လညာတ်ပါ်ပါဲ၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

ရပ်လွဟ်တုဲ မင်မွဲစဵုဒၞါ လမျီု၊ ပိုန်ဒြပ် ညးဍုင်ကွာန်ဂှ် ဒှ်ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်ရ။ ရပ်လွဟ်တုဲ သ္ပမာန်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ညးဍုင်ကွာန် ဟွံမွဲကဵုဒုဟ်ဒဏ်ဂှ် ဒှ်ပၞာန်မိစ္ဆာရ။ ရပ်လွဟ်တုဲ မင်မွဲစဵုဒၞါ အလဵုအသဳ ညးဍုင်ကွာန် မရုဲစှ်ပတိုန်လဝ်ဂှ် ဒှ်ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်ရ။ ရပ်လွဟ်တုဲ ရုပ်သီပလီုကၠေံ အဝဵုအလဵုအသဳ မကၠုင်နူဆန္ဒမာဲ ညးဍုင်ကွာန်ဂှ် ဒှ်ပၞာန်မိစ္ဆာရ။ ရပ်လွဟ်တုဲ မင်မွဲစဵုဒၞါ ပယျဵုဒၞက်တိဍာ်ကၟိန်ဍုင် ညံင်ရဴညးဍုင်သ္အာင် ဟွံဂွံၜက်ၜေတ်လုပ် တိဍာ်ကၟိန်ဍုင်ဇကုဂှ် ဒှ်ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်ရ။ ရပ်လွဟ်တုဲ ကၟာတ်လဒဵု အခေါင်အရာမၞိဟ် အခေါင်အရာကောန်ဂကူ ကောန်ဍုင်အရင်တံဂှ် ဒှ်ပၞာန်မိစ္ဆာရ။

ရပ်လွဟ်တုဲ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ညးရပ်လဝ်လွဟ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ပိုဲဏံ မုရဴကၠောန်သ္ပမံင်ရော? ဂကောံရပ်လွဟ်နာနာ မၞုံမံင်အကြာပိုဲ၊ အကြာဒေသပိုဲ၊ အကြာတွဵုရးပိုဲ၊ အကြာကၟိန်ဍုင်ပိုဲတံဂှ် ပိုဲဗ္ဂပ်ဖျပ်ရံင်ကဵုပိုတ် ဗွဲလ္တူတေံမ္ဂး တုပ်သၟဟ်ဒၟံင်ကဵုပၞာန်လဵုရောဂှ် တီကေတ်သွဟ်ဍေံမာန်လောဲလောဲရ။ ပိုဲတံ တီကေတ်တုဲ ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်ဂှ် ပိုဲတံ ဒးကဵုဒြဟတ်ဒရိုဟ် ညံင်ရဴသ္ဂောံဗတိုက်သရိုဟ်ကၠေံ ပၞာန်မိစ္ဆာတံဂှ်ရ။ နဲခိုဟ်အိုတ်ဂှ် နအလဵုဇကုပိုဲ ပါလုပ်ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန် ဗဗွဲဓဝ်တံဂှ်တုဲ လုပ်ပေါဲဗတိုက်မ္ဂး ခိုတ်အိုတ်ရ။ နအလဵုဇကု ပါလုပ်ဟွံမာန်မ္ဂး ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ် ညံင်ရဴသ္ဂောံနွံဒြဟတ်ဂှ် ပိုဲတံ မ္ဒးထံက်ပင် ထ္ၜလ္ဘာ် ၜိုတ်အစောံဒြဟတ်ပိုဲနွံရ။

နူကဵုပၞာန်မိစ္ဆာတံ သီကၠေံအဝဵုတုဲ ပၞာန်မိစ္ဆာတံ ကြေပ်ဂြတ်ကၠုင်နာနာသာ်ရ။ ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ သ္ကုတ်လ္ပာ်လ္တူတေံ ဒပ်ပၠန်ဂတးတံ သီကၠေံကြပ်အိုတ်မံင် မွဲသ္ကုတ်ရ။ ဍုင်ဠာယှဵုဂှ် ပၞာန်မိစ္ဆာတံ ဂွံက္လေင်လုပ်ဂွံဂှ် ထောံဂွဂလေံတုဲ ဒးဒုင်ဂုဏ်ကြုက် ကဵုကြုက်အာတ်ကဵုနူတဲကိုဝ်ကရ။ ပၞာန်မိစ္ဆာတံ လုပ်စိုပ်ကၠုင်ဍုင်ဠာယှဵုဂှ် ညးဍုင်ကွာန်မွဲဍောတ်လေဝ် မင်ဒုင်တၠုင်မံင်ဟွံမွဲရ။ မ္ၚးဍုင်ဠာယှဵုဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကိုဝ်ကတံ ဗိုင်လဝ်ဂေတ်ကၠောံတုဲ မုလေဝ် ဟွံဂံင်ချဳရ။ ဒုင်လဝ်ယၟုပၞာန်ဍုင် ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်တုဲ ဒှ်ဒၟံင်ပၞာန်မိစ္ဆာဂှ် သိက္ခာမွဲတော်လေဝ်ဟွံမွဲရ။

ကြဴနူပၞာန်မိစ္ဆာတံ ဂွံဠာယှဵုတုဲဂှ် ကြုက်သ္ပကဵုမၞိဟ်လ္ဒောဝ်တုဲ ထပ်အာတ်ကၠုင် ဍုင်(၅)ဍုင် (နောင်ချို၊ ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ မိုးကုတ် ကေုာံ မိုးမိတ်) တံ နူဒပ်ပၞာန်တအင်တံပၠန်ရ။ ဟိုတ်နူဒပ်တအင်တံ ဟွံက္လေင်ကဵုတုဲ ထောံဖျေံမံင်ဗမ် နူက္ၜင်ကျာဇၟာပ်ပ်တ္ၚဲရ။ ထောံဗမ်နကဵုက္ၜင်ကျာဂှ် ညးဍုင်ကွာန် ဟွံမွဲကဵုဒုဟ်ဒဏ်တံ ချိုတ်ဂၠိုင်ရ။ သ္ကိုပ်ပၞာန်မိစ္ဆာ မေန်အံင်လှာင် က္လေင်စဴနူဍုင်ရုယှာတုဲ ဟွံရုဲဒေသ ထောံဗမ်နကဵုက္ၜင်ကျာဂၠိုင်ကၠုင်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂိတုမေ (၁၃) လောန်ကၠုင်ဏံ ထောံဗမ်နကဵုက္ၜင်ကျာ လ္တူဘာဗ္တောန်လိက် ကွာန်(အိုးထိန်းတွင်း) ရးသေတ်ဂါင်ဂှ် ကွးဘာ(၂၂)တၠ ကဵုအာစာၝောံၜါတၠ မ္ဒးချိုတ်အာဂှ် ယၟုမြဟ်အာအလုံလိုက်မွဲရ။ ယုတ်မာဓဇန်ကြာန် သ္ပမာန်လ္တူညးဍုင်ကွာန် ဂလိုင်လဵုရောဂှ် ထပ်ဂလိုင်ပတိုန် ကမၠောန်မိစ္ဆာ သွက်သ္ဂောံက္လိဂွံတဆိပ်ကြာမယုတ်ရ။

ၜိုန်ရပၞာန်မိစ္ဆာတံ ဓဇန်ယုတ်ကြာန် သ္ပမာန်မံင်ဂလိုင်ဂှ်ကီုလေဝ် ဂကောံၜိုဟ်လလမ်ဂၠးတိ ကုလသမဂ္ဂတံ ဂကောံအာဇြဳယာန်တံ ဂကောံယူရောပ်တံ သ္အာင်အာနူကဵုပတိတ်လိက် ဟွံဒုင်တဲတုဲ မုသ္ပဂွံကီုရော? ပွပၞာန်မိစ္ဆာတံဂှ် ဒှ်အာဝဲ ပရေင်ဂိသ္ကေဝ် သှ်ေအာပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ် ညးဍုင်ကွာန် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ်မိမ ကောဒေံ ကွးဘာ ညးဒးဒုင်ချိုတ်တံ ဒဵုကဵုလမျီုအိုတ်ရ။ အခိင်ပိုဲဍောတ်တ်တေံ ပိုဲတံကေင်မိင်လဝ် အကြာမၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တံ ပၞာန်အပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ဝေင်ကဵုက္ၜင်ကျာဟွံဂွံ သၞောဝ်ဂၠးတိ နွံမံင်ဂးရ။ ယဝ်သုင်စောဲက္ၜင်ကျာမ္ဂး ပၞာန်ကုလသမဂ္ဂတံ ဟွံစွံပုဟ်ဂး လၟုဟ်သုင်စောဲမံင်ဣရ။ ဣလဵုရော ပၞာန်ကုလသမဂ္ဂ ဗီုအာစာၝောံ ပ္ဍဲဘာကွာန် (အိုးထိန်းတွင်း)ဂှ် ဟီုရ။ “ကောန်ၚာ်တံ ချိုတ်အာဂလိုင်လဵုမှ ကုလသမဂ္ဂတံ ညာတ်ရော?”

ကာလလၟုဟ်ဏံ သွက်သ္ဂောံဗတိုက်သၠေက်ကၠေံ အရာဟွံဒးစိုတ်(ဟွံမွဲပၟိက်)ဂှ် ပၞာန်မိစ္ဆာတံ ဖျေံလဝ်က္ၜင်ကျာဗတိုက်ပၞာန် (၂၀၀) ဖ္ဍိုက် အကြာဂအုပ်ဌာနဒပ်ပၞာန်ကျာရောင်ဂှ် နူကဵုဂကောံလ္ၚတ်ပရေင်ပၞာန် ကေုာံ ပရေင်ဆေင်စပ်ကဵုဂီုကၠီု (MDSI) ထမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုင်စဳရေင်ညးတံရ။ နူကၠာဟွံဂွံသီအဝဵုဏီတေံ နူကဵုဒပ်ပၞာန်မဒှ်မံင်ပေါဲဗတိုက်တေံ သၟိက်မိက်ဂွံသ္ဂောံ အရီုအဗင်နူပၞာန်ကျာမ္ဂး မ္ဒးအာတ်မိက် ပတိုန်ထ္ၜးအဆံင်င်တုဲ ဒုတိယသ္ကိုပ်ပၞာန်မိစ္ဆာ သဵုဝေန်ကဵုအခေါင်မှ ရီုနကဵုပၞာန်ကျာဂွံတုဲ အခိင်လၟုဟ်မ္ဂး အဆံင်သ္ကိုပ်ဒပ် ပြေင်ရေင်ပၞာန်၊ သ္ကိုပ်ၝောံဒပ်၊ သ္ကိုပ်ရးတံလေဝ် ပတိတ်ကဵုအခေါင် သုင်စောဲက္ၜင်ကျာပၞာန်ဂွံရောင် နူကဵုဂကောံ MDSI မဒက်ပတန်လဝ် နကဵုပၞာန် CDM တံသ္ဂးရ။

နူကဵုဂကောံသုတေသန (ဥာဏ်လင်းသစ်) ထမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုင်စဳရေင်ညးတံ သၞာံ (၂၀၂၄) နူကဵုဂိတုဂျာန်ဏဝါရဳ စိုပ်ဂိတုအေပရေလ်ဂှ် ပရေင်ဗတိုက်နကဵုက္ၜင်ကျာဂှ် (၈၁၉) အလန်နွံတုဲ မၞိဟ်ချိုတ်အာ (၃၅၉) တၠ၊ ဒးဝပ် (၇၅၆)တၠနွံရ။ ပ္ဍဲသၞာံ(၂၀၂၅)ဏံ နူကဵုဂိတုဂျာန်ဏဝါရဳ စိုပ်ဂိတုအေပရေလ်ဂှ် (၁၀၀၅) အလန်နွံတုဲ မၞိဟ်ချိုတ်အာ (၆၆၅) တၠ၊ ဒးဝပ် (၁,၂၃၆) တၠနွံရ။ ဒပ်ပၞာန်မိစ္ဆာတံ ၜိုန်ရဟီုဂးဒၟံင်ကဵုညးဂၠးတိတံ ပတဝ်လဝ်က္ဍိုပ်ကဵုဒၞါဲ ဒပ်ပၞာန်ပၠန်ဂတးတံနွံတုဲ ထောံမံင်ဗမ် နကဵုက္ၜင်ကျာရောင် ဟီုဂးဒၟံင်ကီုလေဝ် ညးဍုင်ကွာန်ဟွံမွဲကဵုဒုဟ်ဒဏ်တံဏောင် ချိုတ်ဂၠိုင်မံင်ရောင် သ္ဂးရ။

ညးဍုင်ကွာန်တံ သ္ဂောံဗၠးဘဲအန္တရာဲ က္ၜင်ကျာထောံဗမ်ဂှ် မ္ဒးကၠောန်ကတိုင်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မှ ဗၠးမာန်ရောင်။ ကတိုင်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် သွက်သ္ၚိကၟိန်မွဲသ္ၚိမ္ဂး ဒးဖအိုတ်သြန် ဟွံအောန်နူ (၂၀) ကိုဋ်ဒ္ကေဝ်တုဲ ယဝ်က္ၜင်ကျာဂျေတ်မ္ဂး ဟိုတ်နူဍေံမြက်လောန်တုဲ ဗမ်စှ်ေတုဲမှ ဂွံတီဒဒှ်ရက္ၜင်ကျာကၠုင်ရောင်။ အခိင်မိင်ဗရုရမျာင်ဍေံဂှ် ကျောဝ်ဍေံဟွံညာတ် ၜက်အာစိုပ်လဵုဟွံတီရ။ တုဲမွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဗမ်လျိုင်(ပေါင် -၅၀၀) ယဝ်ဒတုံစှ်ေတဝ်ဝ်ကဵုကတိုင်မ္ဂး လှေက်လှံင်အိုတ်ရောင်။ ပၞာန်မိစ္ဆာတံ ဝေင်ပၞာန်နကဵုက္ၜင်ကျာဂှ် ညးဍုင်ကွာန်တံ ဒှ်ဒဒိုက် ဂိဂၠိုင်ရောင်။ ပၞာန်မိစ္ဆာတံ ဟိုတ်နူစရိုတ်ဍေံတံ ယုတ်မာ ဓဇန်ကြာန်လောန်ဂှ်ရ ဗီုဍေံဒးစိုတ် ကၠောန်သ္ပဒၟံင် အတိုင်ဂွံမိင် ဂွံဆဵုဂှ်ရောင်။