နာဲမာန် – ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန် ပိုဲတအ်ဝွံ ကမၠောန်ဝါဗ္ၚဂှ် ၜိုန်ရ ဒှ်ဒၟံၚ် ကမၠောန်အဓိကကီုလေဝ် လၟုဟ် ခေတ်ဝါဗ္ၚဂှ် ဍိုန်လျစှေ်အာ ဗွဲမလောန်ရ။ တၠဝါဗ္ၚတအ် အခိၚ်တ္ၚဲ ဒးကၠောန်မံၚ် ဝါဗ္ၚ လၞုဟ်ဟ် ဒးဒုၚ်စေက်ကာယျကီု ဒးဒုၚ်စေက်သြန်ခတှ်ကီုရ။ ဆဂး ဥတုရာသဳတအ်ဂှ် ဟွံပရေံကွေံ၊ ကသီုသၞာံဏံဝွံ သွက်ရဲဗ္ၚတံ ဗြဲဒမြိပ်ခိုဟ်မံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန်ရဲဝါဗ္ၚတံ ကၠောန်ဗ္ၚပြေပြံၚ်နူသၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ တၟာဂလိုၚ်ရ။
စဗ္တံနူ ဂိတုဇှေ်မံက်ဂှ် အသိၚ်ဒမြိပ်ဗြဲအဆက်က်ဂူဖျေံမံၚ် ပြဲပြဲတုဲ သၟာရဲကၠောန်ဗ္ၚတံ ဟွံဒးမၚ်ဍာ်မွဲသာ် ထဲကီု ဇိက် (ပရောပ်) ကီု ဂြာတ်မကီု ဒဵုကဵုအခိၚ်ဗ္တံမလၟုဟ်ဏံ အသိၚ်ဒမြိပ်ဗြဲ ဆက်တုဲခိုဟ်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။
ဒမြိပ်ဗြဲ ၜိုန်ရ ဂူဖျေံဒၟံၚ် အဆက်က်ကီုလေဝ် ဝါဗ္ၚတိကုန်ကီု ဍာ်ခံက်တိဂၠိုန်လေဝ်ကီု မွဲဝါဟွံဗၠိုက်အာ ဏီရ။ ကွတ် ပရေၚ်စက်ဂတာပ်ခေတ် မပ္တံစက်ထဲတိ စက်ဇိက်ဗ္ၚ ဂကူနာနာသာ် တိတ်ကၠုၚ်တုဲ သၟာဝါဗ္ၚတံ ကၠောန်ဂွံပြဟ်ပြေဟ်ရ။
ဟိုတ်နူ ကပေါတ်စက်ထဲတိ ဂတာပ်ခေတ် မံက်ကၠုၚ်ဂှ်ရ သၟာကၠောန်ဗ္ၚကဵုပြေၚ်ဂၠဴတံ အောန်အာညောန်ကြပ်ကၠေံအာကီုရ။ ကွာန်လ္ၚဵုဂှ် ပြေၚ်ဂၠဴသှေ်ဆ မွဲလ္ၚောဝ် ၜါလ္ၚောဝ်နွံရ၊ ကွာန်လ္ၚဵုဂှ် ပတှေ်ကပေါတ်စက် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်တုဲ ပြေၚ်ဂၠဴ ဟွံမွဲဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ကၠောန်ဗ္ၚကဵု ကပေါတ်စက်ဂှ် ၜိုန်ရကၠောန်ဂတာပ်ကဵုစိုတ် ကၠောန်ဂွံပြဟ်ပြေဟ်ကီုလေဝ် သၟာဗ္ၚဇၞော်ဇၞော် ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ ဟီုဂှ် စက်ဂှ် ကၠောန်ဂွံပြဟ်ကွေံရ၊ ဆဂး အိက်ထဲကၠောန်ကဵုစက်ဂှ် ဍာနူအိက်ထဲ ကၠောန်ကဵုပြေၚ်ဂၠဴဏီရောၚ် ဂးရ။
ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဝါဗ္ၚခေတ်တ္ၚဲဏံဝွံ ဟိုတ်နူၚုဟ်မး သဝ်နူ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကၠအ်ထၜိုတ် ဂၠိုၚ်ကဵုဆတုဲ တိဗ္ၚကုန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် တၠတိဗ္ၚတံ ပလီုကၠေံကၠောန်သ္ပထောံ တိကၠအ်ထၜိုတ် အိုတ်ရ။ ဗီုကဵုကွာန်လ္ၚဵု မွဲဒမြိပ် ကွဳစက်ဇၞော် အကြာဍုၚ်မတ်မလီု ကဵု ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ်မ္ဂး အလုံမွဲဒမြိပ် ဂၠံၚ်ကွဳစက်ဂှ် ပလီုကၠေံတိဝါတုဲ ကၠောန်သ္ပထောံ တိကၠအ်ထၜိုတ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ထၜိုတ် ကဵု ပရေၚ်ကမၠောန်ဝါဗ္ၚဂှ် ဟိုတ်နူ တၞဟ်ခြာလောန်အာတုဲ ညးလ္ၚဵုဟီုစ “ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ထၜိုတ်ဂှ် ယဝ်ရ ကၠောန်လဝ် လၟိဟ်တၞံနွံ ဗၞတ်(၂၀၀၀) မ္ဂး ဨကန် ဒှ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပြဟ်တုဲ ပရေၚ်ကမၠောန်ဝါဗ္ၚ လၟုဟ်ဂှ် ကၠောန်ဆၜိုတ် ဗၞတ်သွက်ဂွံစဟာပ် သွက်မွဲကၟိန်အံၚ်ထံၚ် ဟေၚ်ရ”သာ်ဝွံ သၟာဝါဗ္ၚတံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ။
အတိုၚ်ဂလာန် သၟာဝါဗ္ၚတံ တၟော်တော်ဂှ် ဓမံက်မ္ဂး သြောံတဲခိုဟ်ဓမ္မတာဂှ် (၁၀၀) နမ္ဂး ၚုဟ်နွံမံၚ်အကြာ (၃၀၀၀၀၀) ဒကေဝ်ပြၚ်ညိ ဓဝ်တုဲ သွက်ရဲတၠကၠအ်ထၜိုတ်တံ ခွါတ်ထၜိုတ် ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲဂိတုလေဝ်ဟွံဒးရောၚ် သၟာ တၠဝါဗ္ၚတံ ဟီုထ္ၜးရ။
တၠဝါဗ္ၚနူကဵုကွာန်ပ္ၚ ကော်ယၟု နာဲတိၚ်ထောန်ဟီုမ္ဂး “ပိုဲကၠောန်ဗ္ၚတံ လၟုဟ်ဂှ် ကၠောန်မံၚ် ၜိုတ်ဆအရၚ်စ သၟးရ၊ တော်ရံၚ်လေဝ် ဝါဒေသပိုဲတှေ် ဝါတဲခိုဟ်မှ မွဲဨကတိတ်မံၚ် အကြာ (၅၀) နရ၊ သွက်ရဲကၠအ်ထၜိုတ်တံ ကၠောန်ပွိုၚ် မွဲဂိတုလေဝ် ဟွံဒှ်ပုဟ်၊ ဒၟာနူသာ်ဂှ်ရ ဝါဗ္ၚတိကုန်တအ်ဂှ်တှေ် တၠဝါတံ ကၠောန်ထောံကၠအ်ထၜိုတ်အိုတ်ယျ” သာ်ဏံ နာဲတိၚ်ထောန် ဟီုထ္ၜးရ။
ကၠောန်ဝါဗ္ၚ ခေတ်လၟုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူကၠောန်ကဵုစက်တုဲ ကၠောန်တုဲဒှ်ပြဟ်ပြေဟ်ကီုလေဝ် ပတောံၜတ်ကဵု ပရေၚ်ကမၠောန်ကၠအ်ထၜိုတ်မ္ဂး ၚုဟ်မးဍေံ တၞဟ်ခြာလောန်ရ။
ဝါတိဗ္ၚ ပ္ဍဲကဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ၚုဟ်မးသဝ်လောန်ဂှ်တုဲ တၠတိဝါဗ္ၚလ္ၚဵု ကေတ်ကေတ်ကမၠောန်ဝါတ်ကီု ဟွံသ္ပ ၚုဟ်မးကဵုပရေၚ်တိဗ္ၚလေဝ်ကီု ထောံလဝ်တိဝါနွံဂၠိုၚ်ရ။
“တိဝါလ္ပာ်ကွာန်ပိုဲ တိကုန်ညိညိ ကၠောန်ကၠအ်ဂွံဂှ်တှေ် ပလီု၊ ကၠောန်ထောံကၠအ်ထၜိုတ်အိုတ်ယျ၊ လ္ၚဵုဂှ်တှေ် တဵုကၠအ် ဒူရေန် ကၠအ်ဟဗုၚ် နွံကီု၊ တိဝါကွာန်ပိုဲဖအိုတ်ဂှ် ချိၚ်ဆကေတ် နွံၜိုတ် (၅၀၀) ဨက ပြၚ်ၚ်ဟာ လၟုဟ်တှေ် သှေ် ၜိုတ်ဆ (၁၀၀) ဨကပြၚ်ၚ် ညိဓဝ်ရ” သာ်ဏံ နာဲမိုၚ် ကွာန်ဝါကလေဝ် (လဳ) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် ဟီုထ္ၜးရ။
ဝါဗ္ၚဒယှ်ဒၟံၚ်မွဲအခိၚ်တေံ တိဝါသြောံတိတ်ခိုဟ် လ္ပာ်တိဝါကွာန်ကၟာဝက် ကၠအ်သတ်ဂှ်လေဝ် အခိၚ်လၟုဟ်မ္ဂး တၠတိဝါတအ် ကရောတ်ဒၟံၚ်ယာက္ဍိုပ်ဟွံမာန်ကီုရ။ “တၠတိဝါပိုဲ လၟုဟ်ဂှ် ဒုၚ်သြန်ခတှ်တုဲတှေ် ဒးကၠောန်မံၚ်ဝါဏေါဝ်၊ သြောံလေဝ် ၚုဟ်မး ဟွံမွဲ၊ ဒးကဵုစရိတ်ကောန်ကမၠောန်ဂှ်ညိ ဠတုဲဒှ်အိုတ် သြောံစိုပ်သ္ၚိတှေ် သွက်တၠဝါတအ်ဂှ် ဂွံၜိုတ်ဆ အရၚ်စရ၊ အရၚ်ကောန်ကမၠောန်ဂှ်တှေ် တၠဝါတအ် ဒးစေက်” သာ်ဝွံ တၠဝါ ကွာန်ဘာဒေါဝ် ‘နာဲနာၚ်ဥူ’ ဟီုရ။