နာဲမာန် – နကဵုအခိုက်ကၞာအတးဍုၚ်မန်ဂှ် ဇၟာပ်စိုပ်အခိၚ်သဘၚ်အတးသၚ်္ကြာန်မ္ဂး ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်တံ အတေံမွဲက္ဍိုပ် အဏံမွဲဂကောံ ဗက်ဒုၚ်ဒါန်တုဲ လှေ်ကွာဲမံၚ် ဒွက်အတး နာနာ တက်ကေတ်ထဗိုန်လေဝ်နွံ ပံက်ကေတ်ဒွက်လေဝ် နွံရ။
ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်တအ် တက်မံၚ်ရမျှာၚ် ထဗိုန်အတးတုဲ လှေ်ကွာဲမံၚ် ဗီုညးကဵုညးအိုတ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ် အတိုၚ်ဏံရ။
အခိၚ်ကၠာတေံမ္ဂး ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်တအ်ဂှ် ကွဳစက်ဟွံမွဲ ဗီုခေတ်လၟုဟ်တုဲ ညးတအ်ကွာ်ကေတ်ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ဂေတ်ကေတ် နကဵုကွဳစက်ယာန်တုဲ အာဂွံကွာန်ဂၠိုၚ်ရ။
ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်တအ်ဝွံ မွဲမွဲဂကောံမ္ဂး (၉) တၠ (၁၀) တၠ နွံတုဲ ဂကောံတက်ထဗိုန်ဍာ်ဂှ် သၟာတက်ထဗိုန်၊ သၟာတက်ဆာၚ်၊ သၟာတက်ခၞုက်၊ လ္ၚဵု ခ္ဍာပ်၊ လ္ၚဵု ကွိၚ်ကွိုက်ဂတာပ်ခေတ် အဝ်ဂေန်၊ လ္ၚဵု ကွိၚ်ကွိုက်တြေံ ဗါတ်ကဠာပသဲတံလေဝ် ပါတုဲ ဗၞတ်လၟိဟ်မၞိဟ်တိၚ်တိုက် မၞုံအကြာ (၄) (၅) တၠရ။ သှေ်နူတံဂှ် ဒှ်ရဲဗက်ဒုၚ်ဒါန်အိုတ်ရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ် ညးတြုံတအ်ဂှ် ဒှ်ဂကောံတက်ထဗိုန်တုဲ ညးဗြဴတအ်ဂှ် ဗက်ဒုၚ်ဒါန်အိုတ်ရ။
ညးဗြဴဗြဴတအ်ဂှ် နကဵုလှိုၚ် (ဖဠာ) ဒုၚ်ဒါန် မိန်လဝ်တုဲ လ္ၚဵုသီုကဵုကျိုၚ်လဝ် ကယျိုၚ်ကောန်သၟိၚ်ဗြဴလေဝ် နွံ၊ လ္ၚဵုကျိုၚ်လဝ် ကယျိုၚ်သၟတ်ဝုတ်ဍောတ်တ်တ် ဗိုက်လဝ်ဗွိုက်လတက် ခေတ်လၟုဟ်လေဝ် နွံရ။ ဂကောံဗက်အာတ်ဒါန်တအ်ဂှ် လုပ်မွဲသ္ၚိ တိတ်မွဲသ္ၚိ ဗက်အာတ်ဒါန် သွက်ကၠောန်ကာကုသဵု ဇရေၚ်ကျာ်ဘာ ပ္ဍဲသဘၚ်အတးသၚ်္ကြာန်အိုတ်ရ။
ဂကောံရဲဗက်ထဗိုန်ဍာ်တအ်ဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်ထဗိုန် ဍေက်ဍာ်တုဲ စဵုတာဒၞာ ရဲပက်ဍာ်တအ်ကီုလေဝ် ရဲပက်ဝေၚ်ဍာ်အတးတအ်ဂှ် ပဲါဟွံမာန်တုဲ ပက်စုတ်ဏာဂှ်ရ ထဗိုန်တံဂှ် ဍုက်ဍေက်အာ ဍာ်တုဲ စဵုကဵုရမျှာၚ်ထဗိုန် ဟွံတိတ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။
အကြာဂှ် နူဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ် ရမျာၚ်ဒွက်အတး မၞိက်ဆာန် ဒယှေ်လဝ် နူသၞာံ (၂၀၀၇) တေံ မံက်ကၠုၚ် ဗီုရမျှာၚ် ထဗိုန်ဍုက်မံၚ်ဍာ်တုဲ ကလၚ်စ ဟွံကေဝ်ကဵု ကတောဝ်ကွေံကွေံရ။ ကာလဂှ် ညးဍိုပ်ဂကောံ ဗက်ထဗိုန်ဍာ်ဂှ် ဟီုတိုန်သာ်ဏံရ။
“ရဲတက်ထဗိုန် လေပ်ကွေံကွေံဂှ်လေဝ် ဟွံမွဲ၊ တိုန်အာဘာအိုတ်ရ။ ပိုဲတက်လေပ်တုဲတှေ် တက်ဟွံသေၚ်။ ကၠာလေပ်ကဵုဟွံလေပ် ဝါသနာလေဝ် ပါကီု”
ဂကောံသၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲ ဝေၚ်ဍာ်အတးတအ်လေဝ် အတေံမွဲဂအုံ အဏံမွဲဂအုံ ပံက်လဝ်ရမျှာၚ် (Sound) လ္ၚဵုဒွက်အေၚ်္ဂလိက် လ္ၚဵုဒွက်မန်ဗၟာတုဲ ဗုတ်လှေ် ဝေၚ်ပက်မံၚ်ဍာ်အိုတ်ရ။
အခိၚ်ကၠာတေံ ရဲဗက်ထဗိုန်ဍာ်တံဂှ် နကဵုထဗိုန် “ဓါပ်” ကော် ထဗိုန်ဍုတ်ဂၠိၚ်ၚ်ဂှ် ကၟာဲကွက်လဝ်ကအ်တုဲ တက်ထဗးမံၚ် ထဗိုန်သီုတဲၜါ နကဵုရမျှာၚ် “ပ ပပပဗဵု ပုမ်မ်၊ ပ ဗဵု ပုမ်မ်” သာ်ဝွံဂှ် ကလေၚ်ဆဵုမံၚ် ပ္ဍဲမတ်ရ။ ရမျှာၚ်တၞဟ်ဟ် ရမျှာၚ်ဆာၚ်ကီု ခ္ဍာပ်ကီု မံၚ်ကီု ဗက်မံၚ်အခိုက်ရမျှာၚ်ဒွက်ဂှ်တုဲ တိၚ်တိုက်မံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ အခိၚ်တေံ ရမျှာၚ်ဒွက်အတးမန် ဟွံမံက်ဏီတုဲ တက်မံၚ်မွဲအခိုက်ဓဝ်ရ။
အခိၚ်တ္ၚဲဏံမ္ဂး ထဗိုန် “ဓါပ်” ဟီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုရး ဟွံမွဲအိုတ်ရ။ ရဲလ္ၚောဝ်ကျာ်လ္ဂုၚ် ဍုၚ်ဇၞော်တအ် စဴကၠုၚ်မ္ဂး ညးတအ်ရာန်ဖျဴနၚ် သွက်ကောန်ဇာတ် ကောန်စဴညးတအ်မှ ဂွံဆဵုကေတ် ကောန်ထဗိုန် “ဓါပ်” ဍောတ်တ်ဂှ်ရ။ ထဗိုန် “ဓါပ်” ဇၞော်ဇၞော် ညံၚ်ရဲဗက်ထဗိုန်ဍာ်ကၠာတေံဂှ် လဆောဝ်လဆောဝ်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဇာတ်ဇၞော်ကီုရ။
ဗက်ထဗိုန်ဍာ်ဟီုဂှ် တ္ၚဲဏံ ဟီုကဵုသၟတ်ကောန်ၚာ်တအ်မ္ဂး ဍေံတအ်ဟွံတီအိုတ်ရ။ “ထဗိုန်ဍာ်ဂှ် ပ္ဍဲကွာန်ပိုဲ ပိုဲဟွံကေၚ်ဆဵု မွဲလှေ်ပုဟ်၊ တီလေဝ် ဟွံတီပုဟ်” သာ်ဏံ သၟတ်ဝုတ်ဗြဴ နူကွာန်ကၠအ်သတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် မၞုံအာယုက်(၂၅) သၞာံမွဲတၠ ဟီုရ။
ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ် ပ္ဍဲသဘၚ်အတးသၚ်္ကြာန်ဂှ် လအ်အာ ကၠေံအာအိုတ်ရ။ သှေ်နွံမံၚ်လၟုဟ်ပၠန်လေဝ် ကၠာလေပ်ကဵု ဟွံလေပ် တက်မံၚ်အိုတ်ရ။ လၟုဟ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ရဲတက်ထဗိုန်ဍာ်လေပ် ဟွံမွဲတုဲ ဒးပံက်ကေတ် နကဵုရမျှာၚ် (Sound) အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲရးဍုၚ်မန်ဝွံ အတိုၚ်အခိုက်ကၞာအတး ပွိုၚ် (၃) တ္ၚဲဂှ် ဇၟာပ်ဇၟာပ်ကွာန် ဂကောံသၟတ်တအ် သိုၚ်လဝ် ကၞာထးတုဲ ဖါပ်ဗ္စပုၚ်အတးအိုတ်ရ။ ကၟုဲပလုၚ် ဝေၚ်ဍာ်အတးကီု ရဲတိုန်ကျာ်ဘာကီုဂှ် ဒုၚ်တၠုၚ် ကော်ဘိက်ဗ္စပုၚ်အတး ဇၟာပ်ကၞာထးရ။
ညးမၞုံလျိုၚ် ဂကောံအလဵုအသဳတအ် လလောၚ်ပၟိၚ်လဝ် ပရေၚ်ဂီုကၠီု ဟွံခိုဟ်တုဲ သၞာံဏံ စၚ်လှေ်ဂှ် အောန်စှေ်အာရ။ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဂီုကၠီု ဟွံခိုဟ် ဂးကီုလေဝ် သၟတ်တအ်ဂှ် ဟွံပတီတုဲ ဝေၚ်မံၚ်အတး အတိုၚ်သၞာံကၠာဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ မၞိဟ်ဂှ် ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ် နူအရိုဟ်ဟ်သၞာံတုဲ ကွဳစက်ယာန်ဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ကီုရ။
ရဲဝေၚ်ဍာ်အတးတံဂှ် ဂေတ်ကြေဝ်ဝေၚ် ဍာ်အတးတုဲ ရဲတိုန်ကျာ်ဘာဂှ် ကၠောန်ကာကုသဵု ပရေၚ်ကျာ်ဘာအိုတ်ရ။ ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်တအ်ဂှ်လေဝ် သ္ပကာကုသဵု နကဵုပရေၚ်အာတ်ဒုၚ်ဒါန် သွက်ကျာ်ဘာတုဲ အခိုက်ကၞာပြဝေဏဳ ပ္ဍဲသဘၚ်အတးဍုၚ်မန် သှေ်သၟေဟ်မံၚ်ဏီရ။
“မွဲမွဲတ္ၚဲတှေ် ပိုဲဂေတ်ဂွံ ၜိုတ် (၅) ကွာန်၊ မွဲမွဲကွာန်တှေ် ဂွံလှုဲ ၜိုတ်အကြာမွဲလက်ကဵု ၜါလက်ရ။ သရောပ်ထောံ ပွိုၚ်မွဲတ္ၚဲတှေ် ဂွံၜိုတ်အကြာ ဗၞတ် (၁) ကိုဋ် အောန်တှေ် (၇) လက်ဏောၚ်” သာ်ဏံ ညးက္ဍိုပ်ဗက်ထဗိုန်ဍာ် နူပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုမွဲတၠ လဴကဵုရ။
“ပိုဲဗက်ဂွံလှုဲ ထဗိုန်ဍာ်ဏံဂှ် ပိုဲသုၚ်စောဲ သွက်ပိုဲဟွံသေၚ်၊ ပိုဲရာန်ကပေါတ် ပ္ဍဲဘာပိုဲ၊ မုဟွံဍိုက်ပေၚ် ပ္ဍဲဘာပိုဲဂှ် ပိုဲသ္ပကုသဵု ကဵုဒါန်တုဲ ပိုဲစရိုဟ်ဍာ် ပ္ဍဲကဵုတ္ၚဲအတးတိုန်ဂှ်ဏောၚ်။ ဣဏအ်ရ ဂွံဒှ်အရၚ်ပိုဲ”သာ်ဝွံ ညးဗြဴ မဒှ်ကောန်သၟိၚ်ဗြဴ ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ် နူကဵုကွာန်္ၚော်ပလိုၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် မွဲတၠ လဴကဵု ဟိုတ်ညးတအ် ဗီုဂွံဗက်ထဗိုန်ဍာ်ဂှ်ရ။
လောန်ကၠုၚ် ဗၞတ်အကြာ ပွိုၚ် (၅) သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံမ္ဂး ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်တံဂှ် ကၠာအတး ဟွံစှေ်က္ဍၚ် ညးတအ် ပဠေဝ်ပလေတ်လဝ် ရုပ်ရဴ၊ ရုပ်ဂၠဴ ညးတအ် ကဝါ်လှေ်ဂေတ်ကွာန်တုဲ ဗက်အာတ်ဒါန် ထဗိုန်ဍာ်ရ။ ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ် ကဝါ်လဝ်ရုပ်ရဴဂှ် ကၠုၚ်ယျဟီုမ္ဂး ကောန်ၚာ်ကီု ညးဇၞော်ကီု ကောံဗဵု ကဵုဇြဟတ်တုဲ အီဂြိုၚ် တက်ဖအဴ ညာန်မံၚ် အလုံဂၠံၚ်ဍာန်မွဲရ။ ဂကောံထဗိုန်ဍာ် ဗီုခေတ်တုဲကၠုၚ်တေံ ကဝါ်လှေ်ဂေတ်ကွာန် နကဵုရုပ်ရဴ ရုပ်ဂၠဴဂှ် တ္ၚဲဏံ ဂၠာဲဟွံဆဵုအိုတ်ရ။
ဂကောံဗက်ထဗိုန်ဍာ်ဂှ် အောန်စှေ်အာ ဇၟာပ်ဒေသကီုလေဝ် ပ္ဍဲသဘၚ်အတးသၚ်္ကြာန်ဂှ် ညးကၠောန်ကာကုသဵု ဟွံအောန်အာဏီရ။ သၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲ ညးဍောတ်တ်တအ်လေဝ် လ္ၚဵုဂှ် အာဒဵုဖါဂၠတုဲ ပၟဝ်ဓရ် ပ္ဍဲသဘၚ်အတး ပွိုၚ်ပိတ္ၚဲဂှ်လေဝ် နွံရ။
ပ္ဍဲတ္ၚဲအတးတိုန် ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် တ္ၚဲကၠောံသၞာံမွဲမံက် သဝ်တ္ၚဲဂှ်မ္ဂး ကွာန်လ္ၚဵု သ္ပသဘၚ်ကဝါ်ပၟတ်ပၞာၚ်တုဲ ပ္ဍဲသဘၚ်ကဝါ်ပၟတ်ပၞာၚ်ဂှ် ဂကောံထဗိုန်ဍာ် နွံမ္ဂး ကဝါ်လှေ်ဂေတ်ကွာန် နကဵုဂကောံထဗိုန်ဍာ်ရ။ ဆဂး ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဂကောံတက်ထဗိုန် ဟွံမွဲတုဲ ဒးပံက်ကေတ် နကဵုရမျှာၚ် (Sound) သၟး ဂၠိုၚ်ရ။
အခိုက်ကၞာ ဗက်ထဗိုန်ဍာ်ဂှ် ဒှ်အခိုက်ကၞာ ပြဝေဏဳတြေံမွဲရ။ သၟတ်ခေတ်တ္ၚဲဏံဂှ် လတူကမၠောန် ကၠောန်ကာကဵုသဵု ဗက်ထဗိုန်ဍာ်ဂှ် ညးတံ ညာတ်ကေတ် ခေတ်လဇုဲမွဲရ။