လ္တူအလဵုအသဳ ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန် (အိမ်ထောၚ်စုစာရၚ်း) သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်ဂကူဗၟာ မၞုံပ္ဍဲကဵု တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ပ္ဍဲအကြာကောန်ဂကူမန်တံ ဓဝိၚ်လုပ်ကၠုၚ် ပွမပရေၚ်ၚ္ၚိတ်ကမၠက်ဂကူ နဲခေတ်တၟိဏံတုဲ ဇီု ကပိုက်ကၠုၚ် အပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။
စပ်ကဵုကၠောန်စရၚ်သ္ၚိကၟိန်ဏံဂှ် ကာလအလဵုအသဳတုဲကၠုၚ်တေံ မုပဟွံကၠောန်တုဲ သာ်လဵုဂွံဓမံက်ဏာ ပ္ဍဲ ကာလအလဵုအသဳ NLD ဏံရောဂှ် သံသယလုပ်ကၠုၚ် လ္တူအလဵုအသဳဏံ တၟာဂလိုၚ်ရ။ ဒတုံတာလျိုၚ်လ္တူ က္ဍိုပ်အလဵုအသဳ NLD ဏံရ။
ပရေၚ်ကမၠောန် ကၠောန်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန် ကုသၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်ဏံဂှ် အလဵုအသဳ NLD တိုန်အုပ်ဓုပ်ဂွံဍုၚ် ပေၚ် (၁၀၀) တ္ၚဲဂှ် အစဳဇန်ဝွံ ဓမံက်ဏာရ။ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံ ဟွံချပ်လဝ်မွဲသာ် ဓမံက်ကၠောန်ဏာကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန် ကုရဲသၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်ဂကူဗၟာတံ အပ္ဍဲကဵုဒေသကောန်ဂကူ ကောန် ဍုၚ်အရၚ်တံသာ်ဏံဂှ် နကဵုအစဳဇန် ပရေၚ်ၚ္ၚိတ်ကမၠက် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံရောၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံထပ် ကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵုညိဂှ် ဂကောံမဟာဇန်မန်နာနာတံ ချူပလံၚ်ဗစိုပ်လိက်ကဵု အလဵုအသဳတွဵုရးဍုၚ်မန်တုဲ တၞးဆာဲဂမၠိုၚ်ဂှ် ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ် ဋ္ဌာန်ဒတန်နာနာနွံရ။
အပ္ဍဲကဵုဒေသ တိဍာ်ကောန်ဂကူမန်တံ တ္ၚဲဏံဂှ် သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်ဂကူဗၟာ နူကဵုဒေသသ္ကုတ်လ္တူကၟိန်ဍုၚ် ဗၟာတေံ ဇွောဝ်စှေ်စိုပ်ဒၟံၚ် ဇၟာပ်ကွာန်၊ ဇၟာပ်ပွိုၚ်တိုက်၊ ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ညးတံဝွံ မဒှ်သၟာကမၠောန် မကၠောန်တဴဒၟံၚ် အပ္ဍဲဝါဗ္ၚကၠအ်သွဝ် ပ္ဍဲဒေသတိဍာ်မန်တံရ။
တၟော်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်သၞောဝ်ဍုၚ် ဟွံဗၠေၚ်နူကဵုအခေါၚ်အရာ ဟီုကၠာလေဝ် သ္ၚဳဂၠိပ် ရံၚ်ကဵု ဘဝဒဒှ်ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်တံ တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဂပ်ဝ်ဒးဂွိၚ်ကဵု ပရေၚ်နဲကဲၚ္ၚိတ်ကမၠက်ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဇၞော်ဇၞော်မွဲရောၚ်ဂှ် ညးချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ဂကူမန်တံ စှေ်လဝ်စိုတ်ရ။
ပရေၚ်ကောန်ဂကူထဝဲါ ကၠေံကၠက်အာ ဒဒှ်ဍာံဂတမတ် ပ္ဍဲအခိၚ်အောန်န်မွဲဒၞာဲ
လောန်ကၠုၚ်မွဲအခိၚ် ကာလသၞာံခရေတ် (1978-79) တုဲကၠုၚ်တေံ ကွာန်ထဝဲါ မၞုံပ္ဍဲကဵုဒေသရေဝ် သၠုၚ်ကျာ (၂) ကွာန် (ဟွံမိက်ဓမံက်ယၟုကွာန်) ဝွံ ဂကူထဝဲါတံ တန်တဴဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ မွဲကွာန်ဂှ် သ္ၚိနွံဗၞတ် (၄၀) သ္ၚိ၊ မွဲကွာန်ဂှ် သ္ၚိနွံဗၞတ် (၈၀) သ္ၚိဒှ်ရ။
ဒေသဂှ်ဝွံ ကွာန်တံဂှ် ၜိုန်ဒှ်ကွာန်ဂကူထဝဲါကၠာလေဝ် ဒးမံၚ်သၟဝ်တဲ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (ဌာန် ဂအုပ်ခရိုၚ်ထဝဲါ)ရ။ ပ္ဍဲကဵုကွာန်ဂကူထဝဲါ (၂) ကွာန်ဂှ် ဘာဗ္တောန်လိက်ဟွံမွဲတုဲ ကောန်ကွာန်ညးတံ အာတ်မိက်ကၠုၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မိက်ဂွံသိုၚ်ပ္တန်ဘာဗ္တောန်လိက် ပ္ဍဲကွာန်ညးတံကီုရ။
ဟွံလအ်မွဲသာ် အတိုၚ်ကောန်ကွာန်တံ ပ္တိုန်ထ်ၜးပရေၚ်အာတ်မိက်ဂှ် နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဖျေံကဵုအခေါၚ် သိုၚ်ပ္တန်ဘာဗ္တောန်လိက် ဘာကောန်ဂကူမန် သီုၜါကွာန်ရ။
သိုၚ်ပ္တန်ကဵုဘာဗ္တောန်လိက် ဘာကောန်ဂကူမန်တုဲ နူကဵုဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဖျေံကဵုတာ လျိုၚ်အ္စာ ဘာ-အ္စာဗြဴတံ ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကွာန်တံဂှ်ရ။
ညးကွာန်သီုၜါကွာန်ဂှ် ကောန်ၚ္ၚာ်သၟတ်ညးတံ ဂွံအခေါၚ်ဗ္တောန်လိက်ကဵုကောန်ညးတံဂှ် ဟွံတၟော်လဝ် ပ ရေၚ်အရေဝ်ပါ်ခြာမွဲသာ် ညးတံဂွံအခေါၚ်စွံဘာကဵု ကောန်ၚ္ၚာ်သၟတ်ညးတံဂှ် ညးတံမိပ်စိုတ်တၚ်ဂုန်ကဵု ဗော်ဍုၚ်မန််တၟိဇၞော်ဇၞော်ရ။
ဘာကောန်ဂကူမန် ပံက်လဝ်ပ္ဍဲကဵုကွာန်ထဝဲါ (၂) ကွာန်ဂှ် ဗ္တောန်ဂွံလလအ်အခိၚ် (၂) သၞာံဂှ် ကောန်ၚ္ၚာ် သၟတ်ဂကူထဝဲါ အလုံမွဲကွာန်-အလုံသီုၜါကွာန်ဂှ် လေပ်အာအရေဝ်မန်၊ လိက်မန်အိုတ်တး အလုံသီု (၂) ကွာန်ရ။
နူကဵုကောန်ၚ္ၚာ်သၟတ်ဂှ် ဒဵုကဵုမိမယာဲတ ကောန်ကွးဘာကောန်ၚ္ၚာ်သၟတ်တံ အရေဝ်မန်၊ လိက်မန် ဇါပ်တြး စိုပ်အာ အလုံမွဲကွာန်-(၂)ကွာန်ဂှ်ရ။ နူဂှ်မွဲအဆံၚ်ဂှ် ဂကူမန်လ္ၚဵုတံလေဝ် ပြံၚ်လုပ်စိုပ်အာ ပ္ဍဲကွာန်တံဂှ် နွံညိကီု၊ အလုံသီု (၂) ကွာန်ဂှ် ဒှ်တိုန်အရေဝ်မန်၊ လိက်မန် ကၠောံနှဴဒဵုကဵုဒှ်အာ ဂကူမန်အိုတ်ရ။ (သမ္တီ – တၚ်နၚ်ဏံဝွံ ကံက်နုက်နၚ် နူကဵုအ္စာနာဲဗညာဂ္ဇံ အဃောညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ရေဝ် သၠုၚ်ကျာတေံတုဲ ညးဟီုတွံလဝ် ဂၠိုၚ်ကဵုဒၞာဲရ။)
တော်ကဵုလၟုဟ်မ္ဂး လအ်အာအခိၚ် ဗၞတ် (၃၇) သၞာံရ။ ဒေသကွာန်ဂကူထဝဲါ (၂) ကွာန်ဂှ် မွဲအခိၚ်တေံ ဒဒှ်ရကွာန်ဂကူထဝဲါရောၚ်ဂှ် ညးတီအောန်အာကွေံကွေံရ။ ဣဏံဂှ် နကဵုအစဳဇန် ၚ္ၚိတ်ကမၠက်ဂကူတုဲ ဖျေံ လဝ်ဟွံသေၚ်ရောၚ် ညးတာလျိုၚ် အခိၚ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ပရေၚ်ပညာ နာဲဗညာဂ္ဇံ ညးလဴထ်ၜးရ။
ပရေၚ်ဝွံ ဆဵုအာဂတမတ်တုဲ ညးကၠိုဟ်ကၠးအာ အစဳဇန်ၚ္ၚိတ်ကမၠက်ဂကူသာ်ဏံရ။ ညးကူချပ်အာ ဒဒှ် ဘဝဂကူမန်တံ တ္ၚဲဏံတုဲ ထေက်ကဵုဂပ်ဝ်ဒးဖေက်ဂၟံက်ကဵု လက်သန်ဂကူမန်တံ ကၠေံကၠက်ဗွဲမလောန် ရောၚ် ညးဂွံဖန်ဇန်ကောပ်ကာဲလဝ်ပရေၚ်ဏံ အ္စာနာဲဗညာဂ္ဇံ ညးဟီုလဴထ်ၜးဒၟံၚ်ဂလာန်ညး ပ္ဍဲပေဲါဟီုတွံနာ နာ နွံကၠုၚ်ရ။
လ္တူအစဳဇန်အလဵုအသဳ ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန်ဏံဂှ် ဂကောံမဟာဇန််မန်ဂမၠိုၚ်တံ ချူပ္တိုန်လိက်ကု သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန်တုဲ ပွပရေၚ်ကမၠောန်ဝွံ ညံၚ်ဂွံကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ညိဂှ် အာတ်မိက်ပ္တိုန်ထ်ၜးကၠုၚ်နွံရ။
ပ္ဍဲလိက်ပ္တိုန်ထ်ၜးဂကောံမဟာဇန်နာနာတံဂှ် နူကဵုသၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံ လုပ်စိုပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန် တုဲ ပွဒ္ဂေတ်စရိုတ်ကၠတ်ဂၠံက်ကီု၊ ပရေၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ်ကီု၊ ပွမသုၚ်စောဲဂဥုဲၜူမာဲကီု၊ စပ်ကဵုပဋိပက္ခ ကောန် ဂကူကီု၊ ပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ကီု နာနာသာ် ချူပ္တိုန်ထ်ၜးလဝ် (၇) တၚ်ရ။
စပ်ကဵုအစဳဇန် သၟာကမၠောန်နူဒေသလ္တူတေံ ဇွောဝ်လုပ်စိုပ် တိဍာ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် နကဵုအစဳဇန်ၚ္ၚိတ်က မၠက်ဂကူ နဲကဲတၟိမွဲဏောၚ်။ နူဂှ်မွဲအဆံၚ် လုပ်ပထုဲနှဴဆီတုဲ အခိၚ်လအ်ကၠုၚ်မ္ဂး ကောန်ဂကူမန်တံ သတီု လၟိဟ်မၞိဟ်အောန်စှေ်တုဲ ဂကူတၞဟ်ဟ်တံ လုပ်ကေတ်ဒၞာဲရောၚ်။
ဗီုကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန် (၁၀) ပွိုၚ်ဍုၚ်တ္ၚဲဏံ ထ်ၜုတ်လဝ်ဂှ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်ထဝ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜဳကလေၚ်(၃) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်တံ ဟွံမွဲရရောၚ် ဟီုစဂွံရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ကေၚ်ကာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် အကာဲအရာမွဲမွဲသာ်မ္ဂး စပ်ကဵုဒးကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် ကေတ်ဆန္ဒမာဲ စၞးညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူကီု၊ ဒးဟီုဂး စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူမွဲမွဲသာ်ကီုဒှ် ညးဍုၚ်ကွာန်မၞုံပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်တံဂှ် ညးတံ ဂွံဒုၚ်သ္ပကဵုစၞးဂကူမန် ဒှ်မာန် ဟွံသေၚ်ရောၚ်။
သတီုဂကူမန်သှေ်ဂၠိုၚ် (၇) ပွိုၚ်ဍုၚ် သှေ်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ်လေဝ် နကဵုအစဳဇန်အလဵုအသဳတၟိဏံတုဲ သၟာကမၠောန် ဆုဲပြံၚ်နူဒေသလ္တူတေံ ဍိုက်လုပ်ကေတ်ဒၞာဲသတီုဂကူမန်တုဲ ဂကူနှဴ၊ ဆီနှဴ၊ အရေဝ်နှဴ၊ လိက်ပတ်ယေန် သၞာၚ်နှဴ သၞာံလအ်ကၠုၚ်မ္ဂး သွက်သတီုလၟိဟ်ကောန်ဂကူမန်တံ အောန်စှေ်အာတုဲ စပ်ကဵုပရေၚ်ဒး ကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူမွဲမွဲသာ်ကီုဒှ်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီုဒှ် ဇြဟတ်ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဇီု ကပိုက်ဒးကဵု သတီုမၞိဟ်လၟိဟ်ကောန်ဂကူမန်ဇၞော်ဇၞော်မွဲရောၚ် ပ္တိုန်ထ်ၜးဏာရ။