ဂျူရဳဆာဲ – ပ္ဍဲပေဲါဗှ်လိက်စံၚ် သုတေသနမန် “မန်ခေတ်ကိုပ်ကၠာ ပ္ဍဲအာဲကၟာဲဝၚ်” “သမိုၚ်းအမွေအနှစ်ထဲက ခေတ်ဦးမွန်” ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ် ပေါဲဗှ်လိက်စံၚ် သုတေသနမန် သ္ကိုပ်သ္ကကၠောန်ဗဒှ်ဂှ်ဝွံ ဖက်ဆောပါမောက်ခ တၠပညာဝၚ် Dr.Donald M.Stadtner နူတက္ကသဵုတိတ်သက် (Texas University) ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်လေဝ် ပါလုပ်ဟီုတွံလဝ်ကီုရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ပေါဲဟီုတွံဗှ်လိက်စံၚ်သုတေသနမန်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ဏာ ပ္ဍဲကဵုလက္ကရဴ ဘာဓာတုမာလာ၊ ဒၞာဲ (ကုန်စည်ဒိုၚ်ခန်းမသစ်) အပ္ဍဲအရှာံကွဳစက် အရာပ်ဒုၚ်ဖျာ ဍုၚ်မတ်မလီု တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၂၈) အခိၚ်နူယး (၉) နာဍဳ စဵုကဵု တ္ၚဲစေၚ် (၂) နာဍဳ မဒှ်ရ။
ညးမတိုန်စိုပ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲဟီုတွံ သုတေသနမန် တၠပညာဝၚ်မန် နာဲမိုၚ်တိုဝ် ဂှ် “ ပ္ဍဲကဵုပေါဲဟီုတွံဏံ အဓိကတၟေၚ်မွဲဂှ် ပါမောက္ခအမေရိကာန် ပါကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုညးဟီုဂှ် ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ဍာံကွေံကွေံရ။ စပ်ကဵုပရောဝၚ်မန်တုဲ နကဵုညး လ္ၚတ်လဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ နကဵုအဲတှေ် ပေဲါဗှ်လိက်စံၚ်ဏံ မွဲတ္ၚဲဓဝ်ဂှ် ဟွံပေၚ်ကဵု ပၟိက်စိုတ်ရ၊ ဒၞာဲအခန်ကၞာဂှ်လေဝ် ဍန်မံၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
ပ္ဍဲပေါဲဗှ်လိက်စံၚ်ဂှ်ဝွံ တၠပညာဝၚ် ပါမောက္ခ Dr.Donald M.Stadtner နူတက္ကသဵုတိတ်သက် ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်၊ ဒံက်တာနာန်လှိုၚ် သုတေသနဝၚ် နူကဵုတက္ကသဵုဖာအၚ်၊ ဒံက်တာဒဝ်ကျေန်ဇြောန် (ဒေါ်ကြၚ်စွမ်) နူဌာနပထဝဳ အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်မန်တအ် ပါလုပ်ရ။
တၠပညာဝၚ် တက္ကသဵုတိတ်သက် Dr.Donald M.Stadtner ဝွံ စပ်ကဵု ပရောဝၚ်မန်တုဲ ဗီုပြၚ်စစၟတ်သမ္တီကၠုၚ် ဝၚ်ပရောဂကူမန် ပ္ဍဲကဵုလက်ထက် သၟိၚ်ဓမ္မစေတဳတေံဂှ် ပသောၚ်ထ္ၜးကဵု ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။
ညးသုတေသနဝၚ် ဒံက်တာနာန်လှိုၚ် နူတက္ကသဵုဖာအၚ်ဂှ် နူခေတ်ကၠာတေံ ဂကူမန်ကဵု ဂကူပျူတံ ဗီုလဵုမံၚ်စံၚ်နှဴရဴကၠုၚ်ကီု၊ ဆေၚ်စပ်ကဵု ဂကူပျူတုဲ ပ္ဍဲကဵုခေတ်လၟုဟ်ဏံ ဟွံဂွံဆဵုကေတ်သက်သဳမွဲသာ် အပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု၊ အကာဲအရာဂကူပျူ ကၠေံကၠက်အာကီု ကေုာံ ပရောလိက်တၟံမန် ခေတ်တမၠာ နာနာသာ်တံဂှ်လေဝ် ပသောၚ်ထ္ၜး ဟီုတွံဏာရ။
တုဲပၠန် နူကဵုဌာနပထဝဳ အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်မန် ဒံက်တာဒဝ်ကျေန်ဇြောန်ဂှ်ဝွံ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု တိဍာ်ပထဝဳ ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံတြေံတေံတုဲ ပရောတိဍာ်ဝၚ် ဍုၚ်သဓီုတြေံ ကေုာံ ဝၚ်ဍုၚ်သဓီုတၟိလၟုဟ်ဏံ ဗီုလဵုဂြောပ်ဗ္ဒန်ဏာ ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံတြေံတေံဂှ် ညးသောၚ်ထ္ၜးဏာကီုရ၊
ပ္ဍဲပေါဲဟီုတွံဗှ်လိက်စံၚ်ဂှ် ညးတၠပညာသုတေသနဝၚ်ဂမၠိုၚ်၊ အ္စာတက္ကသဵု၊ အ္စာၝောံဂမၠိုၚ်၊ ညးဗၟံက်ထ္ၜး(ဂၠိုက်ဂၠာဲ)ဝၚ်ဂမၠိုၚ်၊ အ္စာချူလိက်ဂမၠိုၚ် သီုဖအိုတ် ၜိုတ် (၁၀၀) တၠ တိုန်စိုပ်လဝ်ရောၚ်ဂှ် ကွးဘာတက္ကသဵုဍုၚ်မတ်မလီု တိုန်စိုပ်လဝ် ပေဲါဗှ်လိက်စံၚ်ဂှ် မွဲတၠ ဟီုရ။
နကဵုညးမတိုန်စိုပ်အခန်ကၞာဂမၠိုၚ်တအ်လေဝ် စပ်ကဵုဝၚ်မန်တုဲ ပရေၚ်သဳကၠဳ သၟာန်သွဟ်ညးသ္ကအ်ဂှ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပလဝ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ပေဲါဗှ်လိက်စံၚ် မကၠောန်ဗဒှ်လၟုဟ်ဏံဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုဏံမ္ဂး မဒှ်ပေဲါဗှ်လိက်စံၚ် သုတေသနမန် မရနုက်ကဵု (၆) ဝါရောၚ်ဂှ်လေဝ် နာဲမိုၚ်တိုဝ် ဟီုရ။
တၠပညာဝၚ် Dr.Donald M.Stadtner နူတက္ကသဵုတိတ်သက်ဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုပေဲါသဳကၠဳ ဆေၚ်စပ်ကဵုဝၚ်မန် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲတက္ကသဵုချုလာလံၚ်ကံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်သေံ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၇ တေံဂှ်လေဝ် ညးဗှ်ဏာလဝ်လိက်စံၚ် ပရောဝၚ်မန်ခေတ်တမၠာတေံကီု မဒှ်ရ။