ဗညာဟံသာ – ညးစၞးကဠတ်ထဝ် အဝ်သတြေလျာ သဳဏိတ်တာ နာဲဂါရဳဟမ်ဖရဳ ဟီုဏာ ပ္ဍဲသဘၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဍုၚ်အဝ်သတြေလျာဂှ် ဒှ်ကြက်ရှ်သာ သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တုဲ ပုရိသာတ်ဂမၠိုၚ် အိုတ်တၟိုဟ်စိုတ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရောၚ်။
ပရိသာတ်မန်၊ ကရေၚ် ကေုာံ ဂကူနာနာဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်သ္ပရှေ်သှေ် သဘၚ်တ္ၚဲဂကူမန် ပ္ဍဲဍုၚ်ခေန်ဗာရာ လၟိဟ် ၃၀၀ ပြၚ်ၚ်ဂှ် အမတ်ကဠတ်ထဝ်ဂမၠိုၚ် အမ်သဝ်အာ ပ္ဍဲစိုတ်ဇၞော်ဇၞော်ရ။
“ဂကူမန်ဂှ် သဒးမၞုံကဵု ဍုၚ်သၠးပွးရောၚ်” သာ်ဝွံ သီဏိတ်တာ နာဲဂါရဳဟမ်ဖရဳ ဟီုပတိတ်ဏာ ပ္ဍဲဂလာန်ညးဂှ် ပရိသာတ်တအ် ထံက်ဂလာန် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ဂကူမန်ဂှ် ဂကူမၞုံကဵုဝၚ်၊ ဂကူဍိုက်ပေၚ်ကဵုလိခ်ပတ်၊ ယေန်သၞာၚ် ဗၞတ် ၃၀၀၀ သၞာံပြၚ်ၚ် ကေုာံ မဒှ်ဂကူ မၞုံကဵုသိက္ခာ ပ္ဍဲဒေသအေယှတုဲ ဂကူမန်ဝွံ သ္ဒးမၞံုကဵု ဍုၚ်သၠးပွး၊ ဒးဒှ်ဂကူဗၠးၜးမွဲရောၚ်” နာဲဟမ်ဖရဳ ဆက်ဟီုပတိတ်ဏာရ။
“အပ္ဍဲဂကူမန်ကီု၊ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာကီု ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဂှ် လအ်ကဵုပြဟ် ဍေံမံက်ကၠုၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ နာဲသဳရိမန်ဆာန် ဒု-ဥက္ကဌ ကမ္မတဳပံၚ်ကောံ ဂကောံမန်ဍုၚ်သအာၚ် ဟီုပတိတ်ဏာရ။
အပ္ဍဲမုခ်ပေဲါဗတိုက် ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဏအ်ဂှ် သၟတ်တအ် သုၚ်စောဲ ကွတ်စက်ဆက်စၠောံ “Social Network” တုဲ လုပ်မံၚ်ပေဲါဗတိုက်ဂှ် ရံၚ်ကေတ်မ္ဂး ဍုၚ်ပိုဲလေဝ် ခြာဟွံလအ် သၟတ်တအ် ၚုဟ်ကတဵုကၠုၚ်တုဲ ဆက်လုပ်အာ ပေဲါဗတိုက်ပၠန်ဏောၚ် နာဲသဳရိမန်ဆာန် ဆက်ဟီုကလးဏာရ။
အပ္ဍဲဂကူမန်ဂှ် နဲကဲလုပ်ပေဲါဗတိုက် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု အကာဲအရာတုဲ ဖျေံအာဗီုပြၚ်မ္ဂး အခေါၚ်သၠးပွးဂကူ ဍေံမံက်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ် သာ်ဝွံ နာဲသဳရိမန်ဆာန် ဟီုမြော်ဏာရ။
သဘၚ်တ္ၚဲဂကူမန်ဂှ် အခိုက်ကၞာ လှေ်ယေန်သၞာၚ်နာနာ ကေုာံ သၟတ်မန်တအ် လှေ်မံၚ်ဂှ် သဳဏိတ်တာ လာန်ဒဳ (The Hon Senaton Kale Lundy) ဂွံညာတ်ကေတ်တုဲ “နဒဒှ် သဳဏိတ်တာ ဒေသဍုၚ်ဇၞော် အဝ်သတြေလျာ၊ နဒဒှ် ညးအုပ်ကာ ပါလဳမာန် စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ယေန်သၞာၚ်နာနာဂှ် အဲအမ်သဝ်မိပ်စိုတ်၊ အဲဂွံညာတ်ကေတ် ဂကောံမန် ကေုာံ ဂကူမန်တအ် ဇၞော်မောဝ်ဍိုပ်ဍဴ၊ ညဳသာတုဲ ကၠောန်မံၚ် ပရေၚ်ဇၞော်သၠုၚ်ပတိုန် ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာဂကူမန် အဲကေတ်ဂုဏ်စရာဲဇၞော်ဇၞော်ရောၚ် သာ်ဝွံ ညးစၞးကဠတ်ထဝ်လတူ သဳဏိတ်တာ လောန်ဒဳ ဟီုဏာရောၚ်။
ဂကူမန်ဂှ် ဂကူမၞံုကဵုဍုၚ် မၞံုကဵုအသဝ်ဂုဏ် သိက္ခာဂကူမွဲတုဲ ဂကူမန်တအ် ဂွံဆက်မၚ်မွဲအာ ဂကူဘာသာ ကေုာံ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ဂှ် ဒှ်လမျီုဂကူမန်ရောၚ် သာ်ဝွံ နာဲဝေန်အေ (ကော်) နာဲမေန်မေန် ဟီုမြော်ဏာရောၚ်။
ဂကူမန်ကေုာံ ဂကောံမန်ဂှ် ဒှ်ဂကောံမၞိဟ် အံၚ်ဇၞးကၠုၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်အဝ်သတြေလျာဏအ် သ္ၚိတ်တ်ဇြဇြရောၚ် သာ်ဝွံ ညးအုပ်ကာ ကမ္မတဳ ကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဍုၚ်အဝ်သတြေလျာ နာဲဍေန်ပၠဟံသာ ဟီုသရောပ်ဏာဂလာန်ရ။
သဘၚ်တ္ၚဲဂကူမန် ဍုၚ်အဝ်သတြေလျာဂှ် နူကဵုသၞာံ ၁၉၉၅ တေံ ကၠောန်ကၠုၚ်တုဲ မွဲသၞာံကဵုမွဲသၞာံ ကၟုဲပုရိသာတ် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ရောၚ်။ သၞာံဏအ်ဂှ် စၞပုၚ်သွမန် ဒယှ်တှ်အာ ဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဂကောံဍုန်တိုပ် နာဲမေန်အံၚ် ကေုာံ နာဲအံၚ်နာၚ်တအ် ဍောၚ်ပြေရောၚ် ဟီုပတိတ်ရ။
အခိုက်ကၞာလှေ် နာနာသာ်ဂှ် မိယဳမန်၊ မိချဝ်သုမန် ကေုာံ မိအေမန်သာၚ်တအ် စဳဇန်တုဲ လှေ်ဏာ စှ်ပိအခိုက်ဂှ် ကၟုဲတအ် ဟီုထိုၚ်သး ဟွံအိုတ်ရ။
သဘၚ်တ္ၚဲဂကူမန်ဝွံ နာဲဖေသိၚ်ဇြာ နဒဒှ် ဥက္ကဌ ကမ္မတဳ ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် သ္ပက္ဍိုပ်တုဲ နကဵုစၞောန်ပညုၚ် ကမ္မတဳ ဂကောံမန် ဗမံက်အာရုပ်ရဴရ။
ညးစၞးအမာတ် ပရေၚ်ယေန်သၞာၚ်နာနာ ဒေသဍုၚ်ဇၞော် အဝ်သတြေလျာ (ACT) နာဲဟာဂရိခ် ဟီုမြော်ဏာဂှ် “အဲသ္ပဏာ မိတ်သဟာဲ ဂကောံမန် မွဲအာယုက်ရောၚ်၊ အဲဂွံဒှ် မိတ်သဟာဲ ဂကူမန်ဂှ် အဲကေတ်ဂုဏ်စရာဲ ဇၞော်ဇၞော်ရောၚ်။ နဒဒှ် ဝန်အလဵုအသဳ ဗၞတ်မသုန်သၞာံဂှ် အဲကလိဂွံ လိခ်မွဲတၞး မဒှ်လိခ်အမ်သဝ်အိုတ်မွဲဘဝ ကေတ်တာလျိုၚ် အလဵုအသဳမွဲရောၚ်။ လိခ်ဂှ် နူကောန်ဂကောံမန်တအ် ချူထမံက်လဝ် ဒဒှ်ညးကေတ်ဂုဏ်စရာဲ ဒဒှ်ဂကူမန်မွဲရောၚ်” သာ်ဝွံ နာဲဟာဂရိခ် ဟီုမြော်ဏာဂှ် ကၟုဲတအ် တက်တဲ ကဵုဇြဟတ်အိုတ်ရ။
သဘၚ်တ္ၚဲဂကူမန်ဂှ် ဗၞတ်သြန်ဒဝ်လာ ၆၀၀၀ သုၚ်စောဲလဝ်တုဲ ကၟုဲတအ်ဂှ် ဒုၚ်တၠုၚ်ဗ္စဖျုၚ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရောၚ်။
ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ကလိဂွံအခေါၚ် လုပ်ဖျေံဒၞာဲဝဲါ ဒဒှ်ကောန်ဍုၚ် မၞံုကဵုအခေါၚ်မံၚ်စံၚ် အဝ်သတြေလျာ နူသၞာံ ၁၉၉၄ တေအ်တုဲ ဂကောံမန်ဂှ် မၞိဟ်စိုပ်ကၠုၚ် သၞာံကၠာကၠာတအ် ဒက်ပတန်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၆ ဂှ်တုဲ နဒဒှ်ဂကောံလုပ်သၞောဝ်မွဲ ပတိုန်လဝ်စရၚ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳတွဵုရးရ။
မွဲအလုံဍုၚ်အဝ်သတြေလျာဂှ် သရောပ်တော်ကေတ်မ္ဂး ဂကူမန် မၞုံပ္ဍဲဍုၚ်အဝ်သတြေလျာ ဗၞတ် ၃၀၀ ပြၚ်ၚ်တုဲ မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ကေတ်ဒၞာဲဝဲါ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇၞော် ခေန်ဗာရာရောၚ်။ ရုၚ်ဂကောံမန်ဂှ် စွံပတန်လဝ် ပ္ဍဲဍုၚ်ခေန်ဗာရာတုဲ နူကဵုအလဵုအသဳတွဵုရးဒေသ ကဵုလဝ်ဒၞာဲ မဒှ်ရောၚ်။
ပရေၚ်ဂကောံမန်ဂှ် မိက်ဂွံဗှ် မိက်ဂွံတီမ္ဂး ဆက်ရံၚ်အာ ပ္ဍဲခုမ်အေန်တာနက် www.mon.org.au မာန်ရောၚ်။