ဗညာအံင်
လိက်ကသုက်တၚ်တုပ်စိုတ် ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ် NCA ဂှ် တၟော်အာကဵုတရဴဇမ္ၚောဲ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ်ဟီုမ္ဂး ဒှ်ဆၜိုတ်ဍေမ်လုပ်လဂါံဇိုၚ်ပထမ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ၜိုတ်ဆဂွံပံက်ဗဵုရံၚ်မုခ်လိခ်ဂၞန် ၁ ဟေၚ်ရဒှ်တုဲ အနာဂတ်ဂတတေံ ဗီုလဵုဗီုလဵု ဆက်က္တဵုဒှ်အာမာန်ဂှ် အဓိကညးမပါလုပ်မံၚ် အလဵုအသဳ၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ၊ ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဗီုပြၚ်ညးတံဟီုလဴသောၚ်ကလးမံၚ်တံ ရံၚ်အာမ္ဂး ပရေၚ်ကၠးမးဟၟဲ ဗီုစိုတ်မိပ်ဟီုမံၚ်လေဝ်နွံ လ္ၚဵုစိုတ်ယေန်ဆာဲမံၚ် လ္ၚဵုလ္ပံညာတ်မံၚ်ဗီုညးကဵုညးတုဲ ပါ်ပါဲလပါ်ပရေအ်မ္ဂး အကာဲအရာ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ်ပိုဲလၟုဟ်ဏံ ဒှ်မံၚ်ဗီုကဠက်တံ ဂၠာံမံၚ်စိၚ်ရဏောၚ်။
ဟီုမွဲဗီုပၠန်မ္ဂး ထပက် NCA တုဲ စိုပ်ပွိုၚ်မူစိစှော်သၞာံတှေ် ဂွံဓဝ်ၜိုဟ်လလမ်ရောဂှ် တၠပူဂဵု ဟီုပတိတ်သှ်ဆာဲမာန် ဟၟဲဏီ။ မွဲနဲပၠန် ရန်လဝ်ချူဓဇက်လဝ် ကိုန်အစဳဇန် တရဴပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဏံ သၞာံအခိၚ်ၜိုတ်လဵုစိုပ်မ္ဂး တုဲဒှ်မာန်ဂှ်လေဝ် ညးမွဲမှသှ်လဴကဵုဟွံမာန်တုဲ စိုပ်မံၚ်ကိုန် ဒွက်တာလျိုၚ်မွဲ “ညးတၠအရှန်ရောၚ် သောၚ်ကဵုရမာန်”။
လ္တူလိခ်ကသုက် NCA ကိုပ်ကၠာ ရဲပၠန်ဂတးတံတံၚ်ဓဇက်ပညဳဂွံလဝ်ဂှ် လက်ကရဴ ရဲအလဵုအသဳကေုာံ ဒပ်ပၠာန်ဗၟာတံ ထပ်ပပေၚ်စုတ်၊ ဝေၚ်လဝ် “ကၠေမ်” နာနာသာ်နွံမံၚ်တံဂှ် လၟုဟ်ကာလဒးပံက်အဓိပ္ပါယ် ဝေါဟာမလိခ်တံမ္ဂး ဗီုညးညးဓဇက်ဟီုဂးကေတ်မံၚ်တုဲ ပရေၚ်ဒးကယျာန်ဓဝါတ်မံၚ်ညးသ္ကံ ဒၞာဲဝိုၚ်သဳကၠဳလ္ၚဵု ကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ဂှ်လေဝ် ညးကေၚ်တိုန်စိုပ်လ္ၚဵုတံ လဴစလဝ်နွံ။ လ္တူဂကောံထပက်လဝ် NCA တုဲပၠန်လေဝ် နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန် သီုၜါနဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကေတ်လဝ်စေဝ်လ္တူဂှ် ဆဵုမံၚ်ဂတးမတ် ထေၚ်ထေၚ်လဵုလဵုရဏောၚ်။
ကာလဒးထမံက်ရုပ်ရဴ NCA မ္ဂး သွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် UPDJC ကမ္မတဳပံၚ်တောဲ ပရေၚ်သဳကၠဳဒေါအ်ပန်ပှော်ကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ သွာၚ်ပရေၚ်ပၞာန် JMC ကမ္မတဳပံၚ်တောဲမၚ်ရံၚ်စံၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵုအရာပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်တံ နွံမံၚ်ရ။ အပ္ဍဲကဵု JMC ကၟိန်ဍုၚ်ကီု JMC-S တွဵုရး/ရးဒေသဇၞော်တံသီုဖအိုတ် နဒဒှ်ဥက္ကဌဂှ် နူကဵုညးစၞးဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဟေၚ် ကေတ်လဝ်ဒၞာဲသီုဖအိုတ် ဒှ်မံၚ်ရတှေ် စှေ်ဗဗွဲဓဝ်-နွံမံၚ်လဒေါဝ်ၜိုတ်လဵုဂှ် ညးညးအဲအဲတော်ဆကေတ်မာန်ကီုရ။
ဟိုတ်ဖဵုဍေံဂှ် ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ ၜက်ၜေတ်လုပ်ကေတ်ကၠုၚ်ဒၞာဲတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲဗတိုက် ကုဂကောံထပက်စၟတ်တဲ NCA ဂကောံဇြဟတ်ပၞာန်နွံတံ မပ္တံကဵု ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ကဵု ကံၚ်သဳကလေၚ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်သေံ RCSS တံရ။ လပါ်ဂကောံဇြဟတ်ပၞာန်အောန်မံၚ်တံဂှ် ပဋိပက္ခကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဒှ်အောန်ကွေံကွေံ ဟၟဲလးလးလေဝ် ဟီုစမာန်ရ။
စနူကဵုဂိတုမာတ်ချ် သၞာံဏံ ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ် ဒေသဖာပန် ဒၞာဲမဟာဒပ် KNU ၅ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာထ္ၜးဟိုတ် ပလေဝ်ဖံက်ဂၠံၚ်တုဲ နကဵုဇြဟတ်ဒပ်ဗွဲမဂၠိုၚ် လုပ်ဖျေံသ္ဇိုၚ် ဗဒေါအ်ဟွံဂွံတုဲ ဒှ်ပေါဲဗတိုက်ရ။ ဟိုတ်နူပေါဲဗတိုက်တံဂှ် ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် လၟိဟ်နွံကဵုလ္ၚီတံ ဒးဒဴဘဲပၞာန်အိုတ်ရ။ နူသၟဝ် JMC မွဲကဆံၚ် သ္ကိုပ်ဒပ် ၂ လပါ်ကဆံၚ်သၟဝ်ဏံ သဳကၠဳပညဳပညပ် ဟွံဂွံရ။
စိုပ်ဂိတုမေတုဲကၠုၚ်ဏံမှ ဂအုပ်ပရေၚ်စဵုဒၞာသ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ဒပ်ပၞာန် (တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်) ကဵု ဥက္ကဌ KNU တံညးၜါ ဆဵုဂဗတက်ကျာပြေပြံၚ်အာတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာကလေၚ်ဆုတ်တိတ်အာဂှ် စိုပ်မံၚ် အခိၚ်ဗြဲဇၞော်ဏံစဂူရ။ ၜိုန်ရရဲပၞာန် ၂ လပါ်သဳကၠဳပြေပြံၚ်အာကီုလေဝ် ရဲဒးဂြိပ်ပါဲဒဴလဝ်ဘဲပၞာန် IDP ၂၀၀၀ ပြၚ်တံ ဒဵုတ္ၚဲဏံ ဟွံကလေၚ်စဴစိုပ်သ္ၚိဌာန် ကွာန်ဒေသဒၞာဲညးတံဏီဖိုအ်။
လပါ် ဒေသသေံဇၞော် RCSS/SSA တေံပၠန် စပ္တံနူသၞာံ ၂၀၁၅ အံက်တဝ်ပါ ၁၅ ထပက် NCA တုဲ ၃ ဂိတုဟွံပေၚ်ဏီ ဒှ်ပေါဲဗတိုက်ကဵု ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳ၊ လဆောဝ် ရဲဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ ရပ်ဏာကောန်သ္ဂံၚ် RCSS လေဝ်နွံ၊ ပဋိပက္ခနာနာကီု ဆက်ဒှ်မံၚ်ပေါဲဗတိုက်ကီုတံဂှ် ဒဵုကဵုကဆံၚ် ဒေါအ်ပန်ပှော် လီုလာ်အာလေဝ်ဟွံသေၚ်၊ ဆဂး လၟိဟ်ပေါဲဗတိုက်ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်သိုက်က်ဂှ် ပရေၚ်ဆက်ဆောံ သီုၜါလပါ် ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်တိုန်တုဲ စိုပ်အာအဆံၚ် နကဵု RCSS က္ဍိုက်ပ် ပေါဲကောံဓရီုဇၞော် ကောန်ဂကူသေံ ဒဵုကဵုလၟုဟ် ဟွံဒှ်ကၠောန်ဏီ။
နူထပက်စၟတ်တဲ NCA တုဲ ဒဵုကဵုသၞာံ ၂၀၁၈ ဏံ ပေါဲဗတိုက်အကြာ RCSS ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ အောန်အိုတ် ၂၄ အလန်နွံကၠုၚ်မံၚ်ရတှေ် ၜိုန်ရထပက် NCA တုဲကီုလေဝ် အသိၚ်ထပက်ပၞာန် ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ ယအ်စှေ်အာဟွံသေၚ် လစိုတ်စွံဗီုတြေံတေံ ဆက်ချဳဒရာၚ်မံၚ်ပေၚ်ပေၚ်ဏောၚ်ဂှ် ခါတ်အကာဲမာန်။
လၟုဟ်ပၠန် တုဲကၠုၚ်ဂျောန် ၂၃ ဏံ ဒၞာဲဌာန်တိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဂွံအခေါၚ်ဖျေံဒၞာဲဒပ် (ပညဳလဝ်ကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတုဲ ဖျေံလဝ်ဗဒိုပ်) ကွာန်ကၞာလဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်တေံ ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳကဵု ဒပ်မၚ်ပယျဵုကရေၚ် BGF တံ လုပ်ဂြးနကဵုဇြဟတ် သီုကုတ်ဗါ်ထောံတိုၚ်အလာံ ပွသာ်ဏံဂှ် ပရေၚ်ဖံက်ပကဝ် NCA တၚ် ၅(ခ) တေံ။ ထပက် NCA တဴတဴလဴလဴ ပွိုၚ် ၆ ဂိတုဟွံပေၚ်ဏီ ကတောဝ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အလန်ပထမ ဒးဒုၚ်ပၠေတ်ဏာဍာ်ပါၚ် သာ်ဝွံညးဂမၠိုၚ် ဟီုဂးပါ်ပါဲတိုန်။
တော်အာမွဲလပါ်ပၠန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ထပက် NCA တုဲကီုလေဝ် ဟွံဒှ်လုပ် ကမ္မတဳပံၚ်တောဲမၚ်ရံၚ်စံၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵုအရာပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်-တွဵုရးဍုၚ်မန် JMC-S (မန်) ဏီဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ကဆော်က္တဵုပဋိပက္ခလေဝ် ဒှ်မာန် သာ်ဝွံညးပါ်ပါဲလဝ်နွံ၊ ပၟိက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာမ္ဂး ပ္ဍဲကဵု JMC-S(ကရေၚ်) ကဵု JMC-S(တနၚ်သဳ) တံဂှ် ဟွံမိက်ကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပါလုပ်ဟီုလဝ်ရ။ ဆဂး ဒၞာဲကွာန်မန်နွံ ပ္ဍဲတွဵုးရးကရေၚ်ကီု ရးဒေသတနၚ်သဳတံကီုဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဖျေံကၠုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်တုဲတုဲတေံ ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံအဆက်ဆက် တုပ်စိုတ်သ္ပလဝ်သမ္တီနွံကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲတၚ်တုပ်စိုတ်သၞာံ ၁၉၉၅ ကီု၊ ၂၀၁၂ ကီုဂှ် ကာလထပက်စၟတ်တဲ NCA လုပ်မံၚ်အဝေါၚ်သၞောဝ်ရောၚ်ဂးလဝ်ရ။
မွဲသာ်ပၠန် ဒၞာဲဌာန်ဒတန်ဒပ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဖျေံကၠုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ် ဒပ်ပၞာန်ကီု အလဵုအသဳကီုသ္ပကဵုလဝ်စၟတ်သမ္တီ လ္တူဂၠံၚ် ဇြပ်ဗု-ကျာ်ပိ ဒၞာဲသၞေဟ်ကၚ် ဗ္ဒဝ်ၜါတၞံ ကေုာံ ဒဵုကျာ် ၂ ဒၞာဲ ဟိုတ်နူဟွံထပက်စၟတ်တဲ NCA ဂးတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာလုပ်သီကေတ်လဝ်ဂှ် ဒဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဟွံကလေၚ်စိုပ်တဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဏီဖိုအ်။
မွဲလပါ်ပၠန် ဟိုတ်နူဒပ်ပၞာန်တံ ဝေၚ်ကၠေမ် နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန်ကီု ပခက်ပခိုအ်ကၠုၚ်မံၚ်ကဵု အလဵုအသဳ NLD၊ အလဵုအသဳလေဝ် ဒးလျောဝ်ဗက်မံၚ် လပါ်ဒပ်ပၞာန်တံတုဲ အခိၚ်စိုပ်ကၞောတ်သၞာံ ၂၀၁၇ တေံလေဝ် သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ် UPC ပေန်လုၚ် (၂၁) ဗွဝ်ကၠံ ကောံဓရီုအလန်တတိယ ကၠောန်သ္ပဟွံမာန်လောဲလောဲ ချိၚ်တုဲချိၚ်ပၠန် ပဆုဲတုဲပဆုဲပၠန်ဂှ် ပဆုဲပေၚ်အာ ၄ ဝါ လၟုဟ်စိုပ်ကၠုၚ် ဂိတုဂျူလာၚ်ဏံဂှ် ရံၚ်ကေတ် တရဴပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တ္ၚဲဏံ Peace Process ၜိုတ်လဵုယောပ်ယောၚ်မံၚ်ရောဂှ် တော်ချိၚ်ကေတ်မာန်ဏောၚ်။
ဂိတုမေ ၁၈ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ်လေဝ် အလဵုအသဳ၊ ဒပ်ပၞာန်၊ ဂကောံပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ် ထပက် NCA ၁၀ ဂကောံ ၃ က္ဍိုပ်ဗွဲပလးဆဵုဂဗသဳကၠဳတက်လဝ်ကျာ အပ္ဍဲကကဵုနေဗျဳတဝ်တေံဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဟီုကၠုၚ်အရေဝ် ပရေၚ်သွက်ဂွံရိုဟ်ပလီုထောံ ဒပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂးကၠုၚ် သာ်ဝွံ ဒုဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲဟံသာ ဟီုဂးလဝ်ကဵုမဳဒဳယာတံ နွံရ။
“နကဵု ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ညးတံ ညးတံဟွံမိက်ပလေဝ်ပုဟ်၊ နကဵုပိုဲညာတ် ဒပ်ပၞာန်ညးတံဂှ် ဍေံဟွံကိတ်ညဳကဵု ဒဳမဝ်ကရေသဳပုဟ်၊ သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ မုလေဝ်တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဟၟဲပုဟ်။ ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဟီုပၠန်လေဝ် ဆၜိုတ်ဍုၚ်လဝ်ယၟုယၟာ ဒဳမဝ်ကရေသဳဓဝ် အဝဵုဂမၠိုၚ်နွံမံၚ်သၟဝ်တဲ ဒပ်ပၞာန်ဖိုအ်။ အေပ္ဍဲအကာဲအရာဏံ ပလီုထောံဒပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုဲဏောၚ်ဟီုဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လဵုမှ ဒုၚ်တဲဟွံမာန်ပုဟ်။” သာ်ဝွံ နာဲဟံသာ ဟီုလဝ်ရ။
ပ္ဍဲသဘၚ်သဳကၠဳ ပေၚ်လုံ ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ ကောံဓရီုတတိယဏံဒှ်မ္ဂး ညးစၞးဒပ်ပၞာန်တံ ရန်လဝ်သွက်ဂွံသဳကၠဳ “ဒက်ပ္တန်ဒပ်ပၞာန်မွဲဟေၚ်” နွံတုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နွံပၟိက်ကဵုဒပ်ပၞာန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖိတ်ဒရေဝ်မွဲ ဟီုဂးမံၚ်တံဂှ် ဟွံဒးသဳကၠဳလးလးပုဟ် ညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳတံဟီုဂးလဝ်ဂှ် ဌာန်ပရိုၚ်မန် ချူထ္ၜးလဝ်နွံရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အကာဲအရာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကေုာံ ၜိုဟ်လလမ်ထာဝရလ္ပဟီုဏီ၊ သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်လေဝ် အတိုၚ်ချိၚ်လဝ်ကၠောန်သ္ပဟွံမာန်၊ ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ၜိုတ် ၁၀ ဂကောံပြၚ် ဟွံဒှ်ထပက် NCA (ဝါ) ဟွံကေတ်ဂၠံၚ်တရဴ NCA၊ အလဵုအသဳကီု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံလေဝ် ဝေၚ်မံၚ်ကၠေမ် အတိုၚ်သၞောတ်တြေံရဒှ်တုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ၜိုန်ရထပက် လိခ်ကသုက် NCA တုဲအာကီုလေဝ် ပေါဲဗတိုက်ဒေါအ်အာရ လ္ပထေၚ် ညိဂှ် မိက်ဂွံကဵုသတိ ရအဴ။