မိစၠန်ထဝ်
တွဵုရးဍုၚ်မန် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဇၞော် ဍုၚ်မတ်မလီုကဵု ပဒမ်ဂဥုဲတံဂှ် စနူဂိတုဂျာန်ဏံတုဲ မၞိဟ်ဒှ် ယဲမနက် (သွေးလွန်တုတ်ကွေးရောဂါ) တံ ဒှ်မံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ယဲမနက်ဂှ်ဝွံ ကောန်ၚာ်တံဟေၚ် ဒှ်မံၚ်ဟွံသေၚ်တုဲ မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တံလေဝ် ဒှ်မံၚ်ကီုရ။ မပ္တံကဵု လတူဍုၚ်မတ်မလီု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကေုာံ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုတံဂှ် ဒှ်မံၚ်အိုတ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
“ခါတ် (ကုတၚ်) ဟွံရုံဂပ်ပုဟ်၊ မၞိဟ်ယဲလ္ၚဵုဂှ်တှေ် ဒးတိက်မံၚ်သၟဝ်ခါတ်ဏောဝ်၊ ကောန်ၚာ်ကဵု မၞိဟ်ဇၞော်တှေ် ကောန်ၚာ်တံဒှ်ဂၠိုၚ်ကွေံကွေံ၊ လ္ၚဵုဂှ်တှေ် စိုပ်ရုၚ်ဂဥုဲ ဂွံၜိုတ် ၂ တ္ၚဲဂှ် ချိုတ်အာလေဝ် နွံမံၚ်” သာ်ဝွံ မၞိဟ်အာမၚ်လဝ်မၞိဟ်ယဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဇၞော် ဍုၚ်မတ်မလီု နူကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကွာန်အၜေတ်မွဲတၠ ဟီုရ။
ဟိုတ်နူခၟိက်အခိၚ်ဒေါဝ်တ္ၚဲ မကော်ဂး ဂကူခၟိက် Aedes aegypti ကဵု Aedes Albopictus ဂှ်ကိတ်ဒးတုဲ ကတဵုဒှ်ယဲမနက်ရ။ ယဲဂှ်ဝွံ စဒှ်ကၠုၚ်မံၚ် နူသၞာံ ၂၀၁၀ ဏံ မံက်ရတုဲ အာဂတနူဏံလေဝ် သွက်ဂွံဒှ်အာ နွံမံၚ်ဏီရောၚ် အ္စာဂဥုဲနာဲစောန်တၟး ဟီုရ။
“ယဲမဲနက်သၞာံဏံဂှ် ဟွံတုပ်ကဵုသၞာံတုဲတုဲကၠုၚ်တေံပုဟ်၊ မၞိဟ်ယဲမဲနက် ကၠုၚ်ထ္ၜးမံၚ်ပ္ဍဲရုၚ်ဗဒမ်ဂဥုဲဏံဂှ် လၟိုဟ်ၜိုတ် ၃ လ္ၚဳနွံမံၚ်ရဏောဝ်၊ စမ်ၜတ်ထောံ မၞိဟ်ၜိုတ် ၁၀ တှေ် မၞိဟ် ၈ ဂှ် ဒှ်မံၚ်ယဲမနက်အိုတ်၊ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံတှေ် ကောန်ၚာ်ရဒှ်ဂၠိုၚ်၊ သၞာံဏံဂှ် မၞိဟ်ဇၞော်ဍောတ်ဟွံရုဲပုဟ် ဒှ်မံၚ်အိုတ်ရ၊ ကောန်ၚာ်တှေ် နူအယုက် ၁ သၞာံ ဒဵုကဵု စိုပ်အဝဲမၞိဟ်ဇၞော် အယုက် ၃၈ သၞာံ ဒှ်မံၚ်၊ ပ္ဍဲကဵု ရုၚ်ဂဥုဲဇၞော်တေံလေဝ် ဒၞာဲမံၚ်လေဝ်ဟွံမွဲရပုဟ် ရဲကၠုၚ်ထ္ၜးမံၚ်ယဲတံ လဴမံၚ်ကဵုအ္စာလေဝ်၊ အ္စာပံက်ကၠုၚ် ဗဒမ်ဂဥုဲ ပေၚ် ၂၀ သၞာံရ ဗီုသၞာံဏံဂှ် လၟုဟ်မှဂွံဆဵုမွဲဝါ” သာ်ဝွံ အ္စာဂဥုဲ နာဲစောန်တၟးဂှ် လဴထ္ၜးကဵုရ။
ရဲလ္တူဍုၚ်ဇြပ်ဗု မွဲတၠ ဟီုဂှ်တှေ် “ကောန်ၚာ်တံ ဒှ်ဂၠိုၚ်ကွေံကွေံ၊ ကောန်ၚာ်ဗဒါဲသ္ၚဳပိဲုမွဲတၠလေဝ် ဒှ်ယဲမနက်တုဲ ဒးတိုန်မံၚ် ရုၚ်ဂဥုဲကီု” သာ်ဝွံ ဟီုရ။
ယဲမနက်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ဂၠိုၚ်မံၚ် နူကဵု သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဏီရောၚ် အ္စာၝောံ ဂဥုဲ နူကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် မွဲတၠ ဟီုရ။
“သၞာံအာတေံ ဟလိုၚ်ဏံ ဟွံဒှ်ပုဟ်၊ သၞာံဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ယဲမနက် ဂၠိုၚ်ကွေံကွေံဏောဝ်၊ အခိၚ်အဲစှေ်မံၚ်ဒေသရးတေံဂှ် ကောန်ၚာ်ကီု သီုမၞိဟ်ဇၞော်တံ ဒှ်မံၚ်ယဲဗွဲမဂၠိုၚ်” သာ်ဝွံ အ္စာၝောံဂှ် ဟီုရ။
ယဲမဲနက် (သွေးလွန်တုတ်ကွေး) ဂှ်ဝွံ ကောန်ၚာ် အယုက် ၃ သၞာံ ဒဵုကဵု အယုက် ၁၂ သၞာံရ ဒှ်မာန်မံၚ်ရောၚ် ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်အလဵုအသဳပၞာန်တံ လလောၚ်တြးလဝ်ကီုလေဝ် လၟုဟ်ဝွံ ကောန်ၚာ်၊ မၞိဟ်ဇၞော်တံ ဟွံရုဲ ဒှ်မံၚ်ယဲဂှ်အိုတ်ရ။