နာဲကသုမန်
စပ္တံနူကဵုပၞာန်ဗၟာတံ လောဘတိတ် မိက်ဂွံကလိဂွံအဝဵုတုဲ ဍုၚ်ပိုဲဂှ် ဒှ်အာ ဍုၚ်ကျဗြံ မွဲဝါပၠန်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု လောဘ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာ မွဲက္ဍိုပ်တုဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဏံ ဒၞာဲကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ တန်တဴကၠုၚ် ဗွဲမလအ်လကာဖာဂှ် ဒးဒုၚ်သ္ပမာန်မံၚ် နကဵုဒပ်ပၞာန်သ္ပမာန်မံၚ် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံရ။ သၞာံ (၂၀၂၁) ဂှ် ပဋိပက္ခ ပေၚ်တၟိုဟ်မံၚ်ရ။ သၞာံ (၂၀၂၂) ဏံဂှ် သွက်ဂွံသာတိုန် ဟွံသေၚ်ဟာ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဆက်တုဲ သ္ပမံၚ်ဍဵုဍိုက် ညးဍုၚ်ကွာန်တံပၠန်ရောၚ်။ ဒးသၟာန်မွဲသာ်ဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဆက်တုဲ ဒတူလိုၚ်မံၚ် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ညးမဍဵုဍိုက်သ္ပမာန်မံၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဏီဖိုဟ်ဟာ။
ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ သ္ပဍဵုဍိုက်ကၠုၚ်အဆက်ဆက်
ကြဴနူကဵု သ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် သီကေတ်အဝဵု (၁၉၆၂) တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဒြဟတ်ဇၞော်တိုန်ရ။ ရပ်လဝ်လွဟ်တုဲ သီုဂွံအဝဵုတုဲ တီဂွံရှ်သာ အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ ဂွံအဝဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်တှေ် အတိုၚ်အမိၚ်ဇကု စကာညးတၞဟ်တံ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တံ ဒးကၠောန်ကဵုရ။ အဝဵုပၞာန် ဂွံဍိုက်ပေၚ်၊ ဒပ်ပၞာန်ဂွံခိုၚ်တိုန် ကေတ်သြန်ဘဏ္ဍာ နူကဵုဍုၚ်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဇၞော်တိုန်သိုက်က်ရ။ ဒြဟတ်ဍေံ ဇၞော်တိုန်တုဲ အာဗတိုက် ဗော်ကောန်မျူနေတ်ဗၟာ (ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ) ကေုာံ ရဲပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်လက်ထက် (၁၉၉၀) တေံဂှ် ရဲဗော်ကောန်မျူနေတ်ဗၟာတံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂၠးကဝ်တုဲ သရိုဟ်အာရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဗတိုက်မာန်တုဲ သရိုဟ်အာ ဟွံသေၚ်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု ဍုၚ်သအာၚ် ကောန်မျူနေတ်ကြုက်တံ ဟွံကဵုရီုဗၚ်ကီု၊ ဒပ်ကောန်မျူနေတ်ဗၟာတံဂှ် ပံၚ်လဝ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အ ရၚ်တံဂမၠိုၚ်တုဲ ဒပ်ဝ ဒပ်မိုၚ်လာ ဒပ်ကဝ်ကတံ ပါ်တိတ်အာကီုတုဲ ဗော်ကောန်မျူနေတ်ဗၟာဂှ် သရိုဟ်အာရ။
ဆဂး ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဆက်တုဲ ပၠန်ဂတးဒၟံၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံရ။ စနူကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံဗၠးၜးတုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မန်ကဵုကရေၚ်တံ ပၠန်ဂတးကၠုၚ် သွက်တိဍာ် ကေုာံ ကံကုသဵုဇကု ဇကုဂွံဖန်က်ကေတ်ရ။ လက္ကရဴဏံ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာနေဝေန် သီကေတ်အဝဵုတုဲဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဍေံရိုဟ်ထောံ သၞောတ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် မဖျေံလဝ် ပ္ဍဲအခိၚ် (၁၉၄၇) တေံတုဲ ဂကူချေၚ်၊ ကချေၚ်ကဵု သေံဇၞော်တံ က္လေၚ်ပၠန်ဂတးရ။ လက္ကရဴ (၁၉၆၂) ဂှ် ဂကောံပၠန်ဂတးတံ ဂၠိုၚ်တိုန်ဗွဲမလောန်ရ။ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဒးက္လေၚ်ကေတ် တိဍာ်ဇကု သွက်ဂွံဖျေံပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဇကုရ။
ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု ဗော်ကရေၚ်ကေအေန်ယူကီု ထိၚ်ဒဝ်ဂွံ တိဍာ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ဂကူတၞဟ်ဟ်တံ တိဍာ်ညးကဵုညး နွံကၠုၚ်ကီုရ။ ဆဂး ပ္ဍှဲသက္ကရာဇ် (၁၉၇၀-၁၉၈၀) ဂှ်တှေ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စကာနဲကဲ ထပိုတ် (၄) ထပိုတ်တုဲ ဗတိုက်ကၠုၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံရ။ အခိုက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ဟွံမာန်ကၞိ စံၚ်သ္ၚိရ။ အခိၚ်တေံ ဍေံဗက်ကောန်ပၞာန်မန်တံ ဟွံဆဵုရောၚ်ဟီုတှေ် ဗက်ၜုၚ်တက် ဗက်ရပ် ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တံရ။ စံၚ်ကွာန်ရ။ ကောန်ကွာန်တံ ညံၚ်ဂွံဖေက်အာဂှ် ဖန်ဗဒှ်ကီုရ။
နူကဵုအခိၚ်တေံရ အခိုက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဍေံသောၚ်ကလး နနဲပၞာန်ရ။ ဗတိုက်ပၞာန် သကာတ်မြဟ်တုဲ ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒးဝါတ်ဒိုက်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၈၈) ကွးဘာတံ သ္ပက္ဍိုပ်တုဲ ထ္ၜးဆန္ဒရ။ အာတ်မိက် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳရ။ လက္ကရဴအိုတ် ပၞာန်ဗၟာတံ သီအဝဵုရ။ ပရေံမွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ကၠောန်သ္ပကဵု ပေဲါရုဲမာဲ (၁၉၉၀) တုဲ ကာလ ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဇၞးမာဲဂှ် ဟွံပအပ်အဝဵုရ။ လက္ကရဴအိုတ် ကာလ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ အာတ်မိက်ကၠုၚ် သွက်ဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီ ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဆက်ရပ်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဖျေံထံၚ်ရ။
ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် အတိုၚ်အခိုက်ဍေံတံမ္ဂး သ္ပမာန်ဍဵုဍိုက် လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ သၟးဟွံသေၚ်၊ လတူဂကူဗၟာတံပၠန်လေဝ် ယဝ်ဒစဵုဒစးဒးဍေံတှေ် ဍေံပသောၚ်ထောံဖအိုတ်ရောၚ်။
ပေဲါပၞာန် သၞာံ (၂၀၂၁) သွက်ဂွံကၠောံအာ သၞာံ (၂၀၂၂)
ဍုၚ်ပိုဲဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ဗုဒ္ဓသာသာကီုလေဝ် ကုသဵုပရေံရ။ သၟဝ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် သၟိၚ်ဗၟာတံဂှ် ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် အလုံမွဲဍုၚ်ဂှ် ဒှ်ဒဒိုက်ရ။ ဂကူမနု်ပိုဲလေဝ် ဒှ်ဒဒိုက်ရ။ ဒဒိုက်ဟီုဂှ် ကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်လဝ် နူကဵုဍောတ်တ်တုဲ တုပ်တဴ ညံၚ်ရဴ ဟွံတၟေၚ်ရ။ ကောန်ဇာတ် ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ရ။ တိဍာ်ကၠအ်သွဝ်တံ ဒးဒုၚ်သီရ။ ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးကေၚ်ဒုၚ်စံၚ်လဝ်တုဲတုဲရောၚ်။
လၟုဟ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ရန်တၟအ်ကဵု သွက်ဂွံပတေၚ်အဝဵု ပခိုၚ်အဝဵု ဍေံတံတုဲ ဍေံတံ သီထောံအဝဵုရောၚ်။ ဍေံကေတ်ထောံ အဝဵုရ။ အဝဵုဏံဂှ် သွက်ရဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳကီု သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု ဍေံတံ ပါ်ပရအ်ကဵု ဟွံမာန်သက်က်ရ။ သွက်ဍေံတံ ဂွံတန်တဴအာ အဝဵုဍာ်ဇမၠိ်ၚ်တုဲ ချူခၞံလဝ် သၞောတ်ဝ်ဒက်ပတန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) ရ။ အဝဵုဍေံတံ နွံတဴတၟာဂလို်ၚ်ရောၚ်။ ဆဂး ကာလ ပံက်ဍုၚ် ကဵုဏာအခေါၚ် စကာဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒုၚ်တဲပၞာန် ဟွံမာန်ဂှ်ရ၊ ညးတံ ကဵုမာဲ သွက်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကဵု ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳရ။
ပၞာန်တံ တီအာရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဒုၚ်တဲ ဍေံတံရ။ ဟွံကဵုမာဲ ကုဗော်ထံက်ဂလာန်ပၞ့ၞာန်တံတုဲ ဗော်ကျခိုၚ်ယျေဂှ် ဂွံအမာတ်အောန်ရ။ ဆဂး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်မ္ဂး ညးတံကဵုမာဲကုဗော်ဂကူ ညးကဵုညးတုဲ ဗော်မန်၊ ဗော်ရခေၚ်ကဵု ဗော်သေံဇၞော်တံ ဖျေံလဝ်ဗီု ချိုတ်ပၠိုတ်တုဲ ဂွံမာဲဂၠိုၚ်ရ။ လက္ကရဴ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု မာဲအလီဂးတုဲ ပၞာန်တံ သီအဝဵုရ။ ဍေံဒှ်သၞကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတုဲ သီထောံအမာတ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတံ သၟးဟွံသေၚ် အမာတ်ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ဍေံသီကၠေံရ။ အဓိပ္ပာဲဍေံဂှ် ညးအလဵုမွဲလေဝ် ဍေံဟွံသ္ပကာရ။ ဇီုကပိုက်ဒးကဵု အဝဵုဍေံတှေ် ဍေံဇီုထလေက်ဏာ ဖအိုတ်ရ။
ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ဓဇန်ကြံကြတဴ ဗွဲမလောန်တုဲ မန်ပိုဲတံဂှ် ဖေက်ဒၟံၚ်ဗၟာတံ နူကဵု လက်ထက်သၟိၚ်အံၚ်ဇေယျရ။ အခိၚ်လၟုဟ် မန်ပိုဲ ဖေက်ဗၟာ အိုတ်အစောန်တုဲ အခိၚ်ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ တဝ်စၞေဟ်ကဵု ပၞာန်ဗၟာကီုလေဝ် မန်ပိုဲ ဟွံဂံၚ်ဒစဵုဒစးဍေံရ။
ယဝ်ရ ပိုဲတံ မံၚ်စံၚ်အာ သၟဝ်ဍိက်ပၞာန်သက်က်တှေ် မံၚ်ဗီုဏံ ဂွံရ။ ဆဂး ယဝ်ရ ပိုဲတံဟီု ပိုဲတံ ကေတ်အခေါၚ်အရာဂကူ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ အခေါၚ်အရာ ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ်မ္ဂး ပိုဲတံ ဒးဒတူလိုၚ် ဒးပံၚ်တောဲမွဲစွံကဵု ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံရောၚ်။ ဒးကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံမ္ဂး တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဒးဂကူပိုဲကီု ဒးဒက်ပတန် ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ရောၚ်။
လောန်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ လုပ်ဗတိုက် ဂစိုတ်သ္ပကြံကြ လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်ချေၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ဍာဲ ကေုာံ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်တံ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ။ လုပ်စံၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဍုၚ်ထာန်တလာန်ကီု၊ ဍုၚ်ကွာန်တၞဟ်ဟ်တံကီုရ။ အခိုက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဟွံမာန်ကၞိ စံၚ်သ္ၚိရ။ လၟုဟ်ပၠန် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဗတိုက်ကရေၚ်ကေအေန်ယူတံ နကဵုပၞာန်တိုက် ဟွံမာန်၊ ဒးချိုတ်ဂၠိုၚ်တုဲ စကာက္ၜၚ်ကျာတုဲ ဗတိုက်ဍုၚ်တၟိ ‘လေဝ်ကေကဝ်’ ပၠန်ရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဂြိပ်ဒဴ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ။ အဏံပၠန်လေဝ် ဟိုတ်နူကဵုဗက်ရပ် ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တံ ဟွံဂွံတုဲ ဟွံမာန်ကၞိတှေ် စံၚ်သ္ၚိပၠန်ရ။
ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ထေက်ကဵုဒးချပ်
တ္ၚဲဏံ မွဲအခိၚ်တေံ ဟိုတ်နူကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတံ ယုက်မာပပ်ပဳလဝ် လတူဂကူပိုဲတံတုဲ ပိုဲတံ ထံက်ဂလာန် ကုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳဟွံမာန်၊ ထံက်ဂလာန်ကဵု သဳအာပဳအိက်ဟွံမာန်၊ အလဵုအသဳအေန်ယူဂျဳတံ ဟွံမာန်ဂှ် မုလေဝ် ဟွံဒှ်ဟလဵုရ။ ဆဂး မွဲလ္ပာ်ဂှ် နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကဵုဒြဟတ်ထံက်ဂလာန် ပံၚ်တောဲမံၚ်ကဵု ကံၚ်သဳပၞာန်ဂှ် ရံၚ်ကဵု သိက္ခာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကူမန်ပိုဲ ဒးချပ်ထေက်ရ။
အတိုၚ်ပတိုန်လဝ် ဗွဲလတူတေံရ၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဍဵုဍိုက်ပျဲပျာံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဂကူမန်ပိုဲတံလေဝ် ကေၚ်ဒးမံၚ်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု ပရေၚ်ဍဵုဍိုက်တံတုဲ ပၠန်ဂတးဂကူပိုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။ လၟုဟ် ပိုဲတံ ပံၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတုဲ ဍေံတံ အာဍဵုဍိုက်သ္ပမာန် ကြံကြ လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ဂတမတ်ပိုဲဂှ် တုပ်တဴ ညံၚ်ရဴ ပိုဲတံ ကဵုမံၚ်ဒြဟတ်မွဲနဲမွဲဗီုရ။ ပ္ဍဲအရာထကးပြးဒၟံၚ် ဒြဟတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ် ချေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲကဵု ကရေၚ်တံဂှ် ပိုဲတံ ပါမံၚ်ကီုဟာ။ မွဲတ္ၚဲ ယဝ်ရ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ညာတ်ကၠုၚ် လတူဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဒှ်ဗော် ထံက်ဂလာန်ပၞာန်ဗၟာ သွက်ဂွံဂစိုတ်ကၠေံ ဂကူဍေံတံတှေ် အရေဝ်ဏံဂှ် ဒးဒုၚ်အတိုၚ်မွဲဂကူမာန်ရ။
ကံၚ်သဳပၞာန် အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဂကောံဍုၚ်အာသဳယာန်ကီု ဂကောံဂၠးကဝ်ကီု ဟွံထံက်ဂလာန် ဒစဵုဒစးမံၚ်ရ။ ဟိုတ်နူဓဇန်ကြံကြ သ္ပမာန် ညးဍုၚ်ကွာန်လောန်တုဲ ဟွံတုပ်သၟဟ်ကဵု အလဵုအသဳမွဲတုဲ ညးတံ ဟွံထံက်ဂလာန်ရ။ ခုၚ်ကုလသမဂ္ဂလေဝ် ညးတံ ဟွံကဵုရ။ ကောံဓရီု အာသဳယာန်နာနာတံလေဝ် ညးတံ ဟွံကဵုတိုန်ရ။ အရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် သ္ကိုပ်ပၞာန်တံဂှ်လေဝ် ဍေံတံ ထပိုတ်အဆက်နာနာသာ်ရ။
ဒးသၟာန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ညဳသၟဟ်မန် မွဲသာ်ဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်အခါ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ဒစဵုဒစးတၠအဝဵုပၞာန်၊ ဂကောံဂၠးကဝ်တံ ဟွံထံက်ဂလာန် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ တ္ၚဲဏံဂှ် ပိုဲတံ ဗီုလဵုဒးကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်ထေက်ရော။ ရန်ကဵု ဂွံစဵုဒၞာအာ ဂကူတုဲ ဒးပံၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာရောၚ် အရေဝ်ဏံဂှ် ယုတ္တိဟွံမွဲရောၚ်။ ယဝ်ရ ပိုဲတံ ဟွံဒစဵုဒစးကဵု ပၞာန်ဗၟာ မံၚ်ဓမ္မတာမ္ဂး ဍေံကၠုၚ်သ္ပဍဵုဍိုက်ဂကူပိုဲ ဟွံဂွံရ။ ဇကုလေဝ် ဟွံအာပန်ဍေံ ပံၚ်ကဵုဍေံမှ ဍေံကဵုဍုၚ်မန်ရောၚ် အခေါၚ်မန်ရောၚ်ဟီုဂှ် အရေဝ်ဏံဂှ် ယုတ္တိဟွံမွဲရ။ သွက်မန် ဆလအ် ဍေံတံ ဟွံချပ်ကဵုရ။ ကၠးမံၚ် သွက်ဂွံဟီု ဟွံမွဲရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ မိက်ဂွံအာတ်မိက် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ်တှေ် တ္ၚဲဏံ စပ်ကဵု ဒတူလိုၚ်ပံၚ်တောဲ ကဵုမံၚ်ဒြဟတ်ကဵု ကံၚ်သဳပၞာန်ဂှ် ရံၚ်ကဵုသိက္ခာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗော်၊ သိက္ခာဂကူတုဲ သွက်ဂွံရုပ်သီကဵုညိဂှ် အာတ်မိက်ဏာရ။
