သၟာန်သွဟ်ကုညးတာလျိုၚ် ဂကောံသဇိုၚ်ထတ်ယုက်ပယျဵု BHI အ္စာၝောံဂဥုဲတြေံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ “မိသိုက္ခမာနန်”
မိကလျာမန် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။
သၟာန်။ ။ စပ်ကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာ ကၠာဟွံဂွံဒှ်ကီု ဒှ်တုဲကီု ဗီုလဵုပိုဲတံ ဂွံစဵုဒၞာမၚ်မွဲအာဂှ်လေဝ် အ္စာၝောံလဴစကဵုညိ?
သွဟ်။ ။ ပရေၚ်စဵုဒၞာဟီုတှေ် ယဝ်ခါရ ဣညအ်ပိုဲဟီု ကၠာဟွံဂွံဒှ်ယဲဒှ်ဒှ်၊ ဒှ်တုဲဒှ်ဒှ်၊ ပ္ဍဲဂှ်တှေ် (၁) ပိုဲဒးကြာတ်တဲ မွဲဏှေံမွဲဏှေံ။ မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဒှ်ဒှ်၊ တိတ်မ္ၚးဒှ်ဒှ် ကြာတ်တဲကဵု (ဆပ်ပြာ)၊ ယဝ်ရ ပိုဲဒးတိတ်မ္ၚးဏောၚ်ဟီုတှေ် ပိုဲဒးကေတ်ဏာ ဂဥုဲဂစိုတ်စၟတုဲ ပိုဲဒးစွံလဝ် ပ္ဍဲထိုၚ်ပိုဲလၟိုန်ဏောၚ်၊ မုရပ်တုဲ ဒးကြာတ်တဲ ပိုဲဒးဖျေံလဝ် ဗီုဂှ်ဒးနွံ၊ (၂) ပိုဲဒးကၟာတ်ပါၚ် ယဝ်ခါရ မၞိဟ်နွံဂၠိုၚ် စနူရဲသ္ၚိဇကု တၟေၚ်ၚ်နွံမံၚ်ဒှ်ဒှ်၊ ပိုဲဒးအာအကြာမၞိဟ်ဒှ်ဒှ်၊ ဒၞာဲလ္ၚဵု ပိုဲပဲါလေဝ်ဟွံဂွံ ပုဟ်တှေ် ပိုဲဒးစုတ်လဝ် ယာတ်ကၟာတ်ပါၚ်ကီု၊ ထေက်ကဵုပိုဲဒးမံၚ် အောန်အိုတ် ဒးခြာ မွဲမဳတာ ဟွံသေၚ် ၜါမဳတာတုဲမှ ဓဝိၚ်ပိုဲၜိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ ယဝ်ရ ညးခ္ဍက်ဒးလေဝ် ဟွံစိုပ်ပိုဲပုဟ် အဃောစၟဂှ်ပရာပ်မံၚ်ဂှ် ဍေံဟွံစိုပ်ပိုဲ ပိုဲတော်ဂွံဟဂှ်၊ ဗီုဍေံဟွံစိုပ်ပိုဲဟီုဂှ်လေဝ် ပိုဲဂှ် ဒးကၟာတ်လဝ်ပါၚ်ဂှ်ရ။ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် ဒေံါဂွံတှေ် လ္ပတိတ် လ္ပအာမ္ၚး၊ လ္ပအာဖျာ၊ လ္ပအာသ္ၚိ ဖာပ်သၚ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံဂှ် ဒၞာဲမၞိဟ်ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ် လ္ပအာ၊ ဇူမံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိညိၚ်ၚ်ရ။ ဆဂး မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဟီုလေဝ် အခိၚ်ဇူတှေ်ဇူ၊ ကမၠောန် နွံတှေ် ဒးကၠောန်၊ ဒးစဏောၚ်၊ ဒးတိက်ဖဲဖဲ၊ ဝေၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ဠဂှ်မှ ဇကုပိုဲဏံ ဇြဟတ်ပေၚ်မံၚ်ဏောၚ်ဟီု တှေ် စၟဂှ် လုပ်စိုပ်ပိုဲလေဝ် ဠဠတှေ် ဍေံပလီုပလာ်ပိုဲဟွံမာန် အေဒှ်ဟဂှ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် ဇကုဒးပတှေ်ကေတ် ဇကုဇကု၊ ဇကုဒးပတှေ် ရဲကွာန်ဇကု၊ ဍုၚ်ဇကု၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်၊ ဂၠးတိဇကု ဒးအံၚ်ဇၞးဏောၚ်ဂှ် ဇကုဒးပတှေ်လဝ်ရ။ ပရေၚ်ညဳသာ ရဲပ္ဍဲသ္ၚိဇကုကဵုဇကု ဒးညဳသာဏောၚ်၊ ဒးကလၚ်စရေဝ်ညးသ္ကံဏောၚ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံ အခိၚ်ဒးဒှ်သၞညးသ္ကံဟွံမွဲ ဒးဖေက်မံၚ်ယဲဏံ၊ တုဲပၠန် ဒးကလၚ်စရေဝ် ညးအာက္ဍိုပ်ဇကု၊ ပ္ဍဲဂကောံဇကု၊ ပ္ဍဲကွာန်ဇကု၊ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇကုဂှ် ဒးကလၚ်ဏောၚ်၊ မုဒှ်ရောဟီုတှေ် ယဝ်ညးတံဖျေံလဝ် သၞောဝ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် ပိုဲကလၚ်ဗက် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် ပိုဲ ကၠောန်ဗက် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တှေ် ဠဂှ်မှ ပိုဲဂွံအံၚ်ဇၞးမာန်၊ မွဲပၠန်ဂှ် ပိုဲဒးကလၚ်ပရိုၚ် ပတှေ်စဂွံ၊ ပရိုၚ်လ္ၚဵုဂှ် ဒှ်ပရိုၚ် ဆ ဆဵုလေဝ်နွံ၊ ပရိုၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵု ဒၞာဲညးတံဗလး ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂှ် ပိုဲဒးဗက်ဂၠာဲဗှ်ရံၚ်ဏောၚ်၊ တုဲပၠန် ကၠောန်ကမၠောန်မွဲ မွဲဟီုတှေ် ကၠောန်ပ္ဍဲသ္ၚိဒှ်ဒှ်၊ ကၠောန်ပ္ဍဲကွာန်ဒှ်ဒှ်၊ ပရေၚ်စဵုဒၞာယဲဏံ ယဝ်ရ ဒးကၠောန်တှေ် ဒးကၠောန်ကဵုဂကောံရ။ ဂကောံတေံ ဂကောံဏံ ဒးပံၚ်တောဲကၠောန်ညးသ္ကအ်မွဲစွံဏောၚ်၊ ဠဂှ်မှ ပိုဲဂွံဘိုၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲ၊ ပိုဲဟွံရန်တၟံ သွက်အရၚ်ဂကောံပိုဲမွဲဓဝ်ပုဟ် ပိုဲရန်တၟံ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲဖအိုတ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကောံဟီုဂှ် ကိစ္စဇၞော်မံၚ်ဏောၚ်ရ။ အိုတ်ကၞောတ်တှေ် ပိုဲဒးပတှေ် စိုတ်ပိုဲ၊ ဇကုပိုဲ၊ ဂကောံပိုဲဂမၠိုၚ်၊ ဗွိုၚ်မၞိဟ်ပိုဲ၊ ပိုဲဒးပတှေ်ဓဝ်ညဳသာပိုဲရ။
သၟာန်။ ။ ရဲစဴနူဍုၚ်သၟာၚ် ဒၞာဲတိဍာ်ဒှ်မံၚ်ယဲတံဂှ် ဗီုလဵုဍေံဂွံမံၚ်စံၚ်၊ ဂွံမၚ်မွဲအာထေက်ဂှ် မိက်ဂွံကဵု အ္စာၝောံ လဴထ္ၜးစ သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲညိ?
သွဟ်။ ။ ၜိုန်ညးတံနွံမံၚ် ဒၞာဲညးတံ၊ ယဲညးတံ ဟွံမွဲကီုလေဝ် နွံ/ဟွံမွဲဂှ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံတီပုဟ် ယဝ်ဟွံဂွံစမ်လဝ်ပုဟ်တှေ်၊ ၜိုန်ရ ယဲညးတံဟွံမွဲကီုလေဝ် အဃောစဴအာဂှ် ဥပမာ – ပ္ဍဲကွဳစက်ကီု၊ ပ္ဍဲစၞစကီု၊ ပ္ဍဲဒၞာဲလဵုဒှ်ဒှ်ရ ၜေတ်စဴအာဂှ် ညးတံလေဝ် ဒဒိုက်ဇၞော်မံၚ်ကီုရ။ လ္ၚဵုဂှ် ဂွံစဴအာကဵု က္ၜၚ်ကျာခိုဟ်ဟ်၊ လ္ၚဵုဂှ် ဂွံစဴအာကျာတ်မံၚ်ကွေံကွေံဂှ်လေဝ် ပိုဲဆဵုမံၚ် လ္တူအမ်လာၚ်လပှ်ကျာဂှ်ရ။ ပ္ဍဲဂှ်မ္ဂး အဃောစဴအာဂှ်လေဝ် စၟပါအာမာန်မံၚ်ဏောၚ်၊ ညးတံဂှ် ယဲဒးနွံတွဵုဏောၚ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံစွံလဝ်စိုတ်ပုဟ်၊ ဆဂး အဓိက ယဝ်ညးတံစဴတွဵု ဏောၚ်ဟီုတှေ် ညးတံ ထေၚ်ကေတ် ယဲညးတံဟွံမွဲ၊ ပိုဲလေဝ် ထေၚ်ယဲဟွံမွဲ၊ ဆ ယဝ်ယဲဂွံပါအာတှေ် ကၠာအိုတ်ဒးဂှ် ကောန်ဂြိုဟ်ကောန်ဇာတ်ညးတံဒး၊ မိမညးတံဒး၊ ဗြဴတြုံညးတံဒး၊ ကောဒေံညးတံဒး၊ ကၠာအိုတ်ဂှ် ယဲဏံ ဍေံကၠောံဏောၚ် ဟိုတ်ဂှ်ရ ပိုဲဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်ရ။ အလဵုအသဳသေံကီု အလဵုအသဳနူဍုၚ်ပိုဲတေံကီု ညးတံသ္ပခိုဟ်ရ ညးတံစၟဳစၟတ်ကဵု ဇေတ်တ်တေံဂှ် ညးတံ ဟွံကဵုတတ်ပယျဵုရပုဟ်၊ မုသ္ပရောဟီုတှေ် စၟနူဍုၚ်သေံ ညံၚ်ဟွံဂွံစိုပ်ဍုၚ်ဗၟာ၊ စၟနူဍုၚ်ဗၟာတေံ ညံၚ်ဟွံဂွံကၠောံကၠုၚ်ဍုၚ်သေံဏံ ညးတံ ကၟာတ်ကၠုၚ်ပယျဵုရ။ ဆဂး ၜိုန်ရညးကၟာတ်ဟီုဂှ် ညးတံကၠိုဟ်ကဵုမံၚ် လ္ၚဵုဂှ် ကၠတ်စဴကၠုၚ် ဖေက်ဒှ်ယဲ၊ ဖေက်ဒးကလိလောန်အာ ပရေံပရေံတုဲ ဟလဵုပပ ဒးစဴပ္ဍဲကောန် ဇာတ်ဏောၚ်၊ ပ္ဍဲမိမဏောၚ်၊ ဟလဵုပပ ဒှ်ပရေံပရေံလေဝ် ဒှ်ပ္ဍဲသ္ၚိရ။ တုဲပၠန် ယဝ်ဟီုမံၚ်ပ္ဍဲသေံပၠန်လေဝ် ကမၠောန်လေဝ်ဟွံမွဲ၊ ဂွံစလေဝ်ဟွံမွဲ၊ ယဝ်ဒှ်ယဲဂှ် ဍေံလွဳကဵုဂှ် ဍာံ။ ဆဂး ဟိုတ်နူဂွံစဟွံမွဲတုဲ လ္ၚဵုဂှ် မိက်ဂွံစဴ ပိုဲဟွံညာတ် ဒုဟ်ပုဟ် ညးတံစဴဂှ်။ ဆနွံမွဲ စဴအာတှေ် ညံၚ်ဟွံဂွံကၠောံအာယဲ မိမဇကုကဵု ကောန်ဇာတ်ဇကုဂှ် ဇကုဒးချပ်၊ ညးတံဖျေံလဝ်သၞောဝ် နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ်၊ ညးတံစမ်ဂမ္တဴဏောၚ်၊ ဒးကဵုသမ္တီညးတံ ဒေသကွာန်လဵု၊ အေရဲစဴအာဏံဂှ် ဒးမံၚ်သောၚ်ၚ် ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲရ။ ပ္ဍဲပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲဏံ ယဝ်ခါရ ဟွံဒှ်ယဲဂှ်ပုဟ်တှေ် ဇကုဂှ် ယဲဟွံမွဲပုဟ် စှေ်စိုတ်ဂွံ၊ ဆဂး ပရေၚ်စဵုဒၞာ ဖေက်ယဲညးတၞဟ် ကၠောံဒးဇကုပၠန်ဂှ်လေဝ် ဒးစွံသတိပၠန်၊ တုဲပၠန် မုသ္ပဒး ကဵုသမ္တီရောဟီုတှေ် ညးတံတေံဂှ် ကေတ်လဝ်စရၚ်ဏံတုဲ မၞိဟ်တံဏံဂှ် ယဲကီု ဟွံယဲကီု ညးတံ ဂွံရံၚ်စံၚ်ဒး၊ ကှေ် ယဝ်ရ ဇကုမံၚ်ပရေံတိုန်မ္ဂး ဗွဲမပြဟ် ညးဂွံပြိုက်ဇကုမာန်၊ တုဲ ညးစဵုဒၞာ ညးတၞဟ် ညံၚ်ဟွံဂွံကၠောံအာကီု၊ အေလ္တူဂှ် ညးတံဒးစၟတ်သမ္တီတုဲတှေ် ညးတံ ဒးဗက်ရံၚ်စံၚ်ရ။ ဆမၞိဟ်ပိုဲလ္ၚဵုဂှ် ကၠိုဟ်ဗၠေတ် ညးရံၚ်စံၚ်ဏံဂှ် ညံၚ်ကဵုညးစုတ်လဝ် ချုက်ကဵုဇကု၊ လ္ၚဵုဂှ် မိက်ဟွံဒုၚ်ရံၚ်စံၚ် နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ ရန်တၟံညးတံတေံဂှ် ခိုဟ်ဟ်ရ။ ညးပယာတ်ဇကုဟွံသေၚ်ပုဟ် ညးဂွိၚ်ဖေက် မိမဇကု၊ ကောန်ဇာတ်ဇကု ဒှ်ဒဒိုက်ရ။ အေဂှ်တှေ် ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ် ရဲဒးဒုၚ်ရံၚ်စံၚ် ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲဏံဂှ် ဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်ဏောၚ်၊ ညးဟွံမိက်ကဵုအာတှေ် မိက်ဂွံအာခ္ဍၚ်ရ၊ ဇကုဒးအေၚ်ဒုၚ်ဏောၚ်၊ ဥပမာ မၞိဟ်တာလျိုၚ်ဆက် စပ်ဒှ်ဒှ်၊ မသတံဒှ်ဒှ် ထေက်ကဵု အောန်အိုတ် ဟွံဂွံဆက်စပ်ကဵု ရဲတံဏံတိုက်ရိုက်ကီုဂှ်လေဝ် ဆက်ကဵုဖုၚ်၊ ကဵုစပရိုၚ်၊ ကရေဲသၟာန်ညးတံဂွံ၊ မံၚ်စခိုဟ်ကီုဟာ၊ စပုၚ်မိပ်ကီုဟာ ကဵုဇြဟတ်စိုတ် အေဗီုဏံဂွံမာန်ဏောၚ်၊ တုဲပၠန် နူကဵု (WHO) တေံ မုညးဟီုလဝ်ရော ဟိုတ်နူယဲဏံ မၞိဟ်တှေ်တုဲ ဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်ဖအိုတ်ရ။ သီုဒဒိုက်စိုတ်၊ သီုဒဒိုက်ကာယ၊ သီုဒဒိုက်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဍေံနွံမံၚ်ဏောၚ်၊ ဆပ္ဍဲဏံဂှ် ပိုဲဒးအာကဵု ဓဝ်လအေၚ်၊ ပိုဲအေၚ်ဒုၚ်မာန်၊ ပိုဲဂ္စာန်မာန်၊ ပိုဲညဳသာမာန်မှ ပိုဲဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞးမာန်ရ။
သၟာန်။ ။ ဗီုလဵုပိုဲတံသ္ပမှ စၟယဲဏံဂှ် ကၠေံကၠက်အာမာန်ဂှ် နဲကဲဍေံ ဗီုလဵုနွံဂှ်လေဝ် အ္စာၝောံလဴစကဵုညိ?
သွဟ်။ ။ ပ္ဍဲဂကောံ (WHO) တံ မုညးတံဟီုတှေ် ကၠာအိုတ်ဂှ် ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကၠုၚ်ကၠာအိုတ်၊ ယဝ်ခါရ ပရေၚ်ထတ်ယုက်ပိုဲ ဟွံခိုဟ်တှေ် မုလေဝ် ပိုဲကၠောန်ဟွံမာန်ပုဟ်၊ ပညာလေဝ် ပိုဲလ္ၚတ်ဟွံမာန်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်လေဝ် ပိုဲကၠောန်ဟွံမာန်၊ ညးညးအဲအဲ ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဂွံခိုဟ်၊ ညံၚ်ကဵုယဲဂှ် ဟွံဂွံလုပ်ဇကုမာန်ဂှ် ဒးဂ္စာန်၊ ဠဂှ်မှ ပိုဲလုပ်အာ ပေဲါဗတိုက်ကဵု COVID -19 ဏံ အေလ္တူဂှ် ညးဟီုလဝ်မွဲ၊ ၜါဂှ် ဂွံလုပ်အာပေဲါဗတိုက်ဂှ်တှေ် ပိုဲဒးနွံ လညာတ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်၊ ဓဝ်ညဳသာ ဗွဲမဗိုန်ဗတ်၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မၞိဟ်ပၠတရဴ၊ မၞိဟ်ကဵုပညာ ထေက်ကဵုဒးနွံ၊ ဥပမာ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဟီုဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍုၚ်မှဟွံသေၚ်ပုဟ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပ္ဍဲသ္ၚိလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပ္ဍဲဂကောံလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ။ ဇကုဇကုလေဝ် ဇကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ။ ဠဂှ်မှ ဖေက်ပိုဲဟွံဂွံယှအ်အာဇဲ၊ ညးဂှ် ဒှ်မံၚ်ဒဒိုက်၊ ဒၞာဲလဵုဍိုန်၊ ဒၞာဲလဵုကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂှ်တှေ် ဂွံဗကပ်ဖျပ်ဒး အေပ္ဍဲဂှ်ရ။ မွဲပၠန်ဂှ် ဒးရံၚ်စံၚ်မၚ်မွဲညးသ္ကံ၊ တုဲတှေ် ပိုဲဒးကလၚ်ဗက် အခိၚ်ဏံတှေ် ဒးကေတ်သၞေဝ်ခိုဟ်ဟ်၊ ဂၠံၚ်ဏံဂှ် ယဝ်ရ သၞေဝ်ဟွံမွဲတှေ် အာဟွံဒးပုဟ်၊ သၞေဝ်ခိုဟ်ဟ်တှေ် ပိုဲဒးကလၚ်ဗက်သၞောတ်ဝ် ထတ်ယုက်ဂၠးတိဖျေံလဝ်၊ သၞောတ်ဝ်ဍုၚ်ဖျေံလဝ်၊ ညးတံဖျေံလဝ်ဏံဂှ် ရန်တၟံ သွက်ဂွံဇၞး COVID -19 ဏံရ။ အေဂှ်တှေ် ပိုဲဗက်သၞောဝ်၊ ပိုဲကလၚ်သၞောဝ် ညဳညဳဏောၚ် ယဝ်ရဟီုတှေ် ပိုဲအံၚ်ဇၞးမာန်၊ တုဲတှေ် (WHO) မုညးတံဟီုလဝ် နွံရောဟီုတှေ် ပိုဲတတ်ကၠောံကၠုၚ်လဝ် ပြသနာဇၞော်ဇၞော် အလန်ဏံ မွဲအလန်ဓဝ်ဟွံသေၚ် တတ်ကၠုၚ်လဝ်ပြသနာဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုအလန် တၟံဍုၚ်၊ တၟံဗီုညးကဵုညး ဆေၚ်စပ်ကဵုယဲလေဝ် ဗီုယဲ၊ ဆေၚ်စပ်ကဵုပေဲါပၞာန် လေဝ် ဗီုပေဲါပၞာန်၊ ဆေၚ်စပ်ကဵုဗွိုၚ်မၞိဟ်လေဝ် ဗီုဗွိုၚ်မၞိဟ်၊ ဒးတတ်ကၠုၚ်လဝ်ပြသနာဏံဂှ် အံၚ်ဇၞးအာရ။ ပိုဲကေၚ်အံၚ်ဇၞးလဝ် တၟံတၟံအရာ၊ တၟံတၟံပြသနာရ။ တန်တဴကဵု ၜိုတ်လဵုပိုဲဇဲနွံ၊ ၜိုတ်လဵုပိုဲနွံဓဝ်ညဳသာ၊ တန်တဴကဵုဍုၚ်တုဲတှေ် ပြဟ်ကဵုလအ်ဂှ်တှေ် ပေဲါအံၚ်ဇၞး ညးဟီုဟဂှ်ရ။ ယဝ်ခါရ ပိုဲညဳညဳသာသာ ဂ္စာန်ညးသ္ကံဖအိုတ် ဏောၚ်ဟီုတှေ် COVID -19 ဏံဂှ် ဍေံမံၚ်ပ္ဍဲပိုဲလအ်အ်ဟွံဂွံ၊ ဍေံဒးအိုတ်အာဏောၚ် ညးဟီုလဝ်သာ်ဂှ်ရ။
