ပ္ဍဲကဵုဂိတုတုဲကၠုၚ်တေံ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရးဍုၚ်မန် “နာဲအုၚ်မျေတ်” ကဵု ဝန်ဇၞော်မန်တအ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဘာသာ ဂဇံက်က္ဍိုၚ်ကျာ် စေတဳကျာ်ဇြာတုဲ လိုက်ကၠုၚ် ကွာန်ကၟာဝက်ရ။ သွက်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် ဂွံကၠိုဟ်ကေတ်မာန် ဂးတုဲ ဒးဒဂိုန်သဳ ဗတ်ဘာသာဗၟာရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ဏံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် ဒကာဘာ ဂကူမန်တအ်လေဝ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ကွေံကွေံဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရးဍုၚ်မန် “နာဲအုၚ်မျေတ်” ဂှ် မ္ၚးနူကဵု ဟီုအရေဝ် “မ္ၚဵုရအဴ” မွဲပါၚ်တုဲ ဟီုဂးဆက်ဆောံ အရေဝ်ဘာသာမန် ဟွံလေပ်ရ။ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်မဇ ဆီဇာတိ ဂကူမန်ဇေတ်တ်ရ။ လုပ်အာပၞာန်ဗၟာ၊ ဒုၚ်ကာ ကုပၞာန်ဗၟာ ဗၞတ် (၃၅) သၞာံ ပြၚ်တုဲ လၟုဟ်မ္ဂး အတိုၚ်အသမ် အလဵုအသဳဗၟာ ဖျေံနၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲ စှေ်စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန်ရ။ ဆဂး အရေဝ်မိနော် အပါနော် ယာဲအပါဇကု ကေၚ်ဟီုလဝ်ကဵုဇကု နူအခိၚ်ဍောတ်တ်တေံဂှ် ဝိုတ်ကၠေံအိုတ်တုဲ ဟီုဟွံလေပ်ရ။
ညးအာက္ဍိုပ် ပၠတရဴမွဲ ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် သာ်ဏံဂှ် ဖအောဝ်ဏာကဵု ကောန်ဂကူမန်တအ် သွက်ဂွံဗက်အာ လက္ကရဴဂှ် ဒှ်လောဲလောဲမာန်ရ။ ဣဝွံ ဓရိုဟ်ပလံၚ်ဏာကဵု ဂကူမန် သွက်ဂွံကၠေံကၠက်ရောၚ်။
နူကဵုလက်ထက် သၟိၚ်ပၞာန်နေဝေန် တိုန်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵု သက္ကရာဇ် (၁၉၆၂) တုဲ ပရေၚ်ဗတောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဒေသကွာန်မန်ကီု၊ ပရေၚ်စကာ လိက်မန် ပ္ဍဲကဵုရုၚ်သၟိၚ်တအ်ကီု ဒးဒုၚ်ဗဒေါံထောံဖအိုတ်ရ။ ဝါဒၚိတ်ဂကူ အလဵုအသဳဗၟာတံ သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဒေသမန် လ္တူဍုၚ်ဇၞော်၊ ကွာန်ဇၞော်၊ ရုၚ်သၟိၚ်တအ်ဂှ် စကာကၠုၚ် လိက်ဗၟာ အရေဝ်ဗၟာအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဘာဗတောန်လိက် အလဵုအသဳပၠန်လေဝ် ကောန်ၚာ်တအ် ဒးဒုၚ်ဓရတ် သွက်ဂွံဟီုအရေဝ်ဗၟာ အဓမ္မရ။ ပ္ဍဲဘာလ္ၚဵုတံဂှ် ဟီုအရေဝ်မန် မွဲပါၚ်မ္ဂး ဒးကဵုမသုန်ဂတှေ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒးဒုၚ်တက်ကဵု ပၞောန်ရ။ ဒွက်ဗၟာ၊ လိက်ဗၟာ၊ မဳဒဳယာဗၟာတအ် ပြးစိုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်မန် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ဂကူမန်ညးသၟဟ် လ္တူဍုၚ်တအ် ဝိုတ်အခိုက်မန် ကေတ်စအခိုက်ဗၟာဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ။
နူကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၆၂) စဵုကဵု (၁၉၈၀) တေံ ဝါဒၚိတ်ဂကူ နူကဵုပၞာန်အလဵုအသဳဂှ် သကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်တုဲ ဂကူမန်တအ် ယာက္ဍိုပ် ဟွံမာန်အိုတ်ရ။ ကၠောန် တ္ၚဲဂကူမန်လေဝ် ဒးရပ်၊ ပၠုပ်သြောံဒေၚ် ဟွံပေၚ်လေဝ် ဒးရပ်၊ ဗတောန်လိက်မန် အခိၚ်ဥတုကညၚ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ဘပဠ ရဴသာ်ဝွံ အလဵုအသဳနေဝေန်တအ် သ္ပကၠုၚ် ပရေၚ်ဍဵုဍိုက် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။
ကြဴနူသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၉၈၀) သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၄၂) တုဲဂှ် သၚ်သၟတ်တအ်ကီု၊ ကွးဘာတက္ကသဵုတအ်ကီု ကလေၚ်ယာတိုန်က္ဍိုပ် မွဲဝါပၠန်တုဲ စပ္တံ ဗတောန်ကၠုၚ် လိက်ပတ်မန် ဥတုကညၚ်ကီု သီုကဵုကၠောန်သ္ပကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မာ်မွဲစွေက် သ္ၚိတ်တ်ဇြဇြအိုတ်ရ။ ပၠန်ဂတးမန်လေဝ် ဒြဟတ်တဴကၠုၚ်တုဲ ညးမဆာန်ဂကူ အပ္ဍဲဍုၚ်တံ ဂွံတိုန်ဒြဟတ်စိုတ်ရ။
သတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴ အခိၚ်တ္ၚဲဏအ် ဂကူမန်တအ် ဗတောန်လိက်မန် ဂြုဂြုဂြီုဂြီု၊ ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် အလုံမွဲဒေသတုဲ ဂကူမန်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံကၠေံအာ လ္တူတိဏအ်ဂှ် ဂစာန်ကၠုၚ် နဲကဲနာနာအိုတ်ရ။
တ္ၚဲဏံ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု ဝန်ဇၞော်မန်ကီု ဂဇအ်ကၠတ်ထဝ်ပါလဳမာန် တွဵုရးဍုၚ်မန်မ္ဂး ဒးဟီုအရေဝ်ဗၟာ ဒးပ္တိုန်ထ္ၜး နကဵုဘာသာဗၟာအိုတ်ရ။ ယဝ်ရမိက်ဂွံဒှ်သၟိၚ်မ္ဂး ဒးဟီုအရေဝ်ဗၟာလေပ် ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ်။ ဣဝွံဂှ် ဒှ်အတိုၚ်ဂလာန် လိက်ဂတာပ်ခေတ် ကညာၚ်ကရေဲလဝ် “ဍုၚ်မန်ဗျဟ်ဟ် ရှ်ဟွံမွဲ” ဂှ်ရ။
လိက်မန်၊ အရေဝ်မန် ညံၚ်ဟွံဂွံ ကၠေံကၠက်အာဂှ် ခမဳသၚ်မန်တအ်ကီု၊ တၠပညာမန်တအ်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ်ကီု ဒးတက်ကျာ ကုအမာတ် မရုဲစှ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) တေံတုဲ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန် သွက်ဂွံဗတောန်လိက်မန်ဂှ် ပတိတ်ဒြဟတ် အာတ်မိက်အိုတ်ညိ။ ပ္ဍဲကဵုရုၚ်သၟိၚ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု ပ္ဍဲပါလဳမာန် တွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု သွက်ဂွံစကာအာ အရေဝ် (မန် ဗၟာ) ၜါဘာသာမာန် ဂစာန်အာတ်မိက်အာအိုတ်ညိဂှ် ဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။