ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန် –  လၟောဝ်ထေရ်အ္စာတၠကျာ်ဇၞော်အ္စာဘဒ္ဒန္တဣန္ဒကဝွံ ပ္ဋဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ် ၁၂၉၈ သၞာံ ဂိတုဘတ် (၁) မံက်၊ တ္ၚဲအဒိုတ် ပယာံနူဂယးသၠးဂၠံဂဝ်မိ က္တဵုဒှ်မၞိဟ်ကွာန်ကၟာဝက် အရာပ်ဂရိုက်ဓဝါဲ မအံက်ညးမၞုံယၟု နာဲပိုၚ် မိအံက်ညးမၞုံယၟု မိရုတ် (မိက္ကရုတ်) ခုတ်ခဴလဝ်ရ။ 

မွဲမိမွဲမ ကောန်ဇာတ်နွံတြဴ တြံုမသုန် ဗြဴမွဲ လၟောဝ်ထေရ်က္ကန္ဒကဝွံ ဒှ်ကောန်ခ္ဋဲ ပ္ဋဲမရနုက်ကဵုပိတုဲ မိမဂမၠိုၚ်ခုတ်ခဴလဝ်ယၟု “မာံအံၚ်ရ” သ္ဂောံတီကေတ်ရောၚ်။

ၠကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒက မဟာထေရ်

ပ္ဋဲသက္ကရာဇ် ၁၃၁၁ သၞာံ ဂိတုပသာ် (၆) မံက် အခါကလိဂွံအယုက်စှ်ပိသၞာံဂှ် သ္ပကွးဘာပ္ဋဲဇရေၚ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာမှာထေရ်ပဏ္ဍိတ နွံပိုန်ဘာလွဳမာန်ထဝ်တုဲ ကတ်ဗ္တောန်အာလိက်မန် နူတမ်နမောကခ ဂတဵုဇၞော်မန် ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ် သၠပတ်ပရိုတ် ပွိုၚ်မွဲသၞာံရောၚ်။

ပ္ဋဲသက္ကရာဇ် ၁၃၁၂ သၞာံ ဂိတုပသာ် (၉) မံက် အပါနော်မအံက်ကေုာံ က္ကစဳဒေံသ္ပဒကာတုဲ အာစိုပ်ဒဒှ် ဘဝထပိုဲသာမဏီ ပ္ဋဲဘာလွဳမာန်ထဝ်တုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာပဏ္ဍိတ ဒှ်အ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာယ် ကဵုလဝ်ယၟုထပိုဲ ဣန္ဒကရ။

ပ္ဋဲသက္ကရာဇ် ၁၃၁၅ သၞာံဂှ် အာကတ်လိက်ပ္ဋဲဘာပြာဿဇ် ကွာန်ကၠအ်သတ်မွဲဝှ်တုဲ ပ္ဋဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၁၆ သၞာံဂှ် ကလေၚ်ကတ်ဒၟံၚ်ပရိယတ်ပ္ဋဲဘာလွဳမာန်ထဝ်ပၠန်ရောၚ်။ ပ္ဋဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၁၇ သၞာံ ဂိတုမာ် (၇) စွေက်ဂှ် သ္ပအ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာယ်ကဵု ကျာ်ဇၞော်ဘာဝၚ်ဗ္ကောတ် ရာဟုလမဟာထေရ် ကွာန်ဘာဒေါဝ်ကေုာံ တၠဂုဏ်အ္စာနန္ဒသာရထေရ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာဥတ္တမထေရ် ဘာထံၚ်ကှေ်တုဲ ထပိုဲဣန္ဒကဝွံ အာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳမပြဲ ပ္ဋဲဇရေၚ်သီတၠအရှန် ကျာ်ဇြာကွာန်ဝါယာပ်ဝွံရ။ နာဲဣန္ဒကဝွံ ကတ်ဒၟံၚ်လိက် ကွာန်မုဟ်ဒဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ် ဇရေၚ်အ္စာသၠပတ် ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒက ဇာတိကွာန်မဟေဲ က္တံခၟိုၚ် ပွိုၚ်ၜါသၞာံပြၚ်ပြၚ်တုဲ ဂွံအံၚ်ကေတ်တန်ဍောတ်အလဵုအသဳ ပ္ဋဲဘာကျာ် ကွာန်နာၚ်ပြိုၚ်ရ။

ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဣန္ဒကဝွံ ပ္ဋဲဂကောံသံဃနာယက ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် နူသက္ကရာဇ် ၁၃၄၅ သၞာံတေံဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်သ္ဇိုၚ်ဝန်သၚ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ပွိုၚ်ပန်သၞာံတုဲ နူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၅၁ သၞာံ စဵုကဵုလၟုဟ်ယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်တာလျိုၚ် ဥက္ကဌဂကောံသံဃနာယက ကွာန်ဝါယာပ်ဝွံရောၚ်။

ပ္ဋဲဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန်ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် သ္ပတံနူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၅၄ သၞာံတေံတုဲ စဵုကဵုလၟုဟ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဟိတဓရ (ညးရေၚ်တၠုၚ်ကေၚ်ကာ) တုဲ သွက်လိက်ပတ်ဂကူဇကု ဍိုက်က္ဋိုပ်က္တဵုကၠောန်ဒၟံၚ် လၟိုန်သၞာံရောၚ်။ စနူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၇၀ သၞာံတေံတုဲ ပ္ဋဲဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန်ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံဒေသရးမန်ဂှ် နဒဒှ်တာလျိုၚ်ဥက္ကဌဂှ် (၃) သၞာံ ယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ပံက်ကဵုမတ်ကောန်ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံကၠးတၟးအရာလိက်ပတ်မန်မဒှ်ရောၚ်။

ပ္ဋဲဂကောံကွာန်ကၟာဝက်ဝွံ နူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၄၇ သၞာံတေံ စဵုကဵုစိုပ်လၟုဟ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်ဖဵု (ဟိတဓရ) တုဲ ပ္ဋဲသဘၚ်ကလေၚ်လိက် ဂကောံဂိုဏ်ဝွံသ္ပက္ဋိုပ်တုဲ ရိုဟ်ဒဒှ်သၞာံ ပ္ဋဲဂိတုဝှ် (၂) မံက် စဵုကဵုစိုပ် (၄) မံက် သွဟ်ပရိယတ္တိသာသနာလေဝ် ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်ရ။

ပ္ဋဲသက္ကရာဇ် ၁၃၆၁ သၞာံ သက္ကရာဇ်သာသနာ ၂၅၄၃ သၞာံ သၞာံခရေတ် ၂၀၀၀ သၞာံပေၚ် ပ္ဋဲဂိတုဖဝ်ရဂိုန်ပေၚ်ဂှ် နူသၟိၚ်အလဵုအသဳကၟိုန်ဍုၚ်တေံ ဗ္ဂိန်ဇိုၚ်ဏှၚ်ကဵု တဆိပ်ကြာ “မဟာသဒ္ဓမ္မဇောတိကဓဇ” ဝွံရောၚ်။

ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒကမဟာထေရ် (မဟာသဒ္ဓမ္မဇောတိကဓဇ) ဝွံ ပ္ဋဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၇၃ သၞာံ ဂိတုဇှေ် (၁၄) မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ အခိၚ်နာဍဳကလေၚ် (၁) နာဍဳကဵု (၄၅) မိနေတ်ဂှ် စုတိစဴအာသွဝ်ရောၚ်။