ပေဲါရုဲမာဲ သၠးပွး တပ်တး နွံဓရ်ဍာံဟီုဂှ် မုရော…

ပ္ဍဲကဵုဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ စၟတ်တ္ၚဲ (၈) ဂှ်မ္ဂး ပေဲါရုဲမာဲ သွက်အလုံဍုၚ်မွဲဂှ် ကၠောန်သ္ပအာရောၚ် နူကဵုကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် (ပြည်ထောၚ်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှၚ်) လလောၚ်တြးပတိတ်တုဲ ၜိုန်ရယဲကပ်တံ နွံဒၟံၚ်ညိညကီုလေဝ် ညးတံ ဒေံါပေဲါရုဲမာဲဟွံသေၚ် ရဴဝွံ လလောၚ်တြးရ။
အဃောဒှ်ဒၟံၚ်ယဲကပ် အခိၚ်ကာလ ဒးချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် ကြေပ်ပ်ဂြတ်တ်ဏံဂှ် ကၠောန်ၜိုတ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် သၠးပွးညိဟာ၊ တပ်တးညိဟာ၊ ဓရ်ဍာံ နွံညိဟာ ဒးမၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ် တၟာဂလို်ၚ်ဏီရ။ အတိုၚ်သၞောတ်ဗ္ၜတ်ဂၠးကဝ် စပ်ကဵုပေဲါရုဲမာဲဟီုတှေ် ပေဲါရုဲမာဲမွဲမွဲဂှ် ဒးသၠးပွး ကေုာံ ဒးတပ်တး နွံဓရ်ဍာံ (Free and Fair Elections) ရောၚ်။ သၞောဝ်ဗ္ၜတ်ဏံဂှ် ဒးၜတ်ကၞာတ် သာ်လဵုရော။
ပရေၚ်သၠးပွးဟီုဂှ် အဓိက ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု ညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု စပ်ကဵုပေဲါရုဲမာဲဝွံတုဲ အခေါၚ်ချဳဒရာၚ် နွံတဴသာ်လဵုမာန်ရော။ ညးတံ ချဳဒရာၚ် သၠးပွးဒၟံၚ်ကီုဟာ။ ဗော်ဂွံလဝ်အလဵုအသဳဂှ် စကာဘဏ္ဍာအလဵုအသဳတုဲ ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ်ဟာ။ ဗော်တၞဟ်ဟ်တံဂှ် အခေါၚ်ချဳဒရာၚ် သဳကၠဳ မဒးဆဵုဂဗ ကု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံမွဲရဟာ အရာသာ်ဝွံ သွက်ဂွံဒးသဳကၠဳအာ နွံတဴတၟာဂလိုၚ်ရ။ စဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ရံၚ်ကေတ်အာမ္ဂး ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် သၠးပွးဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုစဂွံရ။ မပ္တံကဵု ပရေၚ်ရုဲစှ် အလံၚ်အမာတ်ကီု ပတိုန်စရၚ်ကဵု ကမ္မယှေန်ကီု လောဲသွာကွေံရောၚ် ဟီုစဂွံရ။
ဆဂး လ္ပာ်အခန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် အောန်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ဟိုတ်နူကဵု ပရူယဲကိုဝ်ဝေဒ်ကီု၊ သၞောဝ်မဖျေံလဝ် ပရူယဲကပ်ဝွံကီု၊ ကၟာတ်လဒဵုလဝ် ပရေၚ်အာကၠုၚ် အိုဿီုတံတုဲ စပ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန် ပေဲါရုဲမာဲတုဲ ပရေၚ်ကောံကလောံ ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံ အောန်ဒၟံၚ်ဏီရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံပါလုပ် အပ္ဍဲအရာအခေါၚ်ချဳဒရာၚ်ဂှ် အောန်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။ အရာဝွံ စပ်ကဵုပရေၚ်သၠးပွးဂှ် ယောၚ်ယာဒၟံၚ်ရောၚ်။
ယဝ်ရ ပိုဲတံ ဟီုအရာပရေၚ်တပ်တးရောၚ်ဟီုမ္ဂး စိုပ်အခိၚ်ပေဲါရုဲမာဲ၊ စိုပ်တ္ၚဲပေဲါရုဲမာဲဂှ်မ္ဂး ရံၚ်အာကဵု အကာဲအရာတုဲ မာဲဏံ တပ်တးဟာ ဟွံတပ်တးဟာ ပိုဲတံ ရံၚ်ကေတ်လတူဂှ်သၟး ဟွံတုဲရောၚ်။ အဓိက ပိုဲတံ ဒးရံၚ်နူလၟုဟ်ရောၚ်။ ယဝ်ရ ရံၚ်အာ ပရေၚ်တပ်တး ပရေၚ်ဓရ်ဍာံရောၚ်ဟီုတှေ် ဇၟာပ်ပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ အခေါၚ်ကဵုမာဲ နွံဒၟံၚ်ကီုဟာ အရာဏံ ပိုဲတံ ဒးချပ်စ ကၠာအိုတ်ရောၚ်။
ယဝ်ရ ပိုဲတံရံၚ်အာ ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာ စၟတ်သမ္တီကောန်ဍုၚ် (နိုၚ်ၚံသားစီစစ်ရေး) မ္ဂး ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဟွံဒှ်ကောန်ဍုၚ်ဏီရ။ ဘဝကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဒးဂြိပ်ဒဴဒၟံၚ်ပၞာန်နွံတုဲ လိက်တၞးစၟတ်သမ္တီ ကောန်ဍုၚ်ဟွံမွဲရ။ ဟွံမွဲမ္ဂး အခေါၚ်စုတ်မာဲ ဟွံမွဲတုဲ အခန်ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် တၟော်ကဵု သၞောဝ်မ္ဂး တပ်တးရောၚ် နွံဓရ်ဍာံရောၚ် ဟီုစဝါတ်ရ။ မွဲအခိၚ်ဓဝ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဒးကၠောန်စဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သအာၚ်ရ။ အဓိက ဒးအာကၠောန်စဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဂှ် ဂၠိုၚ်တဴဗွဲမလောန်တုဲ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မၞုံတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုဇိုၚ်ပယျဵုဍုၚ်သေံရောၚ်။ ညးတံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဟွံဂွံအခေါၚ် က္လေၚ်ကဵုမာဲရ။ အရာဏံဂှ် ဓရ်ဍာံဟွံမွဲရ။ မာဲကောန်ဍုၚ်အရၚ် သွက်ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ယအ်ဒေက်အာ ဗွဲမလောန်ရောၚ်။ အရာယအ်ဒေက်အာ သာ်ဏံဂှ် သွက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်မန်သၟးဟွံသေၚ် ဍေံဇီုကပိုက်ကဵု သီုကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဖအိုတ်တုဲ မာဲညးတံဂှ်တှေ် ဍေံယအ်ဒေက်အာ လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ကဵုကိုဋ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပေဲါရုဲမာဲ ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် သၞာံ (၂၀၂၀) ဏံဂှ် စပ်ကဵုပေဲါရုဲမာဲတုဲ တပ်တးရောၚ် ဟီုမာန်ကၠာလေဝ် တပ်တး ဓရ်ဍာံဂှ် အောန်ဒၟံၚ်ရောၚ်။