နွံရ။

ဒြဟတ်ဍိုန်လျစှေ် ကြဴနူကဵု ဒေံါပန်ပှော် (၁၉၉၅)
ပ္ဍဲကဵုအခိၚ် (၁၉၉၀) တေံတုဲ သွက်ဂွံဖဍိုန်ဖျေံ ဒြဟတ်ပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စကာကၠုၚ် နဲကဲပြယာဲမွဲဗီုရ။ အခိၚ်ဂှ်မ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန်ခေန်ညောအ်ဂှ် အာစာကၠီ ဇၞော်အိုတ်ရ။ ညးတံဂှ် ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂွံလီကေတ် ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဖအိုတ် ညံၚ်ဟွံဂွံဇၞော်အိုတ်ဂှ် ထိၚ်ထောံကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အခေါၚ်အရာတၟေၚ်တံတုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံဗတိုက် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ထောံလဝ်ရ။ လတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် အာဗတိုက် ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံရ။
အခိၚ်လက်ထက် (၁၉၉၅) ဂှ်မ္ဂး အခိၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေံါပန်ပှော်တုဲဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကဵုတိကဵုကၠအ်ကဵုသ္ၚိ ကု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သုီုကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံတုဲ ထိၚ်ထောံ လတူဍုၚ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်တံ ဂွံအခေါၚ်ဆဵုဂဗ ကုခမဳသၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တံကီုလေဝ် မွဲအခိၚ်ဓဝ် ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ဍေံဟွံတုဲဒှ်ဏီရ။ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု တၚ်တုပ်စိုတ် ဒေံါပန်ပှော်တုဲ ဒပ်ပၞာန်မန်ကီုှ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဗော်ကီု ဒးရုပ်ပတိုန် နူကဵုပလိုတ်ဍာန်ကွဳပၟတ် ရေဝ်-ထဝဲါတုဲ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဗော်ကီု ပရေၚ်စဵုဒၞာညးဍုၚ်ကွာန်ကီု အကံက်အခေါန်တံကီု ဍန်ဂြက်စှေ်အာကီုရ။
မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် အခိၚ်ခေန်ညောအ် နွံအဝဵုဂှ်မ္ဂး ဍေံကဵုအခေါၚ်ကူသာန်ပၠောပ်ကွဳစက်တံ နွံတုဲ ကောန်သ္ဂံၚ်ကီု ဗိုလ်ပၞာန်တံကီု ပါလုပ်မွဲစွံကဵု ရဲသၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ရ။ အခိၚ်ဂှ်တှေ် သၟာပၠန်ဂတးတံ တီအာရှ်သာ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ရ။ ညးတာလျိုၚ်ကီု ကောန်ဗော်ကီု ကောန်ပၞာန်တံကီု နုက်တိ်တ်အာ နူဗော်ကီုရ။ ဟိုတ်နူကဵု အခိၚ်ဒးပၠန်ဂတး ဒးဗတို်က်ပၞာန် ဟွံမွဲတုဲ ကောန်ဗော် ကောန်သ္ဂံၚ်တံဂှ် ရံၚ်ကဵု ပရေၚ်အိန်ထံၚ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံတုဲ တိ်တ်နူကဵုပၞာန်ကီုရ။ လက္ကရဴဏံ ကြဴနူကဵုသက္ကရာဇ် (၂၀၁၀)၊ ဍုၚ်ဂှ် ပံက်တိုန် အခေါၚ်သၠးပွးနွံတိုန် အခေါၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒှ်တိုန်တုဲ ကောန်ဗော်တံကီု ကောန်သ္ဂံၚ်တံကီု ဆက်တုဲဒေံါဇူအာကီုရ။ ဒြဟတ်ဗော်သၟးဟွံသေၚ် ဒြဟတ်ဒပ်ပၞာန်လေဝ် ဍိုန်လျစှေ်အာကီုရ။
နကဵုလညာတ်မွဲ သၟတ်တံ သွက်ဂွံလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်ရ။ လညာတ်ခိုဟ်မွဲရ။ ဆဂး ပြသၞာဍေံဝွံ ဆၜိုတ်လၟိဟ်ကောန်ပၞာန်ဂၠိုၚ်သၟးဟွံတုဲ လွဟ်လေဝ် ဗွဲမရုံဂပ် ဒးဗဂပ်ကဵုတုဲ ခရိတ်စတံလေဝ် ဒးဗပေၚ်ကဵုရောၚ်တုဲ လျိုၚ်ဇၞော်ဒၟံၚ်ရောၚ်။ ဆဂး မုဒှ်ဒှ် ဒြဟတ်ဇကုနွံမ္ဂး ညးတၞဟ်တံ ဟွံထေၚ်သောဲရ။

မုဟိုတ်ဒးချပ် ဒးဗပေၚ်ဒြဟတ်ပၞာန်၊ ဒြဟတ်ပၠန်ဂတး
မန်ပိုဲ အာတ်ကၠုၚ် ဍုၚ်မန် အခေါၚ်အရာဂကူမန် နူကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၄၈) ရရောၚ်၊ လၟုဟ် ပေၚ်အာ (၇၅) သၞာံကီုရ။ ရံၚ်အာအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံ က္လေၚ်သီကေတ်အဝဵုမွဲဝါပၠန်တုဲ အခေါၚ်အရာ ဒက်ပတန်ကၠုၚ်တွဵုရးဍုၚ် နွံကဵုကံကုသဵုဇကု ဇကုဖန်က်ကေတ် ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဇေတ်တ်ဂှ် ဍေံဟွံလောဲသွာရ။ ပၞာန်ဗၟာတံ ပတေၚ်ဏာ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ တီကၠး အခိုက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံတုဲ လုပ်ပေဲါဗတို်က် တိဍာ်ဒေသဇကု ဇကုဂွံသီကေတ်ရ။ သီတုဲမ္ဂး သမၠဲပတိတ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကီုရ။ ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဂတဏံမွဲမွဲတ္ၚဲ ဒးကွာ်အာဂၠံၚ်ဏံရောၚ်။ ပတှေ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကဵုဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ်တှေ် ဒှ်ဝါတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံဗပေၚ်ဒြဟတ်ပၞာန် ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးဂှ် စိုပ်အခိၚ်ရောၚ် မိက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ်ဏာကဵု ကောန်ဂကူမန်တံရ။ အခိၚ်ဗၟာကဵုဗၟာ ဒှ်ပဋိပက္ခဂှ် တိဍာ်ဇကု ဇကုက္လေၚ်သီကေတ်မာန်တုဲ ဖျေံပရေၚ်အုပ်ဓုပ်မာန်မ္ဂး ခိုဟ်အိုတ်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။

Categories
တဵုလွဳ ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ဟိုတ်နူစကာ သၞောတ်ပတမ်မတုဲ ကလိဂွံဖဵုခိုဟ်ဂမၠိုၚ်

မာံရဲထဝ်

စပ်ကဵုကမၠောန်ကၠောန်ဗ္ၚတုဲ သၟာဗ္ၚတံ ဒးဒှ်ဓဝိၚ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်ဘဲစၟစၟန်ရောၚ် ဟီုအိုတ်ရ။ ဘဲစၟစၟန်ဂှ် ၜိုန်ဒှ်ဓဝိၚ် ဟီုဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ပြသၞာချောဲတိုန်ဒၟံၚ် အကြာတၞံသြောံဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးဒှ်ဓဝိၚ်ဗီုဘဲစၟစၟန်ဂှ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူချောဲ သၞဴရဴကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ် အကြာတၞံသြောံဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ လၟိဟ်သြောံတိတ် မ္ဒးအောန်စှေ်အာမာန်ဂှ် ဇၟပ်သၟာဗ္ၚတံ တီလဝ်အိုတ်ကီုရ။ စၟလုပ်ပလီုဒှ်ဂှ် ဇၟာပ်တၞံသြောံဟွံသေၚ်ကီုလေဝ် ဇၟာပ်အကြာတၞံသြောံဂမၠိုၚ်ဂှ် တၞံချောဲဂမၠိုၚ် လုပ်ကေတ်လဝ်ဒၞာဲ၊ လုပ်ပၠံၚ်စဒၟံၚ်အဟာရဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဒၟံၚ်ဇၟာပ်တိဗ္ၚမာန်ရ။ တၞံချောဲကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ် အကြာတၞံသြောံဂှ် သီုဒှ်သ္ၚိဌာန် သွက်စၟစၟန်ယဲဘဲတံမံၚ်ကီုဂှ် သၟာဗ္ၚလၟိဟ်အောန်ဟေၚ် တီကေတ်မာန်ရ။ ပ္ဍဲတိဗ္ၚ၊ တၞံသြောံဂမၠိုၚ်တဵုလဝ်ပ္ဍဲတိခံက်ဂှ် ညံၚ်တၞံချောဲဟွံမွဲ၊ ညံၚ်တၞံချောဲဂမၠိုၚ်တိုန်ဟွံမာန်ဂှ် ဒးစကာအာ သၞောတ်ပတမ်မတုဲ ဖအးကၠေံထောံ တၞံချောဲဂမၠိုၚ်ဂှ်မာန်ကီုရ။ အကြာတၞံသြောံ ဒဒှ်တၞံချောဲအးဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုသွက်သြောံ ဂွံတိတ်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်တုဲ စပ်ကဵုကမၠောန်သၟးချောဲ ပ္ဍဲအကြာတၞံသြောံဂှ် ဒှ်ကမၠောန် ဒေါံဟွံဂွံ၊ ဗွဲစၟတ်ဒးကၠောန်အာရောၚ်။ အခိၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူဒှ်အခိၚ်ဂိတုခ္ဍဲသဳတုဲ ဗြဲဂူကရိုပ်ဂၠု၊ ချောဲတိုန်ဂြုဂြုရ။
ပ္ဍဲတိခံက်ဗ္ၚ အကြာတၞံသြောံ ဟိုတ်ဒးသၟးချောဲဂှ် ………
(၁) မွဲအခိၚ်တေံ တဵုကၠုၚ်လဝ်ဂကူတၞံသြောံ တၞံဂၠိၚ်ဂၠိၚ် (ဂကူတၞံသၠုၚ်သၠုၚ်)၊ တၞးသြောံဇၞော်ဇၞော် (ဧရိယာတၞးဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်) (Local Variety) တုဲ အခိၚ်လၟုဟ်ဏံ ကလေၚ်တဵုပတိုန် ဂကူတၞံသြောံသဝ်သဝ်၊ အယုက်တၞံဂၠေံဂၠေံ၊ ဗီုပြၚ်တၞံဍေံ စူစူပ္တဴပ္တဴ ဂကူသြောံခေတ်တၟိ (Modern Variety) နွံကၠုၚ်ရ။
(၂) ဟိုတ်နူခရိတ်သြန်အိုတ်ဂၠိုၚ်အာ စပ်ကဵုသၞောတ်တဵုသြောံ ဗွဝ်မ၊ ပတမ်မ (Transplanting) ဂှ်တုဲ သၟာဗ္ၚတံ စကာဂၠိုၚ်တိုန် သၞောတ်မဓရာတ် (တိုက်ရိုက်ကြဲပက် – Broadcasting) ဂှ်လေဝ်ကီု၊
(၃) မွဲအခိၚ်တေံ တဵုသြောံကသီုမွဲဝါတုဲဂှ် ကေၚ်သၠးစွံလဝ်တိတုဲ အခါလၟုဟ်ဏံ ထပ်တဵုစုတ်သြောံပၠန်၊ ( သၞောတ်တဵုသြောံကသီုတုဲ သၠးလဝ်တိ)
(၄) သြောံကသီုရတ်သီတုဲဗက်ဂတာပ် စၞးဒးတဵုအာ ဂကူၜဲနာနာသာ်ဒှ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူ ကလေၚ်ထပ်တဵုစုတ် ဂကူသြောံမွဲဝါပၠန်၊ (သၞောတ်တဵုသြောံတုဲ ထပ်ကလေၚ်တဵုသြောံပၠန်)
(၅) ဟိုတ်နူဗြဲဂူလၟေၚ်ဍာံဟွံဒှ် ဗြဲဂူအောန်အာ၊
(၆) ကဵုဍာ်ကၟိုန်၊ ဂွံပၠုပ်ဍာ်ဂှ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဟွံဒှ် ဖအောန်ကဵုလဝ်ဍာ် (ကန်႕သတ်ချက်ရေပေးဝေမှုကြောၚ့်)၊
(၇) အခိၚ်ထောဲဇိက်တိ၊ ပလေဝ်တိတေံဂှ် တိအိက်ထောဲ၊ တိအိတ်ဂရးကောန်တိ ဟွံအုဲဟွံသရိုဟ် (သမန်းမပုပ်လို႕) ခိုဟ်ဏီတုဲ ချောဲတိုန်ဂၠိုၚ်ရ သာ်ဝွံ ဟိုတ်ချောဲဒးတိုန် အကြာတၞံသြောံဒှ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သၟာဗ္ၚဂတာပ်ခေတ်တံ အခါညးတံကၠောန်ဗ္ၚတဵုသြောံမ္ဂး ညးတံသ္ပအဓိကကဵု ကမၠောန်သၟးချောဲဂှ် ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်အိုတ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ပ္ဍဲတိဗ္ၚဂှ် တၞံ ချောဲဂကူဗွဲမဂၠိုၚ် ကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ်နွံကီုလေဝ် ဂကူချောဲအဓိကဂှ် (၁) ချောဲ-မြက် (Grasses)၊ (၂) ချောဲရာဲ – မုန်ညၚ်း (Sedges) ကေုာံ ချောဲတၞး – ရွက်ပြားပေါၚ်း (Broadleafs) လေပ်ကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ် အကြာတၞံသြောံ ပ္ဍဲခံက်ဗ္ၚဂှ် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ဟွံပိုက်ထောံ၊ ဟွံသၟးထောံတၞံချောဲ အကြာတၞံသြောံဂှ်မ္ဂး ဗွဲစၟတ် လၟိဟ်သြောံတိတ် မ္ဒးအောန်စှေ်အာ ဗၞတ် (၃၉% စဵုကဵု ၉၇%) ဒှ်အာမာန်ရောၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်သွဟ် နူကၠောန်လဝ်သုတေသနဂှ်နွံရ။
သၞောတ်တဵုသြောံလဵုဒှ်ဒှ် ဂကူတၞံချောဲဂမၠိုၚ် လုပ်ကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ် အကြာတၞံသြောံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ရ။ စပ်ကဵုသၞောတ်တဵုသြောံယာ၊ သြောံဂူ – (တောၚ်ယာစပါး၊ ယာစပါး) (Upland Rice) ဂှ် ဟိုတ်နူချောဲတုဲ ဗၞတ်လေၚ်ဒိုခ် (ဆုံးရှုံးမှု) ဒှ်ဂၠိုၚ်တုဲ ယဝ်တဵုလဝ်သြောံ သၞောတ်တိဗ္ၚ-လယ်စပါး (Lowland Rice) မ္ဂး ပရေၚ်လေၚ်ဒိုခ် ဒှ်အောန်ရ။ အခိၚ်တဵုသြောံလဵုဒှ်ဒှ်၊ သၞောတ်တဵုသြောံလဵုတဵုတဵု စပ်ကဵုအန္တရာယ်ချောဲဂှ် နွံဒၟံၚ်လၟိုန်တုဲ ညံၚ်သ္ဂောံမာန်အာချောဲဂှ် နဲကဲစုၚ်စုၚ် ဒးကၠောန်ကဵု၊ ဒးသၟးကဵုထေက်ရ။
ၜိုန်စကာဒၟံၚ် သၞောတ်တဵုသြောံနာနာသာ် နွံကီုလေဝ် ဟိုတ်နူချောဲတုဲ လၟိဟ်သြောံတိတ် မ္ဒးအောန်စှေ်အာနွံရောၚ်ဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးကဵုရောၚ်။
စပ်ကဵုကမၠောန်ကၠောန်ဗ္ၚ စကာဒၟံၚ်သၞောတ်ဖျေံမသကှ် (Dry Direct Seeded Rice Method) ဂှ် ဗၞတ်သြောံတိတ် မ္ဒးအောန်စှေ်အာ (မ္ဒးယအ်စှေ်အာ) မာန် (၂၄%-၉၇%) နွံမာန်ရ။ စကာသၞောတ်ထောဲ ဇိက်တိတုဲ လ္တူတိကဗေၚ် (အစိုတမန်းပြၚ်) ဂှ် ဖျေံ(တဵု)စုတ်မသြောံတိုက်ရိုက် (Wet Seeded Rice Method) ဂှ် ဗၞတ်သြောံတိတ် မ္ဒးအောန်စှေ်အာမာန် (၃%-၆၂%) ဒှ်မာန်ရ။ တဵုသြောံ နကဵုသၞောတ်ဗွဝ်မတုဲ ပတမ်မ – (မျိုးနှုတ်ပြီးကောက်စိုက်) (Transplanted Rice Method) ဂှ် ဗၞတ်သြောံတိတ် မ္ဒးအောန်စှေ်အာမာန် (၂% – ၄၆%) ဒှ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံတီကေတ် နူ သ္ပလဝ်သုတေသနဂှ်ရ။
ဟိုတ်နူစကာ သၞောတ်ပတမ်မတုဲ ကလိဂွံဖဵု တၚ်ခိုဟ်ဂမၠိုၚ်
ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံ စပ်ကဵုကမၠောန်ကၠောန်ဗ္ၚတုဲ သၟာဗ္ၚတံ စကာဒၟံၚ် သၞောတ်တဵုသြောံဂှ် (၁) သၞောတ် ဖျေံမ (တဵုစုတ်မ) တိုက်ရိုက်၊ သၞောတ်ဂြာတ်မ (ဂြာတ်ဟရာတ်) ကေုာံ သၞောတ်ဗွဝ်မတုဲ ပတမ်မ (မျိုးထောၚ်၊ ကောက်စိုက်) ရောၚ် လေပ်ကၠောန်အိုတ်ရ။ နကဵုကမၠောန်သုတေသန စပ်ကဵုတဵုတၞံသတ်ဒကောၚ်ဂမၠိုၚ် (သီးနှံစိုက်ပျိုးမှု) တုဲ ပရေၚ်ကမၠောန်လွဳလွတ် မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်တၞံ၊ စပ်ကဵုတဵုပ္တိတ်မခိုဟ်၊ မအးကီု၊ စပ်ကဵုကမၠောန်စဵုဒၞာ စၟစၟန်ယဲဘဲဂမၠိုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ကမၠောန်ရတ်သီကီု၊ စပ်ကဵုစကာဂကူဝါဲနာနာသာ်ကီုတံဂှ် အခိုက်အလိုက် ဒေသညးကဵုညး ကၠောန်တဴအိုတ်ရ။ စပ်ကဵုသၞောတ်တဵုသြောံ သၞောတ်ဖျေံမတိုက်ရိုက်၊ သၞောတ်ဂြာတ်ဟရာတ် ကေုာံ သၞောတ်ပတမ်မဂမၠိုၚ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုသၞောတ်ဂမၠိုၚ်မ္ဂး သၞောတ်ဗွဝ်မတုဲ ကလေၚ်ပတမ်မဂှ် တၚ်ခိုဟ်နွံဂၠိုၚ်နူသၞောတ်ဖျေံမတိုက်ရိုက်၊ သၞောတ်ဂြာတ်ဟရာတ်ဏီဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်မာန်ရ။
သၞောတ်ဗွဝ်မဂှ် လ္ၚတ်ရံၚ်မ္ဂး (၁) သၞောတ်ဗွဝ်မပ္ဍဲတိခံက် (သၞောတ်သၟာဗ္ၚတံဗွဝ်ဒၟံၚ်မ ဗီုပြၚ်လၟေၚ်ဓမ္မတာ) ပိုက်မတုဲ ကလေၚ်ပ္တံမ၊ (၂) သၞောတ်ဗွဝ်မနကဵုခံက်ဗံၚ် (ဘောၚ်ဖြၚ့်ပျိုးထောၚ်စနစ်) ရဴဝွံ နွံၜါသာ်ရ။ သၞောတ်ဗွဝ်မ နကဵုခံက်ဗံၚ်ဂှ် ဒှ်သၞောတ်ခေတ်တၟိမွဲတုဲ ဍုၚ်ဂတာပ်ခေတ်ဂမၠိုၚ်၊ စပ်ကဵုကမၠောန်ဗွဝ်မ သၞောတ်ခံက်ဗံၚ်ဏံဂှ် သၟာဗ္ၚတံစကာဂၠိုၚ်ရ။ သၞောတ်ဗွဝ်မခံက်ဗံၚ်ဏံဂှ် စပ်ကဵုပတမ်မကဵု ကရိယာစက်မ္ဂး စကာဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ တၚ်ခိုဟ်မွဲဂှ် စပ်ကဵုစကာသြောံမမ္ဂး လၟိဟ်သြောံ မအောန်နူသၞောတ်ဗွဝ်မတၞဟ်တၞဟ်ဏီဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ရ။ ပတမ်မသွက်မွဲဨကမ္ဂး ဒးစကာလၟိဟ်သြောံမ (၅) ကဠတ်၊ (၆) ကဠတ်ဟေၚ်တုဲ သြောံမလေဝ် အိုတ်အောန်ကွေံရ။ စပ်ကဵုသၞောတ်ဗွဝ်မပ္ဍဲခံက်ဗံၚ် (ဘောၚ်ပျိုးထောၚ်) ဏံတုဲ မပ္တံကၞိ၊ ဂစေံ ဂွံလုပ်ပလီုဂှ် ဒှ်ဝါတ်တုဲ သြောံမဂှ် ပလုတ်ကၠုတ်ညဳ၊ တၞံတိုန်လေဝ် ညဳသာကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ပ္ဍဲမွဲဨက လၟိဟ်တၞံသြောံဒးလုပ် ထေက်ဂှ် လၟိဟ်တၞံသြောံပေၚ်ပေၚ် လုပ်မာန်ကီုရ။ သၞောတ်ဗွဝ်မဗံၚ်ဏံဂှ် ယဝ်ရစကာအာ ကရိယာ စက်ပတမ်မလေဝ် နကဵုမဗွဝ်တၞံသြောံဏံဂှ် စကာအာမာန်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သၞောတ်ဗွဝ်မခံက်ဗံၚ်ဏံဂှ် ဒှ်ဖဵု သွက်သြောံတိတ်ဂၠိုၚ်၊ သြောံတိတ်ခိုဟ်ကီုရ။
သၞောတ်ဗွဝ်မကဵု ခံက်ဗံၚ်ဏံဂှ် အဝယ်တၞံနွံ (၂၀ တ္ၚဲ – ၂၅ တ္ၚဲ) မ္ဂး တဵုအာနကဵုသၞောတ်တဵုကဵုကရောၚ် (အတန်းလိုက်စိုက်စနစ်) လေဝ်မာန် ကေုာံ သၞောတ်တဵု (၁၀) ကရောၚ်တုဲ သလးထောံမွဲကရောၚ် (၁၀ တန်းလျှၚ် တစ်တန်းလှပ်စိုက်စနစ်) လေဝ် တဵုမာန်ကီုရ။ တၞံသြောံဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူတဵုလဝ်ကရုၚ်ကဵုကရုၚ်တုဲ အခိၚ်ဗစဝါဲ စုတ်ဝါဲ၊ အခိၚ်သၟးချောဲ၊ အခိၚ်စဵုဒၞာဖအးကၠေံ စၟ စၟန်ယဲဘဲကီုဂှ် ကၠောန်အာဗွဲမလောဲသွာမာန်ကီုရ။ တၞံသြောံလေဝ်ဟွံဒးဝပ်၊ ဟွံဒးဂိအာရ။ ဗွဝ်ကေတ်မတုဲ သၞောတ်ကလေၚ်တဵုတၞံဂှ် မွဲကရုၚ်ကဵုမွဲကရုၚ် လုပ်အာ လၟိဟ်ပေၚ်ပေၚ်မာန်၊ မွဲတၞံကဵုမွဲတၞံ ဗၞတ်သ္ၚောဲခြာလေဝ်ဍာံ၊ ဗၠိုၚ်တၞံသြောံလေဝ်ဗြေဝ်တိတ်ဂၠိုၚ်၊ တၞံချောဲကၠုတ်တိုန်မ္ဂး ဗွဲမလောဲသွာ သၟးထောံမာန်၊ ဂွံပယျးတ္ၚဲညဳ၊ တၞံသြောံဖောအ်ဗြေဝ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ခိုဟ်တုဲ တၞံဟွံလောတ်လော၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ တၞံသြောံဂမၠိုၚ် စပ်ကဵုလီုလာ်ဟောံဗြမ်လေဝ် အောန်ကီုရ။
စပ်ကဵုဗွဝ်မ သၞောတ်ခံက်ဗံၚ်တုဲ သွက်ဗွဝ်မ၊ သွက်ပိုက်မ၊ သွက်ပ္တံမပၠန်ဂှ် သြန်ခရိတ်ဂမၠိုၚ် ၜိုန်အိုတ်ကီု လေဝ် စနူဗွဝ်မ စဵုကဵုရတ်သီသြောံတေံဂှ် စပ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂွံကၠောန်အာစေအ်စေအ်မာန်ကီု သီုဂွံကၠောန်အာ လောဲလောဲမာန်ကီုရ။ ဟိုတ်နူဂွံတဵုလဝ်တၞံသြောံ နကဵုကရောၚ်တုဲ ကျာလုပ်၊ ကျာတိတ် ခိုဟ်၊ ဂွံပယျးတ္ၚဲခိုဟ်၊ ဂွံအခေါၚ်စဝါဲ တုပ်ညဳကီု၊ ဟိုတ်နူတၞံသြောံဂမၠိုၚ် ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ခိုဟ်တုဲ စၟစၟန်လုပ်ပလီုအောန်ကီုရ။ ဗၠိုၚ်တၞံဂမၠိုၚ် ဟိုတ်နူလၟိဟ်တိတ်ဂၠိုၚ်တုဲ လၟိဟ်သြောံတိတ်ဂၠိုၚ်ကီုရ။ စရာဲဍာ်ဒ ကေဝ်မသြောံခိုဟ်တုဲ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်သ္ၚုလေဝ်ခိုဟ်ကီုရ။ သၟာဗ္ၚတံ ဒးဝေၚ်ပါဲမွဲဂှ် အခါပိုက်မမ္ဂး အိက် တိဗါန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲရိုဟ်သြောံဂှ် လ္ပတက်ပ္တိတ်ကဵုဇိုၚ်ညိ။ တၞံမ (တၞံသြောံမ) တၞံကဝ်အာ၊ ဂိအာတုဲ တၞံသြောံ ချိုတ်အာမာန်ရ။ သြောံတိတ် လၟိဟ်အောန်အာမာန်ရ။ ပိုက်မ နပိုက်ကဵုတဲတုဲ ပလှ်ပတိတ်အိက် တိကဵုတဲရ။ အိတ်တိဂှ် ကြာတ်ကြဴကဵု ဍာ်ပ္ဍဲခံက်ဂှ်လေဝ် ဂွံမာန်ရ။ ပိုက်မတုဲ ကလေၚ်ပ္တမ်မ ဗွဲမပြဟ်ဂှ် ဒှ်ဖဵုဂၠိုၚ်ရောၚ်။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ပဋိပက္ခဒေသရေဝ်ဂှ် တာလျိုၚ်နွံပ္ဍဲညးဂှ်ရော?

အံက်သာ (တံၚ်ပရၚ်)

အပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ဒှ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တိဍာ်ဇၞော်သၠဲအိုတ်တုဲ ဒှ်ဒၞါဲဌာန်ဒေသဂကူမန်တံ တန်တဴဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူကောန်ဂကူမန် တန်တဴဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဇၟာပ်အလဵုအသဳတံ ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ဗော်မဒှ်စၞးဂကူမန်တံ က္လိဂွံညးစၞးအမာတ်မန် ဂၠိုၚ်နူဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်တၞဟ်သအာၚ်လၟိုန်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာသီကၠေံအဝဵု နူကဵုအလဵုအသဳဗၟာ (အေန်အေဝ်ဒဳ) တုဲ ဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ဒှ်ဒေသမံၚ်တန်တဴ ၜိုဟ်သိုဟ်နူဒေသ တၞဟ်တၞဟ်ဏီဟီုမ္ဂး ဟွံဗၠေတ်ရ။
ဆ္ဂးဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ဒှ်အာဒေသရုသံၚ် ဒှ်အာဒေသ ကၠတ်ပန်ဂစိုတ်မၞိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ဟီုစဂွံရ၊ မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ကၠတ်ပန်ဂစိုတ်တံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ၜိုန်ဒှ်ညးဆက်စပ်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တံကီုလေဝ် အကြာမဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်တံဂှ် ဂကူမန်ဟွံဆက်စပ်ကဵု အလဵုအသဳတံမွဲသာ်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ပန်တုဲ ဒးအာဝပ် စုတိချိုတ်အာလေဝ်နွံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒေသရေဝ်ဂှ် ဒှ်အာဒေသရုသံၚ် ဒေသဟၟဲကဵုသၞောဝ်အုပ်ဓလီု မွဲဒေသရ။ လ္တူဟိုတ်ကတဵုဒှ်မံၚ်တံဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ရမျာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသတံကီု ပံၚ်နှဴကဵုလညာတ်ပူဂဵု ညးချူလိက်တုဲ ချူဏာလိက်ပရေၚ်ဏံရ။
ညးဒးတှေ် ညးဒုၚ်ရဟာ? ချိုတ်တုဲတှေ် တုဲရဟာ? ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မုပဒၟံၚ်ဏီရော? ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ ဗဵုဒၟံၚ်အတိုၚ်ဏံရဟာ? ဗော်ညဳသၟဟ်တံ မုဒှ်ဂွံသ္ၚိတ်ဒၟံၚ်ရော? ? မပ္တံသာ်ဏံ ဗြုဟောကၠံၚ်ဒၟံၚ် နူပါၚ်မၞိဟ်ပါၚ်သာသာတံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ရံၚ်ကဵုဟိုတ်သာ်ဝွံတုဲ ပိုဲတံက္လေၚ်ကျောဝ်အာ အတိက်တေံညိရ၊ ဒပ်ပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်တံ သီကၠေံအဝဵုတုဲ ညးထ္ၜးဆန္ဒတံ တိတ်ဂၠံၚ်ထ္ၜးကၠုၚ်ဆန္ဒဂြုဂြုဂြီုဂြီု ညံၚ်ရဴသ္ဂောံက္လေၚ်အပ်အဝဵုကဵု အလဵုအသဳဗၟာ (အေန်အေဝ်ဒဳ) တံရ၊ သရုပ်ထောံက္ဍန်န်မ္ဂး သီုၜါလ္ပာ် ဟွံဒုၚ်ယှအ်ညးသ္ကံတုဲ စိုပ်အာက္ဆံၚ် ဂစိုတ်ဂယိုၚ်ညးသ္ကံ လက္ကရဴအိုတ် မွဲလ္ပာ်ဂှ် စဵုကဵုသ္ဒးတိတ်ဂြိုပ်ရပ်လွဟ်ရ။
ပ္ဍဲအရာဏံ ဒးပါ်ပါဲမ္ဂး ရဲတိတ်အာဂြိုပ်ဂှ် ဒှ်အာအလဵုအသဳဂြိုပ် ရဲသှေ်မံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဒှ်အာအလဵုအသဳဍုၚ်ရ၊ အလဵုအသဳဂြိုပ်ဂှ် နကဵုဇကုညးတံကီု နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ထံက်ဂလာန်ညးတံကီုဂှ် သ္ပစၟတ်သမ္တီလ္တူညးတံ နဒဒှ်အလဵုအသဳလုပ်သၞောဝ် သွက်ညးတံရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် အဓိပ္ပါဲဝေါဟာ“အလဵုအသဳ”ဂှ် မုမိက်ဂွံသ္ဂးရော? အလဵုအသဳဟီုမ္ဂးဂှ် “ပွမပိုၚ်ပြဳလဝ်” ဂွံအဓိပ္ပါဲရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး အလဵုအသဳဂြိုပ်ဂှ် ပိုၚ်ပြဳလဝ်တိဍာ် ပိုၚ်ပြဳလဝ်ညးဍုၚ်ကွာန် နွံဗၞတ်က္ဆံၚ်လဵုရော? အလဵုအသဳဍုၚ်ဂှ် ၜိုန်ရညးဍုၚ်ကွာန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟွံထံက်ဂလာန် ဟွံသ္ပသမ္တီ နဒဒှ်အလဵုအသဳလုပ်သၞောဝ်ကီုလေဝ် နကဵုဇကုညးတံကီု နကဵုညးထံက်ဂလာန်ညးတံကီုဂှ် သ္ပစၟတ်သမ္တီလ္တူညးတံ နဒဒှ်အလဵုအသဳလုပ်သၞောဝ် သွက်ညးတံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ အလဵုအသဳဍုၚ်ကော်ကော် အလဵုအသဳပၞာန်ကော်ကော် ညးတံပိုၚ်ပြဳလဝ်တိဍာ် ပိုၚ်ပြဳလဝ်ညးဍုၚ်ကွာန် နွံဗၞတ်က္ဆံၚ်လဵုရော?ဂှ် ပိုဲတံပါ်ပါဲရံၚ်ညိ၊ ပိုၚ်ပြဳလဝ် နဇိုၚ်နတဲဍာံဍာံတံဂှ်ဟေၚ် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုအဓိပ္ပါဲ (လုပ်အဝေါၚ်) အလဵုအသဳရောၚ်။
“အလဵုအသဳ” ဟီုမ္ဂးဂှ် တီဆပိုၚ်ပြဳလဝ်တိဍာ် ပိုၚ်ပြဳလဝ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံသၟး ဟွံရုမ်ဂပ်ရောၚ်၊ လ္တူတိဍာ်/ညးဍုၚ်ကွာန် အလဵုအသဳတံ မပိုၚ်ပြဳလဝ်ဂှ် ပရေၚ်သုခ/ဒုက္ခ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန် ဒးကေတ်တာလျိုၚ် ဍိုက်က်ပေၚ်ဒးမာန်ရောၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ဒဒိုက် ညံၚ်သ္ဂောံတန်တဴအာ ဗွဲတသိုက်မာန်မှလေဝ် ဒှ်အလဵုအသဳ ဍိုက်ပေၚ်ကဵု အဓိပ္ပါဲရောၚ်၊ အခိၚ်လၟုဟ် ဗၟာၜါက္ဍိုပ် တီဆပၠံၚ်သ္ပအလဵုအသဳတုဲ လ္တူညးသ္ဒးဒုၚ်ကၠတ်ပန် အိုတ်ဒၟံၚ်လမျီုတံဂှ် အလဵုအသဳက္ဍိုပ်လဵုလေဝ် ဒုၚ်ကဵုလျိုၚ် ကေတ်ကဵုလျိုၚ် ဟွံမာန်ရ၊ လ္တူတာလျိုၚ်အလဵုအသဳနွံဒၟံၚ် သာ်လဵုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်ပိုဲတံ ဟွံတီဟာ? ဟွံပတီဟာ? ကေတ်ဟွံဒးရ၊ ဗြုဒၟံၚ် ညးဒးတှေ် ညးဒုၚ်ရဟာ? ချိုတ်တုဲတှေ် တုဲရဟာ? ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မုပဒၟံၚ်ဏီရော? ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ ဗဵုဒၟံၚ်အတိုၚ်ဏံရဟာ? သာ်ဏံအိုတ်ရ၊ တၚ်သၟာန်တံဏံ ညးချူလိက်ဏံ သ္ဒးကဵုသွဟ်မ္ဂး ပရေၚ်ဒးကေတ်လျိုၚ် ဒးဒုၚ်လျိုၚ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲအလဵုအသဳ မပိုၚ်ပြဳလဝ်ပိုဲတံဂှ် ပေၚ်ၚ်ရောၚ်။
“ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ”ဂှ် တာလျိုၚ်ဟၟဲဟာ? လ္တူပုစ္ဆာဏံ ယဝ်ခါရ ညးတာလျိုၚ် နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ သွဟ်မ္ဂး သာတုဲဍာံပြရ၊ ဆ္ဂး ညးချူလိက်ဏံ ၜိုန်ရညးတာလျိုၚ် နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံသေၚ်ကၠာလေဝ် နကဵုလညာတ် မိက်ဂွံချူထမံက် ပ္ဍဲလိက်ပရေၚ်ဏံကီုရ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူဒက်ပတန်လဝ် နကဵုဗော်မပစၞးကဵုဂကူတုဲ ဒးကဵုဂကူမန်ဇကုမ္ဂး တာလျိုၚ်နွံဒၟံၚ်ကီုရ၊ တာလျိုၚ်ဟီုဂှ်လေဝ် မၞုံကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ်ကီုရ၊ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဟိုတ်နူဟၟဲကဵုအလဵုအသဳ (ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး) ဟိုတ်နူကဵုဟၟဲကဵု ပရေၚ်မပိုၚ်ပြဳလဝ်တိဍာ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်တုဲ မ္ဒးမၞုံကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ်ရ၊ ဥပမာ- မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ကၠတ်ပန်တံဂှ် ဂကူမန်ဟာ? ဂကူဗၟာဟာ? မုမၞိဟ်ဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန်မုရော? ကောန်ဂကူမန်ဓမ္မတာမွဲဟာ? မပ္တံသာ်ဏံ ညးတံမ္ဒးလ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ တန်တဴကဵုမၞိဟ်ဂှ်တုဲ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ညးကဵုညး ညးတံ မ္ဒးကေတ်အာကဵုတာလျိုၚ်ရောၚ်။
လ္တူဟိုတ်ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကၠတ်ပန်ဂစိုတ်ဒၟံၚ် မွဲတုဲမွဲပၠန်တံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ သ္ပလဝ်ဥပေက္ခာဟွံသေၚ် ညးတာလျိုၚ်နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံလေဝ် လ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲဒၟံၚ် ဟိုတ်ပရေၚ်ပရူ မကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်တံဂှ်ကီုရ၊ မၞိဟ်မအိုတ်အာလမျီု ဘဲဒးဒုၚ်ကၠတ်ပန်တံဂှ် သရုပ်တုဲဒးပါ်ပါဲမ္ဂး မၞိဟ်နွံဒၟံၜါဗီုပြၚ်ရ၊ ဗီုပြၚ်မွဲဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မဆက်စပ်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တံတုဲ ဗီုပြၚ်မွဲပၠန်ဂှ် ဒှ်ကောန်ကွာန်ဓမ္မတာ ဟၟဲကဵုဒုဟ်ဒန်ရ၊ ညးမကၠတ်ပန် မၞိဟ်မဆက်စပ်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တံဂှ် ဇၟာပ်ဍေံတံပန်တုဲ ဍေံတံလလောၚ်တြး ပတိုန်လ္တူလပှ်ကျာရောၚ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊ ဒးဟီုမ္ဂး ညးဟွံဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောဝ် (ဟီုကဵုပါၚ်) ဍေံတံ ပတိတ်လဝ်ဂှ်မ္ဂး ဍေံတံဗက်ဂစိုတ်ထောံရ၊ မုသၞောဝ်ဍေံတံရောမ္ဂး စက်ယန်အလဵုအသဳပၞာန် ညံၚ်ရဴဟွံဂွံဂေတ်ဂှ် ညးလဵုမွဲလေဝ် လ္ပေကၠာန်ကမၠောန် အလဵုအသဳပၞာန်ညိ လ္ပကဵုအရီုအဗၚ်ညိ အုပ်ဓုပ်ကွာန်/အရာပ်စတံ ကၠောန်မ္ဂး ဂစိုတ်ထောံဏောၚ်ဂှ် ဍေံလလောၚ်တြးလဝ်ရ၊ စက်ယန်အလဵုအသဳပၞာန် ညံၚ်ဂွံဂေတ် ညးမကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် သၟဝ်ပၠတရဴအုပ်ဓုပ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ ညံၚ်သ္ဂောံဂီုကၠီုဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ မ္ဒးကေတ်တာလျိုၚ်ရောၚ်၊ ပွမညာတ်ဒုဟ် ပ္ဍိုက်စုတ်လျိုၚ် လ္တူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဟွံဒးက္ဍၚ်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။
လ္တူကောန်ကွာန်ဓမ္မတာတံ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ဂှ် ဒးဟီုမ္ဂး ဒးဒုၚ်ကၠတ်ပန်ဟွံသေၚ် ပန်ထောံရ ဂွံလဝ်အခေါၚ်တုဲ စမ်ဝေၚ်တဲရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ပိုဲဏံ ကောန်ကွာန်ဓမ္မတာ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ၜါတၠ၊ ကောန်ဍုၚ်ခေါဇာ ဒးဒုၚ်ပန် ဒၞါဲဒဒန်ရေဝ်-သၞေဟ်ကာ အခိၚ်ဗ္တံအကြာ (၈) နာဍဳဂှ်မွဲတၠ၊ ပ္ဍဲဍုၚ်လၟိုၚ် သၟတ်ပရဟိတ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ် အခိၚ်ဗ္တံအကြာ (၁၁) နာဍဳပြၚ်ၚ်ဂှ်မွဲတၠ ပံၚ်ၜါတၠရ၊ ညးတၠတဲမပန်ဂစိုတ်ဂှ် ဗၠာဲသၟိၚ်ကဵု ပၞာန်အလဵုအသဳတံရဂှ် ဍေံတံလေဝ် ဒုၚ်ဒၟံၚ်ဝန် ဟိုတ်နူအခိၚ်လောန်ၜက်တုဲ နကဵုဓဝ်သၠေဟ်ပၟာ ပန်ဒးအာ သ္ဂးရ၊ ဆ္ဂး ညးဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်တံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ညးကွာန်ဓမ္မတာတုဲ ထေက်ကဵုဒးပန်ဂစိုတ်ဟွံသေၚ် ရပ်တုဲ ထေက်ကဵုသ္ဒးကဵုဒုဟ်ဒန်ရောၚ်၊ အလဵုအသဳဂြိုပ် ပန်ဂစိုတ်မၞိဟ်ဂှ် က္လၚ်စဂွံဒၟံၚ်ညိဏီ၊ အလဵုအလဵုအသဳ ပိုၚ်ပြဳလဝ်တိဍာ်/ညးဍုၚ်ကွာန် ပန်ဂစိုတ်မၞိဟ်ဟီုဂှ် ရိုၚ်ဇိုၚ်ယုတ်မာလောန်အာရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ၊ လ္တူကောန်ကွာန်ဓမ္မတာ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ဏံ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သ္ၚိတ်ဇြ မုဟွံဗြုဟီုမွဲသာ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဗြုဒၟံၚ်ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ၊ လ္တူကိစ္စတံဏံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ၜိုန်ရရမျာၚ်ဟွံမံက်တိတ်ကီုလေဝ် ကမၠောန်ညးဒးကၠောန်ထေက်တံဂှ် သွက်ဂကူမန်တံ နဲဂွံဒးဒုၚ်ဒဒိုက်သက်သာအိုတ်ဂှ် ညးတံချဳဓရာၚ် ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ်ရရောၚ်ဂှ် ညးကၠိုဟ်ပရေၚ်ကမၠောန်ပၠန်ဂတးတံ တီကေတ်မာန်ရ၊ ခေတ်ဏံဂှ် ဒှ်ခေတ်ယှဵုယှေဝ်မဳဒဳယာတုဲ ကမၠောန်ကာပၞုက် ဟီုပတိတ်ဟွံဂွံဂှ် ဒှ်တၚ်ကော်ဆော သွက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရောၚ်။
လက္ကရဴအိုတ် လညာတ်ညးဍုၚ်ကွာန် လ္တူဗော်ညဳသၟဟ်မန် မိက်ဂွံချူပတိုန်ညိရ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် လုပ်ပံၚ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် မွဲကရောံကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ရောၚ်ဒှ်တုဲ လ္တူကောန်ဂကူမန်ဇကု ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ဒၟံၚ် သီုဖအိုတ်သီုဖအိုတ်တံဂှ် တာလျိုၚ်ဆက်စပ် နွံဒၟံၚ်ပေၚ်ၚ်ကီုရောၚ်၊ မံၚ်ထောံညံၚ်ကဵုဟွံဆေၚ် မံၚ်သ္ၚိတ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရောၚ်၊ ညးမကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳ ကေၚ်ဟီုလဝ်ကဵု အ္စာပရိုၚ်တံနွံဒၟံၚ်ရောၚ်၊ “ဗော်ပိုဲလုပ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ရန်တၟံကဵု ဂကူမန်ပိုဲတံ ဂွံမံၚ်ၜိုဟ်ဟ်သိုဟ်ဟ်ရ” အခိၚ်လၟုဟ် ဒေသရေဝ် ဟွံၜိုဟ်သိုဟ်ရ၊ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ဒၟံၚ် မွဲတုဲမွဲပၠန်ဂှ် ဒေသရေဝ်ဂှ် ဒှ်အာဒေသ ဂစိုတ်မၞိဟ်ဣရ၊ ကဵုဏာသမ္တီ ကုဗော်ညဳသၟဟ်မန် နူကဵုလိက်ပရေၚ်ဏံရ။
သရုပ်ကၠေံမ္ဂး လ္တူဒေသရေဝ် မကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံ နူကဵုခၟဳသၚ် ဒေသရေဝ်တံကီု နူကဵုပူဂဵုဆာန်ဂကူမန်တံကီု နူကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုရမျာၚ်ညးတံကီု လညာတ်ညးတံ မကိတ်ညဳကဵု လညာတ်ညးချူလိက်တံ ပ္ကောံပ္ကေဝ်တုဲ ချူပတိုန်လိက်ပရေၚ်ဝွံရ၊ ညံၚ်ဂွံဒှ်ချူလိက်ပရေၚ်ဏံဂှ်လေဝ် ညးတံကဵုကၠုၚ်လဝ် ဇြဟတ်ကီုရ၊၊ လ္တူလိက်ပရေၚ်ဏံ လညာတ်ဟွံတုပ်/ဟွံခိုဟ်မ္ဂး ဝေၚ်ပါဲသၠးအခေါၚ်တုဲ လညာတ်တုပ်/ခိုဟ်တံဂှ် ဂိုၚ်ကေတ်ကဵုဂွံမာန်ညိ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ဘဝဂွံကျေဝ် ဒးပဠေဝ်စိုတ်

စေတနာ လှာၜိုပ် (၁၃/၇/၂၂)

အိုတ်ကဵုပိုဲမၞိဟ် မဂျိုၚ်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲလောကဏံ မၞိဟ်ဟွံမွဲကဵုဒေါသဂှ် ဂၠာဲဟွံလောဲတဴသက်က်ရ။ ပ္ဍဲကဵုညးဟွံမွဲကဵုဒေါသ ဂွံဒုၚ်လဝ်ယၟု မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ပြဲတံဂှ်လေဝ် ပါဲတိတ်အာနူဒေါသ ဟွံမာန်ဏီရ။ ပိုဲမၞိဟ်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်ပူဂဵုပုထုဇန်ဂှ်ရ သတ်မၞုံကဵုလမျီုဍာံမ္ဂး ဂွံစာ်စ္ဍးအာ နူကဵုဒေါသဂှ် ဟွံလောဲဟေၚ်ရ။
ဟိုတ်နူဒေါသတုဲ ဘဝပိုဲသတ်တံ ဒှ်ကၠုၚ်အန္တရာဲကဵုလမျီု ဒးဆဵုကၠုၚ် ဒဒိုက်ဘဲဂှ်လေဝ် နွံဇဳဇဳဂၠံၚ် ဇဳဇဳသာ်ရ။ စပ်ကဵုဒေါသတုဲ ဗီုပိုဲသတ်တံ ဒှ်ကၠုၚ်ဒဒိုက်စိုတ်ဂှ် ကေၚ်မိၚ် ကေၚ်ဆဵုကၠုၚ်လဝ်ဖဲရ။ လၟုဟ်လေဝ် အဃောဒးဆဵု ဒးမိၚ်ဒၟံၚ်ဏီဖိုဟ်ရ။ အာဂတနူဏံလေဝ် ကြက်ဒးဆဵုဂဗပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ဒှ်ဗွဲစၟတ်ရ။
ဒေါသပိုဲမၞိဟ်တံယိုက်လဝ်ဂှ် ဒုဟ်ဏောၚ်၊ ဒေါသဂှ် ဒှ်ညးပလီုပလာ်စိုတ်ဓါတ် ဘဝပိုဲသတ်တံတုဲ ထေက်ကဵုဒးဖေက်ဇၞော်ဇၞော်ရ။ ပ္ဍဲကဵုစရၚ်ကိလေသတေံဂှ် ဒေါသလေဝ် ပါဒၟံၚ်တုဲ ညးမဒုၚ်လဝ်တဲကဵု ဒေါသတံဂှ် ဒှ်ဒုဟ် ဒှ်အကုသဵု ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။
ယဝ်ဒေါသအောန်တှေ် ဒုဟ်အောန်၊ ယဝ်ဒေါသဂၠိုၚ်တှေ် ဒုဟ်ဂၠိုၚ်၊ ဒုဟ်ဂွံအောန်ဂှ် ဟွံမွဲရ။ ယဝ်ဒးက္လေၚ်ဇွိတ်သပေါတ်ရံၚ် လက္ချန်ဒေါသမ္ဂး စိုတ်ဂၠေံ စိုတ်ထေဲပၞောတ်ဒက်ဝဲ စိုတ်ထုဲ စိုတ်က္ဍုဟ်မၠေံ စိုတ်ဍောတ် စိုတ်ဂွိၚ် စိုတ်ဖေက်လကိုတ် စိုတ်စံၚ်တူပူဆာ အောန်စိုတ်လရိုအ်ယာံ ကရဳကရောတ်တံဂှ် လက္ချန်ဒေါသရ မိက်ဂွံဂး။ ဒေါသဂှ် တမ်မူလဍေံဍာံဍာံဂှ် ဒှ်သဘဴပလီုပလာ် တက်သရိုဟ် သ္ၚိစိုတ်ခန္ဓ၊ သဘဴမလေပ်ပလီုပလာ်ရ။
ဒေါသဂှ် မူရဴမွဲလီုလာ်တဴရော ယဝ်သၟာန်မ္ဂး လီုလာ်တဴၜါၜါလ္ပာ်ရ။ ဖဵုဇကု ကေုာံ ဖဵုညးတၞဟ်၊ ဖဵုပစ္စုပ္ပန်လၟုဟ် ကဵု ဖဵုဘဝအနာဂတ်ဂတတေံ သီုၜါလ္ပာ်လီုလာ်မာန်ရ။ မၞိဟ်ၜါ ဒှ်ကယျာန်ဓဝါတ် သေက်ဇဵုညးသ္ကံမ္ဂး ညးဟီုသေက်ဇဵုဂှ်လေဝ် စိုတ်က္တဴစံၚ် ဒှ်ဒဒိုက်စိုတ် ဟွံက္လိဂွံတသိုက်၊ ညးဒးဒုၚ်ဟီုတံဂှ် အခေါၚ်က္လေၚ်ဟီု ၜိုန်ဟွံမွဲကီုလေဝ် ဒးဒုၚ်က္လၚ်မံၚ်မအရေဝ် မကြမ်ကြ မသၟဵုသၟာ်ဂှ်တုဲ ဟွံဒှ်တသိုက်စိုတ် ဒးက္တဴစံၚ်ပၠန်ရ။
ညးဆဵု ညးမိၚ်တံဂှ်လေဝ် ဆဵုညာတ်ဒး ပေါဲကယျာန်ဓဝါတ်ဏံတုဲ စိုတ်ထုဲကြာန် စိုတ်အာန်တၞာန်အာကီုရ။ ညးလ္ၚဵုဂး မုဟွံဆေၚ်ကဵုဇကုရ၊ သၟောန်ပါၚ်ရ ဂးမံၚ်၊ ဗီုလဵုဒှ်ဒှ်ရ ဒေါသတိတ် အောန်ကဵုဒှ် ဂၠိုၚ်ကဵုဒှ် ဍေံဖန်ဗဒှ်ကဵု သွက်ပိုဲသတ်တံ စိုတ်ဂွံက္တဴစံၚ်သၟးရ။ ပ္ဍဲလောကဏံ ဒုဟ်အိုဿီု ဒုဟ်ဂွံကျိုၚ်ကဵုဘဝမၞိဟ်ဂှ်အောန်တဴရ။ ဒှ်ဒၟံၚ်ဒုဟ် ဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်ပကာန်ပ္တောံၜတ်ရ။
မၞိဟ်မွဲမွဲ ၜိုန်ရဒှ်တၠရုပ်သာ်ကီုလေဝ် ဒေါသက္တဵုဒှ်အာမ္ဂး မၞိဟ်ဂှ် ဂလိုၚ်လဵုကျေဝ်ဝ် မုက်မတ်ပြံၚ်သၠာဲ ဒှ်အာမွဲဗီု ဗဵုစပရေံအာလွာဲဂှ်ရ။ ဒေါသဂှ် ပလီုဒၟံၚ်ရုပ်သာ် ပိုဲသတ်တံရ။
လ္ၚ ဵုမွဲစွံဟီုစမံၚ် ရုပ်ဗက်စိုတ် ရုပ်ပရေံတှေ် စိုတ်ကျေဝ် ရုပ်ကျေဝ်တှေ် စိုတ်ၜိုတ်လဵုကျေဝ်ဝ် ဆ္ဂး ဗဵုစရုပ်သာ်ဟွံဆာဲ ဒှ်မၞိဟ်အောန်ကဵုကျာ်သြဳမွဲရ။ စိုတ်ကျေဝ်တှေ် ရုပ်လေဝ်ကျေဝ်ဗက်အာကီုရ။ မၞိဟ်မွဲ ရုပ်သာ် ၜိုန်ပရေံလမ္စံက်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် စိုတ်ခိုဟ် အရေဝ်ဍာတ်ကြောံဒၟံၚ်ဏောၚ်မ္ဂး ညးဂမၠိုၚ်သ္ဍိုက်မၠိုက်တဴ ရ။ ဒေါသမွဲ ယဝ်ဗာန်လုပ်ဂွံ ပ္ဍဲသ္ၚိခန္ဓ ပိုဲမၞိဟ်တံမ္ဂး လွာဲဂှ် ဗီုပြၚ်မံၚ်စံၚ်တန်တဴဟွံမာန် အလဵုအလဵု ဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။
မၞိဟ်ဗုဗုတံဂှ်လေဝ် ယဝ်ဒှ်ဒေါသမ္ဂး မုက်ဍာဲတိုန်၊ မၞိဟ်ပ္စံက်က်တံ ဒှ်ဒေါသမ္ဂး မုက်ဖျိုဟ်အာဂှ် ပိုဲကေၚ်ဆဵု ကေၚ်ညာတ်လဝ် သီုဖအိုတ်ရ။ စပ်ကဵုဒေါသတုဲ တဳလပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲ ဟီုတွံစွံလဝ် ပ္ဍဲလောကဏံ ပၞောဝ်ဒုဟ်အိုဿီု ဒုဟ်ဂွံတုပ်ကဵုဒေါသဂှ် ဟွံမွဲရ။
ဒုဟ်ဒေါသဂှ် ဟွံမွဲကဵုအရာပြိုၚ်ပကာန် ပ္တောံၜတ်ရ။ ဟိုတ်နူဒေါသတုဲ စိုတ်ပိုဲလီုလာ်အာရောၚ်မ္ဂး မၞိဟ်မွဲ နူတမ်မူလတေံ စိုတ်ၜိုတ်လဵုခိုဟ်ဟ် ၜိုတ်လဵုသၠုၚ်ပြဲဒၟံၚ်ဒှ်ကၠာရ ဒေါသလုပ်ကၠုၚ်မ္ဂး စိုတ်စရိုတ်တံ လီုလာ်အာရ။ နူတမ်တေံ စိုတ်ဍိုန်ဍောတ်ဂလို်ၚ်လဵုကီုလေဝ် ဒုၚ်ကေတ်တဲ ဒေါသမ္ဂး ဒေါသဂှ် ဍေံပလှေ်ဒၟံၚ် စိုတ်ဓါတ်ပိုဲ ကာယပိုဲလၟိုန်ရ။
မၞိဟ်တံ ၜိုန်ရဟွံဆာန်ဒေါသဟီုကၠာလေဝ် ဒေါသဂှ် ဆာန်မံၚ်သတ်တံလၟိုန်ရ။ သစ္စဒေါသပိုဲဂှ် ဗၞတ်တၟာအယျောဲ သော်ကၞေၚ်မတ်ပိုဲလေဝ် ဍေံဟွံကဵုသ္ၚောဲအာ နူခန္ဓပိုဲ၊ ဒေါသမွဲက္တဵုဒှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုကိလေသစှ် အဟိရိက-ဂွပါပ်ဟွံလေပ် ညှာဟွံလေပ်၊ အနောတ္တပ္ပ-ဖေက်ပါပ်ဟွံလေပ် ဒှ်ကၠုၚ်ပၠန်ရ။ ဟိုတ်နူဒေါသ ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ကၠုၚ်တုဲ ဟီုဗၠေတ် ကၠောန်ဗၠေတ် ဟီုဗဂိကဵုညးတၞဟ်လေပ်တုဲ ဒးဒုၚ်သၠးထောံ မိဿဟာဲခိုဟ် အ္စာတၠပညာခိုဟ် ကလောမသခိုဟ်လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။
အရာဒးသၠးထောံ ချိုတ်ပၠိုတ်အိုတ်မွဲဂှ် တသိုက်စိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူဒေါသတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲပၞာန် ဂစိုတ်ပျဲပျာံ ၜုၚ်တက်ညးသ္ကံဂှ် ကေၚ်မိၚ် ကေၚ်ဆဵုညာတ်မံၚ်လၟိုန်ရ။ ဒေါသဟွံမွဲမ္ဂး သဘဴဓဝ်ပၞာန်၊ ဒုၚ်ဟွံမာန် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန် လ္တူဂကူ၊ သဘဴဂွံသေက်ဇဵု ၜုၚ်တက်လက်ချဴ ဘပဠတံဂှ် ဟွံမွဲဍာံဍာံရ။ ပၞာန်မ္ဂးဂှ် စဵုဒၞါတိဍာ် ဂီုကၠီုကောန်ဂကူဇကုရ။
သ္ဇိုၚ်ဒေါသဍာံဍာံဂှ် ဟိုတ်နူသၠးအခေါၚ် လ္တူညးမွဲကေုာံညးမွဲဟွံမာန်ဟေၚ်ရ။ ဒေါသ ယဝ်လုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲမၞးမ္ဂး ဂွံဟီုအရေဝ်ခိုဟ်ဟ်ဂှ် ဟွံမွဲတဴသက်က်ရ။ ဟိုတ်နူလိုန်ဗက် အလိုက်လၟာ်ဇိုၚ်ဒေါသတုဲ လ္တူမိမကလောဝံသ, အ္စာ, တၠပညာ, သ္ကံရဲတံဂှ်လေဝ် ဟွံဂွ ဟွံဖေက် တီဆကေတ်ဇၞး သ္ပမာန်တုဲ ကၠောန်ဒး ပွဗၠေတ်တ်မာန်ရ။
ဒေါသလောန်ကာဲမ္ဂး စိုပ်အဆံၚ်တက်ဂစိုတ် လမျီုညးတၞဟ်မာန်၊ စိုတ်ဓဇန်တံ ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။ အိုတ်ကၞောတ် ၜိုန်ဆာန်ဒၟံၚ်အိုတ်အစောန်ကီုလေဝ် ဂစိုတ်မာန်မံၚ်ဏီရ။ ဒေါသလုပ်ဂွံမ္ဂး လ္ပာ်ဗၠေတ်ဂှ် ဟွံဖေက်၊ ဂံၚ်ကၠောန်ကၠုၚ် ပွအကုသဵု၊ ဂံၚ်ဂစိုတ် လမျီုညးတၞဟ်အိုတ်တုဲ ယဝ်ဟွံသၠးကၠေံဒေါသမ္ဂး ချိုတ်အာတုဲလေဝ် ဒးဒတုံအပါယ်ပၠန်ရ။
မၞိဟ်မွဲမွဲ ၜိုန်ရမၚ်မွဲလဝ် ဒ္ဂေတ်စရိုတ် ဂၠိုၚ်ကဵုဂိတုသၞာံကီုလေဝ် ယဝ်ဒုၚ်တဲဒေါသ လောန်ကာဲအာမ္ဂး ဒ္ဂေတ်စရိုတ်သိက္ခာဇကု မမၚ်မွဲကၠုၚ်လဝ်တံ ပွိုၚ်မွဲခဏဍောတ်ဓဝ် လီုလာ်အာမာန်ရ။
ဇၟာပ်ညးအဲ နွံပၟိက်ကဵုအရာခိုဟ်ဟ်ဖအိုတ်ရ။ မိမတံလေဝ် ဟွံမိက်ကဵုကောန်ဇာတ်ဇကုပရေံ၊ နွံပၟိက် မိက်ဂွံကဵုကောန်ဇာတ်ဇကု နွံကဵုစိုတ်ခိုဟ်ဟ် စိုတ်ပြဲပြဲဖအိုတ်ရ။ ပၟိက်မိမတံ ညံၚ်မိက်ဂွံကဵုဍေံ (ကောန်ဇာတ်) တံ တီလေပ်ကေတ်လ္ပာ်ခိုဟ်ကီု ကောန်ဇာတ်တံလေဝ် နွံပၟိက်ကဵု မိမ စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲကီုရ။
ပံၚ်ကဵုမိဿဟာဲ သ္ကံရဲပၠန်လေဝ် မိက်ဂွံကဵုသရုၚ်ပါဲ မၞိဟ်စိုတ်ပရေံပရေံရ။ စပ်ကဵု အ္စာကဵုကွးပၠန်လေဝ် အ္စာသၟးခိုဟ် ကွးဟွံခိုဟ်မ္ဂး ဟွံက္လိဂွံတသိုက်ပၠန်ရ။ သီုၜါလ္ပာ် ညးခိုဟ် အဲခိုဟ်မှ က္လိဂွံတသိုက်စိုတ်မာန်။
သဘာဝပိုဲသတ်တံဂှ် အရေဝ်လေဝ်ဟီုဗဒှ်လေပ်၊ ဟီုထ္ၜက်ထောံလေဝ်လေပ် ဟီုဖအောန်ဖျေံလေဝ်လေပ်၊ အတိုၚ်လၟေၚ်ဓမ္မတာလေဝ်ဟီုလေပ်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာစိုတ်ပုထုဇန်တံရ။ ညးပလီုပလာ်တသိုက်ဇကု ဒ္ဂေတ်ဇကု သိက္ခာဇကုတံဂှ် ဒေါသရ။ ဒေါသလုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမ္ဂး တသိုက်တံ ကၠေံဗ္ဒန်အာတုဲ ဒးက္တဴစံၚ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒဒိုက်စိုတ်အိုတ်ရ။ ဒၟါနူဒေါသဏံ မၞိဟ်ဂွံဒှ်တသိုက်ဂှ် ဂၠာဲဟွံဆဵုဏီ။ ဒၟါနူဒေါသ ညးတၞဟ်ဟီုစောဒက၊ ညးတၞဟ်အထေၚ်သောဲ၊ ဖျေံသိက္ခာ ဟီုပျုတ်ဗ္ဒေက်တဴရ။
ပိုဲမၞိဟ်တံဂှ် ဒှ်ညးမၞုံပၟိက်ကဵု အရာခိုဟ်ဟ် သီုညးဖအိုတ်တုဲ မၞိဟ်မၞုံကဵုစိုတ်ပရေံ စိုတ်ယုတ်သဝ်တံဂှ် မၞိဟ်ခိုဟ်ဟ်တံ ဟွံမိက်ဆက်ဆောံ၊ မၞိဟ်စိုတ်ပရေံ မၞိဟ်ကြမ်ကြ မၞိဟ်ဟီုအရေဝ် ဟွံမွဲကဵုမ္ၚဵု ဟွံမွဲကဵုၚုဟ်းမးတံ နွံဗ္ဒာဲဇကုမ္ဂး စိုတ်ဟွံဒှ်တသိုက်၊ စိုတ်ဒးက္တဴစံၚ်ဒၟံၚ် လၟိုန်န်ရ။
မၞိဟ်မၞုံကဵုစိုတ်ဟိဏ္ဏဂှ် ညးဂမၠိုၚ် ဟွံသ္ဍိုက်မၠိုက်၊ က္ဍုဟ်မၠေံတဴရ။ ဒေါသပိုဲ ယိုက်ဂြောပ်လဝ် နကဵုယာတ်ထဝ် ယာတ်သြန် ဟွံလေပ်မ္ဂး ၚုဟ်မးပိုဲ အေဲဇြစှေ်သိုက်က်ရ။ ဒေါသဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်နၚ် သွက်သတ်တံ သွဟ်ခိုဟ်ဟ်ဟွံသေၚ်၊ ရေၚ်တၠုၚ်နၚ် သွက်ပိုဲတံ ဂွံအာအပါယ်သက်က်ရောၚ်။ ဒေါသဂှ် ပြုပြေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်နၚ် သွက်သတ်တံ ပရေံဒၟံၚ်တုဲတုဲရ။ ပၞောန်ဗ္ဒါဒေါသ ညံၚ်ဂွံအောန်စှေ်အာဂှ် ပိုဲတံ ဒးထိၚ်ဒက် မၚ်မွဲစိုတ်ပိုဲထေက်ရောၚ်။ ပူဂဵုမၞုံကဵုဒေါသတံဂှ် ကျာ်လေဝ်ဟွံထိုၚ်သး မၞိဟ်ဒေဝတဴတံလေဝ် ဟွံထိုၚ်သးရ။ ဒေါသပိုဲ ညံၚ်ဂွံကြဳစှေ်ဂှ် ဇကုဇကုရ ဒးသ္ပလွဳပရာစိုတ်ထေက်ရောၚ်။
ဒုၚ်ကေတ် အတိုၚ်တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ် ဒးဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်မေတ္တာဂၠိုၚ်ၚ်၊ စိုတ်ဇကု ဇကုဒးသှ်ပတဴဏာ လ္ပာ်ခိုဟ်၊ ဒးဇၞော်ပၟဝ် ဓဝ်ဝိပဿနာဘာဝနာ သွက်လောကခန္ဓ လောဘ ဒေါသ မောဟ မာန ညံၚ်ဂွံအောန် ကြဳစှေ်အာဂှ် ဒးမၚ်မွဲထိၚ်ဒက် ကာယပါၚ်စိုတ်ဇကုရ။
ကဵုဒါန် မၚ်သဳဂှ် ဒေါသ အိုတ်,ပိုတ်အာဟွံမာန်၊ ဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဝိပဿနာဘာဝနာမှ ဒေါ သအိုတ်မာန်တုဲ ဘဝဇကုညံၚ်ဂွံကျေဝ် တဵုပယျေဝ်ကေတ် စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ထၟိက်ညိ။ ဒုၚ်ကေတ်ယၟု သၟာစိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ကျေဝ်မ္ဂး စိုတ်ဇကုဇကု က္လေၚ်ဒ္ဂေတ်ကၠာမ္ဂး ခိုဟ်အိုတ်ရောၚ်။
ပိုဲသတ်တံ ဟိုတ်နူလုဲမိပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၠိုက်သရီုကိလေသဂှ်ရ ဂၠိုၚ်ကဵုဘဝ မရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန် ဒးဂေတ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲတရဴသံသာ ဟွံမွဲကဵုလၟိတ်ရ။ သံသာဘဝဇကု မိက်ဂွံဂၠေံမ္ဂး ဝိဿနာဘာဝနာမွဲဟေၚ် ဂလေံ (ဇလေံ) ကဵုမာန်တုဲ နကဵုဓဝ်သတိပဋ္ဌာန် ပိုဲတံထေက်ကဵုဒးဇၞော်ပၟဝ် ဝိပဿနာ မလေပ်သ္ၚဳမၠာ် သဘဴရုပ်နာမ် မဒှ်အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ တံရ။ သွက်ဂွံပိုၚ်ပြဳကေတ်ဘဝ ညးမၞုံကဵုစိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲမာန်၊ သွက်ဂွံဒှ် ညးမအောန်ကဵုဒေါသမာန်၊ သွက်ဂွံပိုၚ်ပြဳကေတ် ဘဝကျေဝ်ဝ်မာန် စိုတ်ဇကုဂှ် သိုၚ်ပ္တန်လဝ် နကဵုဒယိုၚ်သြန် ကၟဳထဝ် ဂြောပ်ဗၜိုဟ်ကေတ် အလုံခန္ဓဇကုမာန် ဟီုမ္ဂး စိုတ်ဇကုရ ဇကုဒးလွဳပရာ နကဵုလညာတ်သမ္တီဇကု ကဵုတၚ်ရန်တၟံဇကု ဂွံဆာဲပ္ဍဲလောက၊ ညးတၞဟ်ဝေတ်ဇကုတုဲ စိုတ်ခိုဟ် ဒေါသအိုတ်ဂှ် ဟွံမွဲတဴရ။ နအလဵုဇကုဟေၚ် လေပ်တီကေတ် စိုတ်မိက်ဂွံကျေဝ် သိုၚ်ပဠေဝ်သ္ၚိနန်ဇကုမ္ဂး ဘဝမၞးဂှ် ကဵုဖဵုသွက်လိုက် ဂွံယးတၟးရ။

Categories
တဵုလွဳ ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ပရူတဵုတၞံၜဴ ဂွံလဴပူကဵု

မာံရဲထဝ်

တၞံၜဴမ္ဂးဂှ် ……..
ဘာသာမန်=တၞံၜဴ၊ ဘာသာဗၟာ=ကြံပၚ်၊ ဘာသာအၚ်္ဂလိက်=Suger cane၊ ယၟုရုက္ခဗေဒ=Saccharum officinarum၊ ယၟုတမ်မ=Gramineac၊ မူလဒေသ=နူဍုၚ်နယူဂဳနဳ ကေုာံ ဍုၚ်အိန္ဒိယျရောၚ် တၠပညာတံ ဓမံက်လဝ်ရ။ တၞံၜဴဂှ် ဒးဂၞပ်ကဵု ဥတုရာသဳကတူကတာန်တုဲ ဓါတ်ဍုက်ဍေက်နွံတဴဂှ် ဒှ်သွက်တၞံၜဴ ကတဵုဒှ်မာန်၊ ကၠုတ်တိုန်မာန်၊ ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန်ရ။ တၞံၜဴဝွံ တုပ်ဒၟံၚ်ကဵုတၞံချောဲတုဲ လုပ်ဒၟံၚ်ဒတောဝ်တၞောဝ်ဂကူတၞံချောဲ (မြက်မျိုးရၚ်းဝၚ်အပၚ်) ရောၚ်ဂှ် တၠပညာရုက္ခဗေဒတံ သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲဒတောဝ်တၞောဝ်တၞံချောဲဂှ်မ္ဂး တၞံသြောံ၊ တၞံဂျုၚ် ကေုာံ တၞံသတ်ဂန်လေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ ဂကူတၞံၜဴဂှ် တမ်မပါ် (မျိုးရၚ်းခွဲ) Saccharum ဂှ် ပါဒၟံၚ်ပ္ဍဲတမ်မ Poaceae ကီုရ။
လ္ၚတ်ရံၚ်တၞံၜဴမွဲတၞံမ္ဂး ဗွဲမဂၠိုၚ်တၞံၜဴနွံကဵုစရာဲဍာ်ဒကေဝ်ခိုဟ်မွဲတၞံဂှ် သၠုၚ် (ဇမၠိၚ်) ဍေံနွံဒၟံၚ် နူ (၉ ပေ) စဵုကဵု (၁၅ ပေ) နွံမာန်တုဲ ဗွိုက်အဝယ်တၞံ (ပၚ်စည်လုံးပတ်) ဂှ် နွံဗၞတ် (၂ ၝောံတဲ) တုဲ ပ္ဍဲတမ်တၞံၜဴဂှ် လၟိဟ်ဗၠိုၚ်တၞံ သွက်ဂွံကၠုတ်တိတ်ကၠုၚ်ပၠန်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ကီုရ။ ဂကူတၞံၜဴဝွံ ၜိုန်ရဒှ်တဴ ဂကူတၞံၜတ်ၜတ်ကီုလေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂကူတၞံ အာယုက်ဂၠိၚ်မွဲဂကူကီုရ။ တၞံၜဴဂှ် လ္ၚတ်ရံၚ်မ္ဂး ရိုဟ်ၜဴ၊ တၞံၜဴ၊ တၞးၜဴ၊ ပ္ကဴၜဴဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ကၠးကၠးမာန်ရ။ တၞံၜဴ (ပၚ်စည်) ဂှ် ကော်မွဲနဲပၠန်မ္ဂး ဒှ်ဇုတ်ဓရံၚ်ၜဴ (ကြံရိုး) ရ။ တၞံၜဴ အခါရစိုပ်ကၠုၚ်အဝယ်ကြံၚ်ဍုဟ် (အပၚ်ရၚ့်ချိန်) မ္ဂး ပ္ဍဲတၞံၜဴမွဲတၞံဂှ် ဗၞတ် (၇၅%) ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဇုတ်ဓရံၚ်ၜဴ (ကြံရိုး) ရ။ တၞံၜဴမွဲတၞံ အခါစိုပ်အဝယ်တၞံဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး ကတေၚ်ဖျုန်ၜဴ (အမျှၚ်ဓါတ်) ဂှ် ပါဒၟံၚ်ဗၞတ် နူ (၁၁%) စဵုကဵုဗၞတ် (၁၇%) တုဲ ဂကူသဂြာလာဲလုပ်လောဲ (ပျော်ဝၚ်လွယ်သောသကြားဓါတ်) ဂှ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ဗၞတ် နူ (၁၂%) စဵုကဵု (၁၆%) မာန်ရ။ နကဵုဒဒှ်ဓါတ်ဍာတ်ဍာတ်ဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ဂကူဓါတ် တၞဟ်ခြာဂမၠိုၚ် နူ (၂%) စဵုကဵု (၃%) ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ပ္ဍဲတၞံၜဴမွဲတၞံဂှ် ဗၞတ်ဓါတ်ဍာ် (ဓါတ်သဂြာ) ပါလုပ်ဒၟံၚ်ဗၞတ် နူ (၆၀%) စဵုကဵု (၇၀%) မာန်ရ။
သၞောတ်တဵုတၞံၜဴ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံလၟိဟ်တၞံၜဴဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်၊ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံလျိုၚ် (ဍာ်ၜဴ၊ ဍာ်သဂြာ) ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ် စွံလဝ်ရန်တၟအ်တုဲ မ္ဒးတဵုပ္တိတ်အာ တၞံၜဴဂမၠိုၚ်ထေက်ရ။ သၞောတ်တဵုတၞံၜဴဝွံ ဒးတဵုအာ ဂကူမၜဴခိုဟ်၊ ဂကူမၜဴဓါတ်သဂြာနွံဂၠိုၚ်၊ လျိုၚ်တိတ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဒးစကာရ။ ဥတုရာသဳ ဒးရးကဵု တၞံၜဴ၊ ဂကူတိ ဂပ်ဝ်ဒးရးကဵုတၞံၜဴ၊ ဒးစကာ ဝါဲသဘာဝ၊ ဝါဲဓါတ်၊ ဂွံဍာ်မာန်ကီု ဒးဒှ်ရ။ ပရေၚ်စဵုဒၞာ စၟစၟန်ယဲဘဲလေဝ် ဒးစဵုဒၞာကဵုရ။ ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်၊ အခိၚ်ဗါ်ၜဴ၊ အခိၚ်သီၜဴဂှ် သၟာဗ္ၚ၊ သၟာတဵုၜဴတံ ဒးဖျေံလဝ် သၞောတ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တုဲ ဒးကၠောန်အာရ။ စနူတဵုတၞံၜဴ၊ ဗါ်သီတၞံၜဴတုဲ စဵုကဵုပလံၚ်ဗ္စိုပ် ဇရေၚ်စက်ကၠောန်ပ္တိတ်သဂြာတေံဂှ် လၟေၚ်ကမၠောန်မွဲမွဲ ညံၚ်ဟွံသ္ကုတ်အာဂှ် ဒးကၠောန်အာရ။
စပ်ကဵုတဵုတၞံၜဴမ္ဂး ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် တဵုဒၟံၚ်တၞံၜဴနွံအိုတ်ရ။ စပ်ကဵုကမၠောန်တဵုပ္တိတ်ၜဴတုဲ အရာတဵုပ္တိတ်ၜဴ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် သ္ကုတ်တ္ကအ်အေယှဏံမ္ဂး ဍုၚ်အိန္ဒိယျ၊ ဍုၚ်ကြုက်၊ ဍုၚ်သေံ (ထိုၚ်)၊ ဍုၚ်ဖိလေတ်ပါၚ် ကေုာံ ဍုၚ်အေန်ဒဝ်နဳယှာဂှ် ဒှ်ဍုၚ်တဵုပ္တိတ်တၞံၜဴ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဍုၚ်ဗရာဇြဳ (Brazil) ဝွံ ဒှ်ဍုၚ်တဵုပ္တိတ်ၜဴလၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ် လ္တူဂၠးတိဏံရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံတီကေတ် နူလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ပရေၚ်သွံရာန်သဂြာရ။
ဂကူမတၞံ ဂကူတၞံၜဴ တဵုဒၟံၚ်ဂမၠိုၚ်
ဂကူတၞံၜဴဂှ် နွံတဴနာနာသာ်တုဲ ဍုၚ်ညးကဵုညး၊ ဒေသညးကဵုညး ဂကူတၞံၜဴကိတ်ညဳကဵု တိဍာ်ဥတုရာသဳညး တံဂှ်ဟေၚ် လေပ်တဵုဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ ဂကူၜဴလဵုဒှ်ဂကူခိုဟ်ရောဂှ် ဂွံဓမံက်ပ္တိတ်ကဵု၊ ဂွံစၞောန်ထ္ၜးကဵုဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံမ္ဂး စပ်ကဵုဂကူတၞံၜဴမ္ဂး နွံၜါဂကူရောၚ် သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ်ရ။ ဂကူၜဴ ဇြောတ်စ (စုတ်ကြံ) ကေုာံ ဂကူၜဴဗုတ်ကဵုစက် (ကြိတ်ကြံ) ဒှ်ရောၚ်။ ဗွဲမဂၠိုၚ်တဵုဒၟံၚ်ဂကူတၞံၜဴ (အညာကြံ၊ ကြံနက်၊ ကိုၚ်းကြံ၊ ကျောက်ကောၚ်းကြံ) လေဝ်နွံရ။ ပြဟ်ပြဟ်ဏံ ဂကူတၞံၜဴ (ပျဉ်းမနားကြံနီ) ကေုာံ (တောၚ်ၚူကြံဝါ) ဂှ် ညးတဵုဂၠိုၚ်ရ။ ဂကူတၞံၜဴ ပၠုပ်ကၠုၚ်လဝ်နူဍုၚ်သၟာၚ် နွံတၟာဂလိုၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲဂှ် ဂကူတၞံၜဴ ပဳ၊ အဵု၊ ဂျေ၊ (၂၈၇၈) ကေုာံ ဂကူ ပဳ၊ အဵု၊ ဂျေ (၂၇၂၇) ဂှ် လၟိဟ်တၞံၜဴလေဝ်တိတ်ဂၠိုၚ်တုဲ လၟိဟ်(လျိုၚ်)သဂြာတိတ်လေဝ် ဂွံဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံတီကေတ်ရ။
ရာသဳဥတု
ဂမ္တဴနွံဒၟံၚ် (၂၀ံc , ၄၂ံc) ဂှ် တဵုတၞံၜဴမ္ဂး တၞံကတဵုဒှ်ခိုဟ်ရ။ ဒးဂၞပ်ကဵု ဂွံပယျးတ္ၚဲဂုၠိၚ် (ဒးပယျးတ္ၚဲအခိၚ်ဂၠိၚ်) ရ။ တၞံၜဴဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ခိုဟ်ဂှ် နွံပၟိက်ကဵု ဂွံဍာ်ဗြဲလၟိဟ် (၇၀” ၝောံတဲ၊ လၟိဟ် ၁၀၀” ၝောံတဲ) ကီုရ။ ဒၞာဲဒေသဂွံဍာ်လောဲ၊ ပၠုပ်ဍာ်လောဲဂှ် အခိၚ်ဟွံရုဲ အတိုၚ်ပွိုၚ်မွဲသၞာံဂှ် တဵုတၞံၜဴဂွံမာန်ုရ။ အခိၚ်မုဟ်ကျာ ယဝ်ဒှ်ဒၟံၚ်ဂမ္တဴ (၆ံc, ၈ံ c) ကီု ကေုာံ အခိၚ်က္ညၚ်ဂှ် ဂမ္တဴ (၄၀ံ c ,၄၂ံ c) ကီု၊ ၜိုန်ရအကာဲအရာဂမ္တဴသၠုၚ်သဝ် (အောန်ဂၠိုၚ်) ဒှ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် တၞံၜဴဂှ် ဒုၚ်ဘဲဒဏ်ဂမ္တဴအောန်ဂၠိုၚ်ဂှ်မာန်တုဲ ဆက်ဂျိုၚ်တဴမာန်၊ ဆက်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန်ဒၟံၚ်ကီုရ။
ဂကူတိ ကေုာံ ဂတှေ်ရှ်တိ
ဂကူတိ၊ ဂကူရှ်တိ ယဝ်ထိၚ်ဒဝ်လဝ်ကဵု ပမာဏဓါတ်ဍာ် ရုမ်ရုမ်ဂပ်ဂပ် သွက်တၞံၜဴမာန်မ္ဂး ဂကူတိ၊ ဂကူ ဂတှေ်ရှ်တိလဵုဟွံဟီု တဵုတၞံၜဴဂွံမာန်၊ တၞံၜဴဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန်ကီုရ။ ဒှ်ဂကူတိ မၞုံကဵုအဟာရဍိုက်ပေၚ်ဂှ် ဒှ်ဂကူတိ၊ တိကောန်တိဂၠိုၚ် ဖျုန်တိဂၠိုၚ် (နုန်းမြေ)၊ ဂကူတိကောန်တိသၞဴဒၟံၚ်ကဵု တိဗ္တဳ (သဲနုန်းမြေ) ကေုာံ ဂကူကောန်တိဂၠိုၚ်တုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်တိလဠေတ် (မြေစေး) ဂှ် တၞံၜဴဖောအ်ဗြေဝ်ခိုဟ်ရ။ တၞံၜဴလေဝ် တိတ်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်မာန်ရ။ ဂကူတိနွံ ဓါတ်တိပ္ဍုၚ်ဖျး (PH) အကြာစၟတ် (၅-၈) မ္ဂး တဵုတၞံၜဴခိုဟ်ရ။ တၞံၜဴဝွံ ဟိုတ်နူနွံအာယုက်တၞံ (၁၁ ဂိတု၊ ၁၂ ဂိတု) တုဲ လ္ၚဵုဂှ် စဵုကဵု (၂၀) ဂိတုစွံလဝ် ပ္ဍဲကၠအ်ၜဴဂှ် နွံဒှ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူတိတဵုၜဴဂှ် ဒးဒှ်ဂကူတိ ထိၚ်ဒဝ်ဍာ်ခိုဟ်၊ ဒးဒှ်ဂတှေ်ရှ်တိခိုဟ်ကီုရောၚ်။ ယဝ်ရတဵုတၞံၜဴ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်၊ လၟိဟ်တိဨကဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဒ္စးဒုၚ်တုဲ စမ်ၜတ်လဝ်တိ ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တုဲမှ တဵုအာတၞံၜဴဂှ် ဒှ်ခိုတ်အိုတ်ရ။
ထောဲဇိက်တိ ပလေဝ်တိ
စပ်ကဵုကမၠောန်ထောဲဇိက်တိ သွက်ဂွံတဵုတၞံၜဴမ္ဂး တၞံၜဴဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံအာယုက်ဂၠိၚ် နွံအာယုက်မွဲသၞာံပြၚ်တုဲ စပ်ကဵုကမၠောန်ထောဲဇိက်တိ ပလေဝ်တိတေံဂှ် သာတုဲဒးခိုဟ်၊ သာတုဲဒးချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ခေတ်လၟုဟ်ဏံ ဟိုတ်နူဒှ်အခေတ် စကာကရိယာစက်မာန်တုဲ တိတဵုတၞံၜဴဂှ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ကၠောန်မာန်ရ။ တိဒးဇြိုဟ် ခိုဟ်၊ တိဒးဍိုတ်ခိုဟ်ဂှ် ဒှ်အဓိကရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ထောဲကဵုစက်ဂှ် ဒှ်သွက်ဂွံဂစိုတ်လဝ်ချောဲတုဲ လအ်ဂွံမွဲဂိတုမ္ဂး အလန်ဒုတိယဂှ် ကလေၚ်ထောဲတိဇြိုဟ်ဇြိုဟ်ပၠန်ညိ။ အလန်တတိယဇိက်တိဏံဂှ် ဝါဲသဘာဝ ကေုာံ ဝါဲဓါတ် (ဝါဲသၠသၟဝ်တိ=မြေခံမြေသြဇာများ) ဂှ် စုတ်တုဲ ဒးဇိက်ထဍိုတ်ကဵု စက်ထောဲတိ (ၚက်ဂရး ၁၆) ရ။ လ္တူတိဇိက်လဝ်ဍိုတ်ဍိုတ်ဂှ် ကလေၚ်ပညဳလဝ်တိညိ။ မွဲအဆက်ဂှ် ဓဇက်ကရုၚ်တုဲ တဵုတၞံၜဴဂှ်မာန်ရ။
သၞောတ်တဵုတၞံၜဴ
တၞံၜဴသ္ပမဂှ် ဒးရုဲကေတ် တၞံၜဴကြံၚ်ခိုဟ်၊ စၟစၟန်ဟွံကိတ်၊ ယဲဘဲအးအးဂှ် ဒးရုဲကေတ်တုဲ ဒးကုတ်ထပိုတ်လဝ် သ္ကုတ်မၜဴ (ကြံမျိုးပိုၚ်း) ရ။ သ္ကုတ်မၜဴလ္ၚဵုဂှ် ပလုန်လဝ်စဵုကဵုတၞးတိတ်မှ တဵုလေဝ်နွံ၊ လ္ၚဵုဂှ် တဵုစုတ်တိုက်ရိုက်လေဝ်နွံရ။ သ္ကုတ်မၜဴကၠာနူဟွံတဵုဏီဂှ် ဒ္စးဒုၚ်တုဲ ကုတ်ထပိုတ်လဝ်မ္ဂး ဒှ်ခိုဟ်ရ။ ဒ္စးဒုၚ်တုဲ ဟိုတ်ဒးကုတ်လဝ် သ္ကုတ်မၜဴဂှ်မ္ဂး သ္ကုတ်မၜဴ ညံၚ်ရဴကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ် ဂ္စာန်ပ္တိတ်ကဵုတၞုၚ်တၞး နူသ္ကုတ်မၜဴဂှ်ကီုဒှ်ရ။ အခါကုတ်သ္ကုတ်မၜဴမ္ဂး ပ္ဍဲသ္ကုတ်မၜဴမွဲသ္ကုတ်ဂှ် မတ်ၜဴ (အဖူးအတက်) ညံၚ်သ္ဂောံပါလၟိဟ် (၂) မတ်၊ (၃) မတ်ဂှ် ဒးကုတ်ထပိုတ်ကေတ် ဇမၠိၚ်မွဲပေ ဒးနွံကီုရ။ လ္တူတိထောဲဇိက်လဝ်တုဲတုဲ (စိုက်သမန်းမြေ) ဂှ် ထောဲဏာဗီုပြၚ်ဗရံၚ် နွံလျိုဟ် (၆” ၝောံတဲ)-(၁၂”ၝောံတဲ) တုဲ ပ္ဍဲဗရံၚ်ဂှ် တဵုစုတ်သ္ကုတ်မၜဴ သၞောတ်သ္တိတ်တဵုအာ (အလျှားလိုက်ချစိုက်စနစ်) ကေုာံ သၞောတ်ၜံက်ကတိုၚ်တုဲ တဵုစုတ်သ္ကုတ်မၜဴ ဗီုပြၚ်ဒစေၚ်ဒစေၚ် (၄၅ ဒဳကရဳ) ပ္ဍဲကတိုၚ် (တွၚ်းချစနစ်) ဂှ် လေဝ် တဵုမာန်ရ။ ပ္ဍဲတိမွဲဨကဂှ် သ္ကုတ်မၜဴလၟိဟ် (၆၀၀၀) စဵုကဵု (၈၀၀၀) သ္ကုတ် ဒးတဵုစုတ်ရ။
သၞောတ်စွံတၞံ (လွဳပ္တိုန်) တၞံဓဂဵု
တၞံၜဴ တဵုလဝ်သၞာံပထမဂှ် ဗါ်သီတုဲ ဓဂဵုၜဴဂှ် ကလေၚ်လွဳတိုန်တၞံပၠန် သွက်သၞာံဒုတိယဂှ် ဗၟာတံ ကော်စ (ကြံ လမိုၚ်းစိုက်ပျိုးစနစ်) ရ။ တၞံၜဴနူသၞာံဒုတိယဂှ် ကလေၚ်ဗါ်သီတုဲပၠန် ဓဂဵုဍေံဂှ် ကလေၚ်လွဳပ္တိုန်တၞံပၠန် သၞာံတတိယဂှ် ဗၟာတံ ကော်ဒၟံၚ် (ကြံလမက်စိုက်စနစ်) ရောၚ်။ ဓဂဵုတၞံၜဴဂှ် လွဳလွတ်အတိုၚ်သၞောတ်တၞံတၟိတၟိမာန်မ္ဂး တၞံတိတ် (ကြံထွက်) အတိုၚ်သၞာံပထမမာန်ရောၚ်ဂှ် ညးတဵုၜဴတံ ဟီုလဝ်နွံရ။
စုတ်ဝဲါ၊ ကဵုဝဲါနာနာသာ်
တၞံၜဴဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံစဝါဲဂၠိုၚ်ရ။ ဒးစုတ်ကဵု ဂကူဝါဲနာနာသာ်ထေက်ရ။ အခိၚ်ပလေဝ်တိတေံဂှ် ဝါဲသဘာဝ နာနာသာ်ဂှ် ဗၞတ်ၜိုတ်စုတ်မာန်ဂှ် စုတ်ကဵုညိ။ မွဲဨကမ္ဂး ဝါဲဓါတ် (N) နိုက်ထရဝ်ဂျေန်၊ နကဵု (ထိုၚ် ၅၀ ကဳလဝ်) ဂှ် (၂) ထိုၚ်၊ သူပါဖအ်သဖိတ် (P) ထိုၚ် (၅၀) ကဳလဝ်ဂှ် (၁) ထိုၚ်၊ ပဝ်တိတ် (K) ထိုၚ် (၅၀) ကဳလဝ် (၁) ထိုၚ် စုတ်ကဵုထေက်ရ။ ဂကူဝါဲဓါတ်သီုပိဂကူဏံဂှ် အခိၚ်းဒးရး၊ ဗၞတ်ဒးရး (အချိန်အခါ၊ အချိုးကျ) ပါ်တုဲစုတ်ကဵုညိ။ အခိၚ်ကၠောန်ပလေဝ်တိတေံ (မြေခံအဖြစ်) ကီု အခိၚ်တၞံဍောတ်တေံ၊ အခိၚ်တၞံဖောအ်ဗြေဝ်တေံဂှ် ဒးသ္ပအဓိကကဵု ဝါဲဓါတ် (N) ရ။ ပါ်အခိၚ်ပါ်အလန်တုဲ ဒးစုတ်ကဵုကီုရ။ ဝါဲဓါတ်သူပါဖအ်သဖိတ်ဝွံ ဍေံကဵုဖဵုကဵုတၞံၜဴ ညံၚ်သ္ဂောံဗြေဝ်တိတ်မာန်ကီု၊ ရိုဟ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံထတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ဝါဲဓါတ်ပဝ်တိတ်ဝွံ ဒှ်သွက်တၞံၜဴ ဂွံလ္ၚတ်လာဲ လေၚ်ကေတ်စၞမာန် (အစာချေချက်ခၚ်း) ကေုာံ တၞံဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဟွံဒေါမ်စှေ်အာဂှ် စဵုဒၞာကဵုတုဲ သ္ဂောံပရံၚ်ပခိုၚ်ကဵု တၞံမာန်ကီုဒှ်ရ။ ၜဴဂွံတိတ်ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ် တန်တဴကဵုတိခိုဟ်၊ တန်တဴကဵုဂွံဍာ်ခိုဟ်၊ တန်တဴကုကဵုဝါဲ စုတ်ဝါဲဍိုက်ပေၚ် ကေုာံ လွဳလွတ်တၞံခိုဟ်ဂှ် ဒှ်အဓိကရ။ တၞံၜဴခိုဟ်မွဲဨကဂှ် တၞံၜဴ လျိုၚ်တာန် (၄၀ တာန်) စဵုကဵု (၆၀ တာန်) တိတ်မာန်ရောၚ်။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

လေပ်လိက် လေပ်ပညာ ဘဝလ္ပကဵုမှာ

စေတနာ လှာၜိုပ် (၂၁-၇-၂၀၂၂)

ပိုဲမၞိဟ်တံ ဂျိုၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲလိုက်လောက မွဲခဏဂှ် ပြိုၚ်ပ္ကာန်ဒၟံၚ်ဘဝ ကျမာန် ဝါတ်လောဲ အိုတ်ရ။ ၜိုန်ဇကုပြိုၚ်ဒၟံၚ် ဂၠံၚ်တရဴဏံကီုလေဝ် ပရေၚ်ပရဟ်ဒုၚ် သွက်ဘဝဂှ် ဗီုညးကဵုညး တဵုပယျေဝ်ဒၟံၚ်အိုတ်တုဲ တတ်ထပါဒၟံၚ် သွက်ဘဝဂွံဇၞော်သၠုၚ်၊ ဒုၚ်ဒဒိုက်တုဲ ဂၠာဲဒၟံၚ်အခေါၚ်အရာနာနာ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
မၞိဟ်တံ ဂျိုၚ်တဴဒၟံၚ်လမျီုအိုဿီုဂှ် အစောံစရာဲ သတ္တိ ဗျတ္တိ လညာတ် ညးကဵုညး ဂယိုၚ်တဴလမျီု သွက်ဘဝဇကုမွဲပ္ၚံက် ဂွံယးတၟးဍိုပ်ဍဴ ပ္ဍဲဂၠးကဝ်ဏံ ဗီုညးကဵုညး တဵုပယျေဝ်ဒၟံၚ် ၚုဟ်မးဘဝတုဲ သီုဟွံဒုၚ်ကျအခိၚ် ဘဝဂွံသၠုၚ်ပြဲ ပ္ဍဲဘုံမၞိဟ်ဂးတုဲ လ္ၚဵုပတှေ်ပညာ လ္ၚဵုစကာလိက်ပတ်အိုတ်ရ။
ညးဆာန်ပညာဂှ် ဘဝညးတံ ၜိုန်ဟွံလေပ်လိက်ကီုလေဝ် စကာကၠေၚ်က္ဍဟ် ချူဗဒှ်ဝၚ်ခိုဟ် စိုတ်ဓါတ်ပေၚ်ကၟိုဟ် ကၠိုဟ်ပရေၚ်ကေၚ်ကာကမၠောန် သွက်ဘဝညးကီု သွက်ဂကူကီု ရေၚ်တၠုၚ်ဏာ ကမၠောန် နတဲမာန် ပတှေ်ကေတ်ကၠေၚ်က္ဍဟ် ဇကုကဵုဇကုအိုတ်ရ။ “လ္ၚဵု” သွက်ဘဝညးတံဏံ ပညာဂှ် ဟွံဒးဗ္တောန်ကဵုညးတံမွဲသာ် အလဵုအလဵု သမ္တီညးကဵုတၚ်ရန်တၟံညး မံက်ဒှ်ကၠုၚ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ လ္ပာ်ဒ္ဂေတ်ဝတ်မၞိဟ်လေဝ် တီကၠိုဟ်ကၠုၚ်၊ စေတနာလေဝ် ဗုအးလ္တူညးဂမၠိုၚ် သီုကဵုဒှ်အထိုၚ်အသး ဂွံဒုၚ်ယၟုခိုဟ် ပ္ဍဲစရၚ်ဘဝမၞိဟ် ဘုံလောကဏံရ။
က္လေၚ်ကျောဝ်အာ ဘဝညးတံညိမ္ဂး ထေက်ကဵုဒးအံသဝ်ရ။ ဘဝညးတံ ၜိုန်ဟွံလေပ်လိက်ကီုလေဝ် လညာတ်သမ္တီညးတံကဵု စရာဲဍာ်ဒ္ကေဝ်ညးတံ တန်ဒှ်ကၠုၚ်တုဲတုဲကီုရ။
ပ္ဍဲဂကူပိုဲ ညးလေပ်လိက်အောန်ဒၟံၚ်တုဲ အခါရချပ် ပရေၚ်ကမၠောန် ဖေါအ်ဗြေဝ်ဂကူမ္ဂး ခက်ခုဲကၠုၚ်ကဵု ညးလေပ်လိက်တံရ။
ရံၚ်ကဵုဂလာန်ဏံတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် တၠပညာ ခမဳသၚ် ညးဆာန်ဂကူဂမၠိုၚ်တံ သမၠုၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ် ကွတ်ပညာ ဂလိုၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ် ညးလေပ်လိက်တံ ပ္ဍဲအရာကမၠောန်ဂကူ မံက်ကၠုၚ်မ္ဂး ဒၞါဲညးကဵုညး ဒၞါဲအဲကဵုအဲ ညံၚ်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်အာမာန် ဂိုတ်ဂစာန်ပ္တိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ် အနာဂတ်လမျီုဂကူ ဂွံတောတက်မာန် ပတဝ်ကၠုၚ် ဂၠံၚ်တရဴဏံအိုတ်ရ။
အကာဲအရာတ္ၚဲဏံ ဘာတန်ဗ္တောန်ကဵုပညာဂှ် မတ်ဍေံစုၚ် သမၠုၚ်ဒၟံၚ်လညာတ်ဘဝမၞိဟ်တုဲ လေပ်လိက်ဘာသာမိဇကုမှ တီကၠိုဟ်တဴ ရှ်သာဂကူ မိက်ဂွံဂး။ ယဝ်ဟွံလေပ်လိက် ဟွံလေပ်ပညာ ဇၟာပ်ညးတၞဟ်စကာ ဇကုဒးဒုၚ်ဇိက် ပၟိက်ဇကု ဒၞါဲလဵုလေဝ် အခေါၚ်ဟၟဲရ။
စိုတ်ဓါတ်မိမ လ္တူကောန်ဇာတ် ခေတ်ကာလတ္ၚဲဏံ ဟွံကဵုကောန်ကတ်ပညာဂှ်အောန်၊ ဇၟာပ်မိမ နွံပၟိက်ကဵုကောန်ဇကု ဍိုဟ်ကေက်၊ နွံပၟိက်ကဵုကောန်ဇကု လေပ်လိက်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုခေတ် အာဲ.ထဳ မံက်ဂတဝ်ဒၟံၚ်ဏံ ညးဂမၠိုၚ်ဟီုဒၟံၚ် ဂၠးကဝ်ပြံၚ်သၠာဲ၊ ဍာံဍာံတေံဂှ် တၠပညာသိပ္ပံ ညးလေပ်လိက်တံ သၠုၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ်အဆံၚ်ဘဝမၞိဟ် သမၠုၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ် အဆံၚ်လညာတ်သမ္တီ ကၠေၚ်က္ဍဟ် ပိုဲမၞိဟ်တံရ။ ဇၟာပ်ပိုဲမၞိဟ်တံ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲ ကၠေၚ်က္ဍဟ်ဂှ် မံက်ဂတဝ် ဗီုညးကဵုညးအိုတ်ရ။ (ပြဟ်မြက် ဂတာပ်အခိၚ် ဂတာပ်စိုတ် ဟီုဂးတဴအိုတ်)။
ညးလေပ်လိက် ကေုာံ ညးဟွံလေပ်လိက် ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် စကာဖုၚ်၊ ကမၠောန်နာနာ ၜိုတ်ဓမ္မတာပြေပြံၚ်၊ စနူကောန်ၚာ် မွဲသၞာံပြၚ်ၚ်ဂှ် ဝေၚ်ဂိမ်-ပဠောံဖုၚ် လေပ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ အကြာဂှ် မိမ မွဲကဵုမွဲလေဝ် အထေၚ်ဇၞော် ဟီုထ္ၜကောန်ဇကု ထိုၚ်သးမိပ်သၠောၚ် လအ်ကၠုၚ် ဂွံအယုက် ၜိုတ် (၅) သၞာံပြၚ်ၚ် ကဵုကောန်မံၚ်ဘာ အခါဂှ် မိမတံ ဒှ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ခက်ခုဲ (တၚ်ကော်ဆော)ကဵု ကောန်အိုတ်ရ။
ကောန်ဂှ်မံၚ်ဒၟံၚ်ဘာဟီုကၠာရလေဝ် လ္ပာ်လိက်ဂှ် ဟွံစောဲလာံကွေံကွေံရ။ တီဆမိပ် ချပ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဖုၚ် အပ္ဍဲသ္ၚိ၊ ကောန်ၚာ်ဂှ် ဂွံအယုက် (၁၀၊၁၅) သၞာံမ္ဂး တန်ဂှ် ၜိုန်သၠုၚ်တိုန်ကီုလေဝ် ဍာ်ဒ္ကေဝ်လိက်ပတ်ဂှ် နွံၜိုတ် (၃၀)တၟံကၠံ၊ အာရီုလ္ပာ်လိက်လေဝ် အောန်စှေ်ကၠုၚ်၊ စဴကၠုၚ်နူဘာ စိုပ်သ္ၚိမ္ဂး ဒးက္လအ် ဒးလ္ၚောဝ်မိမ၊ ဒးသၟးဇ္ၚး ပ္ဍဲသ္ၚိဏောၚ်ဂှ်သ္ၚောဲ ဝိုတ်အာအိုတ်ရ။
စိုပ်သ္ၚိမ္ဂး ဖုၚ်ဂှ် ဒးရပ်ကၠာဏောၚ်၊ ဟီုမွဲဗီုပၠန်မ္ဂး ဒှ်ဂဥုဲစိုတ်ဓါတ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲ၊ ကမၠောန်တၞဟ် ကပေါတ်တၞဟ် ဝိုတ်အာကီုလေဝ် လ္ပာ်ဖုၚ်ဂှ် ဟွံဝိုတ်ရ။ လအ်ကၠုၚ်မ္ဂး လိက်ပတ်ဂှ် စိုပ်အာအဆံၚ် တက္ကသိုလ်တုဲ (တိုန်ဒဵုကၠဇျှာ် စှေ်ဍာ်ကျာံကိတ်) သၟိၚ်လိက်ပတ် ကျာ်ဇၞော်ပါလိတ ဟီုတွံလဝ် ကြက်ဂလာန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဂကူပိုဲရ။
ကောန်လ္ၚဵု ယဵုဖျဴနၚ် တဆိပ်ကြာ (ဘွဲ႔) သၠထဝ် သၠသြန်၊ ကောန်လ္ၚဵုပၠန် ဟွံအံၚ်တုဲ မိမစိုတ်လီု၊ ကောန်ဂှ်စိုတ်ပြး၊ လညာတ်မိမဂှ် မိက်ဂွံကဵုကောန် အံၚ်လိက် အဆံၚ်သၠုၚ်၊ မိမ ၜိုန်ဒုၚ်ဒဒိုက် ဇက်လဝ်ပ္ကဴသြန် သ္ၚိညးတၞဟ်ကီုလေဝ် စိုတ်ဓါတ် ကဵုကောန်ကတ်ပညာဂှ် နွံဒၟံၚ်တွဵုရ။ “ကျမွဲလ္ပဒုၚ်ဝၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကေတ် ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးတွဵု ပၠုပ်လမျီုစိုတ်ဓါတ် သွက်ကောန်တုဲ ဇၟာပ်ညးပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ဇကု ဇကုဟွံဒှ်ဒဒိုက်၊ တသိုက်ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်မံၚ် သွက်ဘဝကောန်တံရောၚ်၊ မိမဂှ် စၞောန်ပၠလဝ် ဂၠံၚ်တရဴမေတ္တာ သိက္ခာ လ္တူကောန်လၟိုန်ရ။
ကောန်ကဵုတသိုက်တံဂှ် ဒၠေၚ်မိမဇြိုၚ်ၚ် ကောန်ဒုၚ်ယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်တုဲ ကၟောန်ဂစာန် ဒဵုကဵုဝတ်တာလျိုၚ်ပြေ၊ ကောန်တီဂုဏ်ဗီုဏံဂှ် မိမဂွံတသိုက်၊ တာလျိုၚ်ဘဝကောန် ပ္ဍဲသ္ၚိကၟိန်ပိုဲဏံ ပြေပြံၚ်မ္ဂး နကဵုဆန္ဒကတိပါၚ် ပါကၠုၚ်နူဂဝ်ဂၞဴမိ ညိဆီဟွံပြံက်နှဴ တာလျိုၚ်ဂကူလေဝ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်မာန်ကီု၊ ဒုၚ်ယဵုကေတ်လဝ် သွက်ဂကူတုဲ၊ မိမမိပ်စိုတ် သၠောၚ်သပဝ် ထိုၚ်သးလ္တူကောန်ကီု အလုံဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ထိုၚ်သးကေတ်ဂုဏ်စရာဲရ။
မၞိဟ်မ္ဂးဂှ် တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ဇကု ကဵုလညာတ်စိုတ်ဓါတ်ဂှ် ဒှ်အဓိကဏောၚ်၊ ကမၠောန်မွဲမွဲ ဇကုချပ်လဝ် နကဵုလညာတ် ပတဝ်လဝ်က္ဍိုပ်ကဵုကမၠောန် စိုတ်ဓါတ်ဇကု ကၟောန်ခိုၚ်ဗိုန်မ္ဂး လ္တူကမၠောန်ဂှ် ဆဵုအာသွဟ်ဍေံ အံၚ်ဇၞးရောၚ်။
မၞိဟ်ကော်ဆောကဵုဇကုလေဝ် အလဵုအလဵု စေတနာဍေံ ကဵုဖဵုကုဍေံရောၚ်။ တၚ်ရန်တၟံဇကု ဟွံတၞဟ်ခြာအာ နူလညာတ် စိုတ်ဓါတ်ဇကုမ္ဂး ပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဂိ ပ္ဍဲကမၠောန်မွဲမွဲဂှ် ဒှ်အ္စာကၠာရ။ ဇကုဂှ် ဒှ်ညး ဒးဒုၚ်သ္ပဂၞန်ကၠာရ။ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးဘဝဂှ် အာၜှ်ပလှ်ကေတ် ညံၚ်ခၞေဝ်ကေဝ်၊ အာဗာ်ကေတ် ဗီုၜၚ်ဍုန်သွ ဂွံဟွံသေၚ်၊ ဇကုဇကု ဒးပြေၚ်လဝ် မအက္ခရ်စိုတ်ဓါတ်ဇကုရ။
အဃောဘဝဇကု တၞးကၠေၚ်ခၟောံဇဝ် ညးတၞဟ်ကၠဟ်နၚ် သတ်အရေဝ် ‘ကၠာ်’ အကြာဂှ် ဒးဗ္စာ ဒးတီလဝ်ထေက်၊ ဇၟာပ်ပၟတ်ညးတၞဟ်ဗဂဵု ဇကုလ္ပဂဵုဗက်၊ ညးပလီုဘဝသိက္ခာဇကုဂှ် မၚ်ဒုၚ်တၠုၚ်မံၚ် စိုတ်ဓါတ်ပိုဲရ။ ပ္ဍဲလောကဏံ အလုံမၞိဟ်ဖအိုတ် ဂွံဒှ်စိုတ်မွဲဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ဇကုဆာန်ကမၠောန် အဓိကမွဲမွဲမ္ဂး ကမၠောန်ကဵုဖဵု သွက်ဘဝဇကု ဂွံဇၞော်မောဝ် ညးဂမၠိုၚ်လေဝ်ထိုၚ်သး မိမ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် တၠပညာတံလေဝ် ထိုၚ်သး ကောန်ကဵုတသိုက်စိုတ် လ္တူဂကူ လ္တူမိမဂှ် ဒှ်ဇြဟတ်ဂကူ ဗွဲမဇြိုဟ်နက်ရ။
ကောန်ဟွံကဵုတသိုက်တံဂှ် နူဘဝကောန်ၚာ် ဟွံအံၚ်လိက်၊ ပၟိက်ကောန်ဂှ် စိုတ်ဓါတ်ပြံၚ်၊ ကၠောန်ဣဏံဂှ် ခိုဟ်ဟာ၊ ကၠောန်ဣတေံဂှ် ခိုဟ်ဟာ၊ ဂွံပံၚ်ကဵုရဲဇကု မဂွံလဝ် တဆိပ်သၠထဝ် သၠသြန် ပၠန်လေဝ် ဂွတိုန်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုတုဲ စိုတ်ဇကုဂှ် ဒးစံၚ်တူမံၚ်ပြး ထိၚ်ဟွံမာန် ဒှ်လေပ်ရ။ လ္တူမိမတၠပညာတံ ဂွိၚ်ကဵုဘဝမၞိဟ်မွဲမွဲ ဆောံလေၚ်တုဲ နကဵုစေတနာ မိက်ဂွံကဵုခိုဟ်စ သွက်ဘဝ အလဵုအလဵုစိုတ်ဇကုဂှ် သာဲအာနူကဵုမိမ အ္စာ သ္ကံရဲ အိုတ်ရ။ (စိုတ်ဇကု ဍေံဒှ်ဒၟံၚ် မၞိဟ်ပံၚ်စိုတ်သာ မိက်ဂွံဂး) ရ။
ကမၠောန်ခိုဟ် ညးဂမၠိုၚ် ကဵုနၚ်ကသပ်ဂှ်ပၟိက်အောန်၊ ကမၠောန်ပရေံဂှ် ပၟိက်ဍေံ အလဵုအလဵု မံက်ဒှ်ကၠုၚ်ရ။ လ္ပာ်ပရေံဂှ် မၞိဟ်တံၜိုန်ဟွံဆာန်လေဝ် ဍေံတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲစိုတ်ခန္ဓပိုဲမၞိဟ်တံရ။ ကမၠောန်ခိုဟ်ဂှ်လေဝ် မၞိဟ်တံၜိုန်ဟွံဆာန်လေဝ် ဍေံတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲခန္ဓစိုတ်ပိုဲမၞိဟ်တံဖအိုတ်ရ။ ပွဗၠေတ်တ်ဂှ် ညးတၞဟ် ဟွံဒးဗ္တောန်ကဵုမွဲသာ် စိုတ်ဇကု ယိုက်လေပ်အိုတ်ရ။
ဇၟာပ်ညး ဟီုခိုဟ်ပရေံ ဟွံဗ္စာတုဲ ကၠောန်ဒးတုဲမ္ဂး မိမတံ ဒှ်ဒဒိုက်စိုတ် လ္တူကောန်ပၠန်ရ။ မိမတံ လျိုၚ်ဇြိုၚ်အိုတ် လ္တူကောန်ဇာတ်ဂှ် သိက္ခာဘဝပၠိုတ် ဇၞော်အိုတ်ရ။ ဇၟာပ်မိမ အာကၠုၚ် ညးတၞဟ် ဟီုပရော စောဒက လ္ပာ်ကောန်ပရေံ မိမဂွ စိုတ်ဂှ်ဟွံဒှ်တသိုက်ရ။
ပ္ဍဲလောကဏံ (ဂွ,ဖေက်,စိုတ်လီု) ဣဒ္ဓိဍေံဇၞော်အိုတ်ရ။ ကုညးရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ကမၠောန်ဘဝ ကမၠောန်ဂကူပိုဲအိုဿီုဂှ် လ္ပကဵုဒးဆဵုညိ။ တတ်ထပါ်အာ ဂံၚ်ၚ်ညိ။ ဇကု ၜိုန်ဟွံလေပ်လိက် ဟွံလေပ်ပညာ ကၠာလေဝ် တတ်ထပါ်အာဂံၚ်ၚ် လ္ပယံၚ်၊ ခေတ်ဏံဂှ် ဟီုဒၟံၚ် အာဲထဳ ဂတာပ်ဒၟံၚ်ခေတ်ဟေံဂှ် ဇကုစကာလေပ်မှ ဂတာပ်ခေတ်၊ သၟတ်တံလေဝ် ဂတာပ်ခေတ် ဟီုဒၟံၚ် ဆဵုဒၟံၚ်နမတ်အိုတ်ရ။ (သီုဖအိုတ်ဟွံသေၚ်)။ သၟတ်တံ ဟီုဒၟံၚ် ရမျှာၚ်ဆာန်ဂကူ လ္တူကျာဂှ် ကေတ်တဴဂုဏ်စရာဲရ။
သၟတ်လ္ၚဵု ဝိဝိၚ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲတုဲ ဟီုဒၟံၚ်စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ- ဂဥုဲဂၟာဲက္ဍဟ် လုပ်ဂွံပ္ဍဲခန္ဓတုဲ ကြောဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂၠံၚ် ရံၚ်လာၚ်ဖုၚ်တုဲ ပစူတဲ အတိုၚ်အရေဝ်ဍေံ ပၟိက်စိုတ်ဍေံ၊ ဆဵုညးတၞဟ်ကၠောန် ပရေၚ်ဂကူမ္ဂး ဇကုဇြိုၚ်စိုတ် ဒးဘိုၚ်ကဵုဇြဟတ် သွက်ဂကူဂှ် ဇကုဟွံရေၚ်တၠုၚ်၊ အထေၚ်သောဲကဵု ညးအာဂတ ကမၠောန်ဆာန်ဂကူဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ဍာံရဟာ။
တၚ်သၠေဟ်ပၟာစိုတ်ဇကုဂှ် ညာတ်ကၠုၚ်လ္တူညးရ။ ဟီုဒၟံၚ်ဟွံတီပိၜါ ဗြုဒၟံၚ်ညံၚ်ဗုံဂှ် ဒှ်ညးပၠေၚ် ဘဝဂကူ ဒှ်ညးပလီုဘဝမၞိဟ်မွဲဏောၚ်၊ ဒၟါနူဇကုလီုအကြာဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တ္ၚဲဏံ ကဵုမိမတံ လ္ပကဵုဒးချပ်ညိ။
အရေဝ်ဏံ ဟီုဟွံတုဲ မိမကၠုၚ်ပအပ်ကောန်ဇာတ်၊ ကောန်ကၠုၚ်ပအပ်အပါ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံ ဒးထိၚ်ပၠန်ရ။ ရဲတံဏံဂှ် မၞိဟ်တီကၠိုဟ် ပရေၚ်ဂကူ၊ ညးလေပ်လိက် လေပ်ပညာတုဲ ဇကုဍေံ ဍေံလီုဟွံလေပ်၊ အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကုဍေံ အိုတ်ရ။ (မၞိဟ်လီု မၞိဟ်လီု လီုဗီုနစာ်ဟွံသေၚ်) ဘဝဇကုဂှ် သ္ပတၟေၚ်တုဲ အိုတ်ကၞောတ်မှာဂှ် က္လေၚ်ဒုၚ်ဂုဏ်ဟွံဂွံရ။
လေပ်လိက် လေပ်ပညာ ဇကုအဲ အဲဒးပါ်ပါဲကၠာရ။ လေပ်လိက်ဂှ် ပၟိက်ဍိုက်ပေၚ် ဟီုကၠာလေဝ် ဂွံလဝ်တဆိပ် ဒဳဂရဳ ဍောတ်ဇၞော် ကွက်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲဗ္ဒၚ်၊ က္လေၚ်ရံၚ်ဘဝမ္ဂး ၚုဟ်မးဟွံသၠုၚ် ဒုၚ်ဒဒိုက်တုဲ လုပ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲ၊ ဖအိုတ်အခိၚ်ဘဝတုဲ ဂံၚ်ပြိုၚ်ကၠုၚ်၊ လ္ပာ်ဂကူလေဝ်ဟွံချပ် လ္ပာ်ဘဝလေဝ်ဟွံညာတ် ကဵုဒၟံၚ်ဒဒိုက်စိုတ် လ္တူမိမ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဂၠိုၚ်ရ။
မိမတံ ဝေတ်ဗ္တောန် ခိုဟ်ဟ်လေဝ် ဟွံပၠုပ်ပ္ဍဲက္ဍဟ်၊ ဗီုစိုတ်ဇကုဒှ်ရ ဇကုဗလးဏာဂှ် ဒှ်ဘဝမၞိဟ်မွဲတုဲ ပရေၚ်ပရေံပရေံဂှ် ဂစာန်ဆာန်ဂၠိုၚ်တုဲ လ္ပာ်ခိုဟ် အရၚ်ညးဂလိုၚ် ဂွံဒှ်တသိုက်ဂှ် ဂၠာဲဟွံလေပ်၊ ပၞော်ဂၠံၚ်ဇကုဂှ် ညာတ်ဒၟံၚ်အတ္တကဵုအန္တရာဲရောၚ်။
ရုပ်နာံဇကု ၜိုန်ဂျိုၚ် ၜိုန်ဍိုက်ပေၚ်ကဵု လက္ချှန်မၞိဟ်ကီုလေဝ် ဒ္ဂေတ်ပွ သိက္ခာဇကုဂှ် ဒတုံစှေ်ဒၟံၚ် သၟဝ်ဂၠးဂတာဇိုၚ် ညးတၞဟ်အိုတ်ရ။ ၜိုန်ဂျိုၚ်တဴကဵုဘဝမၞိဟ်ကီုလေဝ် မုဟွံတၟေၚ်၊ ၜိုန်မှာလဝ် ဆဇကုမွဲကၠာလေဝ် ညးဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဟဂွံမှာဗက်ဂှ် ဇကုဇကု ထေက်ကဵုဒးတီကေတ်ကၠာရ။
ဇကုလေဝ်တၠပညာ ညးလေပ်လိက်မွဲ မၞိဟ်ကၠိုဟ်ပရောပရာမွဲ၊ အနာဂတ်ဂတတေံတၟးဂှ် ဇကုတီညာတ် ကၠာနူညးတၞဟ် ကမၠောန်ကဵုဖဵုပၠန်လေဝ်ဇကုတီ၊ ကမၠောန်ကဵုအန္တရာဲ သွက်ဘဝဇကု သွက်ဂကူဇကုဂှ် ဝေၚ်ပါဲဒး အရာအရာအိုဿီုဂှ် ပြဟ်တီ ဇိပ်ဂၠိပ် တၟးကေဝ် ပ္ဍဲစိတ္တညာဏ်ဇကုတုဲ လ္ပဖအိုတ်အခိၚ်ကဵုဂဥုဲပလီုက္ဍဟ်၊ ချူဗဒှ်ဝၚ်ခိုဟ် ဝၚ်ပြဲ ပ္ဍဲဂကူဇကုတုဲ ဇကုလေဝ် ညးလေပ်လိက် အဆံၚ်သၠုၚ်မွဲရတှေ် ဇကုဇကု ဒးဗ္စာကေတ်တ်ရ။
ညးလေပ်ပညာဂှ် ၜိုတ်ဇြဟတ် အစောံစရာဲညးညာတ်လေဝ် ဂစာန်ဂါံအာဒၟံၚ် လၟေၚ်ၚ်တုဲ ညးလေပ်လိက်လေဝ် အဃောပညာကေက် ၚေက်ကၞေဟ်ဂြိပ် သၠဒ္ကေဝ် ပၟိက်ဂကူညဳသာမ္ဂး ကမၠောန်ဂကူ တော်တက် တ္ၚဲယးရ။
ယွံမန်တံ ခံက်တဲဗန်ကအ် တာလျိုၚ်ပိုဲတ္ၚဲဏံ လ္ပရံၚ်ဗဵု ဒၞါဲခလံက်ဂှ်ဗဝ် ဒၞါဲသဝ်ဂှ်သမၠုၚ် ဒုၚ်ကေတ်တာလျိုၚ် ဂကူနွံကဵုနန် ယၟုမန်မွဲမစိုအ်။