ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန် – ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် လုပ်ဒုၚ်ရုဲလဝ်မာဲ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ကဵု အမာတ်ကၠတ်ထဝ်တွဵုရးလ္ၚဵုတံ သွက်ဂွံအာလ္ၚတ် သၞောတ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်သေံဂှ် တ္ၚဲကနေံဏအ် စိုပ်ကၠုၚ် ဍုၚ်ၜၚ်ကံက်ရောၚ် ဂွံပရိုၚ်ရ။
ကောန်ဗော် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵု ကချေၚ်၊ ကရေၚ်၊ ချေၚ်၊ မန်၊ ရခေၚ်၊ သေံ(ရှမ်း) ကဵု ဗော်ဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ (National Democratic Front – NDF) တံ လၟိဟ်မၞိဟ် ၜိုတ် (၂၂) တၠ ပါလုပ်တုဲ အပ္ဍဲဂှ်ဂှ် အမာတ်ကဆံၚ်ကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန် (၂) တၠ ကဵု အမာတ်ကဆံၚ်ကၠတ်ထဝ် တွဵုရးဍုၚ်သေံ (၃) တၠ ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရောၚ်၊ ဒံက်တာအံၚ်နိုၚ်ဥူ အမာတ်နူဍုၚ်ၜါသွာၚ် ညးမပါလုပ်မံၚ် ပ္ဍဲဂကောံ ဟီုရ။
`တ္ၚဲဏံ ဂကောံပိုဲတံ အာလ္ၚတ် ကၠတ်ထဝ်လ္တူ (သဳဏုက် _ Senate) သေံရ။ ဥက္ကဌကၠတ်ထဝ်ဂှ်လေဝ် ဟီုအရေဝ် ဒုၚ်တၠုၚ် ကု ရဲဂကောံပိုဲကၠုၚ်လ္ၚတ်ဏအ် ဗွဲမအို်ဟ်တၟိုဟ်စိုတ်ရ’ သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
တ္ၚဲဏအ်မ္ဂး အာလ္ၚတ် ရုၚ်အုပ်ဓုပ် ဍုၚ်ၜၚ်ကံက် ဒၞာဲသၟိၚ်တၠ ‘ညးမပိုၚ်ဍုၚ်ၜၚ်ကံက်’ ပၠန်တုဲ သာ်လဵု ညးတာလျိုၚ်အုပ်ဓုပ်သေံတအ် ပြုပြေၚ်ဒၟံၚ် ဍုၚ်ၜၚ်ကံက်ဂှ်လေဝ် လ္ၚတ်ပၠန်ရောၚ်။
ဥူအံၚ်တူညုၚ် နူဂကောံဖောအ်ဗြေဝ်ဗဟု (ဗဟုဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ႕) ဖျေံသဇိုၚ်ဍုၚ်သေံဂှ်ဝွံ `ကၠာဟွံဂွံကၠုၚ် ဍုၚ်သေံဂှ် ညးတံတိုန်တန်ဗ္တောန် ပ္ဍဲမျာန်မာအဳဂရက် (E-grass) ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။ လၟုဟ်ဂကောံဗဟုပိုဲကဵု ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ညးဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ သိပ္ပံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် Public administration နူတက္ကသဵုဍုၚ်ဇၚ်မာဲတံ ပံၚ်ကောံတုဲ ဗ္တောန်ကဵုနလိက်တုဲယျ။ လၟုဟ်ဆက်လ္ၚတ်မံၚ် ဌာနပရေၚ်အုပ်ဓုပ် အလဵုအသဳကဵု ကၠတ်ထဝ် (ပါလီမန်) ၜၚ်ကံက်ရ’ သာ်ဝွံ ဟီုရ။
အစဳအဇန်သွက်ဂွံလ္ၚတ် ဌာနဖျေံအစဳအဇန်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု ပရေၚ်မၞိဟ် National Economic and Social Development Planning Board ပ္ဍဲဍုၚ်ၜၚ်ကံက် နွံရောၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ် နူဂကောံဖောအ်ဗြေဝ်ဗဟုရ။
ဂကောံဖောအ်ဗြေဝ်ဗဟုဝွံ စဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၅) ဂှ်တုဲ ရန်တၟံသွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်တဴတက်ဖောအ်ဗြေဝ် ဒေသကွာန်ရးဂမၠိုၚ် မဒှ်ရ။
လၟုဟ်ဝွံ ပ္ဍဲဂကောံကေၚ်ကာဗဟဵု (ဗဟိုအလုပ်မှုဆောၚ်) ဖောအ်ဗြေဝ်ဗဟုဂှ် ဒံက်တာဇြဝ်ဥူ၊ ဥူအံၚ်နိုၚ်ဥူ၊ ဥူအံၚ်တူညုၚ် ကေုာံ ဥူဝေန်မေန်တံ မဒှ်ရ။ ညးတံဝွံ ပ္ဍဲပေဲါကလိုက်ကမဵု (၁၉၈၈) တုဲဂှ် လုပ်စိုပ်ဂကောံ ဒပ်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ကွးဘာအလုံဍုၚ်ဗၟာ ABSDF တုဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် တာလျိုၚ်က္ဍိုပ်သကိုပ် ကဆံၚ်လ္တူကီုရ။
ဂကောံဖောအ်ဗြေဝ်ဗဟုဝွံ ကော်ညးတိုန်တန်ဗ္တောန် အပ္ဍဲဍုၚ်တေံတုဲ ဘာသာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဆက်တောဲကဵု တက္ကသဵုဍုၚ်ဇၚ်မာဲ ကၟိန်ဍုၚ်သေံတုဲ အစဳအဇန် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်မၞိဟ် Community Development and Civic Empowerment (CDCE) တံဂှ်လေဝ် ကော်ညးတိုန်တန်ဗ္တောန် အပ္ဍဲဍုၚ်တုဲ ပံက်ဒၟံၚ်တန်ဗ္တောန်ဂမၠိုၚ်ကီုရ။
ပ္ဍဲတန်ဗ္တောန်လၟုဟ်ဏံဂှ် ကောန်ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံလ္ၚတ် သၞောတ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် အလဵုအသဳသေံတုဲ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၁၆) ဂိတုအဝ်ဂါတ်ဂှ် နကဵုလၟေၚ်တရဴက္ၜၚ်ကျာ နူဍုၚ်ဗၟာ ကၠုၚ်စိုပ်ဍုၚ်သေံရ။ ဂိတုသေပ်တေန်ပါ (၂၂) မ္ဂး လၟေၚ်တရဴတံ တုဲဒှ်အိုတ်ရောၚ်။
အခိၚ်ကၠောန်ဗဒှ် ပေဲါရုဲမာဲ ကၟိန်ဍုၚ်သေံ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဂှ်လေဝ် ကရေၚ်၊ ချေၚ်၊ မန်၊ ရခေၚ်၊ သေံ(ရှမ်း) ကေုာံ ဂကောံညးစၞးပါလုပ် (၁၂) တၠ နူဗော် NDF တံ ကၠုၚ်စိုပ်လ္ၚတ် ပ္ဍဲဍုၚ်ၜၚ်ကံက်ရ။