ဖန်ဇန်ဍုၚ်ကွာန် ပသတိမံၚ်စံၚ် ဗၠးဘဲမာန်ရောၚ် ……
နာဲကသုမန်
ယဲကပ် ကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ ဏံဂှ် ယဝ်ရ ပိုဲတံ ကဠၚ်ပရိုၚ်ရောၚ် ဒှ်မ္ဂး ဒးဖေက်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ဍုၚ်လ္ၚဵုတံဂှ် မၞိဟ်တံ ချိုတ်အာ လၟိဟ်ကဵုဠက်တုဲ မၞိဟ်ဒးယဲကပ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ကဵုကိုဋ်ရောၚ်။ ဍုၚ်အမေရိကာန်သၟး မၞိဟ်ဒးအာယဲကပ်ဏံဂှ် ဒှ်အာ (၁၀) ကိုဋ်ပြၚ်တုဲ မၞိဟ်ဒးချိုတ်အာဂှ် ဒှ်အာ ဗၞတ် (၅) လက်ပြၚ်ရ။ အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်တှေ် မၞိဟ် ဒးချိုတ်အာ ဗၞတ် (၂၀၀၀၀၀) တၠပြၚ်တုဲ ယဲဏံဂှ် သတိအောန်တှေ် ဒးဘဲရောၚ်ဂှ် ထ္ၜးမံၚ်သက်သဳရ။
ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်အမေရိကာန်ဂှ် မုဟိုတ် ယဲဏံ ဒှ်ဂၠိုၚ်ရော။ ဟိုတ်နူကဵု သာသ္ပအ်ကွေံရောၚ်။ အဃောစၟယဲကပ်ဏံ ပြးဒၟံၚ်ဂှ် ဟွံကၟာတ်ကမၠောန် ဟွံကၟာတ်ရုၚ် ဟွံဗက်မၞိက်ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု မၞိဟ်ယဲတံတုဲ လၟိဟ်မၞိဟ် ဒးအာယဲကပ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။
မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ် မၞိဟ်လုပ်/တိတ်ဂၠိုၚ်၊ ကၟုဲ ကၠုၚ်ဝေၚ်ဂၠိုၚ်တံဂှ် မၞိဟ်ဒးယဲကပ်ဏံ ဂၠိုၚ်ရ။ မၞိဟ်ဂွံနၚ် စၟယဲတံဂှ် လုပ်ကၠုၚ် နူကဵုဍုၚ်မ္ၚးတံ ဂၠိုၚ်ရ။ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကၟုဲဍုၚ်သအာၚ် လုပ်ဝေၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်တံ အောန်ဒၟံၚ်တုဲ ယဲကပ်ဏံ အောန်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍုၚ်ဗၟာဏံဂှ် ယဲကၠောံစပ်ဏံ အောန်ဒၟံၚ်ရောၚ် ပိုဲတံ ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။ ဆဂး အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲတံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု သၟာကမၠောန် နူကဵုဍုၚ်သေံ ဍုၚ်မလေဝ်ယှာ ဍုၚ်သၚ်ကာပူတံတုဲ ဒးသ္ပသတိရ။ မုဟိ်ုတ်တှေ် အပ္ဍဲကဵုဍုၚ် (၃) ဍုၚ်ဏံ မၞိဟ်ယဲကပ်ဏံ နွံဂၠိုၚ်ရ။ ဍုၚ်သၚ်ကာပူဝွံ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၂၉/၄/၂၀) ဂှ် မၞိဟ်ယဲနွံဒၟံၚ် ဗဒဲါ (၁၅၀၀၀) တၠ၊ ဍုၚ်မလေဝ်ယှာဂှ် မၞိဟ်ယဲနွံ ဗဒဲါ (၆၀၀၀) တၠ၊ လတုဲ ပ္ဍှဲဍုၚ်သေံဂှ် မၞိဟ်ယဲ ဗဒဲါ (၃၀၀၀) တၠတုဲ သၟာကမၠောန်စဴကၠုၚ်နူဍုၚ်တံဏံဂှ် ဒးသ္ပသတိရောၚ်။
ဆဂး စပ်ကဵု ပရူယဲကပ်ဏံတုဲ ညံၚ်ဟွံကၠောံစပ်အာ ဗွဲမလောဲသွာဂှ် ယဝ်ရ ပ္ဍဲဍုၚ်ညး ပ္ဍဲကွာန်ညး မၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်ညးသကအ်မာန်ရောၚ်တှေ် အကာဲအရာယဲဏံ ဟွံဒးဖေက်ကွေံကွေံရောၚ်။ လတုဲ အလဵုအသဳဍုၚ်ပိုဲတံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ညးတံ ကၠောန်ၜိုတ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ဇၟာပ်ဍုၚ်ဇၟာပ်ကွာန် ဟွံမာန်တုဲ ဍုၚ်ညး ကွာန်ညးဟေၚ် သွက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲအာဟေၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။ တာလျိုၚ် ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပၟိက်ဇၞော်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။
စပ်ကဵု အခန်ဒးပြုပြေၚ် သ္ဂောံဗၠးကပ်ဂှ် ကဵုဏာကသပ်အတိုၚ် ဗွဲသၟဝ်ရ။
(က) ပြုပြေၚ်သၟာကမၠောန် စဴနူဍုၚ်မ္ၚး
၁။ သွက်သၟာကမၠောန်တံဂှ် ပ္ဍဲကဵုကွာန်ဇကု ဂၠာဲရုဲစှ်ကေတ်မွဲမွဲဒၞာဲ (ဘာဗတောန်လိက်၊ ဘာလကျာ်၊ ဇြပ်) တုဲ သွက်ဂွံစွံသၟာကမၠောန် စဴကၠုၚ်နူကဵုဍုၚ်သေံ ကေုာံ ဍုၚ်တၞဟ်ဟ်တံဂှ် ဖျေံလဝ်ဗီုညိ။ ကဵုလဝ်ယၟု ဒၞာဲဇူဒီုမွဲချိုန်ခဏညိ။
၂။ ကောန်ဇာတ်ညးဂှ် နွံဒၟံၚ်ဍုၚ်အလဵုတံဂှ် ကေတ်လဝ်စရၚ်ညိ။ မၞိဟ်အလဵု စဴကၠုၚ် နူကဵုဍုၚ်မ္ၚးရောဂှ် စဵုဒုၚ်ကေတ်လဝ်စရၚ်ညိ။
၃။ ကဵုလဝ်ပရိုၚ် ကုမိမတံတုဲ ကာလသၟာကမၠောန်တံ စဴကၠုၚ်မ္ဂး လ္ပကဵုစဴသ္ၚိတိုက်ရိုက်ညိ၊ သွက်ဂွံကၠုၚ်မံၚ်စံၚ် ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဇူဒီု ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲ (ဝါ) (၂၁) တ္ၚဲဂှ် ဖန်ဇန်လဝ်ညိ။
၄။ ပ္ဍဲကဵု ဒၞာဲဇူဒုီုတံဂှ် စပ်ကဵုစၞစသုၚ်၊ ဍာ်သွက်စကာကီု၊ ဒၞာဲဍုန်တိုပ်၊ ဒၞာဲစသုၚ်၊ ဒၞာဲမံၚ်စံၚ်တံ ဂွံပြေပြံၚ်ဂှ် ဖန်ဇန်လဝ်ကဵုညိ။
ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဏံဂှ် မိက်ဂွံကဵုသတိကဵု ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်တံကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု မိမတံဂှ် ညံၚ်ဟွံဆက်ဆောံ ဍဵုဍိုက်ဒးသၟာကမၠောန်တံရ။ သၟာကမၠောန်တံ စဴကၠုၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ်တံ ဂွံနၚ်ယဲ ဟွံသေၚ်ရောၚ်၊ ညးတံ စဴကၠုၚ်တုဲ ကၠုၚ်စၠောံယဲရောၚ် လ္ပစွံစိုတ်ညိ။ ညးတံဂှ် မၞိဟ်ယဲဟွံသေၚ်၊ ညးတံ လုပ်အာ ပ္ဍဲဒၞာဲဇူဒီုမွဲချိုန်ခဏ ဟီုဂှ် ယဝ်ရ ညးတံ ဂွံနၚ်ယဲတှေ် ညံၚ်ဟွံစၠောံစုတ် ကုညးတၞဟ်ရ။ ပိုဲတံ စကာလဝ်မအရေဝ် ＂ယဝ်ရ＂ ရ။
ဇေတ်တ်တှေ် သၟာကမၠောန်တံဂှ် တၠဂုဏ်ပိုဲတံရ။ ညးတံ ကၠောန်ကမၠောန် အပ္ဍဲဍုၚ်သအာၚ် ဒုၚ်စး ပတိတ်ဒြဟတ် ကၠောန်တုဲ ပလံၚ်ဖျဴသြန် ဗ္စမိမကလောကောဒေံ၊ စုတ်လဝ်သြန် သိုၚ်လဝ်ဘုတ် သိုၚ်လဝ်ဘာ၊ စုတ်လဝ်သြန် သွက်သဘၚ်နာနာတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သၟာကမၠောန်တံဂှ် ဒှ်မၞိဟ် နွံဂုဏ်တုဲ ဒးဆက်ဆောံ ကုညးတံ ဗွဲမခိ်ုဟ်တၟိုဟ်ရောၚ်။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် သၟာကမၠောန်တံပၠန်လေဝ် ပိုဲတံ စဴကၠုၚ် နူကဵုဍုၚ်မ္ၚးတုဲ ဟွံကဠၚ်အရေဝ်ဥက္ကဌကွာန် ဟွံလုပ်ပ္ဍဲဒၞာဲဇူဒီုတုဲ အာပြး မံၚ်ပြးတံဂှ် သ္ပဟွံထေက်ရ။ ယဝ်ရ ပ္ဍဲဇကု ယဲကပ်ဂှ် ပါကၠုၚ်တှေ် ကၠာအို်တ်ကၠောံစပ်ဂှ်တှေ် သ္ၚိဌာန်ဇကုတုဲ လတုဲသ္ၚိဇိုၚ်ဂှ် သီုကွာန် ဒှ်မာန်တုဲ ပရေၚ်ပူဂဵုဇကုကဵု ပရေၚ်ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးချိၚ်ဆရောၚ်။
(ခ) စကာနဲကဲ မံၚ်ခြာခြာ အရာပရေၚ်မၞိဟ် (Social Distancing) ညိ။
ယွံ ခြာဟွံလအ်ကၠုၚ်တေံ၊ ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု Social Media သဵုယှေဝ်မဳဒဳယာ မွဲသာ်ဂှ်တှေ် ပ္ဍဲကဵုကွာန်မန်ပိုဲတံဂှ် ဖျေံလဝ်ဗီုခံက်ဖျာ ခြာလဝ်ဒၞာဲတုဲ နကဵုညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်တံ ကၠိုဟ်ခၠၚ်ကေတ် မံၚ်ခြာခြာ အရာပရေၚ်မၞိဟ် (Social Distancing) တုဲ ကၠောန်ၜိုတ်ရောၚ် ဂွံညာတ်ကေတ်တုဲ ဒးမိပ်စိုတ်ရ။ ဖျာမွဲအခန်ကဵုမွဲအခန်ဂှ် သ္ဂောံသ္ၚောဲခြာကီု မၞိဟ်ရာန်ဖျာကဵု မၞိဟ်သွံဖျာတံဂှ် စှေ်သၞောတ်စှေ်ဗီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအခိၚ်အခါတ္ၚဲဏံ အဃောယဲကပ်ဏံ ကၠောံစပ်ဒၟံၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ကွာန်ဇကု ညးအလဵုမွဲ ဂွံလဝ်ယဲ ညးအလဵုမွဲ ဟွံမွဲယဲကပ်တံဂှ် တီဟွံကၠးဏီတုဲ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ မံၚ်စံၚ် ဒးသ္ပသတိ ဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵု ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန် ခမဳသၚ်တံကီု ဒးဗိုၚ်ပြုပြေၚ် ရံၚ်စံၚ်အာ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်ဇကု အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရောၚ်။
၁။ ဇၟာပ်မၞိဟ် တိတ်မ္ၚးသ္ၚိတံကီု၊ အာဖျာကီု၊ အာဘာလကျာ်ကီု၊ သွက်ဂွံစုတ်ဂြောပ်မုဟ်/ပါၚ်ဂှ် ဒးဆဝ်ဗ္ၚုဟ်လဝ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုကွာန်မွဲမွဲဂှ်တှ်ေ ယဝ်ရ ဂြောပ်မုဟ်တံ ဟွံဍိုက်ပေၚ်မ္ဂး ဂကောံညးဗြဴတံကီု ဂကောံသၟတ်တံကီု ပကောံဒြဟတ်ညးသကအ်တုဲ သွက်ဂွံဇိၚ်ဂြောပ်မုက်ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ညးသကအ်တုဲ သွက်ဂွံပရအ်ဗစိုပ်ကဵု ဇၟာပ်ပ်သ္ၚိမာန်ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ညိ။ ဂြောပ်မုက် ဇိၚ်လဝ် နကဵုယာတ်တီုတီုဂှ် စကာဂွံမံၚ်ရ။
၂။ ပ္ဍဲအရာပကောံမၞိဟ်တံဂှ် ဒးဝေၚ်ပဲါမံၚ်ဏီရောၚ်။ သဘၚ်ကျာ်တံဂှ် ဒှ်မာန်တှေ် ဟွံမိက်ကဵုကၠောန်ဏီရ။ အလဵုအသဳလေဝ် ဖျေံလဝ်အမိၚ် ညံၚ်ဟွံဂွံဗဒှ်ပေဲါသဘၚ်တံကီု ဒးမၚ်မွဲကီုရ။
၃။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုကွာန်မွဲမွဲဂှ် နကဵုအခိုက်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒးဒဂိုန်သဳ ဒးမၚ်မွဲသဳလ နွံမံၚ်ရ။ ပ္ဍဲအရာဏံ ဖန်ဇန်မ္ဂး ဟွံဝါတ်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အာစာကီု ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်ကီု ဒကာဘာကီု ပြုပြေၚ်လဝ် ဒၞာဲမၞိဟ်ဂဇံ ဒဂိုန်သဳ မၚ်မွဲသဳလ ခြာလဝ်ညးသကအ် ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ပိဟတ် ညံၚ်ဂွံမံၚ်ဂှ် လးလဝ်သကဝ် (ဝါ) ဖျေံလဝ်ကဵု ဒၞာဲညိ။ ဇၟာပ်မၞိဟ် အာဘာဝာံဂှ် ဒးစုတ်ဂြောပ်မုက်ရောၚ်။ တိက်ကီု မံၚ်ကီု ပၟဝ်ဓရ်ကီု ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဒးမံၚ်တၞဟ်ခြာညးသကအ်တုဲ တက်ကျာမ္ဂးလေဝ် တက်ကျာသ္ၚောဲသ္ၚောဲညိ။
၄။ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဇကု ကၠတ်ပကောံမၞိဟ်တုဲ သုၚ်အရေက်၊ သုၚ်ဂဥုဲၜူမာဲ၊ ၝာဲကထီု၊ တက်ဖေဝ်၊ ဒဇဵုစာၚ်တံ နွံမံၚ်ကီုဟာ၊ နကဵု ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်ကီု ညးဂီုကၠီု ဍုၚ်ကွာန်ကီု ထေက်ကဵု ဒးမၚ်ရံၚ် မၚ်မွဲအာရောၚ်။ ဆဵုညာတ်မ္ဂး ဗဒေံါဗွဲကိုပ်ကၠာတုဲ ကဵုသတိညိ။ ယဝ်ရ ဆက်ဒှ်ဒၟံၚ်ရောၚ်တှေ် သွက်ဂွံကေတ်အရေဝ် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ် ရပ်စုတ်အချုက်ညိ။ ပအပ်ကဵု ဗၠာဲသၟိၚ်ဗၟာဂှ် ဟွံစှေ်ဗီုရ။ ပ္ဍဲဒၞာဲအချုက်တံဂှ် ပတှေ်စဟွံဂွံ ယဲတံ ကၠောံစပ်လေပ်ရ။ လ္ပပလံၚ်ဏာ ဗၠာဲသၟိၚ် ပုလိက်ဗၟာညိ။ နဲဇကုကဵုဇကု ထိၚ်ဒဝ်အာညိ။
၅။ အခိၚ်ဗတံမ္ဂးလေဝ် သၟတ်ဗၠာဲတံ အာကၠုၚ်ဒၟံၚ် ကောံဒၟံၚ်တံဂှ်လေဝ် ဒးထိၚ်ဒဝ်ရောၚ်။ ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်တံသၟး ရဲဂီုကၠီု (ပြည်သူ႕ စစ်) တံသၟး ဟီုဟွံတုဲ၊ မိမတံလေဝ် ကောန်ဇာတ်ဇကုတှေ် ဇကုထိၚ်တုဲ ဒးရံၚ်စံၚ်အာရောၚ်။
ယဲကပ်ဏံ ဒှ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဟွံသေၚ်။ လၟုဟ်ရ ဒှ်မံၚ်အခိၚ်အခါ ခက်ခုဲညိညိတုဲ ဒးမၚ်မွဲ ဒးဒဂေတ်ဗက်အာ အခိုက်မံၚ်စံၚ် ပရေၚ်မၞိဟ်တံရောၚ်။ ခြာဟွံလအ် ယဲဏံစ္ဍးတိတ်အာတုဲ က္လေၚ်မံၚ်စံၚ် အတိုၚ်ပကတိပၠန်ရောၚ်။ ဆဂး လၟုဟ်ပြဟ်ဟ်ဏံ အေၚ်ဒုၚ်ကဵုညိ။
