လောန်ကၠုၚ်စၟတ်တ္ၚဲ (၁၇) ဂိတုအံက်တဝ်ဗာဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်ကေအေန်ယူ (KNU) တံ လုပ်ပန်တုဲ ကောန်ပၞာန်မန် နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒးချိုတ်အာမွဲတၠ၊ ပေဲါပၞာန်ဂှ် သ္ကာတ်မြဟ်တိုန်ပၠန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် နူကဵု ကွာန်ဗလးဒုန်ဖာ်၊ ကွာန်ခအဳမံၚ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲကဵုဒေသကျာ်ပိတံ ဒးဂြိပ်ဒဴရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ဗၞတ် (၅၂) သ္ၚိဌာန် လၟိဟ်မၞိဟ် (၁၅၀) ပြၚ် သီုကဵုကောန်ၚာ်ဍောတ်သွတ်တံ ဒးဂြိပ်ဒဴရ။
ပဋိပက္ခ အကြာဒပ်ပၞာန်မန်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်တံဂှ် ဍေံကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ပြဳပြဳ ဗီုဏံဂှ် တၟာလအ်ကွေံရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုဒေသခရိုၚ်ထဝဲါတေံလေဝ် ဒှ်ပေဲါဗတိုက်ကီုတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တံ လိုန်ဒးမာၚ်တိုပ်လဝ် လၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ လ္ပာ်ဒေသကျာ်ပိပၠန် ခတှေ်တဒိၚ်ဂှ်လေဝ် ကေၚ်ဒှ်ပေဲါဗတိုက် နွံညိညရောၚ်။ လၟုဟ် ပေဲါဗတိုက် ပ္ဍဲကဵုဗလးဒုန်ဖာ်ဂှ် ဍေံသကာတ်မြဟ်ညိရောၚ်။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်ဂှ် မ္ၚးနူကဵု ဒပ်ပၞာန်ကေအေန်ယူတုဲ ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ် တၞဟ်ဟ်တံ နွံဂၠိုၚ်တဴကွေံတုဲ ယှုက်ထုဲရ။ အဓိက ပေဲါဗတိုက်ဏံ ကတဵုဒှ်ဂှ် ပြသၞာတိဍာ်ရောၚ် ဗွဲအပြောံ ဟီုစဂွံရ။ ဂကူမန်ကဵု ဂကူကရေၚ်တံ မံၚ်တန်တဴဒၟံၚ် ညးသကအ်မွဲစွံတုဲ ပြသၞာတိဍာ်ဂှ် ဍေံကတဵုဒၟံၚ် မွဲဏှေံမွဲဏှေံရ။
ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်အခါ အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဂၠာဲဒၟံၚ်သွဟ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဏံ မန်ကဵု ကရေၚ် ကတဵုဒှ်ပဋိပက္ခသာ်ဏံဂှ် အယောၚ်အလာဍေံ ဟွံခိုဟ်ရ။ ကေအေန်ယူဂှ် ထပက်လဝ်စၟတ်တဲ ဒေံါပန်ပှော်အလုံဍုၚ်မွဲ (NCA) ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၂၀၁၅) တုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ထ္ပက်လဝ် ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် (၂၀၁၈) ရ။ အကြာဏံဂှ် မန်ကဵု ကရေၚ်တံ ဒှ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက်နွံတုဲ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂးကၠုၚ် ပရူတိဍာ်၊ သယံဇာတ ကေုာံ ပၠံၚ်သၞေဟ်ကၚ်တံနွံရ။ ဇၟာပ်ဒှ်ပေဲါပၞာန် သောၚ်ကလးညးသကအ်တုဲ ပေဲါပၞာန်ဂှ် ဒေံါအာကီုရ။
တုဲပၠန် ဒှ်ဒၟံၚ်ပေဲါပၞာန်သာ်ဏံဂှ် ညးလ္ၚဵုတံ မိက်ဂွံဖအဴပတိုန် ပေဲါဗတိုက်ညံၚ်ဂွံဇၞော် ညံၚ်ဂွံသကာတ်မြဟ်ရ။ လ္ၚဵုတံဂှ် မံၚ်ဒၟံၚ် လတူလပှ်ကျာ Facebook တုဲ ထဴကဵုအဠဴ ဗါ်ကၠရ။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် နူကဵုပေဲါဗတိုက်မွဲဍောတ်ဏံ မိက်ဂွံဖအဴပတိုန် ဂွံဒှ်ပဋိပက္ခ အကြာဂကူမွဲကဵုမွဲရ။ တ္ၚဲဏံ ယဝ်ရ မန်ကဵု ကရေၚ် ကတဵုဒှ်ရောၚ်ဟီုမ္ဂး ညးဂှ်ဂိရော။ ညးဂှ် ပရဲတိတ်ရော။ ကၠးဒၟံၚ်ရ။ ယဝ်ရ ကတဵုဒှ်ပဋိပက္ခရောၚ်ဟီုတှေ် ညးဍုၚ်ကွာန် ဂကူမန်ကဵု ဂကူကရေၚ်တံဟေၚ် ဂိရောၚ်။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ မိပ်ရောၚ်။ အလဵုအသဳဗၟာတံ မိပ်ရောၚ်။
တ္ၚဲဏံ မန်ကဵု ကရေၚ် ပဋိပက္ခ ကတဵုဒှ်ဟွံထေက်ရောၚ်။ မွဲအခိၚ်တေံ လောန်ကၠုၚ်နူကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၄၇-၄၈) တေံရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကရေၚ်တံ စှေ်စိုတ် တုပ်စိုတ်ညးသကအ် လုပ်ပေဲါဗတိုက် ဗၠးၜးဂကူမွဲစွံရ။ မန်ကဵု ကရေၚ်ပံၚ်တောဲတုဲ သွက်ဂွံပတန်ဍုၚ်ရးမညဂှ် ကေၚ်ဟီုဂးကၠုၚ်တုဲရ။ ဆဂး ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၉၅၈) ကာလဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ပအပ်လွဟ်တုဲဂှ် ပၠန်ဂတးကေအေန်ယူတံ သီဗၜေါဝ်ကေတ်ထောံ တိဍာ်မန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ရောၚ်။ တုဲပၠန် ကာလ နာဲယှိုဲကျေန် ဒက်ပတန်ပတိုန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဗဒဲါဗဒ တိဍာ်ကရေၚ်တုဲ က္လေၚ်ပတန်ကၠုၚ် ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မန် မွဲဝါပၠန်တုဲ သှေ်ဇးဒၟံၚ် စဵုကဵုတ္ၚဲဏံရောၚ်။
ပ္ဍဲကဵုသၞာံ (၁၉၉၅) ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေံါပန်ပှော်ရ။ ဆဂး ကေအေန်ယူတံ ဟွံဒေံါရ။ စနူကဵုအခိၚ်ဂှ်တုဲ ဂကူမန်ပိုဲတံ ဂွံကၠောန်စၜိုဟ်ဟ် ကူသာန်သွံရာန် ၜိုဟ်ဟ်သိုဟ်ဟ်တုဲ တိဍာ်မန်တံ သၠဲတိတ်အာသိုက်က် လုက်စုက်ဒးအာ တိဍာ်ကရေၚ်တံရ။ ကရေၚ်တံ သွံတိကဵုမန်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တုဲ ဆုတ်တိတ်အာသိုက်က်ရ။ ကာလ ကရေၚ်ကေအေန်ယူတံ ဒေံါပန်ပှော် (၂၀၁၅) တုဲဂှ် ညးတံ က္လေၚ်အာတ်မိက် တိညးတံပၠန်တုဲ ပဋိပက္ခကတဵုဒှ်ရ။
တ္ၚဲဏံ မန်ကဵု ကရေၚ်ဂှ် ဘဝတုပ်ရ။ ဒှ်ဘဝဍိက် သၟဝ်ဗၟာတံရ။ အခေါၚ်သၠးပွး ဂကူညးကဵုညးဂှ် ဟွံမွဲရ။ လုပ်ပေဲါဗတိုက် တိဍာ်ညးကဵုညး သွက်ဂွံက္လေၚ်ဂွံတုဲ ကံကုသဵုဂကူဇကု ဇကုညံၚ်ဂွံဖန်က်ကေတ်မာန်ဂှ် ဂစာန်ဒၟံၚ်ရောၚ်။ ဒးဒှ်မဟာမိတ်ဇေတ်တ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကရေၚ်တံ ဒးချပ်စအရာဏံ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ထေက်ရောၚ်။ ပဋိပက္ခပၞာန် ညံၚ်ဟွံဂွံကတဵုဒှ်တုဲ ယဝ်ရ ကတဵုဒှ်ရောၚ်မ္ဂး ညံၚ်ဂွံသောၚ်ကလးညးသကအ် ဗွဲမၜိုဟ်သိုဟ်ထေက်ရောၚ်။