နာဲစူလာနန် (NMSPSO)
ကေတ်အခေါၚ်အရာဂှ် ကေတ်ဍုၚ်မန်ရ သာ်ဝွံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဘဒ္ဒန္တပါလိတ မဟာထေရ် ညးမစိုန်ဒှ်တဴ အ္စာသၠပတ်မန်တြေံ အဃောညးမၞုံပြာကတ်တေအ် မသက်ဂတာပ်လအ် ကေၚ်ဟီုမြော်လဝ်နွံရ၊ ဂကူမန်ပိုယ် မွဲအခိၚ်တေအ်ဂှ် ကေၚ်ကျကၠုၚ် က္ဍိုၚ်ဗတာၚ်နန်ထဝ် သၟဝ်တဲဂကူဗၟာတအ် ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ကီုရ၊ ဆဂး ဂကူမန်ကျဍုၚ်တုဲ ဗၞတ်ခြာဟွံလအ် ပကောံဇြဟတ်ဇကုတုဲ စဝ်အဘိသိက် ကလေၚ်ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်နန်ထဝ်ဇကု သၟိၚ်ဨကရာဇ်ဇကု ချူခၞံကၠုၚ် သၞောဝ်ဓမ္မသာဒ်ဇကု မွဲဝါမာန်ကၠုၚ်ရ၊ ယဝ်ကလေၚ် လ္ၚတ်ရံၚ်ဝၚ် ခေတ်ဟံသာဝတဳမ္ဂး ပထမဟံသာဝတဳလီုတုဲ ပ္ဍဲ အေဒဳ (၁၃၆၉) မဒှ်တၠညးစိၚ်ဗတာၚ် သၟိၚ်ဗညာဥု မအံက်တၠညးရာဇာဓိရာဇ် နူဍုၚ်မုတ္တမဂှ် ပြံၚ်ကၠုၚ် ကလေၚ်ဒက်ပတန် ဒုတိယဟံသာဝတဳ ဒုတိယဟံသာဝတဳလီုတုဲ ပ္ဍဲအေဒဳ (၁၇၄၀) သၟိၚ်မန်ဗုဒ္ဓကေဟိ ကလေၚ်ဒက်ပတန် တတိယဟံသာဝတဳ စဵုကဵုစိုပ်လက်ထက် ဗညာဒလ လက္ကရဴအိုတ်ဏအ် မဒှ်တုဲ ဟိုတ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုကိစ္စ ဒက်ပတန်ဍုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုယ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗကီု ခန်လ္ၚတ်ကီု မၞံုဒၟံၚ်တုဲတုဲရ သာ်ဝွံ မိက်ဂွံသ္ဂးရ။
စိုပ်လက်ထက်ပိုယ်ဏအ် ရန်ကဵုသွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်မန် အလန်စတုတ္ထ မိက်ဂွံဟီုဟီု အလန်လက္ကရဴအိုတ်ဏအ် မိက်ဂွံသ္ဂးသ္ဂး ကြဴနူပေါယ်ပၞာန် ဂၠးတိအလန်ဒုတိယ တုဲဒှ်အာတုဲ နူဂကူမန် ဒှ်ဍိက်ဗၟာ တုဲ လက္ကရဴဏံ မန်ဆက်ဒှ်ဍိက်အၚ်ကလိက် ဂျပါန် ဗၠးၜးနူဍိက်အၚ်ကလိက် ဂျပါန်တုဲ ဂကူဗၟာဂှ် ဇြဟတ်ဍေံ ကလေၚ်ဇၞော်ကၠုၚ်ပၠန်တုဲ ဂကူမန်တအ် ထပ်ကလေၚ်ဒှ်ဍိက်ဗၟာ မွဲဝါပၠန်ရ သာ်ဝွံ ဝၚ်ပၠန်ဂတးမန် ထံက်ထၜးကၠုၚ် ထပ်ကဵုထပ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊ ဗွဲကြဴဝွံ ပ္ဍဲကောန်ဂကူမန် ရန်ကဵုဂွံဆက်ထိၚ်ဒဝ်အာလိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ်မန်ကီု သွက်သ္ဂောံပကောံပကေဝ်အာ ဇြဟတ်ကောန်ဂကူဇကု တၞဟ်ဟ်တုဲ ဂကောံ (ရာမည တိုၚ်းလုံးဆိုၚ်ရာ အဖွဲ႕ချုပ်) စဒက်ပတန်လဝ်ရ၊ ဗွဲကြဴဝွံ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတအ် လစွံစိုတ်ဟွံယျဵုလ္ဂူ အကြာမွဲဂကူကဵုမွဲဂကူတုဲ မန်ကဵုကရေၚ် စရပ်လွဟ် ပၠန်ဂတးကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (1958) ဂိတုဂျူလာၚ် ဂှ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လှာဲထောံလွဟ်ကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတုဲ စၞးဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပ္ဍဲသၞာံ (1958) ဂိတုဂျူလာၚ်ဂှ်ဟေၚ် ဆက်တုဲ ချဳဒရာၚ်လုပ်ဒၟံၚ် ပေါယ်ဗတိုက် နကဵုဂၠံၚ်တရဴ ရပ်လွဟ် စဵုပွိုၚ်တ္ၚဲဏအ်ရ။
ကြဴနူကၟိန်ဍုၚ်ပိုယ် ကလိဂွံသၠးပွးတုဲဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗၞတ် ( ၅၆ ) သၞာံပြၚ် အလဵုအသဳဍုၚ်ကွာန် ကော်ဂး အလဵုအသဳအရာပ် ( ၁၉ ) သၞာံ မဒှ်တုဲ ပေါယ်ပၞာန်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အကာဲအရာ အယောၚ်အလာ ဘိုအ်ဂွံၜိုဟ်လလံအာ လောဲလောဲသွာသွာဟွံသေၚ် မဒှ်တုဲ အကာဲအရာတအ်ဂှ် ပဵုတုဲ သှ်ၜေက် ထပ်မံက်ကၠုၚ်တၟိဂၠိုၚ် သာ်ဝွံ ညာတ်ကေတ်ရ၊ ဟီုမွဲနယ်ပၠန်မ္ဂး ကြဴနူ (နစက) ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် ရဲဂကောံဒစဵုဒး စပ္တံဒပ်ရပ်လွဟ် ပဳတဳအေက်ဖ် သၟဝ်ပၠတရဴ အေန်ယူဂျဳတအ် ထပ်မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် မွဲၜါဂကောံပၠန်ရ၊ ပ္ဍဲအကာဲအရာဝွံ ဗော်မန်ပိုယ် ဒပ်ရပ်လွဟ်မန်တအ် ဒး Follow ဗက် အတိုၚ်ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတအ် ပြံၚ်လှာဲကၠုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်အခါ မလံလကာဖာဂှ် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်မ္ဂး သ္ဒးအာစိုပ် အာယုက်ပၠန်ဂတးမန် မကြံၚ်ဍုဟ် အကြာ ( ရ၀ ) သၞာံပြၚ်ကီုရ၊ ယၚ်ဝွံ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု လ္တူအကာဲအရာတေအ်တုဲ ပေါယ်ဗတိုက် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပွမပၠအ်ထောံအခိၚ် ဗွဲသၞာံမလံလကာဖာကီု ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကူဗၟာတအ် ဝေၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဒဒှ်ရဟွံယျဵုလ္ဂူတပ်တး လ္တူမွဲဂကူကဵုမွဲဂကူတုဲ သၟတ်မန်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မန်တအ် လ္ၚဵုဂှ် ပွမကလေၚ်ဒက်ပတန် ဍုၚ်မန်အလန်လက္ကရဴဏအ်ဝွံ ဇၟာပ်မန် ထေက်ကဵုဒးပလေဝ်စ ဒပ်ဇကုကဵုဇကုရဟာတီ သာ်ဝွံ လညာတ်လုပ်ကၠုၚ်ဗီုဏအ်အိုတ်ရ။
ကိုပ်ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲအခေတ် အလဵုအသဳဖဆပလ အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ် ပ္ဍဲ (၁၉၄၇) သၞာံ ဂိတုဂျူလာၚ်အိုတ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ကေၚ်အာတ်မိက်ကၠုၚ် အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ကုအလဵုအသဳ ဖဆပလ တအ် ( ရ ) တၚ်ကီုရ၊ ဆဂး လ္တူတၚ်အာတ်မိက် ( ရ ) ဂှ် မန်ကဵုဗၟာတုပ်ပ်ရ သာ်ဝွံ ညးစၞးဂကောံဖဆပလတအ် ဂးကၠုၚ်ရ၊ ကြဴနူဂှ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လုပ်စိုပ်အာပ္ဍဲသၞောဝ် ဥပဒေဍေံ ပွိုၚ်( ၄ ) သၞာံ အခိၚ်လအ်အာတုဲ ပ္ဍဲ (၁၉၆၂) ဂိတုမာချ်ဂှ် ပၞာန်စသီကၠုၚ်အဝဵုရ၊ နူအခိၚ်ဂှ် ပရေၚ်တက်ကျာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စပ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂှ် ဒေါအ်ဒေၚ်အာရ၊ ဝေၚ်ကၠုၚ်ပေါယ်ပၞာန် သီုၜါလ္ပာ် ညးမွဲကေတ်ဇၞးကျ ဟွံမာန် ကၞောတ်တဲ ပ္ဍဲ (၁၉၉၅) သၞာံကီု ပ္ဍဲ (၂၀၁၈) ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ်ကီု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေါအ်ပန်ပှော် အလုံကၟိန်ဍုၚ် ထပက်စၟတ်တဲ ကော်ဂး NCA ပၠန်ရ၊ စနူဒေါအ်ပန်ပှော် ညးကတအ်တုဲဂှ် ရမျာၚ်လွဟ် သ္ၚိဟ်ဇြအာ မွဲချိုန်ခဏကီုရ၊ ပ္ဍဲဗၞတ်အခိၚ်သၞာံမလံလဂှ် ပကောံဇြဟတ်မွဲကရောံကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ဟလိုၚ်ဂှ် မွဲဗီု လုပ်စိုပ်ပ္ဍဲဍုၚ် ဒေါအ်ပန်ပှော်တုဲ ဒတူလိုၚ်မွဲကရောံ EAO,s ဂှ် မွဲလ္ပာ် ကၞောတ်တဲ ပ္ဍဲတမ်သၞာံ (၂၀၂၁) ဍေံကဵုဍေံ ဒှ်သေက်ဇဵု ပၠံၚ်အဝဵုညးသကအ်တုဲ အဝဵုအိုတ်သီုဂှ် ကလေၚ်စိုပ်အာ သၟဝ်တဲဒပ်ပၞာန်ဍေံပၠန်ရ၊ အဝဵုအိုတ်သီုဂှ် ကလေၚ်စိုပ်အာ သၟဝ်တဲဒပ်ပၞာန်ဗၟာပၠန်တုဲ အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ဆုတ်စိုပ်အာ အတိုၚ်ၚ်သၞောဝ်တြေံတေအ်ပၠန်ရ သာ်ဝွံ ဟီုမာန်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံဏအ် အကြာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာ ထုဲထံၚ် ကလိုက်ကမဵုမံၚ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုမေတုဲကၠုၚ်ဏအ်ဂှ် ရန်ကဵုဍေံဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ အဝဵုကၟိန်ဍုၚ်ကီု သွက်သ္ဂောံရပ်စပ်အာ ဂကောံရဲဒစဵုဒစး ကေုာံ ဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ နူကဵုအလဵုအသဳ (နစက) တအ် ကော်ဘိက်တက်ကျာ အကြာဂကောံရပ်လွဟ် မဒေါအ်ပန်လဝ်ပှော်ဂမၠိုၚ်နွံရ၊ ဆဂး ဗီုကဵုဒေသတိဍာ် ကရေၚ် KNU တအ်ဂှ် ဟိုတ်ဒေသညးတအ် ပေါယ်ဗတိုက် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် သကာတ်သကာတ်မြဟ်ဟ်တုဲ ညးဟွံကလိဂွံ အခေါၚ်တိုန်စိုပ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ် ( ၁၀ ) ဂကောံ ဆဵုဂဗတက်ကျာကဵု အလဵုအသဳ (နစက) ဂှ် ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၂၃-၂၄-၂၅) ဂိတုမေ (၂၀၂၂) ဂှ် ညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ပါလုပ်မွဲဂကောံ ဆဵုဂဗကဵု အလဵုအသဳ (နစက) သာ်ဝွံ ဂွံတီကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲဂှ် မုသွဟ်မွဲ တိတ်ကၠုၚ်ရော ယဝ်လ္ၚတ်မ္ဂး သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာ ကေုာံ သၞောဝ်ဒဳမဝ်ဗော်ဇဳဂှ် ကလိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ကီုရ၊ ဆဂး ညံၚ်ဂွံသ္ပသမ္တီကဵု တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂွံဒှ်တ္ၚဲကၟာတ်ကဵုရုၚ်ညိဓဝ်ဂှ် ဟွံကလိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာကိစ္စ အလဵုအသဳဗၟာတအ် ဟီုဂးဒၟံၚ် အနာဂတ်ဏအ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ဍုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဖေတ်ဒရာဂှ် ပိုယ်ပတှေ်စဂွံဟာ၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန်မ္ဂး ပကတိရုပ် အလဵုအသဳဍုၚ်ဗၟာ ကၠောန်ၜိုတ်မံၚ် ဇၟာပ်ညးအဲတီမံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲဍုၚ် ပ္ဍဲကွာန် ဍေံဟီုမံၚ်ဖေတ်ဒရာ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပေၚ်က္ဍတ်မံၚ်ရ၊ ဆဂး ကမၠောန်ဍေံကၠောန် နဇိုၚ်နတဲ မိက်ဂွံဖအိုတ်ဖအးဒၟံၚ် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဝေၚ်မံၚ်ပေါယ်ပၞာန် စဵုပွိုၚ်တ္ၚဲဏအ်ရ၊ လတုဲ မွဲသာ်ပၠန် မၞိဟ်မံၚ်လက္ကရဴ ညးဂှ်ရော ထေက်ကဵုဒးသမ္တီလဝ်ညိကီုရ၊ မိဿဟာဲဍေံ မဟာမိတ်ဍေံဇေတ်တ်ဂှ် ကြုက်ကဵု ရုရှာ နွံဒၟံၚ်လက္ကရဴဍေံပေၚ်ၚ်ဂှ် သာ်ဝွံ မိက်ဂွံကဵုချပ်ဗစာညိကီု။
ဂကူမန်တအ် အာတ်မိက်ကၠုၚ်အခေါၚ်အရာဂှ် ဂကူမန်တအ် မိက်ဂွံကလေၚ်ဒက်ပတန် ဍုၚ်မန်တၟိမွဲဝါပၠန်ဂှ် ဇၟာပ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတအ် ဒးဖေက်လကိုတ်စိုတ်ဓာတ်ပိုယ်ရ သာ်ဝွံ ဂံၚ်ကြီုဟီုမာန်ရ၊ ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဒှ်စိုတ်ဓာတ် ဂံၚ်သၠး ဂံၚ်တဝ်စၞေဟ် ဂံၚ်ဒက်ပတန် ကၟာၚ်နန်ထဝ်ဇကု နကဵုဓဝ်သတိ ဂံၚ်ၚ်သကာသကာမွဲရ သာ်ဝွံ ပ္ဍဲရာဇာဝၚ်မန် ပိုယ်ထံက်ထၜးကၠုၚ်ဂှ် ဒှ်သက်သဳဂကူပိုယ် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်ရ၊ အတိုၚ်ဝၚ်မန်တြေံသ္ဂး ပ္ဍဲတိဍာ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာလၟုဟ် သကုတ်ဒေသသၠုၚ်ကျာဏအ် မွဲကရေက်ဂှ် ဒှ်တိဍာ် အာဲကၟာဲဂကူမန် ကေၚ်ပိုၚ်ပြဳလဝ် မွဲအခိၚ်တေအ် ပေၚ်ၚ်ရောၚ် ညးမွဲဟွံဂံၚ်တးပါယ်ရ၊ ဆဂး အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာ လၟိဟ်ဇြဟတ် ကောန်ဂကူဇကု ဍိုန်လျကီု ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲဂၠးတိတအ်ကီု လၟုဟ်တိဍာ်ဇကုအရၚ် ကောန်ဂကူဇကု ဂွံစၟဳစအဓာန်ဂတတေအ်ဂှ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ် တမာဂတာတဲဍောတ် ( ၁၀ ) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဓဝ်ရ၊ အပ္ဍဲတိဍာ် ဗၞတ်တမာဂတာတဲဏအ်ဂှ် ကောန်ဂကူဇကု နွံတန်တဴဒၟံၚ်ဗၞတ် (၃၈.၇%) တၟံကၠံ ဂကူဗၟာ နွံတန်တဴဒၟံၚ်ဗၞတ် (၃၇.၆%) တၟံကၠံ မပ္တံဂကူကရေၚ် ပအိုဝ် ဂလာတအ်လေဝ် တန်တဴဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရ၊ လၟိဟ်မၞိဟ်ကောန်ဂကူဇကု အောန်အာနူဂကူညးတၞဟ်ဗက် သီုဒးဒုၚ်ပြံၚ်လှာဲထောံ ယၟုတွဵုရးဇကုဏီ သာ်ဝွံ ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပတန်ဍုၚ်ဍေံ အခန် ( ၁ ) မှောံပိုဒ် ( ၉ ) ( ဂ ) ဂှ် ဍေံချူထမံက်လဝ်နွံ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူမန်တအ် စွံသတိကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်တ္ၚဲဏအ် ယဝ်ခါရပိုယ်ဟီုစ ကေတ်ဍုၚ်မန် လုပ်ပေါယ်ဗတိုက် သွက်ဂကူမန်ဇကု ဂွံဗၠးၜးအိုတ်စိုအ် ဇၟာပ်ဂကူမန်ဂှ် တာလျိုၚ်နွံဒၟံၚ်သီုဖအိုတ်ရ၊ ဒှ်ဂကူမန်တုဲ တာလျိုၚ်ညံၚ်သ္ဂောံပြေဂှ် ဂကူမန် ညံၚ်ဟွံဂွံကၠေံကၠက် ဂွံဆက်တန်တဴအာ လအ်လကာဖာ စွံအဓိကတုဲ သွာၚ်ဇကုခံၚ် ကမၠောန်ဇကုဒးစိုတ် သွက်ဂကူမန်ဇကုဂှ် ဘိုၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ကၠောန်အာကီုညိ၊ ဍုၚ်မန် ယဝ်ပိုယ်မိက်သ္ဂောံ ကလိဂွံမ္ဂး အတိုၚ်ဂၠံၚ်တရဴ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် လးထၜးလဝ်ဂှ် လုပ်ပေါယ်ဗတိုက်ညိ ကၠောန်အာညိ နွံ ( ၂ ) တၚ်သွက်ဂွံကၠောန်အာ သွက်ဂကူပိုယ် ဂွံဗၠးၜးပြဟ်ဟ်ဂှ် နယ်ကယ်ၜတ်တ် ကဵု နယ်ကယ်ကြံၚ်ကြံၚ် ဟီုမွဲနယ်ပၠန်မ္ဂး ( ၁ ) နယ်ကယ် ကဆံၚ်သၠုၚ်အိုတ် နကဵုဂၠံၚ်တရဴရပ်လွဟ် ပူဇဴလမျီုဆီပဠက် ( ၂ ) နကဵုနဲကဲလုပ်ပေါယ်ဗတိုက် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ ဇၞးမာဲတုဲ ဒှ်အမာတ် ညးစၞးကၠတ်ထဝ် အာတ်အခေါၚ်အရာမန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် ( ဝါ ) ကေတ်ဍုၚ်မန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် မဒှ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုယ်ဂှ် ရန်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်မန်တၟိ ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဂးတုဲ အတိုၚ်ဂၠံၚ်တရဴၜါတၚ်ဏအ် ရုဲစှ်ကေတ်တုဲ ရဲတိတ်ဂြိုပ်မာန် ဂှ် တိတ်ဂြိုပ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဍုၚ် ကော်ဂး Ethnic Political Parties ပံၚ်ကောံကဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးကဆံၚ်ဘဝတုပ်ကဵုဇကု မဒှ်ရ၊ ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုယ် စပ္တံကော်ဂး ဗော်မန်ဒဳမဝ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၉၀) စပံက်ဒက်ပတန်ကၠုၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ် စဵုစိုပ်အခေတ် လက္ကရဴဏအ် ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်ကီုရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်မန်တြေံတြေံ ရဲသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဝှ်ကြံၚ်ၚ်ဂမၠိုၚ် စပ္တံနူကဵု အ္စာနာဲထဝ်သောန် အ္စာနာဲၚိုယ်တုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ပြဟ်လလုဲအာအိုတ်ရ၊ အ္စာဇၞူမန် သၟာချုဒွက်ဒယှ် ညးမပတန်လဝ် ဗော်ဒဳကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် (AMDP) ပ္ဍဲလက်ထက်ပေါယ်ရုဲမာဲ (၂၀၁၀) တေအ်လေဝ် လၟုဟ်ညးအာယုက်ဇၞော် ဗျုဇရာမံၚ်ယျ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ယဝ်ပိုယ်ကလေၚ်ကျောဝ်ရံၚ် တၚ်ရန်တၟံဂကောံ ဗော်တအ်ဂှ်ဂှ် ကၞောတ်တေအ်ဂှ် ကေတ်ဍုၚ်မန်သၠးပွး သာ်ဝွံ ဇၟာပ်ဗော် ဂွံညာတ်ကေတ်ကီုရ၊ မိက်သ္ဂောံကလိဂွံ ဍုၚ်ဇကု အဝဵုဇကု သၞောဝ်ဓမ္မသာဒ်ဇကုတှေ် ဒးကၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်အာ နကဵုနယ်ကယ် ( ၂ ) တၚ်လ္တူဏအ်ရ၊ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏအ် အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ပ္ဍဲတဲဇကုဟွံမွဲဏီ မဒှ်တုဲ ဗီုမိက်ဂွံဒှ် ဗီုမိက်ဂွံကၠောန်ဒတုဲဖဵု ကောန်ဂကူဇကုဂှ် ဒးတက်ကၠောံအာ အကြာဗော်ဗၟာ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ညးမကလိဂွံလဝ် အဝဵုအုပ်ဓုပ် ကၟိန်ဍုၚ်ဇကုတုဲ ဍေံတအ်ကဵုအခေါၚ်အရာတှေ် ပိုယ်ကလိဂွံ အခေါၚ်အရာ ဍေံဟွံကဵု အခေါၚ်အရာတှေ် ပိုယ်မုလေဝ်ကတဵုကၠောန်ဟွံဂွံ၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန်မ္ဂး အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူဇကု ဟွံမွဲမ္ဂး ပရေၚ်ဂီုကၠီုပ္ဍဲဂကူဇကု ဟွံမွဲ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ပ္ဍဲဂကူဇကုဟွံမွဲ၊ ပဵုနူဂှ်ပၠန် ဂတနူဏအ် အန္တရာယ်ဂကူပိုယ်ဇၞော်ဇၞော်ဂှ် သှေ်ဒၟံၚ်ဗဝ်သအဝ်ဏီ မဒှ်တုဲ သာ်ဝွံ မိက်ဂွံကဵု ကောန်ဂကူမန်တအ် တီလဝ်ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သရောပ်ကၠေံတုဲ မိက်ဂွံဟီုဂှ် ဍုၚ်မန်ဇကု အာဲကၟာဲဂကူဇကု ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံပြဟ်ဟ် ဂကူမန် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ် Super Power ဂှ် ဂိုတ်ဂစာန်အာ ဗွဲကိုပ်ကၠာညိ ကဵုဖျုန်ကိုပ်ကၠာညိ အဝဵု ( ၃ ) တန် အဝဵုအုပ်ဓုပ်ဂကူမန်နွံ အဝဵုချူသၞောဝ်ဂကူမန်နွံ အဝဵုကုတ်သၞောဝ်ဒန်သၞောဝ် ပ္ဍဲဂကူမန်နွံမ္ဂး ပိုယ်ကော်ခေါစ ကံကုသဵုဂကူမန် ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်ကေတ်မာန် မုအရာကမၠောန်ဒတုဲဖဵုမွဲ သွက်ကောန်ဂကူဇကု မိက်သ္ဂောံကၠောန်ကၠောန် စပ်ကဵုလိက်ပတ်မန် ယေန်သၞာၚ်မန်ကီု စပ်အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဒှ်တမ် ကဵုညးမွဲလေဝ် ပိုယ်ဟွံဒးအာတ်မိက် အခေါၚ်အရာရ၊ ကၟာၚ်ဍုၚ်မန်ဇကု ဒက်ပတန် စဵုစိုပ်ဗြီုအကာနိဌာဟဍေံ ကဵုညးလဵုမွဲ ပိုယ်ဟွံဒးရောံဓညရ။
