စၠန်ထဝ်၊ ဂျူရဳဆာဲ – ပ္ဍဲဒေသဍုၚ်မန် ကေုာံ ဒၞာဲရးတိဍာ် ကောန်ဂကူမန်တံ မတန်တဴမံၚ်တံဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ကျိုၚ်ကၠုၚ်ကယျိုၚ်မန် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ် နကဵုအသိၚ်ဇၞော်ဇၞော်ရောၚ် ဂွံတီကေတ် နူကွပ်မၞိဟ်နာနာရ။
ကယျိုၚ်မန်ဏအ်ဂှ် အခိၚ်ကၠာတေံ တိတ်ဒၟံၚ် အရံၚ်သာ်ဗကေတ် မွဲဂကူဓဝ်တုဲ မၞိဟ်ချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဂကူတံဟေၚ် လတက်ကျိုၚ်အိုတ်ရ။ ဒးဒုၚ်ဟီုထ္ၜုတ် ရဲချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဂကူတုဲ ဂွိၚ်ဖေက် ဒးဒုၚ်မၚ်ရံၚ်ကဵု အလဵုအသဳဂှ်ရ မၞိဟ်ဂံၚ်လတက်ကျိုၚ် အောန်ရ။
လၟုဟ် ဟိုတ်နူဘာဥတုကညၚ် ဇၟာပ်ဒေသရးမန် ပံက်ကၠုၚ်မာန်တုဲ ခမဳသၚ်မန်တံ ဗတိုက်ဖအောဝ်ကၠုၚ်ကီု၊ ဂကောံသၟတ်မန်တံ ကျိုၚ်ကယျိုၚ်မန် ဂၠိုၚ်တုဲ သၟတ်မန်တၞဟ်ဟ်တံ ကျိုၚ်ဗက်ကၠုၚ်ကီု၊ ဂကောံဂဳတ ကောန်ဂကူမန်တံ ဗက်ဆဝ်မ္ၚုဟ်မံၚ် ဇၟာပ်ဇၟာပ် စၚ်ဂဳတကီု ဟိုတ်နူဗီုပြၚ် သာ်အရံၚ် ကယျိုၚ်မန် တိတ်ကၠုၚ်နာနာတုဲ မၞိဟ်စိုတ်လုပ်စ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ မၞိဟ်ကျိုၚ်ကယျိုၚ်မန် ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ရောၚ် ညးမတီညာတ်တံ ဟီုအိုတ်ရ။
“အဓိကဍေံ ဟိုတ်ကျိုၚ်ကၠုၚ် ကယျိုၚ်မန်ဂၠိုၚ်ဂှ် မန်ပိုဲ ပရေၚ်ဘာသာ၊ သာသနာ၊ ယေန်သၞာၚ် ဇၞော်မောဝ်ကၠုၚ်ဂှ်ရဏောၚ်၊ ဟိုတ်နူပရေၚ်တၞဟ်ဟ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ လၟုဟ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် ခေတ်ဍေံတဴတက်ကၠုၚ်တုဲ ကယျိုၚ်မန်တံဂှ် အရံၚ်သာ်ဇြဳ ဒဳဇြာၚ်ဇြဳတံ တိတ်ကၠုၚ်၊ မၞိဟ်ကျိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်တိုန်” သာ်ဝွံ တၠဂုဏ်အ္စာ ဗ္တောန်မံၚ်လိက်ဥတုက္ညၚ်မွဲဇကု ဟီုရ။
“ကောန်ဂကောံပိုဲတံဂှ် စၞးဒးကျိုၚ်ကယျိုၚ်တၞဟ်ဂှ်တှေ် သီုညးဖအိုတ် ကျိုၚ်ထောံကယျိုၚ်မန်တှေ် ဍေံရံၚ်စလေဝ် ဆာဲအာဟဂှ်ရ၊ ညးတၞဟ်တံလေဝ် ညာတ်ဒးကောန်ဂကောံတံ အာကၠုၚ်မံၚ်ကဵု ကယျိုၚ်မန်ဂှ် ဍေံတံလေဝ် စိုတ်လုပ်စတုဲ ကျိုၚ်တိုန်ကီု ဟိုတ်နူဂှ်ရ ပ္ဍဲဒေသမန်ပိုဲ ကယျိုၚ်မံၚ် ဒယှ်တှ်ကၠုၚ်” သာ်ဝွံ သၟတ်မန် မချဳဒရာၚ်မံၚ် ပ္ဍဲဂကောံသၟတ်မွဲတၠ ဟီုရ။
ကယျိုၚ်မန်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်တံဟေၚ် ကျိုၚ်ကၠုၚ်မံၚ် ဟွံသေၚ်တုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မပ္တံကဵု ဗၟာ၊ ကချေၚ်၊ ကရေၚ်၊ ယခေၚ်၊ သေံတံလေဝ် စိုတ်လုပ်စတုဲ ဗကန်ရာန် ကျိုၚ်ကျဝ်မံၚ်ကီုရောၚ် ဥက္ကဌ ဂကောံအာဲကၟာဲ ယေန်သၞာၚ်မန် နာဲတေအ်ခိုၚ် ဟီုရ။
“ကယျိုၚ်မန်ဂှ် ဍေံဗက်ကၠုၚ်ခေတ်တုဲ အရံၚ်ဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ်ရ မၞိဟ်စိုတ်လုပ်စ ဂၠိုၚ်၊ စနူကဵု ဂကောံအနုသုခုမတံလေဝ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်မံၚ်တွဵုတှေ် စိုတ်လုပ်စဂၠိုၚ်ကွေံကွေံ၊ ဆဂး ကယျိုၚ်မန်ဇေတ်တ်ဂှ် ဗုဗု ဍာဲဍာဲဏောၚ်ဂှ် ဂကောံမန်တံ သီုဖအိုတ်ဂှ် တီမံၚ်ရ၊ ရံၚ်အာလၟုဟ်တှေ် ဇၟာပ်ကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်မွဲမွဲသာ်တှေ် ကျိုၚ်ကၠုၚ်ကယျိုၚ်မန်ဖအိုတ်” သာ်ဝွံ နာဲတေအ်ခိုၚ် ဟီုရ။
သၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲမန်တံဂှ် ပါဲနူလတက်ဒၟံၚ် ကယျိုၚ်တၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဇိၚ်လတက်ကေတ် ကယျိုၚ်မန်ဇကု နကဵုဗီုပြၚ်ဂတာပ်ခေတ် နာနာသာ်တုဲ ကျိုၚ်တိုန် ဂၠိုၚ်နူကဵု သၞာံတုဲတုဲကၠုၚ်တေံရောၚ် ညးယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲဂကောံအာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်မန် မွဲတၠဟီုရ။
ညးမကျိုၚ်ကယျိုၚ်မန်လ္ၚဵုတံဂှ် နကဵုစိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ မိက်ဂွံထမံက်ထ္ၜး ဆီဇာတိဂကူတုဲ ဗိုက်လတက်ကၠုၚ်လေဝ် နွံတုဲ လ္ၚဵုတံဂှ် နဗီုပြၚ်ယေန်သၞာၚ်ဂကူတုဲ ဗိုက်လတက်ကၠုၚ်လေဝ် နွံရ။
ပ္ဍဲကဵုဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် သၞာံတုဲတုဲကၠုၚ်တေံ ညးဗိုက်လတက် ကယျိုၚ်မန် နွံညိညကီုလေဝ် သၞာံဏအ်ဂှ် ညးဗိုက်လတက် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ ဆေၚ်ဖျာ လတူဍုၚ်ရေဝ်တံဂှ် စွံအဓိက ကယျိုၚ်မန်တုဲ သွံရာန်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ ကယျိုၚ်မန်ဂှ် သွံခိုဟ် နူဂၠိက်ယာတ်တၞဟ်တၞဟ်တံဏီရောၚ် တၠဆေၚ်တအ် ဟီုအိုတ်ရ။
ဂကူမန် စိုပ်ဒၟံၚ် ဍုၚ်မ္ၚး မပ္တံကဵု ဍုၚ်သေံ၊ ဍုၚ်မလေဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တအ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပသဘၚ်ကၞာ စပ်ကဵုပရေၚ်ဂကူမွဲမွဲသာ်မ္ဂး ဒးကျိုၚ်ကျဝ် ကယျိုၚ်မန်ဂှ်ရ ၜိုန်ခရိတ်စက အိုတ်ဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ကလေၚ်ဗကန်ကေတ်မံၚ် ကယျိုၚ်မန် နူအပ္ဍဲဍုၚ်မန်အိုတ်ရ။
“လၟုဟ် ဂကူမန် စိုပ်မံၚ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သေံဏံ ဇၟာပ်မၞိဟ် ကယျိုၚ်မန် နွံဖအိုတ်ဏောၚ်။ ကယျိုၚ်မန် ဟွံမွဲဂှ် ဟွံတုဲပုဟ်” သာ်ဝွံ သၟတ်ဝုတ်မန် မၞုံအပ္ဍဲမဟ္ၚာဲ ဍုၚ်သေံမွဲတၠ ဟီုရ။
“ပ္ဍဲဍုၚ်မလေဝ်ယှာဏံ ကျိုၚ်ကၠုၚ်ကယျိုၚ်မန် ဂၠိုၚ်နူဍုၚ်မန်တေံ ဒှ်မာန်မံၚ်၊ မန်ပိုဲဂှ် မၞိဟ်တီဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ကီု၊ မန်ဂှ် နွံမံၚ်ကဵုယၟုကီုရတှေ်” သာ်ဝွံ နာဲတိုၚ်ပကဴ နူဍုၚ်မလေဝ်ယှာ ဟီုရ။
နူလက်ထက်အလဵုအသဳပၞာန် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၇၁ ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၂၁ ဂှ် တၠပညာမန်ဂမၠိုၚ်၊ ကွးဘာတက္ကသိုလ် လ္ဂုၚ်၊ တက္ကသိုလ် အဝ၊ ကဝ်လိက်မတ်မလီု၊ တံၚ်ကျဳဂမၠိုၚ် ကေုာံ အာစာ အာစာဗြဴ တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ် ပံက်ကမ္မတဳ ဓမံက်ပတိုန် ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ကေတ်ကသပ်တၠပညာမန်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲဓမံက်ပတိုန်ကၠုၚ် ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန်ရ။