အစေဝ်ဍောတ် (ဍုၚ်ကၟာဝက်ရးဇြာ)
“သဘာဝ” ညးမၞုံအဓိပ္ပါယ် ဒၟါနူဟိုတ်တေံ ဟိုတ်ဏံ ကၠုၚ်ဘ ကၠုၚ်ထဴ ဟွံသေၚ်မွဲသာ် ဒှ်တိုန်ကေတ်တ် ဗွဲဓမ္မတာဝွံ ဍိုက်ပေၚ်ကဵု အစောံစရာဲဗဗွဲဓဝ် ဗွဲမလောန် သွက်အုပ်ဓုပ်ပကၚ်ရၚ် လောကပိဏံရ။ ဟိုတ်နူညးဖန်ဖက် ဖျေံဒၞါဲ ဗၠေတ်မှာတုဲ လောကပိတအ် ဂဗဆဵုအာဒဒိုက်ဂှ် ဟွံကေၚ်ဆဵုကၠုၚ်သက်က်ရ။ နာ ပ္ဍဲတိဍာ် မၞုံကဵုဥတုရာသဳသာ်ဏံဂှ် တဵုတၞံဆု တၞံဒုန် တၞံချောဲ၊ တၞံပံၚ်ဂကူတအ်ဏအ်နွံမ္ဂး သတ်တန်တဴ ပ္ဍဲဒေသဏအ်ဂမၠိုၚ် ဒှ်တသိုက်ဖအိုတ်ဏောၚ်ဂှ် ဒှ်ကိုန်အစဳဇန် ကမၠောန်သဘာဝရ။ နူဂှ်မွဲတဆံၚ် ကာလသတ်တအ် နွံပၟိက်မိက်ဂွံသုၚ်စောဲ တၞံဂမၠိုၚ်တံမ္ဂး သ္ဂောံသုၚ်စောဲ ဗွဲမလောဲသွာမာန် ဂးတုဲ ဒၞါဲဏံမ္ဂး ဍိုၚ်အၚ်ဒိုၚ် (ဂြိုပ်အၚ်ဇၞော်)၊ ဒၞါဲတေံတှေ် ဍိုၚ်အၚ်သော် (အၚ်ဍောတ်)၊ ဒၞါဲတေံ ဒုန်ဗရေၚ်၊ ဂတဂှ် ဒုန်မောဝ်၊ လ္တူတေံတှေ် တၞံၜဝ် ရဴဝွံ ဂတှေ်ညးကဵုညး ဖန်ဗဒှ်လဝ်ကဵု ကောံကောံကလောံကလောံဝွံ ဒှ်စေတနာသဘာဝရ။ ပ္ဍဲတိဍာ် မၞုံကဵုဥတုရာသဳ သာ်တေံဂှ် တၞံဆု တၞံဒုန်တိုန်မံၚ်၊ ပ္ဍဲဥတုရာသဳဏံ တိုန်ဟွံမာန်မ္ဂး တၞံဆု ဂကူတိုန်မာန်တအ်ဂှ် ဖန်ဗဒှ်လဝ်ကဵု သွက်သတ်ဒေသတေံပၠန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်တုဲ လ္တူဂၠးတိပိုဲဝွံ မွဲဒေသကဵုမွဲဒေသ တၞံဆု တၞံချောဲတအ် တိုန်ဒၟံၚ်ဂကူဟွံတုပ်ညးသ္ကံရ။ မွဲအဆက်ဓဝ်ဂှ်တှေ် စၞစသုၚ်တအ်ပၠန်လေဝ် ဟွံတုပ်ပၠန်တုဲ ဗီုပြၚ်ရုပ်သာ်၊ သၠုၚ်ဒတဴ၊ အရံၚ်ဖျုန်သွ (အရံၚ်စၞာမ်) ဇကုအိုဿီု တၞဟ်ခြာအာအိုတ်ရ။ ၜိုန်ဒှ်သာ်ဂှ်ကီုလေဝ် သတ်တအ် တန်တဴကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဘဝဇကုတအ် ၜိုဟ်ဟ်သိုဟ်ဟ် ညိၚ်ၚ်ဝတ်တ် နူတမ်ကဝ်တေံရ။
ပၞောဝ်ကဵုလောကပိဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲဘုံမၞိဟ်မပါလုပ်သတ္တလောကမွဲဟေၚ် မိက်ဂွံဒ္စဵုဒ္စးမံၚ်ကဵု ပၟိက်သဘာဝတေံလၟိုန်တုဲ သြကာသလောကလေဝ် ဂွိုအ်မံၚ်ၜိုဟ်ဟ်၊ အလုံသတ္တလောကမွဲလေဝ် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ပြသၞာ မွဲဏှေံမွဲဏှေံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ကၠဵုတအ်တှေ် မံၚ်ကဵုအရာပ်၊ အရာပ်တေံကဵုအရာပ်ဏံ ၜက်ညးသ္ကံဟွံဂွံ၊ ပြေၚ်လေဝ် မံၚ်ကဵုဍိုပ်၊ ဍိုပ်တေံကဵုဍိုပ်ဏံ စုက်ညးသ္ကံဟွံဂွံ၊ စုက်တှေ် ကိတ်ဏောၚ်၊ တက်ဏောၚ်၊ ဒိဏောၚ်။ ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်တအ်လေဝ် ဒေသဏံဂှ် တိဍာ်ဂကူပိုဲ၊ ဂကူတၞဟ်ဟ်တအ် လ္ပလုပ်ကၠုၚ်ဂးတုဲ တန်ထောံပယျဵုဍုၚ် ဂကူညးကဵုညး၊ တြးမံၚ်ထောံညးသ္ကံတၞဟ်ခြာတအ် ဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဒဒှ်ဏံဂှ် တိရစ္ဆာန်တအ် ညာတ်မၞိဟ်တအ် ပါ်မံၚ်ညးသ္ကံတုဲ ပါ်ဗက်ကီုဟာ?၊ မၞိဟ်တအ် ညာတ်တိရစ္ဆာန်တအ် ပါ်မံၚ်ညးသ္ကံတုဲ ပါ်ဗက်ဟာဂှ် ၜိုန်တီဟွံချိုတ်ပၠိုတ်လေဝ် ပၟိက်ဆန္ဒမိပိုဲ မတွံဂး သဘာဝ ဟွံသေၚ်ရောၚ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။
သတ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘုံမၞိဟ်ဏံဝွံ သွက်ဂွံဂလိုၚ်ပ္တိုန် လၟိဟ်ဂကူဇကုတအ်တုဲ ပွမဒးၜံၚ်ကောန်၊ ဆၚ်ကောန်၊ ခၟာဲပ္တိတ်ခၟာဲတအ်ဂှ် ဗီုညးကဵုညး ဒးကၠောန်ကၠုၚ်လဝ်ဖအိုတ်ရ။ ဂွံတိုန်ကောန်တုဲမ္ဂး တိရစ္ဆာန်တှေ် ဗၞတ်တိရစ္ဆာန်၊ မၞိဟ်တှေ် ဗၞတ်မၞိဟ်၊ အကြာကောန်ကဵုယာဲတဂှ် ဆာန်ညးသ္ကံဖအိုတ်ရ။ တိရစ္ဆာန်ဂှ် အခိၚ်ဍောတ်မံၚ်ဏီတေံ ညးမဒှ်ယာဲတတအ် ၜိုန်မၚ်မွဲလဝ်ကီုလေဝ် စိုပ်အဝဲသၞေၚ်ပေၚ် ဗအ်ကြံၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး မံၚ်ထောံသာဲသာဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲလောကဍေံတအ်မ္ဂး အပါမွဲဂှ် ဗွဲစၟတ်ဟွံသ္ပသမ္တီ ဟွံတီညးသ္ကံသက်က်ရ။ ဘုံမၞိဟ်ပိုဲဂှ် ဗီုဍေံတအ်ဟွံသေၚ် ကလိဂွံကောန်ဇာတ်တုဲမ္ဂး အကြာယာဲတကဵု ကောန်ဇာတ်၊ အကြာကောန်ဇာတ်ကဵုယာဲတတအ် ဇုက်သံယောဇိုန် ကၟောန်လ္တူကၟောန် ညံၚ်ဂွံကၟောန်ဟေၚ် စဳရေၚ်ပြုပြေၚ် ဟုဲနှဴကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ်ယာဲအပါ၊ စသုၚ်ကၠုၚ်လဝ် ဍာ်ဇိုၚ်ဍာ်တဲညးသ္ကံ ပွိုၚ်မွဲအယုက် ဟီုဂွံရ။ တၠုၚ်လအာ နွံသာ်ဝွံတုဲ အကြာကောန်ဇာတ်ကဵုယာဲတ၊ အကြာၝဲကဵုဒေံတအ်မ္ဂး သွက်ဂွံထပိုတ်ထောံ ဇုက်ကၞေၚ် ဇုက်ဒွက် (သံယောဇိုန်) ရေၚ်သ္ကံဂှ် ဝါတ်လောန်နူ ဗာ်ထပိုတ်ဇၟောဝ်ဍာ်ကြုၚ်ဏီရောၚ် လဟီုနွံကၠုၚ်လဝ်ရ။ ဇြဟတ်မွဲအိန်ထံၚ်ဓဝ်ဏအ် ဟွံရုံဂပ်ဏီတုဲ ဇြဟတ်အိန်ထံၚ် နူအဆက်အဆေန် မိနော် အပါနော် ၜါလ္ပာ်တေံလေဝ် ညံၚ်ဂွံပံၚ်ကောံကၠုၚ်ဂှ် ဒးဖန်ပၠန်ရ။ အခိၚ်ဍောတ်တ်တေံ စိုပ်ကၠုၚ်ဇိုၚ်ဝှ် ဇိုၚ်အတး၊ ကြပ်ကၠုၚ်ကဵု တ္ၚဲဒ္ဂိုန်ပေၚ် မာ်ပေၚ်မ္ဂး ကွာၚ်ၜဲ မဗဗွဲကဵုအခိၚ်ဂှ် ကၠောန်တုဲ မိနော်ကော်ဓလောဲဏာ ကောန်စဴမွဲသ္ကံ၊ ဗက်ပလံၚ်ကွာၚ် ကုညးဇၞော်တၞောဝ်ဒတောဝ်တအ် ဒဵုကဵုဇဳဝွံ ဒှ်အခိုက်ယေန်သၞာၚ်သၟးဟွံက၊ ဗက်လဴထ္ၜး၊ ဗက်ဆက်လဝ်မိတ် သွက်ဂွံတီကလောကောဒေံ မသစဂကူဇကုတအ် မွဲဗီုကီုရောၚ်။ အရာမၚ်မွဲတၞောဝ် ဒတောဝ် ညံၚ်ဂွိုအ်ဝိုတ်ကၠက် ညံၚ်ဂွိုအ်ထ္ကးပြးဂှ်မ္ဂး ဂကူလ္ၚဵုတအ် ညးတအ်သ္ပတိုၚ်ခဳကဵု ယၟုအပါညးတုဲ ဇၟာပ်မခုတ်ယၟု အဆက်အဆေန်ညး စဵုထပှ်ဒတောဝ်၊ ထပှ်စှော်ဒတောဝ်၊ ထပှ်ကၠံဒတောဝ်လေဝ် တမ်ယၟု အပါညးဂှ် ထပ်တောဲစုတ်လဝ် ဂတယၟုညးတၚ်တၟိဏအ်တှေ် ဇၟာပ်မိၚ်ယၟု တီဒဒှ်အဆက်ညးတအ်လၟိုန်ရ။ မိၚ်ယၟု “အိန်တၠနာဲ”မ္ဂး ညးဂမၠိုၚ်တီဒဒှ် ကောန်ဗၠာဲဗညာလဂန်အိန်တုဲ ယၟုကောန်ဗၠာဲ နာဲ“အိန်တၠနာဲ”ဂှ် ဆက်တၚ်အာယၟု“မာံအိန်ထဝ်ရတ်” “မာံအိန်ဂံၚ်သ္ကာ” တအ်ပၠန်ရ။ ယဝ်ဒှ်ယၟု “ရာမ်ဆီခတ်” “မာံရာမ်ရတ်မန်”မ္ဂး မၚ်ဗၠာဲတအ်ဏအ်ဝွံ ဆက်ဆေန်ကၠုၚ် နူတၞောဝ်ဒတောဝ် ဗညာဓရာံရောၚ်ဂှ် ဟွံသၟာန်လေဝ် တီကေတ်လောဲလောဲမာန်ရ။ ရံၚ်ကေတ်သာ်ဗြာ်ဏအ်မ္ဂး ဂကူဇကု ညံၚ်ဂွိုအ်ပြံက်နှဴ ကၠေံကၠက်အာ အကြာညးတၞဟ်ဂှ် တက်လဝ်တဆိပ် နကဵုယၟု၊ မၚ်မွဲကၠုၚ် ဂကူညးတအ်ဖအိုတ်ရ။
ဇြဟတ်တၞောဝ်ဒတောဝ်ဇကုဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တှေ် ပ္တန်ကွာန် ပ္တန်ဍုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တုဲ ကုတ်တန်ပယျဵုဒၞက် ဒက်တိုန်ကၟိန်ဍုၚ် ဂကူဇကုဇကုတအ်အိုတ်ရ။ ကၟိန်ဍုၚ်ဂကူဇကု ညံၚ်ဂွံဖေါအ်ဗြေဝ် တောတက်တိုန်ဂှ် ဂိုတ်ဂစာန်မွဲဝါပၠန်ရ။ အခိၚ်ဇြဟတ်ဍုၚ်ဇကုခိုဟ်တှေ် ဂၠာဲသ္ၚဳကျောဝ် ဍုၚ်ဍိုန်လျနူဇကုတအ်ဂှ်တုဲ ဇက်အာ နကဵုဇြဟတ်ပၞာန် သ္ပမာန်ဗက်သီကေတ်ဍုၚ်ညးသၟာၚ် ဂၠိုၚ်ၚ်တုဲ သမၠဲပ္တိုန်ဗွိုၚ်သြဇာ သွက်ဂွံသၠဲပ္တိတ် အာဏာစက် (အေန်ပါယျာ) ဇကုဇကုတအ်ပၠန်ရ။ ကလေၚ်ရံၚ်အာ ဝၚ်ဂၠးတိမ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂကူရိုဝ်မာန် အလက်ဇြာန္ဒာ သဂရိတ်တအ်၊ ဂျူလဳယက်ဇြဳဇြာတအ်၊ ဂကူဂလာ သၟိၚ်အက္ကဗာတအ်၊ ဂကူမန်ဂိုဝ်တာတာ ကူဗလာၚ်ခါန်တအ်၊ ဂကူပြၚ်သေတ် နပိုဝ်လဳယျာန်တအ်မ္ဂး ယၟုဇၞော်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲအရာသၠဲအေန်ပါယျာ(သၠဲပ္တိတ်အာဏာစက်) ခေတ်ညးကဵုညးဖအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏအ်တှေ် သၟိၚ်အနဝ်ရထာ၊ သၟိၚ်ဗယျေအ်နံၚ်၊ သၟိၚ်အံၚ်ဇေယျတအ် သၠဲကၠုၚ်လဝ် အာဏာစက် (အေန်ပါယျာ) ဗ္ၜတ်ညးကဵုညး နွံကၠုၚ်ကီုရ။ သၟိၚ်ရာဇာဓိရာဇ်ကဵု သၟိၚ်မၚ်ဂံၚ်တအ် ပြိုၚ်ကၠုၚ်လဝ်ဇြဟတ်ပၞာန် ပွိုၚ် (၄၀) သၞာံဟီုဂှ် ဇြဟတ်ၜါကရေက်တအ် ထပိုတ်ညးသ္ကံဟွံမာန်တုဲ ၜိုန်ပၠိုတ်ဇြအာသ္ၚိတ်တ်ကီုလေဝ် ယဝ်ဇၞးအာ မွဲမွဲလ္ပာ်မ္ဂး ချပ်လဝ်သွက်ဂွံပ္တန် အေန်ပါယျာကီုဟာဂှ် သွဟ်ဟွံတီကၠုၚ်ရ။
ပရောဒဒှ်တအ်ဏအ်ဂှ် အ္စာဝၚ်ဂၠးတိကီု၊ အ္စာဝၚ်ဍုၚ်ဗၟာကီု ချူထ္ၜးလဝ်တုဲ အ္စာလ္ၚဵုတအ်မ္ဂး သီုထိုၚ်သး ထ္ၜၚ်ပ္တိုန်လဝ် အစောန်စရာဲပူဂဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ်ဂှ် နွံကီုရ၊ မၞိဟ်ဂတဂတဏအ် ဂွံဗှ်ဝၚ်ညးတအ်တုဲ ယဝ်ဒှ်ဒၟံၚ်ဂကူ ကေၚ်ဇၞးလဝ်ညးတၞဟ်မ္ဂး ထပ်ထိုၚ်သး ထပ်ပ္တိုန်မံၚ်စရာဲ ကုညးတၠအစောန်ညးတအ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်ဏီရ။ ဆ္ဂး ကလေၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်စမ်ရံၚ် လ္ပာ်ရဲဒးဒုၚ်ကျလဝ်တေံမ္ဂး ညးတအ် ဂိဓဇောတ်ကၠုၚ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။ မန်ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်လဝ် ပ္ဍဲလက်ထက်အံၚ်ဇေယျတေံဂှ် ဇၟာပ်ချပ်စိုပ်အာတှေ် ပွမသကေဝ်တိုန် ပ္ဍဲဂြိုဟ်ထတ်တ်ဂှ် တုပ်ပ်ကီုရောၚ်။ အခိုက်အလိုက် ဖျေံကၠုၚ်လဝ် ရိုဟ်ကၞက် သွက်ဆာန်ဂကူ သွက်မၚ်မွဲဂကူဂှ် ခိုၚ်ဗိုန်ကၠုၚ်လဝ် နူဘဝကောန်ၚာ်တေံရတုဲ ပါဲနူဂကူဇကုမ္ဂး သွက်ဂွံဖန်ကဵုဂကူညးတၞဟ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ်ကီုဂှ် ပ္ဍဲလဟီုတေံ ဗီုလဵုဍာတ်တ် ကာလဓမံက်ရုပ်ရဴတှေ် ကောန်တၟံတေံ ဟွံကဵုအခေါၚ်တုဲ ဇြိုၚ်ဇိုၚ်တဲ ဗွဲမလောန်ရ။ အခိၚ်ဂဇအ်မၚ်ကလၚ်မံၚ်ပုမ် လ္တူထဝါဲဒဳ အပါနော်တေံဂှ် ပရူအံၚ်ဇေယျ စံၚ်ဂစိုတ်လဝ်မန်ပ္ဍဲစာတ် ကဵုဠက် ကဵုကိုဋ်ဂှ် ညးတက်စုတ်လဝ်တဆိပ် လ္တူဂၠးသြိုဟ် မွဲဏှေံမွဲဏှေံတုဲ စိုပ်အခိၚ်လၟုဟ်မှ ဇိုတ်ကမၠေအ်ၜိုတ်လဵုကီုလေဝ် ဒဵုကဵုအးဂှ် ဍေံကၠေံဟွံမာန်၊ ဇၟာပ်ဝိုၚ်ညးဇၞော်မန်တအ်တက်ကျာ၊ ဇၟာပ်တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန်၊ ဇၟာပ်စိုပ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်၊ ဂွံကလေၚ်မိၚ်မံၚ်ပရော ဝၚ်ဂကူဇကု ဒးဒုၚ်ဂိကၠုၚ်လဝ်တေံဂှ်လၟိုန်တုဲ သၠဲမံၚ်လညာတ် ကၠာဟွံဟဲက္ဍၚ်ဂှ် ထပ်ပ်ကၠး၊ ထပ်ပ်ကၟောန်ဗိုန်တိုန်ပၠန် ဒှ်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။
ပူဂဵုဒှ်လဝ်မၞိဟ် လ္ဒောဝ် (၂၀) ဗွဝ်ကၠံ ဗီုဗီုပိုဲဂှ်ကဵု ကောန်သၟတ်ဒှ်မၞိဟ် (၂၁) ဗွဝ်ကၠံဏအ်ဂှ် အရာတီ အရာညာတ် အရာပါ်ပါဲတအ် ဂတးအာညးသ္ကအ် ညံၚ်ရဴစးကဵုသြိုဟ်ကီုရ။ မူဟိုတ်ဂွံဒှ်အာ ဗီုဏအ်ရောဟီုတှေ် ဍေံတအ်ဂှ် အခိၚ်ဂွံကလၚ်ပုမ်အပါနော် ဗီုလက်ထက်ပိုဲတေံဂှ် ဟွံမွဲ၊ မ္ဒးအိုတ်မံၚ်အခိၚ် သ္ၚိကဵုကျူယှေန်၊ ကျူယှေန်ကဵုဘာ၊ ဘာကဵုသ္ၚိ ဂေတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ကရောဲတုဲ သမ္တီဍေံတအ် စိုပ်အာလ္ပာ်တေံသက်က်အိုတ်ရ။ မိနော်အပါနော်တအ်လေဝ် စၞးဒးလဴပုမ်ကဵု ကောန်ၚာ်တအ်ဂှ် အခိၚ်အိုတ်ဒၟံၚ်ကဵု ဗဵုတဳဝဳရ။ အခိၚ်ပိုဲဍောတ်တ်တေံမ္ဂး ပရိုၚ်ဟီုတှေ် ကွာန်တေံ မုဒှ်မံၚ်ဂှ် ကွာန်ဏအ်ဟွံတီ၊ ကွာန်ဏအ် မုဒှ်ဂှ်လေဝ် ကွာန်တေံဟွံတီတုဲ လမိၚ်လညာတ်တအ် ချိုတ်ညိၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဗွိုၚ်ကွာန်ဇကု၊ ပ္ဍဲကွာန်ဇကု မၞိဟ်ဇၞော် ဟီုဒှ်သှ်လာဲဂၠိုၚ်တှေ် ကောန်ၚာ်တအ် ဂွံအခေါၚ်တီ နူလဟီုညးတအ်ဂၠိုၚ်တုဲ သွက်ကလေၚ်ဟီု ဗၠေတ်/ဒးဂှ် ဟွံဂံၚ်ပါ်ပါဲ၊ ဒးသ္ပအာစၟတ်သမ္တီ၊ ဒးပတှေ်အာ သီုဖအိုတ်ရ၊ ကောန်ၚာ်တအ် တၚ်လဝ်ယၟု (Gen Z) လၟုဟ်ဝွံ ကွာန်တေံကဵု ကွာန်ဏအ်ရဟွံသေၚ်၊ ဆၜိုတ်ရပ်ဃရိတ်မံၚ် ဒ္ၚေါဝ်သမာတ်ဖုၚ်ဍေံ မွဲမဟေၚ်လေဝ် ဍေံတအ်ဆဵုညာတ်၊ ဆက်မိတ်၊ ဓရီုတက်ကျာ ကုကောန်ၚာ်အယျဲဍေံတအ် ဒဵုကဵုအလုံမွဲဂၠးတိ ဂွံဒၟံၚ်တုဲ အရာတီ အရာညာတ် အရာကၠိုဟ်ခၠၚ် အရာသၠာဲဂတးလညာတ်ဍေံတအ်ဂှ် ပြးဇးတိတ်အာ ဗီုဇာဇၞိက် ကၠောံက္ဍဒၟံၚ်ညးသ္ကံဖအိုတ်ရောၚ်။ ဗီုမၞိဟ်တေံ ဒှ်မံၚ်ဒဒို်က်ဂှ် ဆဵုမံၚ်နကဵုမတ်ဝွံ “ရှ်” ပရေၚ်လုပ်ဒုၚ်စသိုၚ်စၞးလေဝ် ဇြိုၚ်နူလဴကေတ်ပုမ်တုဲ ဇြဟတ်ရီုဗၚ် ဆောံမဍေံတအ် ခိုၚ်ဗိုန်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။ ညးမွဲကဵုမွဲ၊ မွဲဂကူကဵုမွဲဂကူတအ်ဂှ် ညးညာတ်အဲ အဲညာတ်ညး နွံမံၚ်တုဲ အရာသၠာဲဂတး၊ လုပ်စၞးပရေၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ရေၚ်သ္ကံတအ် နွံကၠုၚ်ရ။ ပ္ဍဲဍေံတအ်ဂှ် မၞိဟ်မံၚ်ကတောဝ်မွဲလ္ပာ် ၊ မတ်မွဲဒိုဟ် ဂကူအဲမှအဲ ဗီုပိုဲဂှ် အောန်တဴဗွဲမလောန်ရ။ နကဵုလညာတ် ကျောဝ်သီုၜါကရေက်၊ ကလၚ်သီုၜါလ္ပာ် ၊ ညံၚ်ဂွိုအ်ဒစေၚ် လ္ပာ်တေံလ္ပာ်ဏအ် သၟဝ်က္ဍိုပ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တုဲ ဍေံတအ်အာတ်ပရေၚ်တုပ်သၟဟ် နာနာသာ်နွံကၠုၚ်ရ။ ပရေၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်လေဝ် ဖေါအ်ဗြေဝ်ကၠုၚ်နာနာရ။ အရာကဵုဒါန်မ္ဂး ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာဍုၚ်ပိုဲဏအ် ကဵုဒါန်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဟီုဂှ် ပူဂေတ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဗွိုၚ်ဘာဇကု၊ ကျာ်ဇကု၊ ကွာန်ဇကုဟေၚ်တုဲ မဒါန်တအ် ပြးတိတ်အာ ဍုၚ်သၟာၚ်ကီုဟီုဂှ် ယဝ်ဟွံဆေၚ်ကဵုဘာသာဇကုမ္ဂး အောန်တဴဗွဲမလောန်ရ။ ဂကောံထံက်ပၚ်ဍေံတအ်ဂှ် တန်ထပိုတ်လဝ် ဆပ္ဍဲဘာသာသၟးဟွံသေၚ်၊ ယဝ်ဒှ်ဒၟံၚ်ဒဒိုက်ဍာံမ္ဂး ဂကူ ဘာသာ ဒၞါဲမံၚ်လဵုဒှ်ဒှ် ဍေံတအ် ထံက်ပၚ်မံၚ်လၟိုန်တုဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏအ်လေဝ် ဂွံလဝ်အထံက်အပၚ်ဍေံတအ် နွံဟွံအောန်ကဵုဒၞါဲရ။ အခိၚ်လၟုဟ် ကိစ္စလုပ်ထံက်ပၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဂြိုပ်ပိုဲဇၞော်အိုတ်ဂှ် အရာပြံၚ်ဒၞါဲမံၚ်စံၚ်ရ။ ဂကူဟွံမွဲကဵုဍုၚ်ဒှ်ဒှ်၊ ဂကူဒးဒဴနူဍုၚ်တအ်ဒှ်ဒှ် ဒၞါဲညးတအ်ဒးစိုတ်တှေ် အခေါၚ်ပြံၚ်မံၚ်ဓနေတ် (လၟိုန်) ဒးနွံရောၚ်ဟီုဂှ် ယဝ်ကဵုဒးအခေါၚ်လောဲလောဲမ္ဂး ခြာဟွံလအ် ဂကူဂမၠိုၚ် ပြံက်နှဴအာ ညးသ္ကံအိုတ်တုဲ အရာပိုဲမၚ်မွဲကၠုၚ်လဝ်ဂကူ၊ အရေဝ်၊ လိက်ပတ်၊ ဘာသာ ယေန်သၞာၚ်တအ် ဍိုန်လျစှေ် ဒဵုကဵုကၠေံကၠက်အာမာန်ရောၚ်။
ရံၚ်အာမွဲလ္ပာ်ပၠန်မ္ဂး တိသုန္ဓရဳ အလုံမွဲဂၠးတိဏအ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ၜါကၠံပြၚ်တအ် ပါ်ကရေက် ကေတ်လဝ်အိုတ်မံၚ်ဣရတုဲ တိသၠး(တိဗၠးၜး) ဟွံမွဲသက်က်ရ။ လ္တူညးနွံပၟိက်ဆုဲပြံၚ်တအ်ဂှ် ဂကူလဵု ဍုၚ်လဵုလေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲမ္ဂး ပြသၞာဏအ် ဂွံပြေဟဲဂှ် ဟွံညာတ်ရ။ နကဵုလစွံစိုတ်ညးတအ်ဝွံ မၞိဟ်ဍာံမ္ဂး အခေါၚ်အရာအိုဿီု သ္ဒးဂွံတုပ်သၟဟ်ညးသ္ကံဟေၚ်တုဲ ကၞောတ်တဲတေံ သွက်ဂၠောဲဇက်တိုန်အာ ကုတိုၚ်ပကဴ မွဲဂကူ မွဲဍုၚ် ကောံမံၚ်အာ ညဳညဳသာသာဂှ် ရုပ်ရဴမံက်ကၠုၚ်မ္ဂး ဒှ်ပၟိက်သဘာဝရောၚ် ဟီုတှေ် ညးတအ်ဂှ် ဒှ်ညးဂၠာဲဆဵုဓဝ်ဍာံစၟတ်ဖအိုတ် ဟီုဂွံရ။ လောန်ကၠုၚ်မွဲအခိၚ်တေံ ဗီုဒးစိုတ် ဗက်ဗ္တိုက် ဗက်သီ ဗက်ဍဵုဍိုက်လဝ် ညးတၞဟ်ဖဲတုဲ စိုပ်အခိၚ်ဏအ်မှ လညာတ်ညးတအ် ပြံၚ်လှာဲအာ လ္ပာ်ဍာံဗီုလၟုဟ်ဟီုဂှ် အရၚ်ရဲဒးဒုၚ်ဂိလဝ်၊ ရဲကၟောန်ဒၟံၚ် သွက်ကလေၚ်တဲဗီုအဲမ္ဂး ဒှ်အာမၞိဟ်ဗၠေတ်ဖအိုတ်ဟာ? ပါ်ပဲါဟွံမာန်ဏီရ။
