ဝဏ္ဏမာန်၊ ၁၃၈၁၊ ဂိတုဝှ် ၁၀ စွေက်၊ အံက်တဝ်ဗာ ၂၃၊ ၂၀၁၉
အရေဝ်ဝေါဟာမန် ပြံက်နှဴဒၟံၚ် အရေဝ်ဝေါဟာဗၟာမာ ဗၞတ် (၃၀%) ပြၚ်ၚ်နွံရောၚ် အ္စာချူခၞံပြကိုဟ်အဘိဓာန် မန် ဗၟာ ခေတ္တကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် နာဲသက်လောန် ဟီုဏာ ပ္ဍဲအခိၚ်အသေအဟာန် ဆက်မိတ်လိက်အဘိဓာန်ဂှ်ရ။
တုဲကၠုၚ်ဂိတုဝှ် (၈) စွေက်၊ အံက်တဝ်ဗာ (၂၁) ဂှ် အ္စာချူခၞံပြကိုဟ်အဘိဓာန် ခေတ္တကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဂှ် ကၠောန်သ္ပအသေအဟာန်ဆက်မိတ် လိက်အဘိဓာန် ပ္ဍဲဟဝ်တေဝ်ရာမည ဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရ အရေဝ်ဝေါဟာမန်စ ကာရပ်စပ်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ပြံက်နှဴဒၟံၚ်ဗၟာရောၚ်ဂှ် ညးဟီုဂးဏာရ။
“အရေဝ်မန် ဝေါဟာမန် နှဴမံၚ် ဝေါဟာဗၟာ (၃၀%) ပြၚ်မံၚ်ဏောၚ်၊ လၟုဟ် ချူခၞံပတိတ်လဝ် ဝေါဟာအဘိဓာန် မန် ဗၟာ လၟိဟ်မွဲလက်ဘာ် (၁၅၀၀၀) မဏံဂှ် သုၚ်စောဲရုမ်ဂပ်ဟွံသေၚ်ဏီ၊ မွဲတဲပၠန်တှေ် အဘိဓာန် ဗၟာ-မန် သွက်ဂွံ ချူတက်ပတိတ်နွံမံၚ်ဏီ” သာ်ဏံ အ္စာချူခၞံပြကိုဟ်အဘိဓာန် နာဲသက်လောန် ဟီုရ။
လိက်အဘိဓာန်ဝွံ အ္စာချူခၞံဂှ် ရန်တၟံလိက်မန် အရေဝ်ဝေါဟာမန်တြေံတေံ ဂွံကလေၚ်ဓမံက်ပတိုန်တၟိမွဲဝါပၠန်တုဲ ချူခၞံလဝ်ရ။ အဆက်ဂတဏံလေဝ် ဝေါဟာဗၟာစကာလဝ် ဒှ်မံၚ်ပရေၚ်ဝိဝါဒ ဟွံကၠးမးလ္ၚဵုနွံတံဂှ် သွက်ဂွံချူခၞံအာ နွံ ပၠန်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ညးဆက်လဴဏာရ။
စပ်ကဵုအရေဝ်ဝေါဟာမန် ဂကူမန်တ္ၚဲဏံဂှ် အ္စာကၞေဟ်လ္ၚဵုတံကီု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်လ္ၚဵုတံကီု ချူ-ဟီုဂး ဒှ်တိုန်ဓဝိၚ် ဂကူမန် အောန်ကြဳစှေ်ဂှ်ရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် လတူဂလာန်ပွသာ်ဏံတိုန်ကၠုၚ် ဟီု-ဂးချူဇန်ကၠုၚ်ဂှ်တုဲ ခမဳသၚ်လ္ၚဵု ကဵု ညးလ္ၚဵု ဟွံစှေ်စိုတ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ဟီုဓမံက်ကၠုၚ်နွံကီုရ။ လတူဒဒှ်ဏံဂှ် ဂကောံသ္ပသုတေသန ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ် ပၠိုတ်ဟွံမွဲတုဲ ဟီုချိုတ်ပၠိုတ် ဟွံမာန်ဏီရ။
လတူအကာဲအရာ အရေဝ်ဝေါဟာမန် တ္ၚဲဏံဂှ် ရံၚ်အာ ပ္ဍဲကဵုကွာန်မန်လ္ၚဵု ဟီုအရေဝ်မန် အောန်စှေ်ဂှ်တုဲ ဒးသ္ပသု တေသနတုဲ ဒးချူပတိတ်လိက်ထေက်ရောၚ်ဂှ် အ္စာကၞေဟ် နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ္တံၚ်) ဟီုရ။
ရံၚ်ကေတ် ပ္ဍဲတ္ၚဲအသေအဟာန် ဆက်မိတ်လိက်အဘိဓာန် မန်-ဗၟာ နာဲသက်လောန်ဂှ်မ္ဂး သၚ်သၟတ်တံကဵု ညးဆာန်သၞေံသၞဴစပ်ကဵု လိက်ပတ်မန်တံ တိုန်စိုပ်လၟိဟ် (၁၃၀) ဇကု-တၠ ပြၚ်ၚ်ဂှ်တုဲ ညးစိုပ်လုပ်စ လတူ လိက်ပြကိုဟ်အဘိဓာန်ဂှ် ဟွံပရေံဏီရ။
ဆဂးဂှ် လိက်အဘိဓာန် မန်-ဗၟာဏံ တြးတိတ်အာတုဲဂှ် သာ်လဵု ညးဗှ်လ္ၚတ်တံ အကာဲအရာနွံသာ်လဵု၊ ပရေၚ်ပၠုပ် (ပၠောပ်) လမျီုကဵု လိက်အဘိဓာန်ဏံ ဗီုပြၚ်လဵုဂှ် ညးတိုန်စိုပ်ဂမၠိုၚ်တံ ဒှ်ဓဝိၚ်ကဵု လမျီုဟွံလုပ်တုဲ သဳကၠဳဏာကဵု လဝ်ကသပ်နွံကီုရ။
လၟုဟ်ပြဟ်ဟ် ဆဵုကေတ်ဒၟံၚ် ဂတမတ်ပိုဲတ္ၚဲဏံဂှ် ဂကူမန်လတူဍုၚ်ရေဝ်ကဵု ဂကူမန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ် ကွာန်မန် လ္ၚဵုဂှ် ဟီုအရေဝ်မန် အောန်စှေ်အာကွေံကွေံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ဗီုကဵုကွာန်မဟေဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲသ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ညးအာဍိုပ်ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်လ္ၚဵုတံဂှ်မှ သမ္ဘာ ကောန်ဇာတ်ညးတံ ဟွံဟီုအရေဝ်မန်၊ ဟွံစကာ လိက်ပတ်မန်ရဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဂတမတ်ရ။
ဗီုဂှ်ကီု ဂကူမန်လတူဍုၚ်ရေဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်လေဝ် ဟီုအရေဝ်မန် အောန်စှေ်ရ၊ ညးဇၞော် မိမယာဲတတံ ၜိုန်ရဟီုဒၟံၚ်အ ရေဝ်မန်ဏီကၠာလေဝ် ကောန်ဇာတ်ပ္ဍဲသ္ၚိညးတံဂှ် ဟွံဟီုအရေဝ်မန်အိုတ်ရ။
အသေအဟာန် ဆက်မိတ်လိက်အဘိဓာန် မန်-ဗၟာ တုဲဂှ် ဂကောံသွာၚ်လိက်ပတ်လ္ၚဵုတံကဵု ညးတၠကွတ်သွာၚ် ကွတ်စက် (အာဲတဳ) လ္ၚဵုတံ ထပ်ဆဵုဂဗတုဲ သဳကၠဳကိစ္စလိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲကွတ်စက် ဆက်စပ်ယူနိခတ်ရ။ အခါဂှ် ညးတၠကွတ်လိက်ပတ်ကွတ်စက် (အာဲတဳ) တၠဂုဏ်အနန္တ ဟီုတိုန် ပရေၚ်လိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်မန်ကဵု ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ သာ်ဝွံရ။
“လိက်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်မန် စကာရပ်စပ်ဒၟံၚ်ဂှ် ပြံက်နှဴအာဗၟာ ဂၠိုၚ်တုဲ လိက်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဂှ်ရ ဒးဂၠိုၚ်ရောၚ်” ဗီုဒဒှ်ရ အ္စာ လိက်ပတ်မန် ဍုၚ်သေံတံ ဟီုလဴကဵုညးဂှ် တၠဂုဏ်အနန္တ ကလေၚ်ဟီုထ္ၜးရ။ လတူဂလာန်တၠဂုဏ်ဂှ် သကိုပ်ညး ဒါန်လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် နာဲကသုလေဝ် ဒှ်ဍာံရောၚ် ဟီုထံက်ဂလာန်ရ။
ပ္ဍဲဂကူမန်ဂှ် ဂကောံသုတေသနလိက်ပတ်မန်၊ ဂကောံခၞံဗဒှ် အရေဝ်ဝေါဟာမန် ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ် ဟွံမွဲဂှ်တုဲ ဇၟာပ်ဝေါဟာသိပ္ပံတိတ်တၟိတံကီု၊ ဝေါဟာကွတ်စက်တိတ်တၟိတံကီုဂှ် သ္ဂောံကော်ဟီုဂး ချူဆာဲဂှ် ဒှ်တၚ်ဝါတ်ဂါတ်ရ။
စပ်ကဵုအ္စာခၞံပြကိုဟ်အဘိဓာန်လ္ၚဵု ချူခၞံကၠာဲလဝ် ဝေါဟာလ္ၚဵုတုဲ နာဲသက်လောန် ဟီုဏာသာ်ဏံပၠန်ရ “အ္စာချူခၞံ ဝေါဟာဂှ် ဟွံစှေ်စိုတ်ရ၊ ဥပမာ- ဗမာတံ ဟီုမံၚ် (စီမံကိန်) ဂှ် ချူကၠာဲလဝ် ‘ကိုန်စဳမာန်’ ဂှ် သာ်လဵုလေဝ် ဟွံဒးရ မိက်ဂွံဟီု၊ ယဝ်ရချူကၠာဲကေတ် ဗီုဂှ်ရတှေ် ဟွံဒးကၠာဲမံၚ်ရ အရေဝ်ဗၟာ ဝေါဟာဗၟာတံစကာမံၚ်ဂှ် ကေတ်စုတ် ဏာအတိုၚ်ဂှ်တှေ်တုဲရ ဟွံဒးကၠာဲမံၚ်ရ အခိၚ်လေဝ်ဟွံအိုတ် သြန်လေဝ်ဟွံဒးအိုတ်” သာ်ဏံ ညးဟီုရ။
သွက်ဂွံချူခၞံလၟေၚ်ပြေၚ်မအက္ခရ်မန် သွက်လိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲကွတ်စက် (အာဲတဳ) ဂွံစကာအရာတက်လိက် ပ္ဍဲကဵုဖုၚ် ကမ်ပျူတာတံဂှ် သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ နူကဵုဂကောံအ္စာကၞေဟ်မန်တံ ကၠောန်သ္ပပေဲါသဳကၠဳလိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲကဵုဘာဓာ တုမာလာဂှ် သဳကၠဳကၠုၚ် သွဵုမန်၊ ဗျဉ်မန်ဂှ် ဒှ်ဆိုအ်ဗတုဲ ပ္ဍဲအရာသ္ပဒတန် သွဵုမန် (၁၂) မဂှ်ကီု၊ ဗျဉ်မန် (၃၅) မဂှ်ကီု ရန်လဝ် ဂစာန်ပတုပ်ထောံ မွဲမူဂှ်လေဝ် ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ရ။
လိက်အဘိဓာန် မန်-ဗၟာ၊ ဗၟာ-မန် အ္စာချူခၞံပြကိုဟ် အဘိဓာန်ဂကူမန်တံ ချူခၞံတက်ပ္တိတ်ကၠုၚ်တံဂှ် သွက်ဂွံစကာ ရပ်စပ် အရာလိက်ပတ်မန်ဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်လိက်ပတ်မန်မွဲရ။ ဆဂးဂှ် အရေဝ်ဝေါဟာဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ချူခၞံလဝ် ဟွံ တုပ်ရ။
အရေဝ်ဝေါဟာမန် လိက်ပတ် ဂွံကလေၚ်ပၠုပ် (ပၠောပ်) လမျီု မွဲဝါပၠန်ဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်မန်၊ ညးနွံလျိုၚ်သုတေသ နလိက်ပတ်မန်၊ အ္စာကၞေဟ်မန်၊ ဌာန်ပရိုၚ်မန်တံ ပံၚ်ကောံတုဲ ဒးဂၠာဲနဲ ဒးသဳကၠဳ ကလေၚ်ဖျေံဗီုရ။
သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် လဇုဲလဇ (ဝါ) လှိၚ်လှၚ်မံၚ် အတိုၚ်တ္ၚဲဏံရမ္ဂး အရေဝ်မန် ဝေါဟာမန် လအ်တိုန်အခါမ္ဂး အတိုၚ်အ္စာချူခၞံပြကိုဟ်အဘိဓာန် နာဲသက်လောန် ဟီု အရေဝ် ဝေါဟာမန် လုပ်ထုဲနှဴ ဒၟံၚ်ကဵု အရေဝ် ဝေါဟာဗၟာ (၃၀%) ပြၚ်မံၚ်ရောၚ်ဂှ် လအ်အာမ္ဂး အရေဝ်ဝေါဟာမန် စိုပ်အခိၚ် ဒးဂွိၚ်ဂွဲါဣရဟာဂှ် သက်ဒးဒှ်သံသယ ဟွံမွဲရောၚ်။