အာကာ – ကမၠောန် ခါဲဓမံက်ပ္တိုန် ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘူမိတြေံဂှ် ဒိုအ်ဇူလဝ် ပွိုၚ်မွဲသၞာံပြၚ်ရဒှ်တုဲ လၟုဟ် ပပ္တံနူ ဂိတု နဝ်ဝေမ်ဗာ သတ္တဟကြဴအိုတ် တုဲကၠုၚ်ဏအ်ဂှ်တုဲ က္လေၚ်ခါဲတိုန်ပၠန် သာ်ဝွံ ဒံက်တာမာံနဲသဵု (ဝန်ဇၞော် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု ကိုန်
အစဳဇန် တွဵုရးမန်) ညးတာလျိုၚ်ပရေၚ်ယေန်သၞာၚ် ဟီုရ။
ကမၠောန်ၜံက်ခါဲဝွံ နကဵုအစဳဇန် အလဵုအသဳတွဵုရးမန် နူဌာနက္ဍိုက်ပ် သုတေသနတြေံ သီုတိုက်ရံၚ်လိက် ကေုာံ တိုက်ထ်ၜးပျးကောန်ဂကူ အာဂတပၠတရဴတုဲ နကဵုဒြဟတ်သြန် ဗၞတ် ၁၁၀၀ ကိုဋ် ( ဗာတ်ဂျေတ် နူဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ယေန်သၞာၚ် ကၟိန်ဍုၚ် ၈၀၀ ကိုဋ် ကေုာံ နူတၠဒါန်မွဲတလ ကဵုဒါန် သြန် ၃၀၀ ကိုဋ်) ဂှ် ကၠောန်ကၠုၚ် ကမၠောန်ၜံက်ခါဲဍုၚ်တြေံ ဏအ်ရ။
“ပကောံပကေဝ် ပဠေဝ်ပဠေတ်စ အရၚ်ဂွံခါဲတုဲ လၟုဟ်စခါဲဒၟံၚ်ဣရ။ သွက်ဂွံခါဲ ပ္ဍဲသၞာံဏအ်ဂှ် ရုဲလဝ် ၆ ဒၞါဲ” ဒံက်တာမာံနဲသဵု ဂးရ။
ခါဲအလန်ဏအ်ဂှ် ဒှ်အလန်တတိယရ။ ဒၞါဲသွက်ဂွံခါဲဂှ် အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ် ပ္ဍဲကွာန်ဝၚ်က ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜဳက္လေၚ်ဂှ် (၅) ဒၞါဲ၊ပ္ဍဲကြုၚ်မလအ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်ထောဝ်ဂှ် ၁ ဒၞါဲ၊ ရုဲလဝ်တြဴဒၞါဲဏအ် ဝန်ဇၞော် ဂးရ။
ခါဲအလန်ဏအ်မ္ဂး အရာတၟေၚ်ၚ် ညံၚ်ရဴ ကၟာၚ်ဍုၚ်၊ ပါၚ်လုပ်ဍုၚ် ကေုာံ ဒၞါဲနန် တအ်ဂှ် ဆဵုမာန်ဏောၚ် ပိုဲတော်လဝ်ဗီုဂှ်ရ။ မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ခါဲမံက်တိုန်ဣရမ္ဂး ဗီုလဵု ဂွံသီဒက်မၚ်မွဲအာဂှ်လေဝ် ဖန်ဇန်လဝ်ကီုရ ဝန်ဇၞော် ဂးရ။
ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘူမိတြေံဝွံ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၄ တေံ စခါဲဂွံမွဲဝါ။ ပ္ဍဲပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဂှ် နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ဖျေံကဵုသြန် ၂၀၀ ကိုဋ်တုဲ ပၞောဝ်ကဵု ကုန် (၄၀) ကုန် သၠေဟ်လဝ် ဒၞါဲဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘူမိတြေံဂှ် ခါဲဂွံလဝ် ၄ ဒၞါဲရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၃ တေံ ကၠောန်ကၠုၚ် ပေါဲဗှ်လိက်ကၞပ် သုဝဏ္ဏဘူမိ ကေုာံ ပေါဲသဳကၠဳ နဲဂွံကၠောန်ကလောန် ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုတုဲ နူကဵုပေါဲဂှ်ရ ခတှေ်ပွဳဗွိုၚ် သဓီီု ကေုာံ ဝၚ်က၊ အာယသ္မာ တအ်ဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ်ဒၞါဲသုဝဏ္ဏဘူမိ တြေံတုဲ အတိုၚ်သမ္တီဂှ်ဟေၚ် ခါဲဓမံက်ကၠုၚ် ဍုၚ်တြေံရ။
ခါဲလဝ် ပ္ဍဲအလန်ဒုတိယဂှ် က္လိဂွံ မပ္တံ ကျာ်ပဋိမာရုပ်၊ကျာ်ခေါ်ဍိုတ် သီုဖ်အိုတ်ကပေါတ်တြေံတြဟ် ၜိုတ် ၁၀၀ ဂကူပြၚ်ဂှ် က္လေၚ်ဂိုၚ်စွံလဝ် ပ္ဍဲတိုက်ထ်ၜးပျးယေန်သၞာၚ် ဍုၚ်မတ်မလီုတုဲ ခါဲဆဵုလဝ် ထေၚ်ကေတ် ကၟာၚ်ဍုၚ် ကဵု ဌာန်ဒ္တန်စပ်ကဵုပရေၚ်ဘာသာ ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် မၚ်မွဲ စဵုကၟဳလဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သုဝဏ္ဏဘူမိဝွံ ခေတ်ကာလဍေံ ဒဒှ်ရ ပြဟ်နူဗကာံဏီဂှ် ၜိုန်နွံကဵု သက်သဳသာဓကကီုလေဝ် မၞိ်ဟ် ဒ္တူလိုၚ် လ္ပာ်သုဝဏ္ဏဘူမိတြေံ နွံမံၚ်ဂှ် အောန်မံၚ်ကွေံကွေံတုဲ ဒးကၠောန်ကၠုၚ် ကလောန်ခါဲဓမံက် ဍုၚ်တြေံဏအ်ရ ဒံက်တာမာံနဲသဵု ဂးရ။
အတိုက်လိက်ပတ်ဝၚ်မန်တအ်မ္ဂး ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံဝွံ နွံအပ္ဍဲဒေသရာမည သမၠုၚ်ကျာရးဗၟာတုဲ ပယျဵုဍေံဂှ် စနူပွဳပွူ ပါၚ်ၜဳဗ္တာၚ် (ၜဳသက်တိုၚ်) ဒဵုကဵုစိုပ် ပွဳပွူ ပါၚ်ၜဳသြၚ်လောန်ရ ဂွံတီလဝ်။