မာံရဲထဝ်
တၞံၜဴမ္ဂးဂှ် ……..
ဘာသာမန်=တၞံၜဴ၊ ဘာသာဗၟာ=ကြံပၚ်၊ ဘာသာအၚ်္ဂလိက်=Suger cane၊ ယၟုရုက္ခဗေဒ=Saccharum officinarum၊ ယၟုတမ်မ=Gramineac၊ မူလဒေသ=နူဍုၚ်နယူဂဳနဳ ကေုာံ ဍုၚ်အိန္ဒိယျရောၚ် တၠပညာတံ ဓမံက်လဝ်ရ။ တၞံၜဴဂှ် ဒးဂၞပ်ကဵု ဥတုရာသဳကတူကတာန်တုဲ ဓါတ်ဍုက်ဍေက်နွံတဴဂှ် ဒှ်သွက်တၞံၜဴ ကတဵုဒှ်မာန်၊ ကၠုတ်တိုန်မာန်၊ ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန်ရ။ တၞံၜဴဝွံ တုပ်ဒၟံၚ်ကဵုတၞံချောဲတုဲ လုပ်ဒၟံၚ်ဒတောဝ်တၞောဝ်ဂကူတၞံချောဲ (မြက်မျိုးရၚ်းဝၚ်အပၚ်) ရောၚ်ဂှ် တၠပညာရုက္ခဗေဒတံ သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲဒတောဝ်တၞောဝ်တၞံချောဲဂှ်မ္ဂး တၞံသြောံ၊ တၞံဂျုၚ် ကေုာံ တၞံသတ်ဂန်လေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ ဂကူတၞံၜဴဂှ် တမ်မပါ် (မျိုးရၚ်းခွဲ) Saccharum ဂှ် ပါဒၟံၚ်ပ္ဍဲတမ်မ Poaceae ကီုရ။
လ္ၚတ်ရံၚ်တၞံၜဴမွဲတၞံမ္ဂး ဗွဲမဂၠိုၚ်တၞံၜဴနွံကဵုစရာဲဍာ်ဒကေဝ်ခိုဟ်မွဲတၞံဂှ် သၠုၚ် (ဇမၠိၚ်) ဍေံနွံဒၟံၚ် နူ (၉ ပေ) စဵုကဵု (၁၅ ပေ) နွံမာန်တုဲ ဗွိုက်အဝယ်တၞံ (ပၚ်စည်လုံးပတ်) ဂှ် နွံဗၞတ် (၂ ၝောံတဲ) တုဲ ပ္ဍဲတမ်တၞံၜဴဂှ် လၟိဟ်ဗၠိုၚ်တၞံ သွက်ဂွံကၠုတ်တိတ်ကၠုၚ်ပၠန်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ကီုရ။ ဂကူတၞံၜဴဝွံ ၜိုန်ရဒှ်တဴ ဂကူတၞံၜတ်ၜတ်ကီုလေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂကူတၞံ အာယုက်ဂၠိၚ်မွဲဂကူကီုရ။ တၞံၜဴဂှ် လ္ၚတ်ရံၚ်မ္ဂး ရိုဟ်ၜဴ၊ တၞံၜဴ၊ တၞးၜဴ၊ ပ္ကဴၜဴဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ကၠးကၠးမာန်ရ။ တၞံၜဴ (ပၚ်စည်) ဂှ် ကော်မွဲနဲပၠန်မ္ဂး ဒှ်ဇုတ်ဓရံၚ်ၜဴ (ကြံရိုး) ရ။ တၞံၜဴ အခါရစိုပ်ကၠုၚ်အဝယ်ကြံၚ်ဍုဟ် (အပၚ်ရၚ့်ချိန်) မ္ဂး ပ္ဍဲတၞံၜဴမွဲတၞံဂှ် ဗၞတ် (၇၅%) ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဇုတ်ဓရံၚ်ၜဴ (ကြံရိုး) ရ။ တၞံၜဴမွဲတၞံ အခါစိုပ်အဝယ်တၞံဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး ကတေၚ်ဖျုန်ၜဴ (အမျှၚ်ဓါတ်) ဂှ် ပါဒၟံၚ်ဗၞတ် နူ (၁၁%) စဵုကဵုဗၞတ် (၁၇%) တုဲ ဂကူသဂြာလာဲလုပ်လောဲ (ပျော်ဝၚ်လွယ်သောသကြားဓါတ်) ဂှ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ဗၞတ် နူ (၁၂%) စဵုကဵု (၁၆%) မာန်ရ။ နကဵုဒဒှ်ဓါတ်ဍာတ်ဍာတ်ဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ဂကူဓါတ် တၞဟ်ခြာဂမၠိုၚ် နူ (၂%) စဵုကဵု (၃%) ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ပ္ဍဲတၞံၜဴမွဲတၞံဂှ် ဗၞတ်ဓါတ်ဍာ် (ဓါတ်သဂြာ) ပါလုပ်ဒၟံၚ်ဗၞတ် နူ (၆၀%) စဵုကဵု (၇၀%) မာန်ရ။
သၞောတ်တဵုတၞံၜဴ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံလၟိဟ်တၞံၜဴဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်၊ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံလျိုၚ် (ဍာ်ၜဴ၊ ဍာ်သဂြာ) ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ် စွံလဝ်ရန်တၟအ်တုဲ မ္ဒးတဵုပ္တိတ်အာ တၞံၜဴဂမၠိုၚ်ထေက်ရ။ သၞောတ်တဵုတၞံၜဴဝွံ ဒးတဵုအာ ဂကူမၜဴခိုဟ်၊ ဂကူမၜဴဓါတ်သဂြာနွံဂၠိုၚ်၊ လျိုၚ်တိတ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဒးစကာရ။ ဥတုရာသဳ ဒးရးကဵု တၞံၜဴ၊ ဂကူတိ ဂပ်ဝ်ဒးရးကဵုတၞံၜဴ၊ ဒးစကာ ဝါဲသဘာဝ၊ ဝါဲဓါတ်၊ ဂွံဍာ်မာန်ကီု ဒးဒှ်ရ။ ပရေၚ်စဵုဒၞာ စၟစၟန်ယဲဘဲလေဝ် ဒးစဵုဒၞာကဵုရ။ ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်၊ အခိၚ်ဗါ်ၜဴ၊ အခိၚ်သီၜဴဂှ် သၟာဗ္ၚ၊ သၟာတဵုၜဴတံ ဒးဖျေံလဝ် သၞောတ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တုဲ ဒးကၠောန်အာရ။ စနူတဵုတၞံၜဴ၊ ဗါ်သီတၞံၜဴတုဲ စဵုကဵုပလံၚ်ဗ္စိုပ် ဇရေၚ်စက်ကၠောန်ပ္တိတ်သဂြာတေံဂှ် လၟေၚ်ကမၠောန်မွဲမွဲ ညံၚ်ဟွံသ္ကုတ်အာဂှ် ဒးကၠောန်အာရ။
စပ်ကဵုတဵုတၞံၜဴမ္ဂး ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် တဵုဒၟံၚ်တၞံၜဴနွံအိုတ်ရ။ စပ်ကဵုကမၠောန်တဵုပ္တိတ်ၜဴတုဲ အရာတဵုပ္တိတ်ၜဴ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် သ္ကုတ်တ္ကအ်အေယှဏံမ္ဂး ဍုၚ်အိန္ဒိယျ၊ ဍုၚ်ကြုက်၊ ဍုၚ်သေံ (ထိုၚ်)၊ ဍုၚ်ဖိလေတ်ပါၚ် ကေုာံ ဍုၚ်အေန်ဒဝ်နဳယှာဂှ် ဒှ်ဍုၚ်တဵုပ္တိတ်တၞံၜဴ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဍုၚ်ဗရာဇြဳ (Brazil) ဝွံ ဒှ်ဍုၚ်တဵုပ္တိတ်ၜဴလၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ် လ္တူဂၠးတိဏံရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံတီကေတ် နူလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ပရေၚ်သွံရာန်သဂြာရ။
ဂကူမတၞံ ဂကူတၞံၜဴ တဵုဒၟံၚ်ဂမၠိုၚ်
ဂကူတၞံၜဴဂှ် နွံတဴနာနာသာ်တုဲ ဍုၚ်ညးကဵုညး၊ ဒေသညးကဵုညး ဂကူတၞံၜဴကိတ်ညဳကဵု တိဍာ်ဥတုရာသဳညး တံဂှ်ဟေၚ် လေပ်တဵုဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ ဂကူၜဴလဵုဒှ်ဂကူခိုဟ်ရောဂှ် ဂွံဓမံက်ပ္တိတ်ကဵု၊ ဂွံစၞောန်ထ္ၜးကဵုဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံမ္ဂး စပ်ကဵုဂကူတၞံၜဴမ္ဂး နွံၜါဂကူရောၚ် သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ်ရ။ ဂကူၜဴ ဇြောတ်စ (စုတ်ကြံ) ကေုာံ ဂကူၜဴဗုတ်ကဵုစက် (ကြိတ်ကြံ) ဒှ်ရောၚ်။ ဗွဲမဂၠိုၚ်တဵုဒၟံၚ်ဂကူတၞံၜဴ (အညာကြံ၊ ကြံနက်၊ ကိုၚ်းကြံ၊ ကျောက်ကောၚ်းကြံ) လေဝ်နွံရ။ ပြဟ်ပြဟ်ဏံ ဂကူတၞံၜဴ (ပျဉ်းမနားကြံနီ) ကေုာံ (တောၚ်ၚူကြံဝါ) ဂှ် ညးတဵုဂၠိုၚ်ရ။ ဂကူတၞံၜဴ ပၠုပ်ကၠုၚ်လဝ်နူဍုၚ်သၟာၚ် နွံတၟာဂလိုၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲဂှ် ဂကူတၞံၜဴ ပဳ၊ အဵု၊ ဂျေ၊ (၂၈၇၈) ကေုာံ ဂကူ ပဳ၊ အဵု၊ ဂျေ (၂၇၂၇) ဂှ် လၟိဟ်တၞံၜဴလေဝ်တိတ်ဂၠိုၚ်တုဲ လၟိဟ်(လျိုၚ်)သဂြာတိတ်လေဝ် ဂွံဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံတီကေတ်ရ။
ရာသဳဥတု
ဂမ္တဴနွံဒၟံၚ် (၂၀ံc , ၄၂ံc) ဂှ် တဵုတၞံၜဴမ္ဂး တၞံကတဵုဒှ်ခိုဟ်ရ။ ဒးဂၞပ်ကဵု ဂွံပယျးတ္ၚဲဂုၠိၚ် (ဒးပယျးတ္ၚဲအခိၚ်ဂၠိၚ်) ရ။ တၞံၜဴဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ခိုဟ်ဂှ် နွံပၟိက်ကဵု ဂွံဍာ်ဗြဲလၟိဟ် (၇၀” ၝောံတဲ၊ လၟိဟ် ၁၀၀” ၝောံတဲ) ကီုရ။ ဒၞာဲဒေသဂွံဍာ်လောဲ၊ ပၠုပ်ဍာ်လောဲဂှ် အခိၚ်ဟွံရုဲ အတိုၚ်ပွိုၚ်မွဲသၞာံဂှ် တဵုတၞံၜဴဂွံမာန်ုရ။ အခိၚ်မုဟ်ကျာ ယဝ်ဒှ်ဒၟံၚ်ဂမ္တဴ (၆ံc, ၈ံ c) ကီု ကေုာံ အခိၚ်က္ညၚ်ဂှ် ဂမ္တဴ (၄၀ံ c ,၄၂ံ c) ကီု၊ ၜိုန်ရအကာဲအရာဂမ္တဴသၠုၚ်သဝ် (အောန်ဂၠိုၚ်) ဒှ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် တၞံၜဴဂှ် ဒုၚ်ဘဲဒဏ်ဂမ္တဴအောန်ဂၠိုၚ်ဂှ်မာန်တုဲ ဆက်ဂျိုၚ်တဴမာန်၊ ဆက်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန်ဒၟံၚ်ကီုရ။
ဂကူတိ ကေုာံ ဂတှေ်ရှ်တိ
ဂကူတိ၊ ဂကူရှ်တိ ယဝ်ထိၚ်ဒဝ်လဝ်ကဵု ပမာဏဓါတ်ဍာ် ရုမ်ရုမ်ဂပ်ဂပ် သွက်တၞံၜဴမာန်မ္ဂး ဂကူတိ၊ ဂကူ ဂတှေ်ရှ်တိလဵုဟွံဟီု တဵုတၞံၜဴဂွံမာန်၊ တၞံၜဴဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန်ကီုရ။ ဒှ်ဂကူတိ မၞုံကဵုအဟာရဍိုက်ပေၚ်ဂှ် ဒှ်ဂကူတိ၊ တိကောန်တိဂၠိုၚ် ဖျုန်တိဂၠိုၚ် (နုန်းမြေ)၊ ဂကူတိကောန်တိသၞဴဒၟံၚ်ကဵု တိဗ္တဳ (သဲနုန်းမြေ) ကေုာံ ဂကူကောန်တိဂၠိုၚ်တုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်တိလဠေတ် (မြေစေး) ဂှ် တၞံၜဴဖောအ်ဗြေဝ်ခိုဟ်ရ။ တၞံၜဴလေဝ် တိတ်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်မာန်ရ။ ဂကူတိနွံ ဓါတ်တိပ္ဍုၚ်ဖျး (PH) အကြာစၟတ် (၅-၈) မ္ဂး တဵုတၞံၜဴခိုဟ်ရ။ တၞံၜဴဝွံ ဟိုတ်နူနွံအာယုက်တၞံ (၁၁ ဂိတု၊ ၁၂ ဂိတု) တုဲ လ္ၚဵုဂှ် စဵုကဵု (၂၀) ဂိတုစွံလဝ် ပ္ဍဲကၠအ်ၜဴဂှ် နွံဒှ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူတိတဵုၜဴဂှ် ဒးဒှ်ဂကူတိ ထိၚ်ဒဝ်ဍာ်ခိုဟ်၊ ဒးဒှ်ဂတှေ်ရှ်တိခိုဟ်ကီုရောၚ်။ ယဝ်ရတဵုတၞံၜဴ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်၊ လၟိဟ်တိဨကဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဒ္စးဒုၚ်တုဲ စမ်ၜတ်လဝ်တိ ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တုဲမှ တဵုအာတၞံၜဴဂှ် ဒှ်ခိုတ်အိုတ်ရ။
ထောဲဇိက်တိ ပလေဝ်တိ
စပ်ကဵုကမၠောန်ထောဲဇိက်တိ သွက်ဂွံတဵုတၞံၜဴမ္ဂး တၞံၜဴဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံအာယုက်ဂၠိၚ် နွံအာယုက်မွဲသၞာံပြၚ်တုဲ စပ်ကဵုကမၠောန်ထောဲဇိက်တိ ပလေဝ်တိတေံဂှ် သာတုဲဒးခိုဟ်၊ သာတုဲဒးချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ခေတ်လၟုဟ်ဏံ ဟိုတ်နူဒှ်အခေတ် စကာကရိယာစက်မာန်တုဲ တိတဵုတၞံၜဴဂှ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ကၠောန်မာန်ရ။ တိဒးဇြိုဟ် ခိုဟ်၊ တိဒးဍိုတ်ခိုဟ်ဂှ် ဒှ်အဓိကရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ထောဲကဵုစက်ဂှ် ဒှ်သွက်ဂွံဂစိုတ်လဝ်ချောဲတုဲ လအ်ဂွံမွဲဂိတုမ္ဂး အလန်ဒုတိယဂှ် ကလေၚ်ထောဲတိဇြိုဟ်ဇြိုဟ်ပၠန်ညိ။ အလန်တတိယဇိက်တိဏံဂှ် ဝါဲသဘာဝ ကေုာံ ဝါဲဓါတ် (ဝါဲသၠသၟဝ်တိ=မြေခံမြေသြဇာများ) ဂှ် စုတ်တုဲ ဒးဇိက်ထဍိုတ်ကဵု စက်ထောဲတိ (ၚက်ဂရး ၁၆) ရ။ လ္တူတိဇိက်လဝ်ဍိုတ်ဍိုတ်ဂှ် ကလေၚ်ပညဳလဝ်တိညိ။ မွဲအဆက်ဂှ် ဓဇက်ကရုၚ်တုဲ တဵုတၞံၜဴဂှ်မာန်ရ။
သၞောတ်တဵုတၞံၜဴ
တၞံၜဴသ္ပမဂှ် ဒးရုဲကေတ် တၞံၜဴကြံၚ်ခိုဟ်၊ စၟစၟန်ဟွံကိတ်၊ ယဲဘဲအးအးဂှ် ဒးရုဲကေတ်တုဲ ဒးကုတ်ထပိုတ်လဝ် သ္ကုတ်မၜဴ (ကြံမျိုးပိုၚ်း) ရ။ သ္ကုတ်မၜဴလ္ၚဵုဂှ် ပလုန်လဝ်စဵုကဵုတၞးတိတ်မှ တဵုလေဝ်နွံ၊ လ္ၚဵုဂှ် တဵုစုတ်တိုက်ရိုက်လေဝ်နွံရ။ သ္ကုတ်မၜဴကၠာနူဟွံတဵုဏီဂှ် ဒ္စးဒုၚ်တုဲ ကုတ်ထပိုတ်လဝ်မ္ဂး ဒှ်ခိုဟ်ရ။ ဒ္စးဒုၚ်တုဲ ဟိုတ်ဒးကုတ်လဝ် သ္ကုတ်မၜဴဂှ်မ္ဂး သ္ကုတ်မၜဴ ညံၚ်ရဴကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ် ဂ္စာန်ပ္တိတ်ကဵုတၞုၚ်တၞး နူသ္ကုတ်မၜဴဂှ်ကီုဒှ်ရ။ အခါကုတ်သ္ကုတ်မၜဴမ္ဂး ပ္ဍဲသ္ကုတ်မၜဴမွဲသ္ကုတ်ဂှ် မတ်ၜဴ (အဖူးအတက်) ညံၚ်သ္ဂောံပါလၟိဟ် (၂) မတ်၊ (၃) မတ်ဂှ် ဒးကုတ်ထပိုတ်ကေတ် ဇမၠိၚ်မွဲပေ ဒးနွံကီုရ။ လ္တူတိထောဲဇိက်လဝ်တုဲတုဲ (စိုက်သမန်းမြေ) ဂှ် ထောဲဏာဗီုပြၚ်ဗရံၚ် နွံလျိုဟ် (၆” ၝောံတဲ)-(၁၂”ၝောံတဲ) တုဲ ပ္ဍဲဗရံၚ်ဂှ် တဵုစုတ်သ္ကုတ်မၜဴ သၞောတ်သ္တိတ်တဵုအာ (အလျှားလိုက်ချစိုက်စနစ်) ကေုာံ သၞောတ်ၜံက်ကတိုၚ်တုဲ တဵုစုတ်သ္ကုတ်မၜဴ ဗီုပြၚ်ဒစေၚ်ဒစေၚ် (၄၅ ဒဳကရဳ) ပ္ဍဲကတိုၚ် (တွၚ်းချစနစ်) ဂှ် လေဝ် တဵုမာန်ရ။ ပ္ဍဲတိမွဲဨကဂှ် သ္ကုတ်မၜဴလၟိဟ် (၆၀၀၀) စဵုကဵု (၈၀၀၀) သ္ကုတ် ဒးတဵုစုတ်ရ။
သၞောတ်စွံတၞံ (လွဳပ္တိုန်) တၞံဓဂဵု
တၞံၜဴ တဵုလဝ်သၞာံပထမဂှ် ဗါ်သီတုဲ ဓဂဵုၜဴဂှ် ကလေၚ်လွဳတိုန်တၞံပၠန် သွက်သၞာံဒုတိယဂှ် ဗၟာတံ ကော်စ (ကြံ လမိုၚ်းစိုက်ပျိုးစနစ်) ရ။ တၞံၜဴနူသၞာံဒုတိယဂှ် ကလေၚ်ဗါ်သီတုဲပၠန် ဓဂဵုဍေံဂှ် ကလေၚ်လွဳပ္တိုန်တၞံပၠန် သၞာံတတိယဂှ် ဗၟာတံ ကော်ဒၟံၚ် (ကြံလမက်စိုက်စနစ်) ရောၚ်။ ဓဂဵုတၞံၜဴဂှ် လွဳလွတ်အတိုၚ်သၞောတ်တၞံတၟိတၟိမာန်မ္ဂး တၞံတိတ် (ကြံထွက်) အတိုၚ်သၞာံပထမမာန်ရောၚ်ဂှ် ညးတဵုၜဴတံ ဟီုလဝ်နွံရ။
စုတ်ဝဲါ၊ ကဵုဝဲါနာနာသာ်
တၞံၜဴဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံစဝါဲဂၠိုၚ်ရ။ ဒးစုတ်ကဵု ဂကူဝါဲနာနာသာ်ထေက်ရ။ အခိၚ်ပလေဝ်တိတေံဂှ် ဝါဲသဘာဝ နာနာသာ်ဂှ် ဗၞတ်ၜိုတ်စုတ်မာန်ဂှ် စုတ်ကဵုညိ။ မွဲဨကမ္ဂး ဝါဲဓါတ် (N) နိုက်ထရဝ်ဂျေန်၊ နကဵု (ထိုၚ် ၅၀ ကဳလဝ်) ဂှ် (၂) ထိုၚ်၊ သူပါဖအ်သဖိတ် (P) ထိုၚ် (၅၀) ကဳလဝ်ဂှ် (၁) ထိုၚ်၊ ပဝ်တိတ် (K) ထိုၚ် (၅၀) ကဳလဝ် (၁) ထိုၚ် စုတ်ကဵုထေက်ရ။ ဂကူဝါဲဓါတ်သီုပိဂကူဏံဂှ် အခိၚ်းဒးရး၊ ဗၞတ်ဒးရး (အချိန်အခါ၊ အချိုးကျ) ပါ်တုဲစုတ်ကဵုညိ။ အခိၚ်ကၠောန်ပလေဝ်တိတေံ (မြေခံအဖြစ်) ကီု အခိၚ်တၞံဍောတ်တေံ၊ အခိၚ်တၞံဖောအ်ဗြေဝ်တေံဂှ် ဒးသ္ပအဓိကကဵု ဝါဲဓါတ် (N) ရ။ ပါ်အခိၚ်ပါ်အလန်တုဲ ဒးစုတ်ကဵုကီုရ။ ဝါဲဓါတ်သူပါဖအ်သဖိတ်ဝွံ ဍေံကဵုဖဵုကဵုတၞံၜဴ ညံၚ်သ္ဂောံဗြေဝ်တိတ်မာန်ကီု၊ ရိုဟ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံထတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ဝါဲဓါတ်ပဝ်တိတ်ဝွံ ဒှ်သွက်တၞံၜဴ ဂွံလ္ၚတ်လာဲ လေၚ်ကေတ်စၞမာန် (အစာချေချက်ခၚ်း) ကေုာံ တၞံဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဟွံဒေါမ်စှေ်အာဂှ် စဵုဒၞာကဵုတုဲ သ္ဂောံပရံၚ်ပခိုၚ်ကဵု တၞံမာန်ကီုဒှ်ရ။ ၜဴဂွံတိတ်ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ် တန်တဴကဵုတိခိုဟ်၊ တန်တဴကဵုဂွံဍာ်ခိုဟ်၊ တန်တဴကုကဵုဝါဲ စုတ်ဝါဲဍိုက်ပေၚ် ကေုာံ လွဳလွတ်တၞံခိုဟ်ဂှ် ဒှ်အဓိကရ။ တၞံၜဴခိုဟ်မွဲဨကဂှ် တၞံၜဴ လျိုၚ်တာန် (၄၀ တာန်) စဵုကဵု (၆၀ တာန်) တိတ်မာန်ရောၚ်။
