မာံတဵုလွဳ – ကျာ်ပိစေတဳတြေံကေုာံ သီကွာန်ဝၚ်ကတြေံ မၞုံတိဍာ်ပယျဵုဒၞက်ဍုၚ်သေံ ဒးဗၠိုက်တၞီအာဍာ် ပွိုၚ် ၂၇ သၞာံ လောန်ကၠုၚ်တေံဂှ် ဟိုတ်နူဍာ်ကြုၚ်ဇတ်ကှ်စှေ်တုဲ လၟုဟ်ကလေၚ်မံက်တိုန်ရ။
ဟိုတ်နူအစဳဇန်အလဵုအသဳသေံတံ ကၠောန်ကၟိုန်ဍာ်ပတိတ်ဓါတ်ပၟတ် ပ္ဍဲဍုၚ်ထဝ်ခၞောန်ဂှ် ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုၚ်ဒးဒုၚ်ဗၠိုက်အာဍာ်တုဲ လၟုဟ်မ္ဂး ကလေၚ်မံက်တိုန် မရနုက်ကဵု ၅ ဝါရ။
ဘာ၊ သီကေုာံ ဌာန်ဒတန်သာသၞာ ကလေၚ်မံက်တိုန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် လီုလာ်ဒၟံၚ်တုဲ ကျာ်ပိစေတဳတြေံတံဂှ်လေဝ် နွံဆၜိုတ်ဗွဝ်ဍိုတ် ပိဖအုံဟေၚ်ရ။ ကွာန်ဝၚ်ကတြေံဂှ် ဗၠိုက်တၞီမံၚ်သၟဝ်ဍာ်ဖိုအ်ရ။
ကျာ်စေတဳတြေံ ကလေၚ်မံက်တိုန်လၟုဟ်ဂှ် မၞုံကရပ်ကွာန်ဝၚ်ကတၟိ ပွိုၚ်ဍုၚ်သၚ်ခလပူရဳ ခရိုၚ်ကမ္မရဳတုဲ သ္ၚောဲခြာနူကဵု ကွာန်ကျာ်ပိ မၞုံပယျဵုဍုၚ်သေံ-ဗၟာ ၜိုတ် ၂၀ ကဳလဝ်မဳတာပြၚ်ရ။
ဒၞာဲကြုၚ်သၚ်ဂလာ၊ ၜဳခဳ (ကော်) ကြုၚ်ကၚ်၊ ကြုၚ်လာန်တဳ ပိကြုၚ် ပံၚ်ကောံဒၟံၚ်ဂှ် ကွာန်ဝၚ်ကတြေံကဵု စေတဳကျာ်ပိတြေံတံ တန်တဴနွံမံၚ်ရ။
နူကြုၚ်ပိတၞုၚ်ဏံ ပံၚ်ကောံ ဒှ်ကၠုၚ် ကၞာၚ်ကြုၚ်ကွေ (Kwae) မွဲတၞုၚ်ဂှ် ထိၚ်ဒဝ်ဒေပ်ကေတ်ဍာ်ဏံ နကဵုကၟိန်ဍုၚ်ထံၚ်ခၞောန်တုဲ ပတိတ်မံၚ်ဓါတ်ပၟတ်ဖိုအ်ရ။
“စနူကွာန်တြေံ ဗၠိုက်အာတုဲ ဍာ်ဇတ်ဗီုဏံ ၅ အလန်ရ။ ရ သၞာံတှေ် မွဲအလန် ကေၚ်ဇတ်ကၠုၚ် ဗီုဏံ၊ ဆဂး သၞာံအာကဵု သၞာံဏံ ဆက်က်ရ ဍာ်ဇတ်ကၠုၚ်မံၚ်” သာ်ဝွံ ညးနွံကရပ်ဒဒန်ဆုဝၚ်က ညးလိၚ်စမံၚ်သ္ၚိဖံၚ် ပွိုၚ်ၜိုတ်၂၅ သၞာံပြၚ် ပ္ဍဲကြုၚ်သၚ်ဂလာ နာဲချေတ်ၚိုဲ ဟီုလဴရ။
လၟေၚ်ၚ်သၞာံဥတုကညၚ်မ္ဂး အခိၚ်ကြုၚ်သၚ်ဂလာ ဍာ်အောန်အိုတ် ဗွဲမယုတ်ဂယိုဟ်ဍာ် ၜိုတ် ၁၈ ပေ နွံကၠုၚ်ကီုလေဝ် သၞာံဏံဂှ် သှေ်ဆၜိုတ် ၉ ပေဓဝ်ဟေၚ်ရ။ သွက်ဂွံဇတ်ဆက်ဇတ်အာလေဝ် နွံမံၚ်ဏီရောၚ်ဂှ် နာဲချေတ်ၚိုဲ ဟီုရ။
ဇရေၚ်စေတဳတြေံကဵု ဌာန်ဒတန်သာသၞာတြေံဏံဂှ် ကၟုဲကောန်ဍုၚ်သေံကေုာံ ကောန်ဍုၚ်သၟာၚ်တံ ဇၟာပ်ပ်တ္ၚဲ ကၠုၚ်ဝေၚ်မံၚ် ၜိုတ် ၅၀ – ၆၀ တၠ နွံတုဲ တ္ၚဲကၟာတ်ရုၚ်မ္ဂး ၜိုတ် ၁၀၀ ပြၚ် ကၠုၚ်စိုပ်ဒၟံၚ်ရ။
“အခိၚ်ဍာ်အောန်လၟုဟ်ဏံ သ္ၚိဖံၚ်အာကၠုၚ် ဟွံဂွံရပုဟ်၊ ဗွဲမဂၠိုၚ် အာကဵုဂၠုၚ်စက်ဍောတ်တ်ရဂွံ၊ ကွာန်တြေံကဵု ကျာ်စေတဳတြေံတံဂှ်ရ မၞိဟ်အာဝေၚ်ဂၠိုၚ်” သာ်ဝွံ နာဲချေတ်ၚိုဲ ဟီုရ။
ကာလဍုၚ်ဟံသာဝတီလီု လောန်ကၠုၚ် ၂၅၀ သၞာံပြၚ်တေံ ကောန်ဂကူမန်ဗွဲမဂၠိုၚ် အဃောဂြိပ်ဒဴ လုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်သေံဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် ကျာ်စေတဳပိတၞုၚ်ဏံရောၚ် သာ်ဝွံ လိခ်ဝၚ်လ္ၚဵု စၟတ်သမ္တီလဝ် နွံရ။
လောန်ကၠုၚ် သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၄၉ သၞာံ အခိၚ်ဍုၚ်ဗၟာ စဂွံကၠုၚ်ဗၠးၜးတေံဂှ် ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠဝၚ်က ကေုာံ ရဲဒဴပၞာန် နူဒေသမန် လၟိဟ်အိန်ထံၚ် ၜိုတ် ၆၀ သ္ၚိတံ ဗဒှ်ကၠုၚ်လဝ် ကွာန်ဝၚ်ကတြေံ ဗၠိုက်တၞီမံၚ်ဍာ်လၟုဟ်ဏံဂှ်ရောၚ်။