သ္ဂံၚ်တၠမန်

“ဂၠိက်ဖအံက်၊ ခရံက်ပ္ၚ၊ သၠသၞေဟ်ဗ္ဒဝ်”

အရေဝ်ဝွံ လောန်ကၠုၚ် ပန်၊ မသန်သၞာံဏအ်မှ အဲဂွံမိၚ်ရ။ ဆဂး အရေဝ်ဏအ် မံက်ဒၟံၚ်လအ်လကွေံကၠာလေဝ် ဟိုတ်နူအဲမံၚ်သ္ၚောဲအာ နူဒေသရးမန်ဇကု၊ ကွာန်ဇကုတုဲ အရေဝ်ဏအ် ဟွံမိၚ်ရ။ လောန်ကၠုၚ်မသုန်တြဴသၞာံတေံ သွက်ဂွံအာစန်ဒက်ကောန်ဂကောံ ပရေၚ်ကုမ္ပဏဳတၠမန်တုဲ စိုပ်အာ လ္ပာ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ကွာန်တေံ ကွာန်ဏံအိုတ်ရ။ ဇာတိအဲ ဒှ်ဒၟံၚ်ကွာန်ကအ်ခမာ၊ ပွိုၚ်တိုက်ဖအံက်တီတုဲ ညးတံ ခမက်စတိုန်အဲအိုတ်ရ။ နာဲရဲကွာန်ပွိုၚ်တိုက်ဖအံက်တှေ် ရန်ကဵုအရေဝ် “ဂၠိက်ဖအံက်၊ ခရံက်ပ္ၚ၊ သၠသၞေဟ်ဗ္ဒဝ်” တှေ် ဂၠိက်ပွိုၚ်တိုက်နာဲတအ် ပရေံအိုတ်ရဂှ် ဟီုအရေဝ်ခမက်ကဵုအဲအိုတ်ရ။ အဲလေဝ် အခိၚ်ဂှ်မှ ဂွံမိၚ်ကေတ် အရေဝ်ဏအ် ဍာံဍာံရ။
မုဟိုတ်ရောဟီုမ္ဂး အခိၚ်ပိုဲဍောတ်တေံ၊ သီုမွဲကွာန်ကအ်ခမာ၊ ကွာန်ဖအံက်တအ် တုတ်ဒၟံၚ်ဒမုၚ်ယန်တုတ် သီုဖအိုတ်ရ။ ဇကုအဲလေဝ် အဝဲကောန်ၚာ်၊ အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန်တုတ်တုတ်မာန် ဇြဟတ်ဇကုကဵုဇကု ဒးကၠောန်ကမၠောန်တုတ်တုတ်ဏအ်ရ။ အဝဲတုတ်ကဝ်နဝ်၊ အဝဲဖရဴတောဝ်တှေ် ဒးကဝ်နဝ် ဒးဖရဴတောဝ်ရ။ အဝဲတုတ်တုတ်လေပ်မ္ဂး ဒးတုတ်တုတ်ရ။ မိမအဲလေဝ် ကၠောန်မံၚ်ဒမုၚ်ယန် မသုန်တြဴမနွံမံၚ်တုဲ အကြာဂှ် အဝဲဇကုကဵုဇကု ဒရဴတောဝ်၊ ကဝ်နဝ်တုတ်တုတ် ဒမုၚ်ယန် လေပ်မံၚ်သီုဖအိုတ်ရ။ စနူတောဝ်ထုပ် စဵုစိုပ်ဂၠိက်တိတ် မၞိဟ်ချူလိက်ဏအ် ကၠောန်လေပ်ဖအိုတ်ရ။ အခိၚ်ကၟာတ်ဘာ ဒးတုတ်တုတ်၊ ဒးစှေ်ဝါဗ္ၚ ကရောံအပါဇကု မိဇကုရ။ အခိၚ်ကၟာတ်ဘာ တုတ်တုတ် ပကောံခရိတ်တုဲ အခိၚ်ပံက်ဘာ ဒးတိုန်ဘာရ။ ဆဵုမံၚ်ဒဒိုက်တုတ်တုတ်၊ ဒဒိုက်ဝါဗ္ၚဏအ်တုဲ ဂွံတိတ်ဗၠးနူဘဝဏအ် ပဵုတုဲ ဒးဂစာန်လိက်၊ မွဲသၞာံမွဲတန် ညံၚ်ဂွံအံၚ်ဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရလေဝ် ဂွံစိုပ်အာ ဘဝတက္ကသိုလ်၊ ဟိုတ်လေပ်လဝ်ပညာတုတ်တုတ် စိုန်သ္ကီုမံၚ်တုဲ အခိၚ်ကၠောန်ဗဒှ် ဓမံက်ပ္တိုန် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် (၁၉၇၁) သၞာံတေံဂှ် နကဵုဂကောံဂှ် ညးတံပ္တိုန်လဝ်ဥက္ကဌရ။
အဓိက အဲမိက်ဂွံဟီုဂှ် အခိၚ်ပိုဲဍောတ်တ်၊ အခိၚ်တုတ်တုတ်ဂၠိက်၊ ယာတ်တအ်ဂှ် ဂၠိက်ယာတ် ပွိုၚ်တိုက်ဖအံက် ယၟုခိုဟ်ကၠုၚ်ကွေံကွေံရ။ အနာံဂၠိက်၊ သၠဲဂၠိက်၊ အရံၚ်ဍာ်ဂဥုဲလေဝ် ခိုဟ်ကွေံကွေံရ။ အခိၚ်တေံ ဂၠိက်မုဟ်ဍုၚ်၊ ယာတ်မုဟ်ဍုၚ်ဟီုမ္ဂးဂှ် ယၟုဇၞော်ပြာကတ်မံၚ် သီုမွဲဍုၚ်ဗၟာရ။ ဂၠိက်မုဟ်ဍုၚ်၊ ယာတ်မုဟ်ဍုၚ်ဟီုမ္ဂးဂှ် ဂၠိက်တအ် ယာတ်တအ် တိတ်မံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဓဝ် ဟွံသေၚ်ရ။ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကွာန်တုတ်တုတ်တအ် ဒုၚ်ယၟုမုဟ်ဍုၚ်တုဲ ပြာကတ်မံၚ် သီုမွဲဍုၚ်ဗၟာရ။ အခိၚ်တေံ၊ ယာတ်ကီု ဂၠိက်ကီု ကဆံၚ်သၠုၚ်ကွေံကွေံရ။
ပ္ဍဲလဒေါဝ်ဍုၚ်ဗၟာ၊ မိတ္ထဳလာ၊ (ဝမ်းတွၚ်း၊ အာမရပူရ၊ သဲတော) တအ် ညးတအ်လေဝ် တုတ်တုတ်ကီု၊ ဂၠိက်တအ် ယာတ်တအ် တိတ်မံၚ်ကီုရ။ ဆဂး ဗက်ကဆံၚ်ဂၠိက်ယာတ် မုဟ်ဍုၚ်ဟွံမာန်တုဲ ယၟုညးတအ် ဟွံပြာကတ်ရ။ ယၟုဂၠိက်ယာတ်မုဟ်ဍုၚ်ရ ပြာကတ်မံၚ်ဂှ် ကဆံၚ်ဂၠိက်ယာတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ခိုဟ်ဂှ်ရ ဂွံဒုၚ်ယၟုပြာထာမံၚ်ဂှ်ရ။
ဆဂး လောန်ကၠုၚ်အခိၚ်ဂှ်ညိတုဲ ဟိုတ်နူပၟတ်ဓါတ်လလဳလောပဳတ၊ တွဵုရးဍုၚ်ကယျာတေံ တုဲအာတုဲ မိတ္ထဳလာ၊ (ဝမ်းတွၚ်း၊ သဲတော၊ အာမရပူရ) တအ် ဂွံအာဆက်ကဵု ပၟတ်ဓါတ်လလဳလောပဳတဂှ်ရ၊ ဟိုတ်နူပၟတ်ဓါတ်လလဳ လောပဳတဂှ်တုဲ ဍုၚ်ကွာန်ညးတံ ပၟတ်တၟးတိုန်၊ ဒမုၚ်ယန်တုတ်တုတ်ညးတအ်၊ နူကွတ်တဲ ဒှ်အာကွတ်စက်အိုတ်ရ။ ဆဂး ဍုၚ်ကွာန်တွဵုရးမန်ပိုဲ ဒဵုတ္ၚဲဏအ် ပၟတ်ဓါတ်လလဳ ဟွံရုမ်ဏီဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နကုမတ်အိုတ်ရ။ ဒၞာဲဏအ် မိက်ဂွံဟီု မိက်ဂွံကဵုက္ဍိုပ်ဂှ် အခိၚ်ပိုဲတုတ်မံၚ်တုတ်ကဵုတဲ မွဲတ္ၚဲ ဂွံ (၄၊ ၅) ဂတှေ်ဂှ် ဒးတုတ်ဒးပ္တိတ်ဇြဟတ်ကာယ ဇကု တၟာဂလိုၚ်ရ။ အခိၚ်ဂှ် ပ္ဍဲလဒေါဝ်ဍုၚ်ဗၟာတေံ (မိတ္ထဳလာ၊ ဝမ်းတွၚ်း၊ သဲတော၊ အာမရပူရ) တအ် သၟာတုတ်တုတ်တအ် တုတ်မံၚ်ကဵုကွတ်စက်ရ။ ဟိုတ်နူပၟတ်ဓါတ်လလဳ၊ ကွတ်စက်ဒမုၚ်ယန်ဂှ် မွဲမွဲတ္ၚဲ မွဲဒမုၚ်ယန် ဂၠိက်တိတ်မွဲၜါစှော်ရ။ စက်ကဵု ကာယဍာ်ထတ်မၞိဟ် ဗီုလဵုတၞဟ်ခြာဂှ် တော်ကေတ်မာန်ရ။ စနူအခိၚ်ဂှ် ဂၠိက်ယာတ်ညးတအ် ယၟုတိုန်တုဲ ဂၠိက်ယာတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ယၟုစှေ်အာရ။
မူဟိုတ်ရော ဒးဟီုမ္ဂး ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မ္ဂးဂှ် ဒးပြိုၚ်ပ္ကာန်ညးသ္ကံ တၟာဂလိုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူညးတအ် ဒှ်အာကွတ်စက်တုဲ ခရိတ်ကောန်ကမၠောန် အောန်စှေ်အာရ။ ဟိုတ်နူခရိတ်ကောန်ကမၠောန် အောန်စှေ်အာတုဲ ဂၠိက်ယာတ်ညးတအ်ဂှ် ဖျေံၚုဟ်မးတုဲ သွံစမာန်အာရ။ ပ္ဍဲကွာန်ဇကု ဒးသ္ပပဓာန်ကဵု ဇြဟတ်ကာယမၞိဟ်ကီု၊ ဂၠိက်ယာတ်တိတ်အောန်မံၚ် နူကွတ်စက်တုဲ ဖျေံၚုဟ်မး ဟွံဂွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဂွံပ္တဝ်ကဵုညးတအ်မာန် ပြိုၚ်ပ္ကာန်ကဵုၚုဟ်မးညးတအ်မာန်ဂှ် အနာံဂၠိက်ယအ်ကၠုၚ် ဇမၠိၚ်ဂၠိက်ဂၠေံကၠုၚ်ကီု၊ အရံၚ်ဍာ်ဂဥုဲနူဇေတ်တ်ဂှ် ဖက်ဍာ်ဂဥုဲဟွံဇေတ်အိုတ်၊ ၚုဟ်မးဍာ်ဂဥုဲ ဂွံ သာသာဂှ် သုၚ်စောဲအိုတ်ရ။ လအ်တိုန် လအ်တိုန်မ္ဂး ဂၠိက်ဖအံက်ဂှ် အနာံဂၠေံ၊ ဇမၠိၚ်ဂၠေံ၊ ဍာ်ဂဥုဲအရံၚ်စှေ်၊ ဂၠိက်ကြဳတိုန်တုဲ လအ်တိုန်ညိမ္ဂး ပရေအ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်အာဂၠိက်ဖအံက်ရ။ မူဟိုတ် ဖရံက်ပ္ၚ၊ သၠသၞေဟ်ဗ္ဒဝ်ဂှ် မၞိဟ်ချူလိက်ဏအ် ဟွံဂတာပ်တဲ သောၚ်ကလးဟွံဒးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍုၚ်ကွာန်မွဲမွဲ မိက်ဂွံဇၞော်မောဝ်တန်တဴမံၚ် အဓိကမသုန်သာ်ရ။ (၁) ဍုၚ်ကွာန်ဒးၜိုဟ်သြိုဟ်ဏောၚ်။ (၂) ဂၠံၚ်ဍာန်ဒးစိုပ်ဏောၚ်။ (၃) ပၟတ်ဓါတ်လလဳ ဒးဂွံဏောၚ်။ (၄) ထတ်ဒးပေၚ်ဏောၚ် (၅) ပရေၚ်ဆက်စၠောံ မပ္တံကဵု စက်ဟီုအရေဝ်၊ အေန်တာနေတ်၊ ဒးခိုဟ်ဏောၚ်ရ။ ဒေသရးမန်ပိုဲ သွက်ဂွံပိုန်ဒြပ် ဂွံဇၞော်မောဝ်အဓိကမသုန်သာ် ဏအ် မုဍိုက်ပေၚ်မံၚ်ကီုရော၊ စၟဳစၟတ်ရံၚ်အာညိ၊ ညးအလဵုအသဳတွဵုရးမန်ကီု ညးဂွံလဝ်မာဲ ပ္ဍဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲ အမာတ်ကၠတ်ထဝ်တအ် တီမံၚ်ကီုရဟာ။ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏအ် အခိၚ်ပိုဲထ္ၜးမံၚ်ဆန္ဒ (၁၉၈၈) (၈-၈ – ၁၉၈၈) တေံ ပ္ဍဲဍုၚ် သေံတေံ သီုမွဲဍုၚ်သေံ ပၟတ်ဓါတ်လလဳ ညံၚ်ဂွံတၟးဂှ် ညးတအ်ကေတ်အရီုဗၚ်ကဵု UNDP – (United nation Development program) တုဲ ပၟတ်ဓါတ်လလဳတၟးအာ သီုမွဲဍုၚ်သေံ တုဲအာအခိၚ်ဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လၟုဟ် သီုမွဲဍုၚ် သေံ ရုၚ်စက်တံ ဂေတ်မံၚ်နူဍုၚ်ဇၞော် ဒဵုကဵုစိုပ်အာ ကွာန်ဍောတ်တ်၊ နူလ္ဒောဝ်ဍုၚ် စိုပ်အာ ဒဵုစိုပ်ပယျဵု ဍုၚ်ကွာန်ညး တအ်ရ။ ကောန်မန်ဗၟာပိုဲ ဒးအာကၠောန်စမံၚ် ပ္ဍဲရုၚ်စက်ညးတံနာနာရ။
လၟုဟ်လေဝ် ဂေတ်(စ်) Gas တိတ်နူဍုၚ်ဇကု ဟွံသုၚ်စောဲသွက်ဍုၚ်ဇကု၊ သွံစကဵုဍုၚ်သေံ တတ်အာပ္ဍဲကွာန်ကာန် ဘံက်ဂှ် ဂွံဆဵုမံၚ် နကဵုမတ်အိုတ်ရ။ သွက်ဂွံအောန်စိုတ်မွဲဂှ် နူကာန်ဘံက်တေံ ညးတေံတဲနၚ်ပိုက်ဂေတ်(စ်) ကဵုပၟတ် ကဵုစက်တိဘိလာတ်ညးတံ ပ္ဍဲ (မြိုၚ်ကလေး) ဂှ်ရ။ ပိုက်ဂေတ်(စ်) ဝွံ တတ်အာ ပ္ဍဲဍိုပ်ကွာန်မန်ပိုဲ သီုဖအိုတ်ရ။ ဆဂး ကွာန်မန်ပိုဲ ပၟတ်ဟွံတၟးရ။ ညံၚ်ဂးအရေဝ် “ညာတ်ဂှ်ညာတ်ရ ဟွံဂွံပံၚ်ဖက်” ကီုရ။ ကွာန်လ္ၚဵု သီုဒးကဵုမံၚ် သွက်ပိုက် ဂေတ်(စ်) ခရေအ်ဂီုကၠီုဏီရ။ နကဵုဂေတ်(စ်) ပ္ဍဲပိုက်ဏအ် မှာဲပလံၚ်မံၚ်ဂှ်ကဵု (၅-က္ဍိုပ်ကၠံကဵု တွဵုရးမန်ပိုဲမ္ဂး သီုမွဲတွဵုရးမန် ကွာန်မန်ပိုဲ ဂွံပၟတ်ဓါတ်လလဳ သီုဖအိုတ်မာန်ဏောၚ်ဂှ် ညးတၠပညာတအ် တော်လဝ်နွံရ။ ဆဂး ညးတအ်ဟွံကဵု ဟွံဂွံဒုၚ်စ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဟွံဂွံဒုၚ်ဖဵုပၟတ်ဓါတ်လလဳရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲ ၚုဲကသတ်ဍာ်တအ် တိတ်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူပၟတ်ဓါတ်လလဳဟွံမွဲတုဲ ရုၚ်ကကလာ စက်စုတ်ကကလာဟွံမွဲ၊ ၚုဲကသတ်ဍာ်တအ် ဂွံမံၚ်လအ် ဂွံလတ်တ် ဂျိုၚ်ၚ်မာန်ဂှ် ရုၚ်စက်ဍာ်ဂံက်က်ဇၞော် (အအေး ခန်းစက်ရုံ) ဒးနွံရ။ ကာလဂှ်မှ အခိၚ်တိတ်ဂၠိုၚ် အခိၚ်ရပ်ၚုဲကဂွံဂၠိုၚ်ဂှ် ဂွံဂိုၚ်စွံမာန်၊ ဂွံကၠောန်ကကလာမာန်မှ ၚုဲကဂွံ မံၚ်ၚုဟ်မး တွဵုရး ဟိုတ်နူရုၚ်စက်ဟွံမွဲ ရုၚ်ဍာ်ကလောံဇၞော်ဇၞော်ဟွံမွဲတုဲ ၚုဲကတအ် အခိၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ၚုဟ်စှေ်၊ အခိၚ်အောန်ဂှ် ၚုဟ်တိုန်အာရ။ ၚုဟ်ၚုဲက တန်မံၚ်လၟိုန်ဂှ် ဟွံမွဲရ။
အတိုၚ်ဂှ်ကီုရ တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲ သတ်ဆု၊ သတ်ဒုန် တိတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ မပ္တံသတ်ဒူရေန်၊ သတ်မေၚ်ဂုတ်၊ သတ်သလော၊ သတ်ဗဗုၚ်တအ်ရ။ ယဝ်ရ ပၟတ်ဓါတ်လလဳနွံမ္ဂး ရုၚ်စက်စုတ်ကဵုဗူတအ် ကၠောန်မာန်တိုန်ရ။ ဟိုတ်နူသတ်ဆု သတ်ဒုန်တအ် စုတ်ကဵုဗူမာန်မ္ဂး ၚုဟ်မးသတ်ဆု သတ်ဒုန်တအ် တန်မံၚ်လၟိုန်ရ။ လၟုဟ်ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ် ဟိုတ်နူစက်ဟွံမွဲ ဟွံဂွံဓါတ်လလဳတုဲ အခိၚ်သတ်ဆုတိတ်ဂၠိုၚ်တှေ် ၚုဟ်မးစှေ်၊ အခိၚ်အောန်ဂှ် ၚုဟ်မးတိုန်ဂှ် သွက်တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲ ဒှ်မံၚ်နကဵုဓမ္မတာမွဲရ။ ယဝ်ရ ဂွံဓါတ်ပၟတ်လလဳ၊ ရုၚ်စက်ဂှ်တိုန်မ္ဂး ကောန်မန်ပိုဲ ဂွံကမၠောန်မာန်ရ။ ညးတံကၠောန်မံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးတေံ လညာတ်၊ ကွတ်ညးတအ်လေဝ် သုၚ်စောဲပ္ဍဲဌာန် ပ္ဍဲကွာန်ဇကု ဂွံသီုဖအိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ မၞိဟ်ချူလိက်ဏံ ဂွံအခေါၚ်ဟီုတွံ ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးတေံ အခိၚ်လက်ကြဴအိုတ် ဖ္တိုက်ဖၟောဝ်ကဵုညးတံဂှ် သွက်ဂွံဒှ်တံရိုဟ်ဂှ် ပကောံသြန်အိုတ်ညိ၊ (Capital) ဇကုကၠောန်မံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဏအ် နဲကဲကွတ် (Technology) ညးတအ် လ္ၚတ်အိုတ်ညိ၊ ဗီုလဵုညးတအ် အုပ်ဓုပ်ကမၠောန်ညးတံ (Management) လ္ၚတ်အိုတ်ညိဂှ် ဖ္တိုက်ဖၟောဝ်မံၚ်လၟိုန်ရ။
တ္ၚဲဏံ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲ ဆဵုဂဗမံၚ်ဝါတ်ခဲါမွဲဂှ် ၚုဟ်ထၜိုတ်စှေ်ဒၟံၚ် ၜါပိသၞာံဏအ်ရ၊ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏအ် ဨရိယာတဵုထၜိုတ် ဂၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲရ။ ထၜိုတ်ၚုဟ်စှေ်မ္ဂး ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကောန်ဂကူပိုဲနာနာ စှေ်အာကီုရ။ လောန်ကၠုၚ်ၜါပိသၞာံ တေံ ပိုဲကဵုမံၚ်သတိကီုရ။ ထၜိုတ်မ္ဂးဏအ် စၞစသုၚ်ဟွံသေၚ် စတုဲအိုတ်အာဟွံသေၚ်ရ။ မွဲသၞာံစအိုတ်တုဲ သၞာံလက်ကြဴ တိတ်ကၠုၚ် စအာပၠန်ဟွံသေၚ်ရ။ ထၜိုတ်ဝွံ ဒှ်မံၚ်ကပေါတ် သွက်ဂွံသုၚ်စောဲ ပ္ဍဲသၠာကွဳစက်၊ ကပေါတ် ကရိယာကွတ်တဲတအ်အိုတ်ရ။ ဆဂး အခိၚ်တေံ ထၜိုတ်ၚုဟ်ခိုဟ်မံၚ်တုဲ ညးတဵုထၜိုတ် အဲတဵုထၜိုတ် ဗာ်ထောံ သတ်ဆုသတ်ဒုန်တုဲ တဵုတိုန်ထၜိုတ်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲကောန်ဂကူပိုဲ ပညာယအ်မံၚ်မွဲဂှ် ပိုဲဒးသွံထၜိုတ်ဏအ် တိုၚ်နွံထၜိုတ်တၞးဏအ်ရ။ ပိုဲဒးဟီုအရေဝ်ကမၠောန်မ္ဂး ပိုဲဒးသွံ အတိုၚ်ဗၞိက်အရိုၚ်ဏအ် (ကုန်ကြမ်း – Raw Material) ရ။ သ္ပသ္ဇဵုၚ်ကဵုထၜိုတ်ဏအ်တုဲ ပိုဲပ္တိတ်ကပေါတ် (ကုန်ချော) မွဲမွဲသာ်၊ ၜါပိသာ်မာန်မ္ဂး ပိုဲဟွံဒးသွံအတိုၚ်ဏအ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုပတိတ်ကပေါတ် (ကုန်ချော) ဂှ် နွံပၟိက် နွံမံၚ်ဂကူဂမၠိုၚ်ရ။ ကၠာတဲဏအ် နဲကဲ (နည်းပညာ – Technolgy) ဒးနွံရ။ ကွတ်စက် ဒးနွံရ။ သွက်ဂွံဂေတ်စက် ဏအ် ပၟတ်ဓါတ်လလဳဒးနွံဂှ် အဓိကပၠန်ရ။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂွံဂတာပ်ခေတ် ဒးကေတ်နနဲနာနာသာ်တုဲ ပ္ဍဲကောန်ဂကူပိုဲဏံ စိုပ်အာအရေဝ် “ဆု-ဆု မုပဗှေ်ၚံက် အဲဍိက်ပံက်ဍုန်ရ အဲဒးၚံက် ပံက်ပံက်မုပဍုန်” ပၠန်ရ။
အခိၚ်ချူမံၚ်ပရောဏအ် ဂွံအာသတိ အခိၚ်အာလ္ၚတ်လဝ် ဍုၚ်မလေဝ်ယှာတေံကီု၊ အခိၚ်ဟီုတွံ ပ္ဍဲမလေဝ်ယှာ တေံကီု တတ်အာနူကဵုပဳနာန် စဵုစိုပ်ဍုၚ်ကွာလ်လာလာန်ပူတေံကီု နူကွာလ်လာလာန်ပူဂှ် အာစဵုစိုပ်သၚ်္ကာပေါဝ် တေံကီု အခိၚ်တတ်အာကဵုကွဳစက်ဂှ် ပ္ဍဲလ္တူသ္ကဲၜါလ္ပာ်ဂၠံၚ်ကွဳစက်ဂှ် လ္ၚဵုဆဵုအာ ကၠအ်ထၜိုတ်ရ။ စိုပ်မွဲဒၞာဲ ဆဵုအာကၠအ် ကၠေၚ်သတ်ဗြဴ၊ လ္ၚဵုဆဵုအာ ကၠအ်သတ်သိၚ်ဃဵုရ။ ဒၞာဲကၠအ်ညးကဵုညး ညးတအ်တဵုအာရ။ သီုဖအိုတ်ကၠအ်ထၜိုတ် မွဲဓဝ်ဟွံသေၚ်ရ။ ဂွံဆဵုအာ ကၠအ်ကၠေၚ်သတ်ဗြဴ၊ ကၠအ်သတ်သိၚ်ဃဵုတအ်ရ။ လၟုဟ် ပိုဲတတ်အာ တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲမ္ဂး ပိုဲဂွံဆဵုကၠအ်ထၜိုတ်မွဲဓဝ်ရ။ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ညးထၜိုတ်တှေ် အဲထၜိုတ်ကီုရ။ တၞဟ်ခြာကဵု မလေဝ်ယှာတေံဂှ် ညးတၠအလဵုအသဳ ညးတအ်ကဵု သၟာကၠအ်တအ်ကီုရ။ ညးတံ ဖျေံသၞောဝ်အဓါန်ဂတ (Future plan) နွံဏောၚ်ရ။ ညးတအ်သဳကၠဳကဵု တၠပညာနာနာတုဲ ညးတအ် ဖျေံပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ညးတံရ။ ကောန်မန်ပိုဲအာအဓာန်ဂတ ပၟိက်မိက်ဂွံ ဇၞော်မောဝ်မ္ဂး ချပ်ဂၞန်ကေတ်ကသပ်ကဵု တၠပညာနာနာတအ် ထေက်ဏောၚ်ဂှ် ဖ္တိုက်ဖၟောဝ်ဏာ နကဵုစေတနာရအဴ။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ နွံလ္တူဂၠံၚ်၊ ဂၠံၚ်ကၠေံမံၚ်ဂှ်ကီုရ။