နာဲမာန် – ဥတုရာသဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကဵု ဓလိုက်တံရိုဟ် ရံၚ်အာကဵုမတ်ရဲဍုၚ်သအာၚ်တအ်မ္ဂး ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဂၠံၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပံက်အာရ။ လက္ကရဴမွဲစွံကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ညးမိက်ဂွံဓလိုက်တအ် ဗက်လုပ်ကၠုၚ်ရ။ ပရေၚ်ဓလိုက်တံရိုဟ်တအ်ဂှ် ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုသွက်ညးဂမၠိုၚ်ဟာ၊ ဒှ်ဆဖိုလ် ညးမွဲဂကောံဍောတ်တအ်ဟာ ဒးမၚ်ရံၚ်အာမံၚ်ဏီ။
အသိၚ်အလိုန်ဏအ်ဂှ် သီုဍေံဇီုကပိုက်ကၠုၚ်ကဵု ဍုၚ်မန်ပိုဲတအ်ရ။ ပရိုၚ်အသိၚ်အလိုန် ဓလိုက်တံရိုဟ် သၞေဟ်က္ၜၚ်ဒမြိုဟ်ဓဝဲါ (ထားဝယ်ရေနက်ဆိပ်ကမ်း) ကီု အလဵုအသဳတွဵုရးဍုၚ်မန်တအ် ဟီုဂးဒၟံၚ် သၞေဟ်က္ၜၚ်တ္ကံလဂုတ် (ကုလားဂုတ်ကွျန်း) ကီု နွံကၠုၚ်ကီုတုဲ အကြာဏံ ကောန်ဍုၚ်သအာၚ် ညးမဂွံလုပ်ဓလိုက် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတံ စှေ်ဗဵုလ္ၚတ်ပွဳပွူပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဂၠိုၚ်တိုန်ဂွံဆဵုဒၟံၚ်ရ။ အပ္ဍဲဂှ် တၠဓနဂကူသေံတအ် ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။
ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ပယျဵုဍုၚ်ကျာ်ပိကီုတုဲ နူကဵုအလဵုအသဳတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ကဵု အလဵုအသဳဍုၚ်မန်တအ် ပံၚ်တောဲ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံဍာန်ကွဳပၟတ်နွံရ။ နူဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် ဂၠံၚ်ဍာန်ဆက်စၠောံဒၟံၚ်ကဵု ဂၠံၚ်ကွဳစက်ဇၞော်ဍုၚ်ဓဝဲါကီု တ္ကံ လဂုတ်ကီု နွံရ။ ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် သွက်ဂွံအာကၠုၚ်ဆက်စၠောံ လောဲသွာတုဲ သေဌဳတအ် စိုတ်လုပ်စ ကၠအ်ထၜိုတ်၊ ကၠအ်ဂအာၚ်သ္ၚိဇၞော်ဇၞော် မၞုံပွဳဗွိုၚ်မ္ၚးဍုၚ်ဇြပ်ဗုရ။ ကၠအ်ဍေံတအ် ရာန်ဂွံဂှ် နကဵုၚုဟ်မးသၠုၚ်ၚ် သေဌဳတအ် ဗက်ရာန်ကေတ် အိုတ်ရ။
ကၠအ်ထၜိုတ်မ္ၚးဍုၚ်ဇြပ်ဗု သၚ်လ္ပာ်သၠုၚ်ကျာ ဗဒဲါကွာန်ဒဒန်ချေတ်ဂှ် လၟိဟ်တၞံဟၜိုတ် မၞုံအကြာ (၆၀၀) တၞံ၊ နွံဗၞတ် (၂) ဧက သေဌဳနူဍုၚ်လ္ဂုၚ်မွဲတၠ ရာန်လဝ်ၚုဟ် (၁၈၀၀) ကိုဋ် (လ္ၚီဒစာံကၠံကိုဋ်) ရ။ အဆက်ဂှ် ညိပၠန်ဂှ် တၞံဟၜိုတ်နွံ အကြာ (၄၀၀) တၞံ တိဗၞတ်မွဲဧကဘာ်၊ သေဌဳတအ်ဗေန် ရာန်ကေတ် (၁၂၀၀) ကိုဋ် (လ္ၚဳၜါကၠံကိုဋ်) ဂှ် တၠဍေံ ဟွံသွံရ။ ညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဒေသတအ် တကိုတ်အာရ။ သ္ပဟိုတ်အလဵု ၚုဟ်ကၠအ်တအ် ဂွံက္ဍၚ်တိုန်အာ ဟလိုၚ်ဂှ်ရော။
ဂအာၚ်ကၠအ်သ္ၚိလေဝ် မုက်ဓမ္မတာနွံ (၂၀) ဟတ် ဇမၠိၚ် (၄၀) ဟတ်ဂှ် ကၠာတေံ မွဲဂအာၚ် ၚုဟ်မး နွံအကြာ (၅၀) ကိုဋ်ဓဝ် ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး အကြာ (၁၀၀) ကိုဋ် (ကၠံကိုဋ်) ဒးရ။ တိကၠအ်ဂှ် ယဝ်ရဂၠိၚ်ဗက်မံၚ် ဂၠံၚ်ကွဳစက်မ္ဂး သေဌဳတအ် သာတုဲ ဒးစိုတ်တုဲ ဂွံၚုဟ်ဂၠိုၚ်ၚ်ရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ် သေဌဳရာန်လဝ်တိကၠအ်တအ်ဂှ် ညးတအ်ရန်လဝ် သွက်ဂွံပံက်ဆေၚ်ကၠေၚ်၊ ရုၚ်စက်ကမၠောန်နာနာ၊ သွက်ဂွံပံက်ဆေၚ်ဖျာ သွံကပေါတ်နာနာ နွံရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်တမ်သၞာံ ကသီုဏံသၟးဂှ် ရုၚ်ကမၠောန်သွံရာန်ထၜိုတ်၊ ရုၚ်ကမၠောန်သွံဝဲါ၊ ရုၚ်စက်ဍာ်ကလောံ၊ ရုၚ်ကမၠောန် သွံကပေါတ်သိုၚ်သ္ၚိတအ် ဇိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုကီု မ္ၚးသကဲဍုၚ်ဂှ်ကီု မံက်ကၠုၚ် တၟာဂလိုၚ်ရ။ သေဌဳတအ် လုပ်ဖျေံတံရိုဟ် တၟာဂလိုၚ်ရ။
ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဍုၚ်မၞုံကဵုဝၚ်
ဝၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဒယှ်တှ်ကၠုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပၞာန်ဂၠးကဝ်အလန်ဒုတိယ နူသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၃၉ စဵုကဵု ၁၉၄၅ ရောၚ်။ ဍုၚ်ဝွံ နူကဵုသၟိၚ်ဨကရာဇ်မန် ဨကရာဇ်ဗၟာ အခိၚ်ကၠာတေံရှ်ေဒၞာဲဇူဒီု သွက်ဂွံဆက်ကၠောံအာ ပယျဵုဍုၚ်သေံ ဍုၚ်ကျာ်ပိတေံ ဒှ်ဍုၚ်ဒၞာဲဖျေံ ဒပ်ပၞာန်မွဲရောၚ်။
အခိၚ်ပၞာန်ဂၠးကဝ် အလန်ဒုတိယစဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာ သၟဝ်ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဗဵုချုက်အံၚ်သာန် (ဗိုလ်ချူပ်အောၚ်ဆန်း) တိတ်အာဍုၚ်ဂျပါန်တုဲ အာဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန်ရ။ ဂွံကွတ်ပၞာန် ဍိုက်ပေၚ်တုဲ ကော်ပၠုပ်နၚ် ဒပ်ပၞာန်ဂျပါန်တအ် သွက်ဂွံ ဖတိုက်ကၠေံ အၚ်္ဂလိက်တအ်ဂှ် လုပ်ကၠုၚ်နူဍာန် ကျာ်ပိ-ဇြပ်ဗုဝွံရ။
ကာလ ဗတိုက်အၚ်္ဂလိက်ဂှ် အၚ်္ဂလိက်တအ် ကျတုဲ ဒးဆုတ်တိတ်အာ နူကဵုဍုၚ်ဗၟာရ။ အဃောဗတိုက်ဒၟံၚ် အၚ်္ဂလိက်တအ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဂျပါန်တအ် ရပ်ဂွံ ကောန်ပၞာန်မဟာမိတ် (အၚ်္ဂလိက်၊ ပြၚ်သေတ်၊ အဝ်သတေလိယျ တအ် တၟာဂလိုၚ်ရ။
မွဲအခိၚ်ဓဝ် ဒပ်ပၞာန်ဂျပါန်တအ် ဖျေံအစဳအဇန် သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံဍာန်ကွဳပၟတ် နူကဵုဇြပ်ဗု စဵုကဵုပယျဵုကျာ်ပိရ။ ကၠာပၞာန်ဂၠးကဝ် ဟွံဂွံတုဲဍၚ်ၚ် နူသက္ကရာဇ် ၁၉၄၄-၄၅ ဂှ် သိုၚ်ခၞံဂၠံၚ်ဍာန်ကွဳစက် ဇြပ်ဗု-ကျာ်ပိ ဗၞတ် (၇၀) တိုၚ် ပွိုၚ် (၁၃) ဂိတုရ။ ကောန်ပၞာန်မဟာမိတ် ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ် ကော်ခဴ ပၞာန်ဂၠုဲဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်စကာ အဃောကၠောန် ဍာန်ကွဳပၟတ်ဝွံရ။
ဂြိုပ်ဇၞော် အကြာဇြပ်ဗုကဵုကျာ်ပိ အခိၚ်တေံဂှ် ဒှ်ဒေသ ဒၞာဲဇွဟ်အိက်ဂစေံရ။ ဟိုတ်နူကဵု ဒးယဲဇွဟ်ကီု ဒးဒုၚ်ပျဲပျာံကဵု ကောန်ပၞာန်ဂျပါန်ကီု စၞအာဟာရ ပိုတ်သကုတ်တုဲ ကောန်ပၞာန်ဂၠုဲ တအ် ဒးချိုတ်အာ တၟာဂလိုၚ်ရ။ အဃောကၠောန် ဍာန်ကွဳပၟတ်ဏအ် ဗၞတ် (၁၃) ဂိတုဂှ် ကောန်ဍုၚ်အာယှ (သေံ၊ မန်၊ ဗၟာ၊ မလေဝ်) ဗၞတ် (၈၀၀၀၀၀) တၠ၊ ကောန်ပၞာန်ဂၠုဲ ဂကူအၚ်္ဂလိက် (၆၅၄၀) တၠ၊ ကောန်ဍုၚ်ဒါတ်သ် (၂၈၃၀) တၠ၊ ကောန်ဍုၚ်အဝ်သတေလိယျ (၂၇၁၀) တၠ ကေုာံ ကောန်ပၞာန်အမေရိကာန် (၃၅၆) တၠ ဒးချိုတ်အာရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ၊ ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်ဝွံ ဒယှ်တဴ ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်သၟိၚ်ဂစိုတ် (သေမၚ်းတမန်ရထားလမ်း Death Railway) ရောၚ်။
ပ္ဍဲဍုၚ်ဇြပ်ဗုဟီုမ္ဂး သုဿာန်အၚ်္ဂလိက်ဂှ် ဒယှ်တှ်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။ ဒၞာဲသုဿာန်ဏအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳအၚ်္ဂလိက်တအ် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ သွက်ကောန်ပၞာန် ပြဟ်လလုဲ ချိုတ်အာ လက်ထက်ပေဲါပၞာန်ဂၠးကဝ် အလန်ဒုတိယတေံရောၚ်။ ဟိုတ်နူသုဿာန်ဝွံ ကောန်ဍုၚ်ပလိုတ်တအ် တီဍုၚ်ဇြပ်ဗုရ။
ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲကဵု ဍုၚ်ဇြပ်ဗု
ဒု – ဒါရိုက်တာကောပ်ကာဲ (Deputy Managing Director) နူကုမ္မဏဳတၠမန် ‘နာဲမိုၚ်တဝ်’ ဟီုဂှ် “မွဲဒမြိပ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဏံ သွက်ဂွံ ဒးတောတက်တိုန်နွံတၟာဂလိုၚ်ရောၚ် စနူ ကုမ္မဏဳသေံတအ် ကိစ္စကၠောန်ဂၠံၚ်ကွဳစက် ကျာ်ပိ ကဵု သက္ကအ်ဂှ် ကၠုၚ်ဆဵုမံၚ်ကဵု ကုမ္မဏဳပိုဲ သွက်ဂွံပံၚ်တောဲကၠောန်အာမွဲစွံကဵုပိုဲ ကၠုၚ်မံၚ်အရိုဟ်တ္ၚဲရ အာဆဵုမံၚ် ကဵုဝန်ဇၞော်တအ်ဂှ် အဃောသဳကၠဳ ဖျေံမံၚ်ဗီုပရေၚ် ကမၠောန်ဖိုဟ်” သာ်ဏံ ဟီုထ္ၜးရ။
ယဝ်ဂၠံၚ်ကွဳစက် သက္ကအ် ကဵု ကျာ်ပိ ဒှ်မ္ဂး ပရေၚ်အာတရဴဍုၚ်သေံ ကဵု ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဗွဲမလောဲသွာ အခိၚ်ဗၞတ်မွဲဗ္ဂါပ်ဍောတ်ဂှ် တတ်ကၠောံအာကၠုၚ်မာန်ရ။ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်ဗၞိက်ဖျာလေဝ် တောတက်တိုန်ရ။
ဒၞာဲစပတန် ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်သၟိၚ်ဂစိုတ် (သေမၚ်းတမန်ရထားလမ်း) ဇြပ်ဗု ကဵု ကျာ်ပိ ဒၞာဲသ္ပလဝ် ကၠအ်ပ္ကဴ ထ္ၜးပျးလဝ် က္ဍိုပ်ကွဳပၟတ်ချး နွံမံၚ်ရ။ နူကဵုသ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဥုအုမ်မျေအ် ပညုၚ်ထ္ၜးလဝ်ကဵု ကုမ္မဏဳတၠမန် သွက်ဂွံကလေၚ်ကၠောန်ကဵု ကၠအ်ပ္ကဴကဆံၚ်သၠုၚ်မွဲတုဲ ပံက်ဆေၚ်သွံကပေါတ် ပရၚ်တဲနာနာကီု သိုၚ်ခၞံဟိုဝ်တေဝ် ကဆံၚ်သၠုၚ်ရ။ ညးရန်တၟအ်လဝ် သွက်ကၟုဲ ကောန်ဍုၚ်သအာၚ်တအ် ဂွံလ္ၚတ်ဗဵုဝေၚ် သွက်ဂွံဘိက်ကၟုဲရောၚ်။
အစဳဇန်ကၠောန်ကၠအ်ပ္ကဴ ပ္ဍဲကဵုဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်သၟိၚ်ဂစိုတ်ဂှ် အခေါၚ်နူကဵုသ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဂွံလဝ်တုဲတုဲမံၚ်ရ ၜိုတ်ဆမၚ်မံၚ်အခေါၚ် နူကဵု နေပျဳဒဝ် (နေပြည်တော်) မွဲဓဝ်ရ၊ အမိၚ်အခေါၚ်စှေ်ကၠုၚ် နူကဵုနေပျဳဒဝ်မ္ဂး ကုမ္မဏဳတၠမန် သွက်ဂွံဓမံက် ရုပ်ရဴနွံမံၚ်ရောၚ် သာ်ဝွံ နာဲမိုၚ်တဝ် လဴကဵုရ။
အဆက်ဂှ် ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်သၟိၚ်ဂစိုတ် လက်ထက်ခေတ်ဂျပါန်တေံ ဖံက်လဝ် ဇြပ်ဗု ကဵု ကျာ်ပိဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံကလေၚ်ကၠောန်တၟိပၠန် နွံရောၚ် ဝန်ဇၞော်ပလံၚ်ဗစိုပ်ပရေၚ်ကွဳပၟတ် ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ် ဥုအံၚ်မေန် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲကာလ KNU ပံက်ရုၚ်ဆက်ဆောံ ပ္ဍဲဍုၚ်ကျာ်ပိ တုဲကၠုၚ်မေ (၁၅) ရ။
ကွဳပၟတ်ပၟတ်ဝွံ အတိုၚ်ဂၠံၚ်တြေံ ပၞာန်ဂျပါန်တအ် ဖံက်ကၠောန်လဝ်ဂှ်ဟေၚ် ကလေၚ်ဗက်ကၠောန်အာတုဲ ဂၠံၚ်ကွဳစက် ကဵု ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်ဂှ် ကၠောန်အာမွဲဒမြိပ်ဓဝ် ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုပြၚ်ၜဳ စက်စာဲဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံကၠောန်သိုၚ်ခၞံ ဟိုဝ်တေဝ် ကဆံၚ်သၠုၚ် သွက်ကၟုဲပလုၚ် ဍုၚ်သအာၚ်တအ် ဂွံဇူဒီုနွံမံၚ် ရောၚ် ‘နာဲမိုၚ်တဝ်’ ဟီုထ္ၜးရ။
သွာၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပရေၚ်အာတရဴကီု ပရေၚ်ဗွဝ်ဖျာကီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုပွဳပွူပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် တၠဓနသေဌဳတအ်ကီု ကုမ္မဏဳတံကီု စဳဇန် ဗျာန်လဝ် သွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်ကမၠောန် နွံမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ရ။
ဂၠံၚ်ကွဳစက် ဇြပ်ဗု ကဵု ကျာ်ပိကီု သၞေဟ်က္ၜၚ်တ္ကအ်လဂုတ် သၞေဟ်က္ၜၚ်ဓဝဲါကီု အလဵုအသဳ ယဝ်ရ ဓမံက်ရုပ်ရဴကၠောန်မ္ဂး ကၠအ်ထၜိုတ် မွဲဒမြိပ် ဇိုၚ်ဂၠံၚ်ကွဳစက် ဇြပ်ဗု ကဵု ပါၚ်ဂၠံၚ်ကျာ်ပိဂှ် ၚုဟ်မး သွက်ဂွံက္ဍၚ်ပဵုတိုန် နူအကာဲအရာလၟုဟ် ဏီနွံရောၚ် သၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကၠအ်ထၜိုတ်တံ တော်လဝ်ရ။
နူဖလာတ်ပၞာန် ပြံၚ်သၠာဲဖလာတ်ကူသာန်
အကာဲအရာ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ပရေၚ်ပန်ပှော်ဒၟံၚ်ညးသ္ကအ် ကောန်ဂကူတံကဵု ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳဂှ် ယဝ်ရဒေါံပၞာန်တုဲ ဒှ်ပရေၚ်သဳကၠဳ သှ်ကလး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ် ဟီုမ္ဂး ဂကောံဂၠးတိတအ် ကၟာတ်လဒဵုလဝ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် သီရုပ်ထောံအပိုၚ်တုဲ သွက်ဂွံလုပ်ဓလိုက် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကုမ္မဏဳ နူကဵုဍုၚ်နာနာတအ် လုပ်ကၠုၚ် ဍုၚ်ဗၟာအိုတ်ရ။
“တ္ၚဲကၠာဂှ် ခယျကေတ် ကမ္မဏဳ M150 ဂကူသေံ (၄) တၠ ကဵု ဂကူမန် (၁) တၠ လုပ်ဆေၚ်ဖျာပိုဲတုဲ ညးတံသုၚ်စမ်ရံၚ် M150 မွဲပလၚ်ဏီ၊ ညးတံဟီု ညးတံကၠုၚ်နူရံၚ်တိကၠအ် ဒၞာဲဂွံသိုၚ်ခၞံရုၚ်စက် ဂးရ၊ ဆဂး မုရုၚ်စက် ရုၚ်ကမၠောန်ဂှ် ညးတံ ဟွံဟီုရ အဲထေၚ်ကေတ်တှေ် ရုၚ်စက်ကမၠောန် M150 နူသေံရ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံတေံလေဝ် ပ္ဍဲပရိုၚ် TV သေံဂှ် အဲကေၚ် ဆဵုမံၚ်ညးတံ” သာ်ဝွံ တၠဆေၚ်ဖျာ ဍာ်ဂံက်က် ပ္ဍဲကွာန်ဝါရက်မွဲတၠ ဟီုထ္ၜးရ။
သ္ပပတံနူအခိၚ် ပေဲါရုဲမာဲအကြာတုဲဏံဂှ် ဒၞာဲဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်သၟိၚ်ဂစိုတ် (သေမၚ်းတမန်ရထားလမ်း) ဂှ်ကီု ပ္ဍဲကဵုသုသာန်အၚ်္ဂလိက် အဒေါဝ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ်ကီု ကောန်ဍုၚ်သအာၚ် (မ္ၚး) တအ် ကၠုၚ်ဗဵုလ္ၚတ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
“စပ်ကဵု ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဒေသ ကောန်ဂကူတအ်ဂှ် နူကဵုဂဥုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲလေဝ် စၞောန်လဝ် ဒၞာဲ စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဍုၚ်မ္ၚးတအ် စိုတ်လုပ်စ မိက်ဂွံလ္ၚတ်ဂၠုက်ဂၠာဲ ဒၞာဲဝၚ်တြေံကီု ဗီုကဵု ဝၚ်နန်တြေံ ကွာန်ဝါခရူကီု ဗီုကဵုပြၚ်ကျာ်ဇၞး ပ္ဍဲကဵုကွာန်အံၚ်ခေဝ် ဗလးပြၚ်ၜဳ ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ရဲဓလိုက်တမ်ရိုဟ်သိုၚ်ခၞံဟေဝ်တေဝ် သွက်ကောန်ဍုၚ်သအာၚ်တအ် ဂွံတီဂှ် ဂဥုပ်ဝန်ဇၞော်အုမ်မျေအ် ကဵုလဝ်တာလျိုၚ် သွက်ဂွံပကောံပကေဝ် တၚ်နၚ်တုဲ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် ပေဲါဗှ်လိက်ခၞံ စပ်ကဵုပရေၚ်တအ်ဏံ နွံရောၚ်” သာ်ဏံ စၠတ်ထဝ်တွဵုရးမန် ‘နာဲတၠဆာန်’ ဟီုထ္ၜးရ။
ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဂှ် အကြာဒေသ ကောန်ဂကူညးကဵုညးဝွံ ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဒေသကောန်ဂကူဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳ စၞောန်လဝ် နွံတုဲ ပရေၚ်အာတရဴကီု ပရေၚ်ဗၞိက်ဗွဝ်ဖျာကီု တၠဓနသေဌဳအပ္ဍဲဍုၚ်ကီု မ္ၚးဍုၚ်ကီု၊ ကုမ္မဏဳဓလိုက်တမ်ရိုဟ် အပ္ဍဲဍုၚ်ကီု မ္ၚးဍုၚ်ကီု သဳကၠဳဆဵုဂဗဒၟံၚ်ကဵု ဝန်ဇၞော်မဆေၚ်စပ်တအ် မွဲဏှမွဲဏှရ။
ပ္ဍဲကဵုလက်ထက် အလဵုအသဳတိုန်တၟိဏံ ပရေၚ်ဇၞော်မောဝ် ဖေါအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဒေသဂမၠိုၚ်ဝွံ မဆက်စပ်ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် ဒှ်ဒၞာဲသွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴ မတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တၟေၚ် မွဲဒၞာဲရောၚ်ဂှ် အလဵုအသဳကီု သၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီု ညာတ်ကေတ်သာ်ဝွံတုဲ အခိၚ်ဒၞာဲ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ လုပ်လဝ်ပေဲါဗတိုက် သွက်ဂွံဗၠးၜးဂကူ ဒၞာဲကောန်သဂံၚ်မန်တအ် သၠးလဝ်လမျီုတအ်ဂှ် ဒှ်အာ ဖလာတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကူသာန်သွံရာန်မာန်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။