ဟံၚ်နန် (ပါၚ်ကၟာ)

ကၠောန်ကမၠောန်မ္ဂး ဒးကၠောန် နကဵုစိုတ်ရ၊ စိုတ်ထတ်မှ ဇြဟတ်နွံ။ အာက္ဍိုပ်မ္ဂး ဒးအာကဵု ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ်ရ၊ အာကဵုကောန်တၟံဂြိုဟ်မှ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဇကုနွံ။ ဇကုဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် ခိုဟ်ဟ်မွဲမှ က္လိဂွံ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴခိုဟ်ဟ်မာန်။ ဇကု ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် ခိုဟ်ဟ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး သ္ဂောံက္လိဂွံ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴခိုဟ်ဟ်ဂှ် လ္ပစၟဳညိ။ အလဵုလဵုဇကုဂှ် ဒှ်မိမခိုဟ်ဟ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး သ္ဂောံကလိဂွံ ကောန်ဇာတ်ခိုဟ်ဟ်ဂှ် လ္ပစၟဳညိ။ အလဵုလဵုဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒှ်မၞိဟ်ဒ္ဂေတ်ခိုဟ် ဒ္ဂေတ်ပြဲဟွံသေၚ်မ္ဂး သွက်ဇကု ဂွံကလိဂွံ မိတ်သဟာဲပွံၚ်စိုတ်ခိုဟ် သ္ကံရဲခိုဟ်ဟ်ဂှ်လေဝ် လ္ပစၟဳရ။ ဂၠံၚ်ဂှ် ဗၠန်ဂတးမံၚ်ဣရ၊ ဂၠံၚ်ဂှ် ဂတးဂတန်မံၚ်ဣရ၊ ဒးကလေၚ်ပဠေဝ်ထောံဂၠံၚ်ဂှ်မှဂွံ။ မိက်ဂွံဂွံခိုဟ်ဟ်မ္ဂး ဒးကၠောန်ကမၠောန်ခိုဟ်ဟ် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ခိုဟ်ဟ် ဒးစွံစိုတ်ခိုဟ်ဟ်ရောၚ်။
ဟီုဂှ်မွဲဗီု အခါကၠောန်ဂှ်မွဲဗီု ဗီုၜါဏံ ဟွံတုပ်ညးသ္ကံမ္ဂး ရန်တၟံဇကု သ္ဂောံအာစိုပ် ဆဵုဂဗ တိုၚ်ပ္ကဴပေါဲအံၚ်ဇၞးဂှ် ဍေံဟွံလောဲသွာ။ Video ကဵု Audio ဂှ် ဟွံကိတ်ညဳညးသ္ကအ်မ္ဂး ဗဵုက္လၚ်စ ဟွံဒးရးရ။ ရုပ်ကဵုရမျှာၚ်ဂှ် ဒးအာမွဲစွံမှ ဗဵုစ ရသ(ရှ်သာ)ဍေံဍိုက်ပေၚ်။ ဗီုဟီုဂှ်ကၠောန် ဗီုကၠောန်ဂှ်ဟီုမှ ဒှ်လက်သန် မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်မာန်။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်သၟးနွံတုဲ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဟွံမွဲလေဝ် ဟွံဒှ်ကမၠောန်ပၠန်။ မၞိဟ်ဟီုတွံသၟးနွံတုဲ မၞိဟ်ကလၚ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဣဏံလေဝ် ဍေံဟွံစှေ်ဗီု။ ဇကုအာက္ဍိုပ်စှေ်ဗီုကီုမှ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဇကုနွံ။ ဇကုဟီုအရေဝ် စှေ်ဗီုကီုမှ မၞိဟ်က္လၚ်စနွံ။ ပၠံၚ်အာမံၚ်က္ဍိုပ်သၟးလေဝ်ဟွံဂွံ၊ ပၠံၚ်ဗက်မံၚ်လက်ကရဴသၟးလေဝ် ဟွံတုဲ။ ဒၞါဲထေက်ကဵုဇကု ၜိုတ်အစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ်ဇကုနွံဂှ် လုပ်ကၠောန် သီုစိုတ် သီုစရိုတ်မ္ဂး ကမၠောန်ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲဂှ် ဟွံမွဲရ။ နကဵုစေတနာ မေတ္တာ ဍာံဍာံပြပြ ကဵုက္ဍိုပ်ညးသ္ကံမာန် ဗက်လက်ကရဴညးသ္ကံမာန်မ္ဂး ခိုဟ်သက်ဒးဟီုဟွံမွဲရ။ လ္တူထဝ်ဂှ် ညံၚ်ရဴလ္ဇံက်ဖ္ဍုန်စုတ် မတ်မၞိက်ကီုရ။
ကမၠောန်အာက္ဍိုပ်ဟီုဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ကမၠောန် သွက်သ္ဂောံဒယှ်တှ် ပြာကတ်ဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်ကမၠောန် ဒးလ္ဂူတပ်တး မၞုံကဵုကဆံၚ် ဒ္ဂေတ်သၠုၚ်ပြဲတအ်ဏောၚ်။ ဒှ်ကမၠောန် သွက်ဂွံမိပ်လဟိၚ်ကဵု ဇြဟတ်အာဏာ power တအ် ဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်ကမၠောန် ဒးကၠောန် နကဵုတဆိပ်ကြာတအ်ဂှ်လေဝ် ဟွံသေၚ်ရ။ ကမၠောန်အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒှ်ကမၠောန် ဒးကၠောန် နကဵုအစောန်စရာဲ သတ္တိဂုဏ် ဍာ်ဒကေဝ် တအ်ရ။ အပ္ဍဲကဵုပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဂှ် ပွယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဒှ်ကိစ္စဇၞော်အိုတ် မွဲသာ်ကီုရ။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ဂှ် ယျဵုလ္ဂူတပ်တးမှ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဂှ် ဂံၚ်ဗက်။ “Truth precedes trust” ဓရ်ဍာံဂှ် ကၠုၚ်ကၠာနူကဵုဓရ်ပတှေ်ရ။ ဓရ်ဍာံဟွံမွဲမ္ဂး ဓရ်ပတှေ်တအ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ရ။ သ္ဂောံကလိဂွံဓရ်ပတှေ် နူကဵုမၞိဟ်တအ်ကီု နူကဵုညးမဗက်လက်ကရဴဇကုကီုဂှ် ဇကုဒးဍာံကၠာရ။ ဇကုဒးထ္ၜး ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးကၠာရ။ သၟူအမြာဲ ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် မောဝ်ပ္ဍးအာ ဆခရာမွဲတိုၚ်ဟွံက၊ နူကဵုသ္ၚောဲသ္ၚောဲဂှ် မၞိဟ်တအ် ဂွံသၟူအမြာဲမြမောဝ် ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဣရရောၚ်။
မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ညးတၞဟ်ဂှ် (၁) ဒးနွံကဵုဓရ်မေတ္တာ ကရုဏာ လ္တူမၞိဟ်မဗက်လက်ကရဴဇကု တအ်ဂှ်ဏောၚ်။ (၂) ဒးသ္ပအဲပရဲကဵု ညးသၟဝ်ဇကု၊ ဒးသ္ဍိုက်မၠိုက် ညးသၟဝ်ဇကုတအ်ဂှ်ဏောၚ်။ (၃) ထေၚ်သောဲကဵု ညးဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ဟွံဂွံ၊ ထ္ၜးအဝဵုအဏာ ဂဝဵုအာဂဝဵုကၠုၚ် (လွဵုအာ လွဵုကၠုၚ်) လ္တူမၞိဟ်ဇကု မအာဒၟံၚ်က္ဍိုပ်ဂှ် ဟွံဂွံ။ “ဇကုဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်တအ်ခိုဟ်က္ဍၚ် ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဇကု ခိုဟ်တိုန်က္ဍၚ်ရ၊ Robin Sharma ရောဘေန်ရှာမာ ညးတေံ ဟီုလဝ်သာ်ဏံ “When you enrich the relationship,you enhance the leadership” အဓိပ္ပါယ်ဍေံဂှ် ကာလမၞး ဇၞော်မောဝ်တောတက်ကဵု ပရေၚ်ဆက်ဆောံ ပံၚ်ဖက်ညးသ္ကံမ္ဂး မၞးဂှ် ဒှ်ညးဇၞော်မောဝ်တောတက်ကဵု ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ကီုရ”။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် က္ဍိုဟ်ကေက်တံဟီုမ္ဂး ဗီုလဵုကမၠောန်ညးထုဲထုဲရ သွက်ဂွံပံၚ်ဖက် ဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်သၟဝ်ညး ခိုဟ်ဟ်ဂေါဝ်ဝ်ဂှ် ကာလလဵုလေဝ် ညးဟွံဝိုတ်။ ပွစိုတ်လုပ်စကဵု ညးဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ် ညိလေဝ်ဟွံကဵုအောန်အာ။ ဒၟါနူသၟန်ပါၚ်တုဲ ဆလအ်လေဝ် ညးဟွံဒုၚ်က္ဍုဟ်ကဵုညးတၞဟ်ရ။ ကာလလဵုလေဝ် ညးဟွံကဵုအခေါၚ်ကဵု သၟန်ပါၚ်ညး ပလီုကၠေံသစ္စ လ္တူကောန်တၟံဂြိုဟ်ညးရ။ ညးကၠောန်ကမၠောန် နကဵုဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးတုဲ ညးအာက္ဍိုပ် နကဵုကောန်တၟံဂြိုဟ်ညး လၟိုန်ရ။
ဒ္ဂေတ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဒှ်လမျီုညးမအာက္ဍိုပ်တအ် ညံၚ်ရိုဟ်ကၞက်ဆု မဒှ်လမျီု သွက်တၞံဆုတအ်ဂှ်ကီုရ။ ဆုဂှ် ရိုဟ်ကၞက်ဟွံမွဲမ္ဂး သွက်ဂွံဒေါမ်ကၟိုၚ်အာရနွံ။ ပၟာဂှ်ကီု ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဟွံမွဲဂှ် သွက်ဂွံသရိုဟ်အာရနွံ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ဂူတပ်တးဂှ် ညးညာတ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်အနာဂတ်တေံရ၊ ပရေၚ်အာက္ဍ္ဍိုပ်ညး ဂလိုၚ်လဵုကိစ္စဇၞော်ဒၟံၚ်ရောဂှ် ညးတီကၠိုဟ်လဝ်တုဲတုဲရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍာံမ္ဂး ဒးဒှ်မၞိဟ်ဆာန်ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် ဒးဒှ်မၞိဟ်ဆာန် ဓရ်ဍာံတအ်ရ။ ဒးဒှ်မၞိဟ်ထ္ၜးသက်သဳသာဓကခိုဟ်ဟ် ကုညးမဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ရောၚ်။ ကိစ္စဇၞော်မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဒးစွံလဝ်စိုတ်သဝ်ဝ် ဒးဖျဝ်လဝ် ဓရ်မာနတအ်တုဲ ဒးဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်သၟဝ်ဇကုတအ်ရ။ လ္တူနူဂှ်ပၠန် ဒးနွံကဵုစိုတ်ဓါတ်မိမရ။ ညံၚ်မိမတအ် ဆာန်တဴကောန်ဂှ်ကီု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ်လေဝ် ဒးဆာန်ညးဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ကီုဏောၚ်။ သတ္တိဂုဏ်စရာဲဗီုဗီုဏံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲမဟတ္တမဂန္ဓဳ , နေဇြန်မာန်ဒဠာ ကေုာံ မာတာထြဳသာတအ်ရ။
မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် အာဂတပၠတရဴလေပ် ကုညးတၞဟ်သၟးဟွံသေၚ်၊ ဇကုညးလေဝ် ညးအာဂတပၠတရဴလေပ်မံၚ်၊ အလဵုလဵုညး ညံၚ်ဟွံဂွံဝိဝိၚ်ဟိုတ်မာဲအာဂှ် ညးထိၚ်ဒဝ် မၚ်မွဲလဝ်ဇကုညးမာန်ရ။ တုဲပၠန် ကမၠောန်ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးကၠောန်မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ညးမဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ဂှ် ဍေံတအ် ညံၚ်ဂွံညာတ်အာ အနာဂတ်ဂတတေံမာန် ဒးထ္ၜးဂၠံၚ်လေပ် ဒးပ္ညုၚ်လေပ်ဏောၚ်၊ ဍေံတအ် ညံၚ်ဂွံညာတ်အာ တိုၚ်ပ္ကဴဍေံတအ်မာန် ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်ဏောၚ်၊ ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ် အစောံသတ္တိညးကဵုညး နွံမံၚ်ဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး အစောံသတ္တိ ဣဒ္ဓိတအ်ဂှ် ဍေံမံက်ဂတဝ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်ဟွံသေၚ်၊ ဍေံဂၠုက်သတၚ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲသန္ထာန်ညးတအ်ဏောၚ်၊ အစောံသတ္တိ ဣဒ္ဓိတအ်ဏံ ညးဂလိုၚ်ဂွံဆဵုညာတ်မာန် မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ် ဒးဓမံက်ထ္ၜးကဵုဏောၚ်။
မၞိဟ်သၟဝ်ဇကုတအ် ၜိုတ်အစောန်ညးနွံ ၜိုတ်ဣဒ္ဓိသတ္တိညးနွံဂှ် ဒးကဵုညးတအ် ဇၞော်မောဝ် တောတက်တိုန်ဏောၚ်။ ပွမတာဒၞါ ကၟာတ်လဒဵုထောံ ဇြဟတ်ဣဒ္ဓိ အစောံသတ္တိ မၞိဟ်မဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ်မ္ဂး ဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်မွဲ ဟွံသေၚ်ရ။ တာလျိုၚ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ် ဒးသၠုၚ်ပ္တိုန် ထ္ၜၚ်ပ္တိုန် ဘဝညးမဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ဂှ်ဏောၚ်။ ၝတောတက်အာနူကဵုအဲဟွံဂွံ၊ ၝဒးမံၚ်သၟဝ်တဲအဲ လၟိုန်ဏောၚ်၊ ၝလေပ်အာနူအဲဟွံဂွံ၊ ယဝ်ရပ်လဝ်စိုတ်ဓါတ် ဍန်န်ဂြက်က်သာ်ဏံမ္ဂး မၞးဂှ် ဒှ်ညးအာက္ဍိုပ်မၞိဟ်တအ် ဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်မၞိဟ်ပလီုပလာ်ထောံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တအ်မွဲဟေၚ်ရ။ အာစိုပ်ဒုဟ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲမာန်ရ။ Ralp Nader ဂှ် ညးတေံ ဟီုသာ်ဏံရ “The function of leadership is to produce more leaders, not more followers” “တာလျိုၚ်ကမၠောန် အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒးၜံၚ်ပ္တိတ် ညးမအာက္ဍိုပ်တအ် ဂၠိုၚ်ၚ်ဏောၚ်။ ဒးၜံၚ်ပ္တိတ် ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် ဂၠိုၚ်ၚ်ဟွံသေၚ်”။ Ralp Nader (ရာပ်နေဒါ) ဏံဂှ် ဒှ်အ္စာဥပဒေ အမေရိကာန်၊ ဒှ်အ္စာချူလိက် အ္စာဘာတက္ကသိုလ် ညးတွံ ညးဖျေံလိက်၊ ဒှ်ညးမချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲရ၊ ညးတေံ ကေၚ်လုပ်ပၠံၚ်ရုဲမာဲ သွက်သ္ဂောံဒှ် သမ္မတအမေရိကာန်ဂှ် ပန်အလန်ရ။
ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မာန်ဖအိုတ်ရ၊ ၜိုန်အာက္ဍိုပ် ကုညးတၞဟ်ဟွံမာန်ကီုလေဝ် ဇကုအာက္ဍိုပ်ကဵု ဇကုဇကုမာန်မ္ဂး ဇကုလေဝ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်မွဲကီုရ။ ဇကုဇကု ဂၠံၚ်ညံၚ်ဟွံဂွံဗၠေတ်အာ ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုအာ ဇကုဇကု ညံၚ်ဂွံခိုဟ် ညံၚ်ဂွံတောတက်တိုန်အာ မွဲတဆံၚ်တုဲမွဲတဆံၚ်ဂှ် ဇကုစၞောန်ထ္ၜး ပတပ်ဂၠံၚ် အာဂတပၠတရဴကဵု ဘဝဇကုလေပ်ဒၟံၚ်မ္ဂး ဇကုလေဝ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်မွဲကီုရ။ ဒှ်ဒၟံၚ်သမ္မတ ဥက္ကဌ ဍုၚ်အမေရိကာန်တေံမှ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဏောၚ် ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ်ရ။ မိမၜါ အာဂတ ပၠတရဴဒၟံၚ် မၚ်မွဲဒၟံၚ်ကောန်တအ်ဂှ်လေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ။ ဒှ်ညးမအာဒၟံၚ် က္ဍိုပ်ရ။
ဗီုလဵုဟီုဟီုရ ကမၠောန်အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒှ်ကမၠောန်လောဲလောဲမွဲ ဟွံသေၚ်၊ တုပ်ညံၚ်ရဲဒဳကွဳစက် ရဲဒဳက္ၜၚ်ကျာတအ်ကီုရ။ ဒှ်မၞိဟ် ကိစ္စဇၞော်ဗွဲမလောန်ရ။ လမျီုညး မကွာ်တရဴတအ် သီုဖအိုတ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ကေံတဲ ရဲဒဳကွဳစက် ရဲဒဳက္ၜၚ်ကျာတအ်ဖအိုတ်ရ။ က္ၜၚ်ကျာဟီုမ္ဂး နူကၠာဟွံတိတ်တရဴဏီဂှ် ဒးပဠေဝ်ပဠေတ် ဒးစၟဳစၟတ်လဝ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။ ပဠေဝ်ပဠေတ် စၟဳစၟတ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲမှ ဂွံဆက်တရဴ။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံသ္ပက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ညးဂွံ ဂွံအာဂတ ပၠတရဴညးဂွံဂှ် မုပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်တုဲကီုရရော၊ စပ်ကဵုဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်လညာတ်ညာဏ်ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဂိ ဒးသၠးပွးအတ္တဇကုကီု စပ်ကဵုဇြဟတ်တအ်ကီုဂှ် ဒးပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်ဖအိုတ်ရ။ မုလေဝ် ဟွံဂွံပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်မွဲသာ်ဏီမ္ဂး သ္ဂောံအာက္ဍိုပ်ညးဂှ် လ္ပချပ်ဏီတှေ် ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ မံၚ်ထောံသၟးသၟးဂှ် ပြသၞာတအ်ဂှ် ဍေံဟွံကၠုၚ်စိုပ်ဇကုရ။ ၜိုန်ဇကုဟွံမွဲလေဝ် မၞိဟ်ပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်တုဲတံဂှ် ညးဆက်ကၠောန်အာပၠန်ရ။ ဇကုဟွံမွဲမ္ဂးဟွံတုဲ ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ်ရ။ ဟိုတ်နူကဵုဇကု ပါလုပ်မံၚ်တုဲ ကမၠောန်ဂှ်လီုအာ ဗီုဂှ်လေဝ် နွံကီုရ။
ဆ္ဂး ပ္ဍဲခေတ်ဏံ ဇကုၜိုန်မိက်ဂွံဒှ်မၞိဟ်ဇၞော် ၜိုန်မိက်ဂွံအာက္ဍိုပ်ညးကီုလေဝ် ဗီုဇကုဒးစိုတ်ဂှ် ဒှ်ဟွံဂွံရ။ ဒးကေတ်မာဲဆန္ဒ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တုဲမှ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂွံ။ ခေတ်ဏံ ဒှ်ခေတ်မာဲဆန္ဒ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ရ။ ညးဂှ်ကြမ်ရော မၞိဟ်ကြမ် မၞိဟ်ဂံၚ်ဂစိုတ်မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ဇၞော် ဒှ်ဥက္ကဌကွာန် သာ်ဏံ ဗီုခေတ်ကၠာကၠာတေံ ဟွံသေၚ်ရ။ ဇြဟတ်လွဟ်လက်နက်တံဂှ် ဍိုန်စှေ်ကၠုၚ်ရ။ ဆန္ဒမာဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ထတ်ကၠုၚ် ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကၠုၚ်ကီုရ။ သမ္မတလေန်ကောန် (Abraham Lincoln) ဂှ် ဟီုသာ်ဏံ “The ballot is stronger than the bullet” ဆန္ဒမာဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် သ္ကတ်မြဟ် ဇြဟတ်ထတ် လ္တူနူမကမ်လွဟ်တအ်ဏီရ။ ညးမိက်ဂွံဟီုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် မ္ၚိုဟ်နူကောန်ပၞာန်တအ်ဏီရ။ မကမ်ဂှ် ဍိုန်အာနူမဝေၚ်ဣရ။ အခိၚ်ညးမ္ၚိုဟ်နွံမ္ဂး အခိၚ်ညးဍိုန်လေဝ် ဒးနွံရ၊ အာဗ္တိုက်ကဵုညးမ္ဂး အခိၚ်ညးဍိုန်မှ လုပ်ဗတိုက်မ္ဂး ဂွံပေါဲအံၚ်ဇၞးတွဵုရ။
ခေတ်ကၠာကၠာတေံမ္ဂး ညးဟီုစ ဝေါဟာစဍုၚ်ရ။ စဍုၚ်မုဟ်တၟံ စဍုၚ်ဟံသာဝတဳ အခိၚ်ညးကဵုညးရ၊ ခေတ်ဏံဟီုမ္ဂး ညးအာက္ဍိုပ်ဂှ် ဂဇအ်စဒၟံၚ်ဍုၚ်သၟး ဟွံတုဲရ၊ ဝေၚ်ပၞာန် ဗီုခေတ်ကၠာတေံလေဝ် ဟွံဂွံရ။ ပရေၚ်ပညာညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပရေၚ်ထတ်ယုက် ပရေၚ်မံၚ်စံၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ညံၚ်ဂွံဇၞော်မောဝ်တောတက်မာန်ဂှ် ညးအုပ်ဓုပ်အာက္ဍိုပ်တအ် ဒးကေတ်တာလျိုၚ်မာန်ရ။ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ်လေဝ် အစောံသတ္တိညးကဵုညး နွံဒၟံၚ်ဖအိုတ်ရ။ ပတှေ်ဒၟံၚ် ညးအာက္ဍိုပ်သၟးလေဝ် ဟွံတုဲရ၊ ဇကုပတှေ်ဇြဟတ်ညးခ္ဍၚ်တှေ် ဇြဟတ်ပ္ဍဲကဵုဇကုဂှ် ဟုတ်ယုတ်စှေ်အာခ္ဍၚ်ရ။ ဇကုမိက်ဂွံ ဗ္ဒဗ္ဒါဲညးခ္ဍၚ်တှေ် ဓရ်ပတှေ် ပ္ဍဲကဵုဇကု ဇြဟတ်ပ္ဍဲကဵုဇကု အစောံသတ္တိပ္ဍဲကဵုဇကုဂှ် ဍိုန်လျအာခ္ဍၚ်ရ။ ဇကုပတှေ်ဇကုဇကုမှ ဇြဟတ်ဇကု ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကၠုၚ်ရ။ အဓိပ္ပါယ်ဇၞော်မောဝ်ဟီုဂှ် ညးအာက္ဍိုပ်လေဝ် ဒးဂစာန် ညးဗက်လက်ကရဴ တအ်လေဝ် ဒးဂစာန်ရ။ ညံၚ်ရဴမဗဳဇသတ်ဆုတအ်ကီုရ၊ မဗဳဇသတ်ဆုတအ်ဟီုမ္ဂး နွံကဵုသတ္တိ သွက်ဂွံကၠုတ်ပါ်တိုန်ဖအိုတ်ရ၊ သွက်ဂွံသတ် သွက်ဂွံကဴဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး မဗဳဇဂှ် ယဝ်ဟွံဆဵု တိဍာ်ဝါဲတအ်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠုတ်ပါ်တိုန်ဂှ် လ္ပဟီုရ၊ သွက်ဂွံအေဲကှ်အာ သွက်ဂွံချိုတ်အာရနွံ။

(တၚ်စၟတ် – လၟၚ်ဂတတေံ ဆက်ပ္တိုန်အာထ္ၜးအာပၠန်ရောၚ် …)