ပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၁၀) ကဵု သၞာံ (၂၀၁၅) တုဲကၠုၚ်တုဲမ္ဂး ဗီုပြၚ်အမာတ်မန်တံဂှ် ဒးခန်လ္ၚတ်တၟာဂလိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၀) ဏံ အမာတ်မန်တံ သာ်လဵု ဂွံမၚ်မွဲ ရံၚ်စံၚ်အာ ကတိပါၚ်ဇကုဂှ် ထေက်ကဵု ဒးဗစာရဏာ ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ရောၚ်။ ဟိုတ်နူကဵု ဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပူဗိုၚ်ကီု ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တံကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တံ လုပ်အာကဵုမာဲကီုတုဲ ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန်ဂှ် ဇၞးအာအမာတ် ဂွံအာဒၞာဲ ဗၞတ် (၁၂) ဒၞာဲနွံရ။ ကၠတ်ထဝ်လတူတေံ (၅) ဒၞာဲ၊ အဆံၚ်တွဵုရးဍုၚ်မန် (၆) ဒၞာဲ၊ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ် (၁) ဒၞာဲ နွံကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၂၀) ဏံပၠန်လေဝ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳပၠန် ဇၞးအာဒၞာဲဗွဲမဂၠိုၚ် (Majority) ပၠန်တုဲ ဍေံတံဟေၚ် ဒက်အလဵုအသဳမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အမာတ်မန်တံဂှ် ဒးကၠောန်ကမၠောန် တၟာဂလိုၚ်ဏီရောၚ်။
ပ္ဍဲအကာဲအရာဏံဂှ် အမာတ်မန်တံ ဒးဂစာန်ကၠောန်ကမၠောန် တၟာဂလိုၚ်ဏီရောၚ်။ ကမၠောန်အမာတ်မန်တံ နွံဒၟံၚ် ဗၞတ် (၃) အဆံၚ်ရောၚ် ဗွဲယေဘူယျ ချပ်ဂွံရ။ အဓိကဂှ် (၁) သွက်ဂွံလုက်စုက်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်၊ (၂) ဗပေၚ်တၚ်နွံပၟိက် ညးဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ကောန်ဂကူ၊ (၃) သွက်ဂွံကၠောန်မူဝါဒ ဥပဒေနာနာ သွက်တွဵုရးဇကုကီု သွက်အလုံကၟိန်ဍုၚ်ကီုရောၚ်။
တၚ် (၁) ဂှ် သွက်ဂွံလုက်စုက်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ လၟေၚ်ၚ်ရောၚ်။ အမာတ်မွဲမွဲဂှ် အခိၚ်ဒးတိုန်ကၠတ်ထဝ် နွံရောၚ်။ အခိၚ်ဇူကၠတ်ထဝ်နွံရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ဇူ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ဂှ်မ္ဂး ဒးစဴတုဲ လုက်စုက်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံထေက်ရောၚ်။ အဓိက ဒးတက်ကျာကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံရောၚ်။ အမာတ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် နူကဵုဒေသဇကု ဒးဒုၚ်ရုဲစှ်လဝ်တံဂှ် ပရူပရာနာနာ ဇကုတီဒၟံၚ်တုဲတုဲရောၚ်။ အဓိ်က တက်ကျာကု ညးဍုၚ်ကွာန်တံဟီုဂှ် တက်ကျာကုညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်၊ ဂကောံနာနာ မပ္တံကဵု ဂကောံသၟတ် ကေုာံ ဂကောံညးဗြဴ ကေုာံ ခမဳသၚ်တံထေက်ရ။ သွက်ဂွံဂၠိုက်ဂၠာဲ သောၚ်ကလးကဵု ပြသၞာရ။ ပ္ဍဲကဵုဒေသမွဲမွဲ နူကဵုညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳတံ လုပ်ပထုဲပထံၚ်လဝ် နွံမာန်ရ။ ပရူတိဍာ်၊ ပရူကၠအ်သွဝ်၊ ပရူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်ဂြိုပ်ဆု၊ ပရူဂဥုဲၜူမာဲတံ နွံမာန်ရ။ တုဲပၠန် နူကဵုညးမလိုက်တံရိုဟ် ဂကူသအာၚ်တံ ဓလိုက်တံရိုဟ် လုပ်ပထုဲလဝ်နွံမာန်ရ။ စပ်ကဵုပရူတံဏံဂှ် ဒးဗိုၚ်သောၚ်ကလးကဵု ပြသၞာရောၚ်။
တၚ် (၂) ဂှ် သွက်ဂွံဂၠိုက်ဂၠာဲကဵု တၚ်နွံပၟိက် ညးဍုၚ်ကွာန်ကဵု ပရေၚ်ကောန်ဂကူကီုရ။ တၚ်နွံပၟိက် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဟီုဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ရ။ သိုၚ်ခၞံဂၠံၚ်ဍာန်၊ ဗပေၚ်ကဵု ပၟတ်ဓာတ်လလဳ၊ သိုၚ်ခၞံဘာဗတောန်လိက် ရုၚ်ဂဥုဲတံရောၚ်။ သွက်ဂွံဗိုၚ်စဵုဒၞာ ဂဥုဲၜူမာဲတံရောၚ်။ အမာတ်မန်တံဂှ် ဒးဂၠာဲတၚ်နၚ်တုဲ နူကဵုသွာၚ်အုပ်ဓုပ်အလဵုအသဳဂှ် သွက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜး ကုလတူတေံဂှ် ဒးဗိုၚ်ဖန်ဇန် ပတိုန်ထ္ၜးကဵုရောၚ်။ လတုဲ စပ်ကဵုအရာဖောအ်ဗြေဝ်ဝွံတုဲ လ္ပာ်အလဵုအသဳတံ ဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်ဒှ်မ္ဂး ပရူစလာပ်ဓဇဴတံ နွံဟာ။ ဍာ်ဒကေဝ်ကမၠောန် ဟွံဍိုက်ပေၚ်ဟာ ဒးဂၠိုက်ဂၠာဲကီုရောၚ်။ မ္ၚးနူကဵု တၚ်နွံပၟိက် ညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ စပ်ကဵုတၚ်နွံပၟိက် ပရေၚ်ကောန်ဂကူလေဝ် ဒးဂၠိုက်ဂၠာဲကီုရောၚ်။ ပရေၚ်ဗတောန်လိက်မန်၊ ပရူလိက်ပတ်/ ယေန်သၞာၚ်မန်၊ ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်၊ လိက်မန်/ အရေဝ်မန် သွက်ဂွံစကာအာ ပ္ဍဲရုၚ်အလဵုအသဳတံဂှ် ဒးလုပ်ပေဲါဗတိုက်ရောၚ်။
တၚ် (၃) ဂှ် စပ်ကဵုဖျေံမူဝါဒ ခၞံဗဒှ်ဥပဒေ ပ္ဍဲအဆံၚ်တွဵုရး အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံဂှ်တှေ် ဒးဂစာန်ကၠောန်အာရောၚ်။ သွက်ဂွံဖျေံမူဝါဒ ခၞံဗဒှ်ဥပဒေတံဂှ် ဒးပကောံတၚ်နၚ်တုဲ ဒးတက်ကျာကု ဂကောံမဟာဇန် CSOs ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ် ပရူပရာနာနာ၊ ဂကောံသၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ဂကောံတၠပညာတံရောၚ်။ တၚ်နၚ်ကလိဂွံဏာ နူတံဏံဂှ်ဟေၚ် သွက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜး သဳကၠဳအာ ပ္ဍဲအရာ ခၞံဗဒှ်ဥပဒေတံရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန် ပညဳပညပ် အပ္ဍဲဗော်ဇကု၊ ပညဳပညပ် ကုဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံတုဲ သွက်ဂွံပလေဝ်အာ သၞောတ်ဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ကေုာံ သွက်ဂွံချူပတိုန် သၞောဝ်ဥပဒေတၟိ ပတဝ်ဏာက္ဍိုပ်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် ဒးဂစာန်အာရောၚ်။
ဒှ်အမာတ်ညးစၞးဍုၚ်ကွာန်တံဟီုဂှ် သွက်ဂွံသ္ပစၞးညးဍုၚ်ကွာန်တံမာန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဇကု ဍာ်ဒကေဝ် ဒးဍိုက်ပေၚ်ရောၚ်။ ဒးဂံၚ်ပတိုန်ထ္ၜး ဒးဂံၚ်ဟီုရောၚ်။ ဒးဂံၚ်လုပ်ပေဲါဗတိုက်ရောၚ်။ အတိုၚ်ကဵုကသပ် (၃) တၚ်ဏံ ကၠောန်ၜိုတ်ဗက်ကဵုမာန်ရောၚ်မ္ဂး (၂၀၂၅) တေံလေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ကလေၚ်ဒုၚ်တၠုၚ်ဇကု မာန်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။
Categories