သၞံၚ်တိုၚ်-ဗီုလဵုချပ်ဂွံ သွက်ဂွံပံက်ကါမ္ပဏဳတၠမန်ဂှ်ရော?
သၞံၚ်တိုၚ်-ဗီုလဵုဂွံစဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်ကါမ္ပဏဳဂှ်ရော?
နာဲမိုၚ်တဝ်-သ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵုဂကောံတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကောန်ဂကူပိုဲ ဂွံတဴတက်မာန်ဂှ် ဗီုလဵုပိုဲဂွံကၠောန်အာရော- ပိုဲချပ်စညးသ္ကံရ၊ မန်ပိုဲရဲပိုန်ဒြပ်နွံ တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲလ္ဂုၚ်ဏံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ပိုန်ဒြပ်ညးကဵုညး၊ ကါမ္ပဏီညးကဵုညး၊ ရုၚ်ကမၠောန်ညးကဵုညး နွံမံၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ဆဂးဗီုပြၚ်လကျှန်ကောန်ဂကူဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ မၞိဟ်တံဏံဂှ် မၞိဟ်ဆာန်ဂကူဖအိုတ်ရ၊ စိုတ်ဓါတ်ကောန်ဂကူနွံဖအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရပိုဲတံညးပါလုပ်ပ္ဍဲကါမ္ပဏဳပိုဲတံ သီုဖအိုတ် ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်ညးသ္ကံတုဲ သွက်ဂွံပံက်ကါမ္ပဏီတၠမန်ဂှ်ဖန်ဇန်ကၠုၚ်ရ၊ ပိုဲတံမံၚ်တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဒှ်ကၠာရ မူလဇာတိ ဒေသပိုဲဂှ်နူရးတေံသီုဖအိုတ်ရ၊ ဒေသမန်ပိုဲဂကူမန်ပိုဲဗီုလဵုဂွံခိုဟ်တဴတက်တိုန်မာန် ပိုဲညးပါလုပ်ကါမ္ပဏီတံ ချပ်စညးသ္ကံတုဲ စနူသက္ကရာဇ်အၚ်္ဂလိက်၂၀၀၉ ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ-၂၀ (၂၀-၁၁-၂၀၀၉) ဂှ်ပိုဲတံကောံဓရီုပ္ဍဲ Traders Hotel (ကုန်သည်ကြီးများဟိုတယ်)ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဏံသ္ပသဘၚ်သဳကၠဳ၊ ညးပိုန်ဒြပ်နွံကီုဟၟဲကီုကောန်ဂကူမန် နွံဍုၚ်လ္ဂုၚ်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ်တိုန်စိုပ်ရ၊ အပ္ဍဲဂှ်ပိုဲတံဟီုသောၚ်ကလး ပရေၚ်သွက်ဂွံပံက်ကါမ္ပဏဳတၠမန်၊ မုပဒးကေတ်ယၟုတၠမန်ရောဟီုမ္ဂး ပိုဲရန်တၟံပူဂဵုမွဲ၊ ဒေသမွဲတုဲပိုဲပံက်လဝ်ဟွံသေၚ်၊ ပိုဲကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်သွက်မန်၊ ပိုန်ဒြပ်တံဏံဂှ်တၠဍေံဒးဒှ်မန်ဏေါၚ်၊ ဇၟာပ်မန်တံဒးဒှ်တၠပိုန်ဒြပ်ဏေါၚ်၊ ရန်တၟံသာ်ဏံတုဲ စုတ်ယၟုတၠမန်ကါမ္ပဏဳလဳမိတိတ်ရ။ ပိုဲကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံသေၚ်၊ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟေၚ်ရ။
သၞံၚ်တိုၚ်-ညးလဵုတံပါလုပ်ပ္ဍဲဒၞာဲလဵုရော?
နာဲမိုၚ်တဝ်- ဥက္ကဌ ကါမ္ပဏီလဳမိတိတ်နာဲထောန်အုၚ်(စုတိ)ဇာတိနူကွာန်ပ၊္ၚ ဒု-ဥက္ကဌနာဲမေန်အံၚ်(ကော်) နာဲဝေအ်ဂှ်ဇာတိလၟိုၚ်၊ MD ဒါရိုက်တာပရေၚ်ကောပ်ကာဲအုပ်ဓုပ် နာဲတိုၚ်ကျဝ်ဂှ်ဇာတိနူဝါခရူ-ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ညးအုပ်ကာမာံတၠထဝ်ဂှ် ကောန်အစာနာဲမိုၚ်သိၚ်၊ နာဲချေတ်ဖေ ရဲဍုၚ်ပံၚ်ဂှ်မာန်နေဂျာပရေၚ်နာနာ၊ အဲနာဲမိုၚ်တဝ်ဒါရိုက်ဒါတာဂှ်ဇာတိကွာန်ကံခမာ(ဖအံက်) နာဲဖေတေန်ဂှ်ရဲကွာန်ပ္ၚ၊ မိကျေန်တာန်ဂှ်ရဲခယျး၊ မိကောန်ချေတ်တ်ဂှ်ရဲဍုၚ်ပံၚ်၊ နာဲမိုၚ်ကျိုၚ်ဂှ်ရဲကံဗိန်၊ နာဲသိုက်ဆာန်ဂှ်ရဲကံတောန် တုဲပၠန်ဂကောံသိုက္ခမာဂှ်ပံက်လဝ်နွံမံၚ်မွဲဂကောံဂှ်လေဝ် လုပ်လဝ်ယှေဝ်ယျာနွံကီု။
သၞံၚ်တိုၚ်-တၚ်ရန်တၟံတၠမန်ဂှ်ရော?
သၞံၚ်တိုၚ်-လၟုဟ်ကါမ္ပဏဳတၠမန်ဏံ ကမၠောန်သာ်လဵုကၠောန်မံၚ်ရော?
မိုၚ်တဝ်-ကမၠောန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်အာတရဴကွဳစက်၊ ကဆံၚ်သၠုၚ်ၚ် ပိုဲကၠောန်လဝ်ရ၊ မွဲအဆက်ဓဝ် ကၠောန်လဝ်ဆေၚ်ပလေဝ်ကွဳစက်၊ မွဲလပါ်ပၠန်ဆေၚ်သွံဖျာကပေါတ်သိုၚ်သ္ၚိ၊ မန်ပိုဲတံဂှ် သိုၚ်မံၚ်ဘာ၊ သိုၚ်သ္ၚိနွံမံၚ်လၟိုန်ရ၊ စၞးဒးရာန်ကပေါတ်သိုၚ်သ္ၚိနူဂကူတၞဟ်ဟ်ဂှ် ရန်နူဆေၚ်ဖျာမန်ဇကုမ္ဂး သြန်တံဏံလုပ်ကၠုၚ်ကဵု ဂကူမန်ဇကုရ၊ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဆေၚ်ဖျာသွံဂဥုဲ၊ ဒဵုကဵုသိုၚ်ရုၚ်ဂဥုဲမန်မာန် ပိုဲရန်တၟံလဝ်ရ၊ ကၠောန်မာန်ဟွံမာန်စွံလဝ်ကၠာ ရန်တၟံဂှ်ဒးစွံလဝ်ဏောၚ်။
သၞံၚ်တိုၚ်-ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်အာတရဴဂှ် အကာဲအရာဗီုလဵုနွံကီုရော?
သၞံၚ်တိုၚ်-ပြဟ်ဟ်ဏံ မုကမၠောန်တၟိထပ်ဂွံလဝ်ကီုရော?
နာဲမိုၚ်တဝ်-အလဵုအသဳတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ကၠိုဟ်အာစေတနာကါမ္ပဏဳပိုဲဟာဟွံတီ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်မန်ဂှ် ညးကော်ကါမ္ပဏဳပိုဲ ညးပအပ်ကဵုကၠောန်တိုက်ထ္ၜးပျးဝၚ်ခေတ်ဂျပါန်ပ္ဍဲဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဒၞာဲဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်တြေံဇြပ်ဗု-ကျာ်ပိ(ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်မရဏ)ဂှ် ညးတံကဵုအခေါၚ် ကါမ္ပဏဳတၠမန် ကလေၚ်သိုၚ်ခၞံတၟိ၊ လၟုဟ်ပ္တိုန်လဝ်(လန-၃၉) နူတိကၠအ်ဝါဗ္ၚဂှ် သွက်သ္ဂောံဂွံအခေါၚ်သိုၚ်ခၞံနာနာ၊ ပိုဲဒးကၠောန်ကဵုသွက်အလဵုအသဳဂှ် ဒၞာဲတိုက်ထ္ၜးပျးဂၠံၚ်ကွဳပၟတ်မရဏမွဲ၊ မွဲအဆက်ဓဝ်ကၠအ်ပကဴသွက်ကောန်ၚာ်တံဂွံပရေလၟောၚ်မွဲ၊ ပိုဲတံဂှ်ဆေၚ်ဖျာစၞစ၊ ဖျာသွံပရၚ်တဲနာနာ၊ ဒၞာဟဝ်တေဝ်ကၟုဲအာကၠုၚ်ဇူတဴတံ သိုၚ်ခၞံအာဏောၚ်။ လၟုဟ်မၚ်ဒၟံၚ်(လန-၃၉)ဖိုအ်ရ။ ပတိုန်လဝ်ခရိုၚ်မတ်မလီုတေံဖိုအ်ရ။
သၞံၚ်တိုၚ်-အကာဲအရာဘဏ္ဍာကါမ္ပဏဳဂှ် ပြေပြံၚ်ဟာ?
နာဲမိုၚ်တဝ်- မၞိဟ်လ္ၚဵုခယျမံၚ်ဂှ် ကါမ္ပဏဳတၠမန်ပိုဲဏံဂှ် သြန်တမ်ရိုဟ်နွံဆၜိုတ်ကွဳစက် ၆ မဏံဓဝ်ရ၊ ကွေံကွေံဂှ်မ္ဂး သြန်တမ်ရိုဟ်ၜိုတ်လဵုမိက်ဂွံကေတ်ဂှ် တၠတမ်ရိုဟ်ညးတာလျိုၚ်ကါမ္ပဏဳပိုဲတံ စုတ်ကဵုမာန်မံၚ်ရ။ ဂၠံၚ်ကမၠောန်မံက်ကၠုၚ်မ္ဂး ဗီုမံက်ကၠုၚ် ပိုဲတံထပ်ဓလိုက်ကဵုတမ်ရိုဟ် နကဵုလ္ၚီဠက်ကိုဋ်လေဝ်မာန်မံၚ်ဏောၚ်၊ တန်တဴကဵုသွာၚ်ကမၠောန်ဟေၚ်ရ၊ ပိုဲထပ်စုတ်အာယှေဝ်ယျာကမၠောန်မာန်မံၚ်ဏောၚ်။
သၞံၚ်တိုၚ်-စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကောန်ဂကူမန်တုဲ မုအစာမိက်ဂွံဟီုရော?
နာဲမိုၚ်တဝ်-လောန်ကၠောန်ၜိုတ်ကၠံသၞာံပြၚ်ၚ်တေံ သေဌဳကောန်ဂကူမန် နာဲအံက်ဂှ်ပြာကတ်မံၚ်ပ္ဍဲဝၚ်ဍုၚ်ပိုဲဏံရ၊ ညးတေံဂှ် စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ သ္ကာတ်မြဟ်ကွေံဒးဟီု၊ နကဵုညးတေံမွဲဟေၚ် ဒက်က္ၜၚ် ၉ မတုဲပြိုၚ်ပ္ကာန်ကဵု ကါမ္ပဏဳအၚ်္ဂလိက်၊ ကါမ္ပဏီအေန္ဒိယျဗၟံက် East India Company ဟီုဂှ်ကါမ္ပဏဳဇၞော်ဇၞော်ဏောၚ်၊ ဍာ်ဇမၠိၚ်ပြိုၚ်ဟွံမာန် ဒဵုကဵုဒးသွံထောံက္ၜၚ်ညးတေံဖအိုတ်၊ ကွေံကွေံဂှ် ပံၚ်ကၠောန်ကဵုကါမ္ပဏဳအၚ်္ဂလိက်မ္ဂး ညးတေံဟွံဒးဒုၚ်ကျပုဟ်၊ ဆဂှ်စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ၊ မွဲလပါ်ဂှ်မာန၊ မန်တံမာနနွံမံၚ် ဟွံဒုၚ်ပံၚ်ပုဟ်၊ အိုတ်ကၞောတ်ဟိုတ်နူမာန ဒးကျအာညးတၞဟ်ဂှ် ကေတ်ပၟာထေက်ရ၊ မွဲလပါ်ပၠန်ဂကူမန်ပိုဲဟွံညဳသၟဟ်၊ ယဝ်ရဒုၚ်ခဳ ထံက်အာဂလာန်နာဲအံက်မ္ဂး နာဲအံက်ဆက်တန်တဴအာမာန်မံၚ်ဏီဏောၚ်၊ ဆဂး ဂွံယာတ်ဇိုတ်မုခ်အၚ်္ဂလိက်မွဲခတှေ် ဟီုဗက်ဟွံဂတာပ် မန်တံဗက်ဍိုက်က္ၜၚ်အၚ်္ဂလိက်တံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဥပမာသေဌဳနာဲအံက်ဂှ် သ္ပအစာံထေက်ကွေံရ။ မန်ပိုဲပံၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မန်တံညိ။