အံက်သာ (တံၚ်ပရၚ်)
ဇၟာပ်ပူဂဵုဆာန်ဂကူတံ ဟီုဗြုဒၟံၚ် နကဵုဝေါဟာ “ကမ်ကုသဵုမန် မန်ဖန်ဖက်ကေတ်တ်” ဂွံမိၚ်မံၚ်ရ၊ ရံၚ်ကဵုဝေါဟာဏံတုဲ ဂကူမန်တံဂှ် ဒဒှ်ရဟၟဲကဵုအခေါၚ်အရာဂကူ ဗီုဂကူမန်တံ မိက်ဂွံကၠောန်ဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်ဟၟဲ ဗီုဂကူမန်တံ မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် မုလေဝ်အခေါၚ်ဒှ်ဟၟဲဂှ် အဓိပ္ပါဲမံက်ကၠးတၟးမံၚ်ဟဂှ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးအာမံၚ်ဂတ ပၠမံၚ်တရဴသီုဖအိုတ်တံဂှ် ကၠုၚ်မွဲလေဝ် ဂလာန်ဏံရ ကၠုၚ်ၜါလေဝ် ဂလာန်ဏံရ၊ ဂလာန်ဏံဂှ် ဗြုဟီုကေတ်သၟးဂှ် ဟွံရုမ်ဂပ်ရ၊ ဒးကၠောန်ဓမံက် နဇိုၚ်နတဲဟေၚ် ဒှ်ကမၠောန်မာန်ရောၚ်။
ဗီုလဵုကၠောန် နဲကဲလဵုကၠောန်ဂှ် တန်တဴကဵုလညာတ်ညာဏ်သမ္တီ ပူဂဵုမွဲကဵုမွဲ ဟွံတုပ်ညးသ္ကံလေဝ် ဒှ်မာန်ရ၊ တုပ်ညးသ္ကံလေဝ် ဒှ်မာန်ရ၊ ကြပ်တုပ်ညးသ္ကံလေဝ် ဒှ်မာန်ရ၊ နကဵုလညာတ်ပူဂဵု တုပ်၊ ဟွံတုပ်၊ ကြပ်တုပ်မံၚ်ညးသ္ကံတံဂှ် ယဝ်ခါရ ဂွံပံၚ်ဗ္စပ်ညးသ္ကံမ္ဂး သွဟ်ခိုဟ်မွဲ က္လိဂွံမာန်ရောၚ် စှေ်စိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုလိက်ပရေၚ်ဏံ နကဵုလညာတ်ညးချူလိက်ဏံ ဗီုချပ်မံၚ်ပ္ဍဲဂၠံစိုတ်တေံ မိက်ဂွံချူဓမံက်ဏာ နကဵုလညာတ်ပူဂဵုရ။
မုသ္ဒးကၠောန်ဓမံက်ရုပ်ရဴကၠာ ဆေၚ်ကဵုကမ်ကုသဵုမန် မန်ဖန်ဖက်ကေတ်ဂှ်ရော အခိၚ်ကာလပစ္စုပ္ပန်ဏံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုအလဵုအသဳ ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲရောၚ် နကဵုအဲ ဒုၚ်ကေတ်လဝ်ပေၚ်ၚ်ရ၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် နွံသၟဝ်ပၠတရဴ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳ မၚ်မွဲစဵုဒၞါ အလဵုအသဳမန်(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) ကေုာံ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တံရ၊ ရံၚ်ကဵုလက်သန်သာ်ဝွံမ္ဂး ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲ အလဵုအသဳပိုဲလေဝ်နွံ ဒပ်ပၞာန်ပိုဲလေဝ် နွံဒၟံၚ်တုဲတုဲရ၊ သှေ်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်ရ။
ဗွဲကိုပ်ကၠာ သွက်စက်ယန်ဂွံဂေတ်ဂှ် မ္ဒးခါန်ကၞာတ်ပတိုန် သၞာဲဒဴအုပ်ဓုပ် အဆံၚ်ကွာန် ဇၟာပ်ကွာန်မန်ရောၚ်၊ သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ်တံဂှ် ဒးဒှ်မၞိဟ် ဍိုက်ပေၚ်ကဵု စိုတ်ဓာတ်ဆာန်ဂကူ က္တိုၚ်ၚ်ကၟိုဟ်ဟ်တုဲ ဒးမၚ်မွဲသစ္စလ္တူဂၠံၚ်တရဴ အလဵုအသဳမန်(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) ဒးမာန်ရောၚ်၊ ခါန်ကၞာတ်ပတိုန် သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ်ဇၟာပ်ကွာန်တုဲ ပ္ဍဲမွဲမွဲကွာန် တန်တဴကဵုကွာန်ဇၞော်ဍောတ် နူကဵုမၞိဟ် (၅) တၠ စဵုကဵုမၞိဟ် (၉) တၠ မ္ဒးဒက်ပတန်ပတိုန် ဂကောံအုပ်ဓုပ်အဆံၚ်ကွာန်ရောၚ်။
ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍ ကေတ်တာလျိုၚ်အုပ်ဓုပ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် လ္ပကရေပ်ဂရတ် စိုတ်ဓာတ်ညးဍုၚ်ကွာန် ပံက်လဝ်သၠဲသၠဲလးလး ဆေၚ်စပ်ကဵု သောၚ်က္လးပြသၞာညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် လ္ပာ်ညးစှေ်စိုတ်ဂှ် ပံက်လဝ်အခေါၚ်ကဵုညးရ၊ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ပ္ဍဲကွာန်မွဲမွဲ ဂကောံအုပ်ဓုပ် လ္ပာ်အလဵုအသဳဗၟာတံလေဝ် နွံဒၟံၚ်တုဲ အကြာဂကောံအုပ်ဓုပ်ၜါလ္ပာ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ပဋိပက္ခညးသ္ကံဂှ် ဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ စှေ်စိုတ်ကဵုလ္ပာ်အလဵုအသဳ လ္ပာ်လဵုရောဂှ် တန်တဴကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံရ၊ ညးစှေ်စိုတ်ကဵု အလဵုအသဳဗၟာမ္ဂး လ္ပတာဒၞါ ဣဏံ ဒှ်အခေါၚ်အရာညးရ၊ ကာလဂှ်မှ ကမ်ကုသဵုဘဝညး ဗီုညးဒးစိုတ် ညးဖန်ဖက်ကေတ်တ်မာန်ရ၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဒှ်ပြသၞာဂှ် ညးစှေ်စိုတ်ကဵု အလဵုအသဳမန်ဇကုမ္ဂး အတိုၚ်ဥပဒေ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အလဵုအသဳ(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) မချူဓဇက်လဝ်ဂှ် ကုတ်သၞောဝ်ဒန်သၞောဝ်ရ။
ကမၠောန်ထေက်ကဵုဒးကၠောန်ပြဟ်ဟ် မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဒက်ပတန်ဂကောံအုပ်ဓုပ်ကွာန်တုဲဗက် မ္ဒးကၠောန်စရၚ်သ္ၚိကၟိန် သွက်အလဵုအသဳမန်ဇကုရောၚ်၊ မၞိဟ်အာယုက်စိုပ်တံဂှ် မ္ဒးကၠောန်ပတိတ်ကဵု တၞးလိက်ကာဒ် စၟတ်သမ္တီကောန်ဂကူမန်ရောၚ်၊ ကာလဂှ်မှ လၟိဟ်ကောန်ဂကူမန် ဒုၚ်ယၟုဂကူမန် နွံမုစိတၠတီကေတ်ကၠးကၠးမာန်ရ၊ ကမၠောန်ဂတဒးဆက်ကၠောန်ဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ဘောနဘောနံ ဟွံဆက်ရိုဟ်ရေၚ်ဏီရ၊ ကမၠောန်ၜိုတ်အဆံၚ်ဏံ ညံၚ်သ္ဂောံကၠောန်မာန် ဇြဟတ်မၞိဟ် ဇြဟတ်သြန်လေဝ် ကိစ္စဇၞော်တုဲ ဖန်ဖက်ပြုပြေၚ်ကမၠောန်ဒးမ္ဂး အဆံၚ်သဝ်အိုတ် ကၠေၚ်ဍေံက္လေၚ်ခၞာဍေံ ဂွံခိုဟ်ဟ်မာန်ရောၚ်။
ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပညာဂှ် ဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်(ဗဟဵု) ပံက်လဝ်နွံတုဲတုဲရဒှ်တုဲ သွက်ဂွံဒးလးဍာန်တၟိဟၟဲ ဌာနညးကဵုညး ပြေပြံၚ်ဒၟံၚ်တုဲတုဲရ၊ ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက်လေဝ် တၠုၚ်လအာ ညံၚ်ရဴဌာနပရေၚ်ပညာကီု ပရေၚ်ထတ်ယုက် အဆံၚ်ဗဟဵု အဆံၚ်ခရိုၚ်တံ ခိုၚ်ၚ်ကၠိုက်က်နွံဒၟံၚ်ဒတုဲရ၊ ဆ္ဂး ရုၚ်ဂဥုဲရဟၟဲ ဟွံဍိုက်ပေၚ်ဏီ ရုၚ်ဂဥုဲအဆံၚ်ၚ် သိုၚ်ခၞံတုဲ မ္ဒးကော်ပကောံအ္စာဂဥုဲ မတိုန်လဝ်ဘာဂဥုဲ နူဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သီုဖအိုတ်တုဲ က္လေၚ်စၟဳစၟတ်ဍာ်ဒ္ကေဝ် တန်တဴကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်တုဲ မ္ဒးခါန်ကၞာတ် ကဵုအာတာလျိုၚ် အဆံၚ်ညးကဵုညး ဒၞါဲညးကဵုညးရောၚ်၊ နူကဵုဒံက်တာ အ္စာဂဥုဲ မဒှ်ဂကူမန် ဂွံလဝ်တဆိပ်ကြာဒဳဂရဳတံလေဝ် ကော်ဘိက်ကဵုအာတာလျိုၚ် အကြာရုၚ်ဂဥုဲတံမ္ဂး သာတုဲဍိုက်ပေၚ်အာရ။
ပိုဲတံသ္ဒးကၠးလဝ်မွဲသာ်ဂှ် ပိုဲနွံပၟိက်ကဵု ဖဵုကမ်ကုသဵုမွဲမွဲဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ပိုဲသ္ဒးဒုၚ်သၠာဲကဵု အရာမွဲမွဲသာ်တုဲမှလေဝ် ပိုဲသ္ဂောံက္လိဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဖဵုဍေံမာန်ရောၚ်၊ ဥုံသွးကေတ် ညံၚ်ရဴဒေဝတဴ ဟွံဂွံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒၟါနူဂှ်ရ ကျာ်ဟီုတွံလဝ် ကမ်ညးကဵုညး လ္ၚဵုတံဂှ် ဟီုပရေၚ်ပတှေ်ကမ်ဂှ် ဟွံမိက်ဒုၚ်တဲရ၊ မုဟိုတ်ဟွံဒုၚ်တဲရောမ္ဂး ဟိုတ်နူဟွံကၠိုဟ်လဝ်ဝေါဟာ “ကမ်” ဂှ်တုဲ ဟွံဒုၚ်တဲရ၊ ကမ်ဂှ် ခယျစမံၚ် အလဵုလဵုဍေံဒှ်ကၠုၚ်ကေတ်တ်ရ၊ “ကမ်”ဂှ် ဒဒှ်ရ“ကမၠောန်”ရောၚ် တီကၠးတုဲမ္ဂး အရာရာအိုတ်သီုဂှ် ဒးပတှေ်ကမ်ဟေၚ်ရောၚ်ဂှ် ဒးဒုၚ်တဲဇၟာပ်မၞိဟ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကမ်ကုသဵုမန် မန်ပိုဲသၟိက်မိက်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်တ်မ္ဂး ကမၠောန်မန်ပိုဲ ဗီုဂကူမန်ပိုဲတံ မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် မန်တံ ဒးကၠောန်ကေတ်တ်ရ၊ လ္ပဟီုမံၚ်ရ၊ ဟီုကေတ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန် ကၠောန်ကေတ်မွဲဟေၚ် က္လိဂွံမာန်ရောၚ်။
အတိုၚ်ချူရိုဟ်ရေၚ်လဝ် ပိုတ်လ္တူဂှ်ရ ဂွံက္လိဂွံဖဵုမွဲမွဲဂှ် ပိုဲဒးသၠာဲကဵု အရာမွဲမွဲသာ်ရောၚ်ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်ကာယပိုဲ ပိုဲဒးဒုၚ်ဍောၚ်မာန်ရောၚ်၊ နကဵုပိုန်ဒြပ်ပိုဲ မပ္တံသြန်လေဝ် ပိုဲဒးဂံၚ်ဒုၚ်ပတိတ်တမ်မာန်ရောၚ်၊ ဥပမာ ကာယပဟွံမာန် ကာယဟွံသိုက်မ္ဂး ပတိတ်သြန်ညိ၊ သြန်ဟၟဲဝါတ်ခါဲမံၚ်မ္ဂး ပတိတ်ကာယညိ၊ သြန်လေဝ်ပဟွံမာန်၊ ကာယလေဝ်ပဟွံမာန် ယဝ်ဒှ်သာ်ဏံမ္ဂး ကမ်ကုသဵုမန် မန်တံဖန်ဖက်ကေတ်တ်ဂှ်လေဝ် မန်တံ လ္ပစၟဳရ၊ ဟီုလေဝ် လ္ပဟီုမံၚ်ရ။
ကမၠောန်ၜိုတ်အဆံၚ်တံဏံ ဒးဂံၚ်ဖျေံတမ်ရိုဟ်ဍေံမှ စၟဳစသတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴဍေံမာန်ရ၊ ကမၠောန်တံဏံ ညးဂှ်ဂွံကေတ်တာလျိုၚ် ဂွံလးကမၠောန် ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်ရော? ဟီုမ္ဂး ညးမဒှ်အလဵုအသဳမန်(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ)ရ ဒးအာဂတ ပၠတရဴ ဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်ရောၚ်၊ ယဝ်ခါရ အလဵုအသဳမန် (ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) ပၠတရဴမ္ဂး ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတံ မၚ်ကၠောန်မံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ် စှေ်စိုတ်ရ၊ ဆ္ဂး လ္တူကေမၠာန်ဂှ် ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ် ဒုၚ်လျိုၚ်သ္ဒးနွံပေၚ်ၚ်ရောၚ်၊ အဓိက မုမိက်ဂွံဟီုတဝ်ဝ်ရောမ္ဂး လ္တူညးမကၠောန်မံၚ်ကမၠောန် ဓမံက်မံၚ်ရုပ်ရဴတံဂှ် ပရေၚ်ဂီုကၠီု ဒးဂံၚ်ကေတ်လျိုၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ရောၚ်၊ ကမၠောန်ဒးကၠောန် ဓမံက်မံၚ်ရုပ်ရဴတံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံဇီုကပိုက်ထုဲနှဴကဵု ပရေၚ်ကမၠောန် အလဵုအသဳဗၟာတံဂှ် ဒးစွံသတိ ဒးဝေၚ်ပါဲလဝ် သအးသအးဇ္ၚးဇ္ၚးရောၚ်၊ ကမၠောန်ဇကုကၠောန်ဂှ် သီုကဵုဟွံထုဲနှဴ ဟွံဇီုကပိုက်ကဵုဍေံမွဲသာ် ယဝ်အလဵုအသဳဗၟာတံ ပထုဲကၠုၚ် တာဒၞါကၠုၚ် သ္ပတိုန်အန္တရာဲကဵု ညးတာလျိုၚ်သၞာဲဒဴမန်ဇကု မကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ကမၠောန်တံဂှ်မ္ဂး နကဵုအလဵုအသဳမန်(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) ဒးဂံၚ်ပသောၚ်ကဵုရောၚ် မိက်ဂွံသ္ဂးရ။
အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်အခိၚ်အခါလၟုဟ်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်ခိုဟ်မွဲပၞော်ကီုရ၊ အဃောမြာ်ကဵုမြာ်ဇဵုဏံ ၜိုပ်တံဟွံထေက်ကဵုဂ္ဇအ်ဗဵုမံၚ်သၟး အရာထေက်ကဵုဒးကၠောန်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံဓမံက်ရုပ်ရဴမာန်ဂှ် ဒးချပ် ဒးကၠောန်ထေက်ရ၊ အကာဲအရာတ္ၚဲဏံဂှ် သွက်ဂကူမန်ပိုဲဂှ် လ္ပဟီုဏီ သွက်ဂကူဗၟာဍေံရလေဝ် ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ဟၟဲ ကေတ်ဟွံမာန်မံၚ်ရမ္ဂး သွက်ဘဝမံၚ်စံၚ်ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံနွံကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုဂှ် ပိုဲဒးကေတ်တာလျိုၚ်ရောၚ်ဟီုဂှ် ဒှ်ဂလာန်အရေဝ်ဝေါဟာ ပၞော်တိတ်သွက်ဂွံဟီုခၠေဝ်သှ် ကုအလဵုအသဳဗၟာတံ မွဲပၞော်ရောၚ် မိက်ဂွံထံက်ထ္ၜးဏာရ။
သရုပ်ကၠေံမ္ဂး ကမ်ကုသဵုမန် မန်တံညံၚ်သ္ဂောံဖန်ဖက်ကေတ်တ်မာန်ဟီုဂှ် နွံပၟိက်မံၚ်ဍာံမ္ဂး လ္ပဟီုကေတ်သၟး လ္ပချူကေတ်သၟး ကၠောန်ကေတ်နဇိုၚ်နတဲဟေၚ် ရုပ်ရဴမံက်စိုပ်တရဴမာန်ရ၊ တုပ်သၟဟ်ကဵု အာတ်မိက်မံၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ပသမ္တီကဵုပိုဲညိ၊ ကၟာတ်ကဵုရုၚ်ညိ၊ ကၟာတ်ကဵုဘာညိဟီုဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဟွံသေၚ်ရ၊ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဂကူမန်ပိုဲတံ ဟွံတိုန်ဘာမ္ဂး ဘာသွက်ဂကူမန်ဂှ် ကၟာတ်အာရ၊ ဟွံတိုန်ရုၚ်မ္ဂး ရုၚ်သွက်ဂကူမန်ဂှ် ကၟာတ်အာရ၊ ဗီုဂှ်ကီု လိက်မန်ဂှ် ဂကူဗၟာတံ ဍေံဟွံသ္ပသမ္တီခဍေံ မန်ကဵုမန်ချူဗှ် ပသမ္တီမ္ဂး ရုမ်ဂပ်မံၚ်ရ၊ အရေဝ်မန်လေဝ် နနဲသာ်ဂှ်ကီု မန်ကဵုမန်ဟီုမ္ဂး ရုမ်ဂပ်မံၚ်ရ၊ သၞောဝ်မန် မန်ဓဇက်တုဲ မန်ဒ္ဂေတ်ဗက်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်ဂှ် ဂကောံအုပ်ဓုပ်မန် အုပ်ဓုပ်ကေတ်တ်၊ ပြသၞာဒှ်ပ္ဍဲဂကူမန်ဂှ် မန်ကဵုမန် သောၚ်ညးသ္ကံကေတ်တ်မ္ဂး ဣဏံ ကမ်ကုသဵုမန် မန်ဖန်ဖက်ကေတ်တ် ဟီုစဂွံရ။
သီုဖအိုတ်ဏံ ဒှ်လညာတ်ညးချူလိက်ဟေၚ်တုဲ အတိုၚ်ချူလဝ် ဂလာန်နိဒါန်တေံဂှ်ရ ကာလလညာတ်ဟွံတုပ်ညးသ္ကံကဵု ညးဗှ်လိက်တံလေဝ်ဒှ်မာန်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ တုပ်၊ ဟွံတုပ်၊ ကြပ်တုပ်မံၚ်ညးသ္ကံတံဂှ် ယဝ်ခါရ ဂွံပံၚ်ဗ္စပ်ညးသ္ကံတုဲ ဂၠာဲသွဟ်မ္ဂး ကမ်ကုသဵုမန် မန်ဖန်ဖက်ကေတ်တ်ဂှ် ကြပ်ကၠုၚ်ကဵုမန်ရောၚ်။
