ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးဂကူမန် – နူကဵု ညးစၞးစၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂမၠိုၚ် ပံၚ်ကောံတုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် စပ်ကဵုပရေၚ်သီတိကၠအ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တအ် ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳပၞာန် နဝတ/နအဖ အခိၚ်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် လုပ်သၞောဝ်ရောၚ်ဂးတုဲ ဂအုပ်ဝန်ဇၞော် ‘ဥူအုၚ်မျေအ်’ တးပဲါထောံရောၚ် ပရိုၚ်ကြပ်မံၚ်ကဵု စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန် မွဲတၠ ဟီုထ္ၜးကဵုရ။
ပ္ဍဲကဵု လက်ထက်အလဵုအသဳပၞာန်တအ် သီလဝ်တိကၠအ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် တၠတိညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တအ် ပံၚ်ကောံတုဲ သီုကဵု တၚ်နၚ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵု စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်တေံတုဲ အမာတ်စၠတ်ထဝ်တအ် ကလေၚ်ပကောံပကေဝ် ပ္တိုန်ထ္ၜးပ္ဍဲကောံဓရီုလၟေၚ် ဒၞာဲရုၚ်အလဵုအသဳတွဵုရးဍုၚ်မန် ပ္ဍဲဂိတုတုဲကၠုၚ်တေံဂှ်ရ။
ကောံဓရီုစၠတ်ထဝ်လၟေၚ်ဂှ် ၜါဂိတုမွဲဝါ မဒှ်တုဲ ကောံဓရီုစၠတ်ထဝ်ဌာန နာနာဂှ် ၜါသတ္တဟ မွဲဝါရ။ ပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်တအ် သီလဝ်တိကၠအ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂအုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဥူအုၚ်မျေအ် တးပဲါထောံတုယ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် သီကေတ်ဂှ် သီလဝ် နကဵုသၞောဝ်ရောၚ် ဟီုရ။
ပဲါနူ ပရေၚ်သီတိကၠအ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ် နူဗော်ကေအေန်ယူ (KNU) တံကဵု ဒပ်ပၞာန်မန် နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (NMSP) တအ်ကီု ဗက်ဒၟံၚ်အကံက် အခေါၚ်တိကၠအ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်လေဝ် ဂကောံတိကၠအ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵု စၠတ်ထဝ်တွဵုရးတံ နွံတုဲ အမာတ်စၠတ်ထဝ်ဂမၠိုၚ်တံ ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵု ဂအုပ်ဝန်ဇၞော်ရးဍုၚ်မန်ကီုရ။
ပရေၚ်ဝွံလေဝ် “ အဝ် အမာတ်စၠတ်ထဝ်တံ ပရေၚ်မန်တံ ကရေၚ်တံ ဗက်ကေတ်မံၚ်အကံက်အခေါၚ်တိကၠအ်ဂှ် ဍေံတအ် သွက်စ သွက်သုၚ်ဟွံမွဲတှေ် ဗီုလဵုဍေံတအ် ဂွံသ္ပရော?” သာ်ဝွံ ဂအုပ်ဝန်ဇၞော် သ္ပထောံဗီုပြၚ်မဇ္ဇျဟ်တုဲ ဟီုသောၚ်ကလးကဵု ဂကောံအမာတ်စၠတ်ထဝ်ဂမၠိုၚ်တအ် ပူဂဵု လ္ၚတ်ဒၟံၚ် ပရူစၠတ်ထဝ် ဍုၚ်မန်ဂှ် ဟီုရ။။
လ္တူအမာတ်စၠတ်ထဝ်ဂမၠိုၚ်ပံၚ်ကောံတုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ပရူၜါပရူဂှ် ဂအုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဥူအုမ်မျေအ် တး ပဲါထောံ သီုၜါပရူရ။
ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် ၂၀၀၀-၂၀၀၃ တေံ အဃော အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတအ် သိုၚ်ခၞံပၠံၚ်သၟုဟ်ဓာတ်ကီု အဃောဖျေံတံဒပ်ဗၞတ် (၁၀) တံဒပ်ကီု ဒပ်လွဟ်ဇၞော် ဒပ်အမၠံက်တအ်မ္ဂး သီကဵုတိကၠအ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီဧကတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် ဒးဆောံလေၚ်တိကၠအ် ကမၠောန်ကမၠေတ် သြန်လုပ် ကေုာံ ဘဝ ဂယိုၚ်လမျီု ညးတအ် အိုဿီုရ။
ပ္ဍဲလက်ထက် အလဵုအသဳပၞာန်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဖျေံသ္ဇိုၚ်ပ္တန်ဒပ်ပၞာန်တုဲ သီလဝ်တိကၠအ်ညးဍုၚ်ကွာန် စပ္တံ နူဗော်ဍုၚ်မန် တၟိဒိုအ်ပန်ပှော် အလန်ကၠာ (၁၉၉၅) စဵုကဵု လၟုဟ်ဂှ် သီလဝ်တိကၠအ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဗၞတ် (၁၀၀၀၀) လက်ဨကပြၚ် နွံရောၚ် နူ’ဂကောံဒက်ပ္တန်အခေါၚ်အရာဒက်ပ္တန်အပ္ဍဲဍုၚ်မန်’ တံ သ္ပဒတန် စၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲကဵု လိက်စဳရေၚ်ညးတအ် နွံရောၚ်။