နာဲကသုမန်
ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဇေတ်တ်
အတိုၚ်လညာတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံမ္ဂး ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏံ ဂကူဇၞော်ဇၞော် နွံ (၈) ဂကူရ။ ဂကူ (၈) ဂကူဏံဂှ် ဂကူဗၟာလေဝ် ပါကီုတုဲ ဂကူကချေၚ်၊ ချေၚ်၊ သေံဇၞော်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ်၊ မန်ကဵု ရခေၚ်တံ ပါလုပ်ရ။ ဂကူ (၈) ဂကူဏံဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒေသညးတံတှေ် ညးတံ အခေါၚ်နွံ သွက်ဂွံအုပ်ဓုပ်တုဲ ဂကူဍောတ်တ် နွံပ္ဍဲဒေသတံဂှ် အခေါၚ်ဂကူညးကဵုညး အခေါၚ်အုပ်ဓုပ်နွံရောၚ်။ ဇၟာပ်ပ်ကောန်ဂကူ ဒြဟတ်ဍောတ်တ်တံဂှ် အခေါၚ်အရာညးကဵုညး ဒးနွံကီုရောၚ်။ တွဵုရးညးကဵုညး ဒေသညးကဵုညး အခေါၚ်အုပ်ဓုပ်နွံတုဲ ကံကုသဵုဂကူညး ညးအုပ်ဓုပ်ကေတ်တ်ဂွံရောၚ်။ တိုၚ်ပ္ကဴကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နွံပၟိက် အာတ်မိက်ဂှ် လောဲသွာညိဟာ ပရေၚ်ဆိုအ်ဗတံ နွံတဴသာ်လဵုရော။
ပရေၚ်ဆိုအ်ဗ (၁) သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈)
သၞောတ်ဝ်ဒက်ပတန်ဍုၚ် သက္ကရာဇ် (၂၀၀၈) ဝွံ အဃောဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ သီလဝ်အဝဵု နူကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၉၃) စဵုကဵု (၂၀၀၈) ချူလဝ်တုဲ ဒှ်သၞောတ်ဝ် ချူလဝ်လအ်အိုတ် ကဵုအခေါၚ်ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ သွက်ဂွံကလိဂွံ အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မွဲဝါပၠန်ရ။ စကာသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) တုဲ ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ရ။ ဗော်ထံက်ဂလာန် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ ဇၞးအာမာဲတုဲ သမတဥူတိၚ်သိၚ် ဂွံအဝဵုတုဲ ပြသၞာဟွံမွဲရ။ ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၅) ဂှ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဇၞးအာမာဲတုဲ ရဲဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကဵု လ္ပာ်ဒပ်ပၞာန်တံ ပရေၚ်ဆက်ဆောံ ဟွံပြေပြံၚ်ရ။ ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) တုဲဂှ် ဗော်ထံက်ဂလာန် လ္ပာ်ပၞာန်တံ ကျအာပၠန်တုဲ သွက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ယီုဝါတ်အာရ။ လက္ကရဴအိုတ် ရံၚ်ကဵုတၚ်ယောၚ်ယာ ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲ စပ်ကဵုစရၚ်မာဲ သီအဝဵုရ။ ဒပ်ပၞာန်တံဟီု သီအဝဵု ဟွံသေၚ်ရ၊ အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) တေံမ္ဂး ဒပ်ပၞာန်တံ ကေတ်အဝဵု မွဲချိုန်ခဏရောၚ် ဂးရ။
သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဒှ်သၞောတ်ဝ်တၠအဝဵုပၞာန်တံ သွက်ဂွံတန်ကြန်အာရောၚ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်တံ ဍေံမၚ်မွဲရောၚ်။ သၞောတ်ဝ်ဏံဂှ် ဖန်ဇန်လဝ် ပကောံလဝ်အဝဵု ပ္ဍဲအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် (အလဵုအသဳဗဟဵု) ရောၚ်။ အဝဵုပၟိက်ဇၞော်တဴ ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ နွံပ္ဍဲတဲပၞာန်ပၠန်တုဲ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် ပၞာန်တံ လုပ်ကေတ်လဝ်ဒၞာဲ ဗၞတ် (၂၅) တၟအ်ကၠံရ။ လၟုဟ် ကံၚ်သဳပၞာန်ဂှ် ဍေံတံ သီအဝဵုဟီုဂှ် သွက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဝွံရောၚ်။ လၟုဟ် ဍေံတံ ပလေဝ်စ ကဝ်မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲ သွက်ဂွံလုပ်စ လ္ပာ်ဍေံတုဲ ဗော်ဍေံတံ စှေ်စိုတ် (ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ) သွက်သ္ဂောံကလိဂွံအာ အဝဵုဂှ် ဍေံဂစာန်ရောၚ်။
သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ပတန်ဗဒှ်ကဵု တၠအဝဵုတုဲ ပၞာန်တံ ကေတ်လဝ်အဝဵုလၟိုန်ရောၚ်။ အတိုၚ်လၟေၚ် ပါ်ပရအ်အဝဵု ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်တှေ် ပရေၚ်ပါ်ပရအ်အဝဵု သွက်တွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟွံလောဲသွာရောၚ်။ လတုဲ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံဂှ် ဍေံဟွံဒုၚ်တဲ ပရေၚ်တုပ်သၟဟ် အကြာဂကူဗၟာကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံတုဲ စပ်ကဵုပရေၚ်တုပ်သၟဟ်ပၠန်မ္ဂး ဂကူဗၟာတံကဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟွံတုပ်သၟဟ်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာကီု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ထံက်ဂလာန်ပၞာန်ဗၟာကီု စပ်ကဵုတွဵုရး (၇) တွဵုရး၊ ရးဒေသ (၇) ဒေသတံဂှ် ဍေံဆက်စွံလဝ် အတိုၚ်ဂှ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဍေံဒှ်ပရေၚ်ဆိုအ်ဗဇၞော်အိုတ် သွက်ဂွံဒှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဇေတ်တ်ရ။ ယဝ်ရက္လေၚ်အာသၞောတ်ဝ် ဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ်တှေ် သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဒးပလီုရောၚ်၊ ပၞာန်တံ ကေတ်လဝ်အဝဵု ပ္ဍဲအာက္ဍိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု ပ္ဍဲအလဵုအသဳကီု ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဖအိုတ်ဂှ် ဒးပဲါတိတ် နူဒၞာဲရောၚ်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အပ္ဍၠဲဍုၚ်ပိုဲ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဇၞော်ဇၞော်မွဲ ဟွံကတဵုဒှ်မ္ဂး ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဏံ ဒှ်ဝါတ်ကွေံရောၚ်။
ပရေၚ်ဆိုအ်ဗ (၂) လညာတ်ဂကူဗၟာ ပတန်တွဵုရးဍုၚ်ဗၟာ
သၞောတ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဟီုဂှ် ဒးဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ဂကူတံ အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်ရောၚ်တုဲ တွဵုရးဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒးတုပ်ကဵုညးဂမၠိုၚ်ရောၚ်။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူဗၟာတံကီု ဂကူဗၟာတံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု ညးတံ ဟွံကၠိုဟ်ကေတ် လတူမူဖေဝ်ဒရေဝ်ကီု မုဟိုတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ပၠန်ဂတးဒၟံၚ်ကီုတံရ။ လောန်ကၠုၚ် ဗၞတ် (၇၀) သၞာံတေံရ သွက်ဂကူဗၟာတံဂှ် စပ်ကဵုမူဖေဝ်ဒရေဝ် ပရူဖေဝ်ဒရေဝ်တုဲ ညးတံ ဟွံဂွံအခေါၚ်လ္ၚတ်ရ။ ဟီုမအရေဝ် ဖေဝ်ဒရေဝ်မ္ဂး ဒးထံၚ်မာန်ရောၚ် ဒးဒုၚ်ဘပဠလဝ်ရ။
ပ္ဍဲအကြာသၞာံ ဍုၚ်ဗၟာဂွံဗၠးၜး (၁၉၄၈) စဵုကဵု သၞာံဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု (၁၉၆၂) ဂှ်ရ ခေတ်ဒဳမဵုကရေဇြဳဂှ် ဂွံကၠုၚ် အခေါၚ်သၠးပွးတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် လတူဒဵုတံ အာတ်မိက်ကၠုၚ် သွက်ဂွံက္လေၚ်ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဇေတ်တ်ရ။ ကၟိန်ဍုၚ် (ပြည်ထောၚ်စု) ဒက်ပတန်လဝ် နကဵုသၞောတ်ဝ်ဥပဒေ (၁၉၄၇) ဂှ် ဖေဝ်ဒရေဝ်ဟွံဇေတ်ဏီ၊ ပ္ဍဲကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဂကူဗၟာတံ အုပ်ဓလီုဒၟံၚ် အဆံၚ်ဆံၚ်ရောၚ်။ တုဲမ္ဂး ဂကူမန်ကဵု ဂကူရခေၚ်တံဂှ် ၜိုန်ရဒှ် ဂကူနွံကၠုၚ်ကဵုဝၚ်ကီုလေဝ် ဟွံဂွံကလိဂွံလဝ် တွဵုရးဏီရ။
ဆဂး ဟိုတ်နူကဵု မအရေဝ်ဖေဝ်ဒရေဝ်တုဲ အလဵုအသဳနေဝေန် အခိၚ်တေံဂှ် ညးသီထောံအဝဵုရ။ ယဝ်ရ ဟီုဒးအရေဝ် ဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ်တှေ် ဒးထံၚ်ရ။ အခိၚ်လက်ထက်သၟိၚ်ပၞာန်နေဝေန်ဂှ် မအရေဝ်ဝေါဟာ ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် ပါ်ထကးဍုၚ်ရောၚ် ဂးတုဲ တြးလဝ်ဝါဒ အကြာဂကူဗၟာတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူဗၟာ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် လက္ကရဴ (၁၉၆၂) ဂှ် ဟွံဂံၚ်ဟီု ပရေၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်တုဲ ဖေဝ်ဒရေဝ် ပါ်ထကးဍုၚ်ရောၚ် ဂွံဗ္တောန်ပ္ဍဲဘာရ။
ဟိုတ်နူဂကူဗၟာတံ ဟွံဂွံလ္ၚတ်လဝ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကွေံကွေံ ဒးဒုၚ်အုပ်ဓလီုလဝ် ပရေၚ်တြးဝါဒအိုဿီုတုဲ ဂကူဗၟာတံဂှ် ဒးနွံလတူဂကူတၞဟ်ဟ်တံရောၚ် စှေ်လဝ်စိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဒပ်ပၞာန်လေဝ် ဂကူဗၟာတံလေဝ် ဒးကလိဂွံ အဆံၚ်လတူရောၚ်၊ အလဵုအသဳပၞာန်လေဝ် ဂကူဗၟာဟေၚ် ဒးဒှ်ဇၞော်ရောၚ် ကၠိုဟ်ကေတ်သာ်ဂှ်ရ။
လၟုဟ်မှ ကာလညးထ္ၜးဆန္ဒတံ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာကဵု ဗၠာဲသၟိၚ်ဗၟာတံတုဲ ညးတံ အာတ်မိက်အရီုအဗၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု ညးတံ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ကဵု တၠအဝဵုပၞာန်တံတုဲ စွံကၠုၚ်စိုတ် ဓရ်ဗစာရဏာ လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံရ။ သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် ညးတံ စှေ်ကၠုၚ်စိုတ်ရောၚ်။ ဆဂး နတဲနဇိုၚ် စပ်ကဵုတွဵုရးဍုၚ်ဗၟာဂှ် မုလေဝ် ဟွံဂွံဟီုဏီရ။
တၚ်ဆိုအ်ဗ (၃) ပဋိပက္ခတိဍာ် အကြာကောန်ဍုၚ်အရၚ်
ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံဂှ် ၜိုန်ရဂကူဇၞော် နွံဒၟံၚ် (၈) ဂကူကီုလေဝ် ဂကူလၟိဟ်မၞိဟ်အောန်န်တံဂှ် နွံဒၟံၚ် တၟာဂလိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံဂှ် ဂကူညးကဵုညး နွံဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးသေံဇၞော် (ရှမ်း) ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဂကူတၞဟ်ဟ်တံဂှ် တိဍာ်ညးကဵုညး ဂအုံဂကူညးကဵုညး နွံရောၚ်။ ဂကူ ‘ဝ’ ကဵု ဂကူ ‘ပလံၚ်’ တံဂှ် မဇ ဂကူမန်ရ မဒှ်တုဲ ပ္ဍဲတွဵုရးသေံဇၞော်ဂှ် ညးတံ မိက်ဂွံကလိဂွံ တွဵုရးညးတံကီုရ။ အခေါၚ်အရာ မိက်ဂွံတုပ်ကဵု ဂကူသေံရ။ ဂကူ ‘ဝ’ တံဂှ်တှေ် လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ဍေံတံဂှ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဍေံကဵုဍေံ ဒပ်ပၞာန်ဍေံကဵုဍေံနွံတုဲ တွဵုရးဂှ် ကဵုဍေံကီုဒှ် ဟွံကဵုကီုဒှ် ဍေံတံ ပတန်ကေတ်တ်ရောၚ်။
တ္ၚဲဏံ စှေ်စိုတ်ပတန် ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်တုဲ ဖျေံဗီုတွဵုရးဍုၚ်ညးကဵုညးတှေ် ဒးက္လေၚ်တက်ကျာညးသကအ် တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။ ဥပမာ – ဟီုကြပ်ပ်တှေ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ကဵု တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ဂှ် ဂကူမန်ကဵု ဂကူကရေၚ်တံ မံၚ်တန်တဴဒၟံၚ်ကြပ်ပ် တိဍာ်ဖနှဴရဴဒၟံၚ် ကွာန်တံဂှ် ဖနှဴရဴဒၟံၚ်တုဲ သာ်လဵုဂွံမံၚ်အာ ညးသကအ်ဂွံဂှ် ဒးဟီုဂးညးသကအ် တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။
သရုပ်
ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဒးမံၚ်စံၚ်အာ ညးသကအ် တိဍာ်ဆက်စပ်ညးသကအ် မွဲလအိတ်အာယုက်ရောၚ်။ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဒးရှေ်သှေ်ညးသကအ်မာန်၊ ဒးတက်ကျာညးသကအ်ဂွံရောၚ်။ လ္ပဂၠာဲသွဟ်ကဵု လွဟ်လနက် ပရေၚ်ဍဵုဍိုက်သ္ပမာန်တံညိ။ တက်ကျာ နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လတူခုၚ်ညိ။ သဳကၠဳပညဳပညပ် ကဵုကေတ်ညးသကအ်မာန်မ္ဂး ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် ဒက်ပတန်မာန်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။
0 Comments