ဆက်မာန်
ပ္ဍဲအခိၚ်ဗ္တံ ယဝ်ရ ပိုဲတအ် လ္ၚာ်ရံၚ်အာ လ္တူအာကာသတေံမ္ဂး သၟန်သၞံၚ်နက်သတ်ဂမၠိုၚ် မဍိုက်ပေၚ်ကျေဝ်ဂေါဝ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်မာန်ရ။ အကြာသၞံၚ်ဂမၠိုၚ် ဗ္ဒာဲသၟဝ်သၞံၚ်စိၚ် ဖျေၚ်မံၚ်ညိဂှ် သၞံၚ်တိုၚ်လေဝ် နွံမွဲမဍောတ်ကီုရ။ သၞံၚ်စိၚ်ဗ္တကိုၚ်မ္ဂး တ္ၚဲတေံကြပ်တၟးကၠုၚ်တုဲ သၞံၚ်တိုၚ်လေဝ် သွက်ညးအာတရဴ တၠိၚ်မံၚ်ဒိုဟ်တံဟီုမ္ဂး ဗွဲဒိုဟ်သၟဝ်ကျာ ဟွံဆုဲဂဲါအာမွဲသာ် ညံၚ်ကွက်စွံလဝ် တၟံတိုၚ်ခဳကီု ဗ္တံအပါဇၞော် လဴလဝ်ပုမ် နူဍောတ်တ်တေံဂှ် ကေၚ်မိၚ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။ ဟိုတ်နူခေတ်ပညာသိပ္ပံ တဴတက်ဏံတုဲ မၞိဟ်တံဝိုတ်ကၠေံမံၚ် ပရူညးအိုတ်ရ။ ဆဂး ယဝ်ရ စက်ကောန်ဍေၚ်မၞး ယောၚ်အာမ္ဂး လ္ၚာ်ကျောဝ်ရံၚ်အာညးညိ။ နဒဒှ် သ္ၚိဂစက်မွဲ အတိုၚ်သဘဴဓရ် ဟွံပြံၚ်လှာဲမွဲသာ် သွက်ကောန်ညး လိုက်တအ် ဂွံစဴစိုပ်သ္ၚိမာန် ပၠမံၚ်တရဴဏီဟီုမ္ဂး …..။
သမ္တီဒးမံၚ်ဏီရ။ (၈.၈.၈.၈) ဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ကလိုက်ကၟဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဍုၚ်ပိုဲတုဲ (၉.၉.၉၉) ဟီုမ္ဂး ဒှ်တ္ၚဲလိက်ပရိုၚ် ပၠတရဴ ဂကူမန် သၞံၚ်တိုၚ် ၜံၚ်သၠးကၠုၚ် နူဂဝ်ဂၞဴမိရ။ ၜံၚ်ကၠုၚ်နူပၟတ် သၠးတိတ်ပ္ဍဲဍာ် ကွာ်တိုန်လ္တူကျာ ညံၚ်ရဴမြရေက်တာကီု ဖန်ဗဒှ်ကၠုၚ်ဍာ်တာ တာၚ်လာဲတုဲ ကိုဟ်ဆာဲဖျေံ သွက်ပိုဲ ဂွံစသုၚ်အိုတ်ရသေၚ်ဟာ။
ဒ္စိတ်ဂိတုလေၚ် ဒ္စိတ်ဗဗေၚ်မဴဖျူၚ် ကဵုပုၚ်ဒုၚ်ဍာ် ဂုဏ်မိဍာ်တှ် နွံရှ်ပြထာ ၜိုန်ကောန်ဒစဵုဒစး ထိုၚ်သးကောန်ကၠာ အတိုၚ်ကဗျလၚ်္ကာ ဂုဏ်မိယာဲဏံကီု ပရေၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီ နွံနွံဟွံမွဲဟွံမွဲ အကြာတၚ်ဝါတ်ဂါတ် ခက်ခုဲနာနာ မိလွဳပယျေဝ်ကၠုၚ်လဝ်ဟီုမ္ဂး တ္ၚဲဏံ ပေၚ်ကၠုၚ် (၂၀) သၞာံရသေၚ်ဟာ။ ဟီုကဵုပရေၚ်ဘာသာ၊ သာသနာမ္ဂး ဒှ်ကၠုၚ် ဘဝခမဳဗၠာဲမွဲကီု ဟီုကဵုပရေၚ်လောကမ္ဂး ဍာ်ပေၚ်သတ်ပေၚ်တုဲ တဵုကလုတ်ကၠုၚ် မဗဳဇမာန်ကၠုၚ်ရသေၚ်ဟာ။
ညးဝွံ ဒှ်လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်တုဲ သီုကဵုညးမသ္ပတိုၚ်ခဳကဵု အရေဝ်လိက်ပတ်၊ ဘာသာ၊ မိ၊ ဂ္ညိဂ္ညာတ်ကျိုၚ်ကျဝ်လဝ်ကဵု အခိုက်နာနာ ပံက်ယာကဵု အခေါၚ်အရာဂကူ ဟီုလဴမံၚ် ပရူပရာ သုခ၊ ဒုက္ခဂကူမန်၊ စၞောန်ပ္ညုၚ်ထ္ၜးကဵု ဂၠံၚ်တရဴဂွံ စဴဍုၚ်၊ သၚ်ရိုဟ်ဒတူလိုၚ် လ္ပာ်ဓရ်ဍာံ၊ ပၠလျးကဵု တရဴဂကူမန်၊ မသောန်ခၞံပ္တိုန် မုက်လိက်မဳဒဳယာ၊ ဆက်မိတ်ဒဒှေ်ဒယှ်ကဵု ရှ်သာလိက်ပတ်မန်ဇေတ်တ်၊ ကဵုဒ္ဂေတ်လညာတ် လးထ္ၜးကဵု သုတ၊ ရသ ညးဝွံ ဆက်ပၠမံၚ်တရဴဖိုဟ်။
မလိက်တံဂှ် လဴထ္ၜးမံၚ်ကဵု ပရောအတိက်ပိုဲတုဲ နဒဒှ်ဝၚ်ဂကူညကဵုညး ချူကၠုၚ်လဝ်အိုတ်ရ။ ကေတ်ခန်လ္ၚတ်ဝၚ်အ တိက် ဗၠေတ်ကၠုၚ်တုဲ ပစ္စုပ္ပန်ဏံ ပဠေဝ်အာမ္ဂး အနာဂတ်မကျေဝ်မံၚ်တအ်ဂှ် ပိုဲစၟဳညာတ်ကေတ်မာန်ရ။ ဂကူမ ဗှ်လိက်တအ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ကဵုလညာတ်ဗဟုသုတတုဲ “ကြဳဇှ်ဗှ်လိက် ဂွံဗၠးၜးဒှ်ဍိက်” သာ်ဏံလေဝ် ပံက်လဝ်အကြီု အဓိပ္ပါယ်နွံရ။ “ကၞေဟ်မွဲတၞုၚ် ပ္တန်ဍုၚ်ဂွံမာန်” “လွဟ်ကၞေဟ်ဂှ် ကေက်နူလွဟ်လက်နက်ဏီ” မၞးၜိုန်ရဟွံပတှေ်ကီု လေဝ် မဳဒဳယာၜိုတ်လဵု ပၟိက်ဇၞော်ဂှ် ဇၟာပ်ညးမသုၚ်စောဲမံၚ် ကွတ် (IT) တ္ၚဲဏံ တီမံၚ်သီုဖအိုတ်ရ။ အလဵုအသဳတအ် လေဝ် ဒးသ္ပကၠုၚ်သမ္တီ နကဵုစတုတ္ထမဏ္ဍိုၚ်မွဲရ။
ဇၟာပ်ညးလောတ်စှေ် က္တဵုဟွံမာန်မ္ဂး ပိုဲလေဝ် ဂွံဗှ်ကေတ် ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်မာန်ဟွံသေၚ်၊ ခက်ခုဲတအ်ဂှ် သ္ပဇိုၚ်တၞိန်တုဲ ဂါမ်ကွာ်တိုန်အာဂှ် ဒှ်သၞံၚ်တိုၚ်ရ။ ညံၚ်ရဴသၞံၚ်တိုၚ် ဟွံဓရိုက်ချဳ သ္ပပတန်ကဵု အရေဝ်၊ လိက်ပတ်၊ ဘာသာမိတုဲ သီထၜေါဝ် ထိၚ်ဒက်ကၠုၚ်လဝ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးကေတ်ဂုဏ်စရာဲ ဗွဲမလောန်ရ။ ဒှ်ညးမမၚ်မွဲကၠုၚ်လဝ် လက်သဏ်အာဲကၟာဲဂကူလေဝ် ဟီုစဂွံရ။ အကြာမဂ္ဂဇြေန် မွဲသၞာံမွဲလန် ဂွံတိတ်မွဲအုပ်မာန်ဏံဂှ် လ္ပာ်ဂိတုမွဲဝါ သၞံၚ်တိုၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် ထေက်ကဵု ဒးမိပ်စိုတ်ရ။ ဗီုဂှ်ကီု အကြာခေတ် (Globalizotion) ဏံ နကဵုပရိသာတ်ညးမ ဗှ်လိက်အောန်န် ဆက်မံၚ်တရဴဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်တုဲ သီုကဵုဒးအောန်စိုတ် သိၚ်သာခိုဟ်ကွေံရ။ နကဵုဂလာန်ညး တံ သမ္တီပိုဲဟွံဒးရးဟာ။ ညးတံ ဝိုတ်တၠိၚ်ထောံပိုဲရဟာ။ ညးတအ် ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီပိုဲရဟာ။ မိက်ဂွံသၟာန်ဏာ ကုကောန်ဂကူမန်ပိုဲ သာ်ဝွံရ။
ဒှ်ကၠဵုမ္ဂး ဒးကဳ၊ ဒှ်ဂၠဴမ္ဂး ဒးဇက်ကွဳ၊ ဒှ်မၞိဟ်မ္ဂး ဒးဆာန်ဂကူ တာလျိုၚ်ညးကဵုညး ထေက်ကဵုဒးနွံရ။ “လေပ်လိက်မန်တုဲ မုပစဂွံ” ယဝ်ရ နာဲသၟာန်နၚ်မ္ဂး နာဲဂွံဂျိုၚ်တဴမံၚ်တ္ၚဲဏံ ဆီမဂေတ်ဇွောဝ်ဟဳသ္ပဝ်မံၚ် ပ္ဍဲခန္ဓပိုဲတ္ၚဲဏံ သီုကဵုမစွံၚုဟ်မး လေပ်တုဲဟေၚ် ဆီပိုဲလေဝ်ကဵုဂွံဍာံ ဆာန်ပိုဲလေဝ် ကဵုဂွံဇေတ် မၚ်မွဲဒ္ဂေတ်ဗက်အာ ညဳညဳသီုဖအိုတ်တုဲ ဗ္တောန်အာလိက်မန်ညိဂှ် မိက်ဂွံကသေံပၟဝ်ဏာရ။
ပ္ဍဲလိက်ပုမ်အာဂီုဂျပါန်မွဲ —– ကောန်ဂစက် ဒးဒုၚ်ၜုၚ်တက်လဝ်ကဵု ပသဲနာ် အကြာကြေပ်ဒယိုၚ်သ္ၚိမွဲ လုကဴပွိုၚ် (၁၀) သၞာံ ဂျိုၚ်တဴမံၚ်ဏီဟီုမ္ဂး ညးဗှ်လိက် ပတှေ်ကေတ်မာန်ညိဟာ။ သၟာအာတရဴမွဲတၠ စိုပ်အာဇရေၚ်သ္ၚိဗျူ သရိုဟ်သရိုဟ်မွဲမတုဲ ဃောဇူတဴမံၚ်မွဲခဏ ထောံဏာမတ်ဂှ် ဆဵုညာတ်ဒးအာ ဂစက်ဒးဒုၚ်တက်လဝ်ကဵု ပသဲပ္ဍဲဒယိုၚ်သ္ၚိမွဲဂှ်ရ။ တၟေၚ်တိုန်ပ္ဍဲစိုတ်တုဲ တော်ချပ်စမ်ၜတ်ရံၚ်ကေတ် အာယုက်ပသဲတက်လဝ်သ္ၚိဂှ်မ္ဂး လအ်ကၠုၚ်စှ်သၞာံစှ်ဗြဲရ။ မုဟိုတ်ဂစက်ဏံမွဲ ဒဵုကဵုလၟုဟ် ဂွံဂျိုၚ်တဴမံၚ်ဂှ် ဒှ်တိုန်သၠေဟ်ပၟာရ။ သွက်ဂွံတီကေတ် အကာဲအရာဍာံပြမွဲမာန် ကေတ်ထောံအခိၚ်မွဲၜါတ္ၚဲတုဲ လ္ၚတ်ဗဵုမံၚ်ရ။ တီကၠးအာရ။ တ္ၚဲတေံသဝ်မ္ဂး ရဲညးတေံမွဲ ဂေတ်သ္ပဝ်တုဲ ဃိုၚ်ပလံၚ်နၚ်မံၚ် စၞစဇရေၚ်ဂစက် ဒးလဝ်ကၠာ်ပသဲဂှ်ုဟီုမ္ဂး ဒှ်ဟိုတ်ညးဂွံဂျိုၚ်တဴကၠုၚ် ပယျာမ်စှ်သၞာံဏံရသေၚ်ဟာ။ ရံၚ်ကေတ် လညာတ်ဏံတုဲ ပိုဲကဵုပိုဲ ဟွံထောံပွဳပွိုၚ် ညံၚ်ရဴဂစက်ဟွံထောံ ဗွိုၚ်သ္ကအ်ရဲဏံမ္ဂး ကာလလဵုမွဲ ချိုတ်ကၠေံအာမာန်ဟွံသေၚ်၊ လၟုဟ်ဟီုမ္ဂး နူကဵုလိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ နကဵုမသက္ကုၚုဟ် ညံၚ်ဂွံဗှ်ကေတ်လိက်ပရိုၚ်မာန်ဂှ် ဒက်သြန်ဂအုံထာဝရတုဲ ဆက်ပၠမံၚ်တရဴဖိုဟ်ရ။ အတိုၚ်ဂလာန် “ဆာန်မ္ဂးရီုဗၚ် ဂိုဟ်မ္ဂးမၚ်မွဲ” ညးညးအဲအဲ ဘိုၚ်ပူဗိုၚ်ထံက်ပၚ်အိုတ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ်ဏာ နကဵုလၟေၚ်မေတ္တာကီုရအဴ။
ယွံသဟာဲ …. မၞးဒးရာန်ဗှ်လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် ၚုဟ်မး (၅၀၀) ဒကေဝ်ဂှ် ဍၚ်အာဏောၚ် ဒှ်ကဵုစိုတ်ဟာ လ္ပဂွိၚ်ညိ။ ဂလာန်ညးဒါန်လိက် မဍိုက်ပေၚ်တဴကဵုရှ်သာ မသၠုၚ်ကဵုလညာတ်ဂှ် ယဝ်ပိုဲဂွံဗှ်ကေတ်မ္ဂး ပေၚ်အာစိုတ်လွာဲဂှ်ရ။ ဆဂှ်သၟးဟွံသေၚ် လိက်ပရေၚ်နာနာ မပ္တံ ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်လိက်ပတ်၊ ထတ်ယုက်၊ ဝေၚ်ဇြဟတ်၊ တဵုလွဳ၊ သုတေသန၊ သၟာန်သွဟ်၊ ပရေၚ်ညးဗြဴ၊ ကိုန်ဇာတာ၊ ကွတ် (IT)၊ ရုပ်ဗျံက်ကာတောန်၊ အီဟရိုၚ်၊ ဂကူဘာသာ၊ အနုသုခုမ၊ သၞောဝ်ဓရ်၊ ပရိုၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊ ဂၠးကဝ် (အကာဲအရာဗြဲကျာ) အကြီုဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ်လေဝ် ဟလိုၚ်ပ္တိုန်တၞးလိက်ကီုရ။ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နွံပၟိက်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဒဒှ်အကာဲအရာဍာံပြမွဲ ဂွံတီကေတ်မာန်ဂှ် ဂစာန်တုဲ လးထ္ၜးကၠုၚ်လဝ်ကီုရ။ ညံၚ်ရဴစပုၚ် သွပေၚ်စုၚ်မံၚ် လ္တူခုၚ်ကီု အတိုၚ်နွံပၟိက် ၚောပ်ပၟိက် ၚောပ်စိုတ်ဇကုနွံဂှ် ဒုၚ်စသိုၚ်မာန်ရ။ သီုကဵုဒှ်ဒၞာဲသၠာတ်ဝိုၚ်ပံက်သြိုဟ် သၚ်ရိုဟ်မံၚ်ကဵု ပရောဂကူမန်တုဲ သ္ပစၞးဒတူလိုၚ်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်ဓရ်ဍာံ ပရိုၚ်ဍာံမွဲရ။ ဒှ်ဒၞာဲဗပေၚ်ဇြဟတ် လွဳဝၚ်ပ္တိုန်မံၚ်ကဵု အ္စာကၞေဟ်တၟိတၟိမွဲတုဲ သၟဝ်လျးသၟိၚ်တ္ၚဲ ဂွံဂၠောဲဇက်ညဳသာမာန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ညးမပၠလျးအရံၚ် အနာဂတ်ဍောၚ်သၞံၚ် သၟိၚ်ၜိုပ်ထဝ်မွဲမကီုရသေၚ်ဟာ။
လၟိဟ်ၜိုန်ရအောန်ကီုလေဝ် ယဝ်ရဍာ်ဒကေဝ်ခိုဟ်မ္ဂး ဒှ်တဴဂၠံၚ်တရဴ သွက်ဂွံဒှ်ဍာ်ဟဍိုဟ်မွဲရ။ မွဲအခိၚ်တေံ ပ္ဍဲသ္ပိုဟ်ဂြိုပ်မွဲ ကၠဵုကဵုစိၚ် သ္ပဒတဴမံၚ်ရ။ ကာလဂှ်မ္ဂး ကၠဵုၝောံလေဝ် ဂွံဓမှံၚ်တုဲ ပေၚ်တြဴဂိတုမ္ဂး ဆၚ်တဴကောန်တြဴရ။ နူဂှ်ပေၚ်တြဴဂိတုပၠန် ထပ်ဆၚ်ကောန်စှ်ရ။ ပ္ဍဲဗွိုၚ်ၜါသၞာံ ကၠဵုၝောံဏံ ဆၚ်ဂွံကောန်ၜါစှော်ပြၚ်အာရ။ ဗီုဂှ်ကီု စိၚ်ၝောံလေဝ် ဂွံဓမှံၚ်တုဲ သၠးကၠေံကောန်မွဲကီုရ။ ဆဂး စိၚ်ၝောံဏံ ၜါသၞာံမှ ကလိဂွံကောန်မွဲဓဝ်ဟေၚ်ရ။ အခါဂှ်မ္ဂး ကၠဵုၝောံဂှ် သၟာန်တိုန်စိၚ်ၝောံ သာ်ဏံရ။ “ယွံစိၚ်ၝောံ ပိုဲတအ်ဂှ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ၜါသၞာံဏံဓဝ် ကလိဂွံကောန် ၜါစှော်ပြၚ်မွဲတုဲ ဣၝောံဂှ် ၜါသၞာံပေၚ်မှ ကလိဂွံကောန်မွဲဓဝ်ဟီုဂှ် ဟွံအောန်လောန်အာပုဟ်ဟာ” ရဴဝွံ ကၠဵုၝောံဟီု၊ စိၚ်ၝောံလေဝ် ယွံသဟာဲ “ပိုဲတအ်ဂှ်စိၚ် ဂြၚ်ပိုဲလေဝ် ဂၠိၚ်တုဲ ဟွံဂၠေံ ဗဳဇပိုဲမ္ဂး နွံကဵုၚုဟ်မး ရတ်မွဲဂကူ နူသၠးတဴရ။ မနုဿတံ ဗွဲမအမ် သဝ် ဒးကၠုၚ်ကျေဝ်ဗဵု ပ္ဍဲဝၚ်နန်ပၠန် ဇၞော်သြန်ဂဵုလဟဵု အစောံဇြဟတ်လေဝ် ထတ်စောန် မြက်ဇက် သီုမနွံကဵု အာယုက်ဂၠိၚ်မွဲဟေၚ် ပရေၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီဟီုဂှ် ဒုၚ်သၠးကၠေံ အရာရာတုဲမှ ကလိဂွံမာန်ကီု ဗီုပြၚ်ထ္ၜောန်လၚ်စိၚ်မွဲ ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးကေတ်အခိၚ်သာ်ဏံရ။
လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်လေဝ် လဂါမ်ဇိုၚ်သိၚ်ၚ် ညံၚ်ရဴစိၚ်မွဲ ဆက်တုဲ ကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲတရဴမစဴသ္ၚိဍုၚ်မန်တၟိ တိမန်တြေံတေံကီုရ။ ပရိုၚ်ဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ဘဝ ဆဵုဂဗဟီုမ္ဂး လုပ်လၟိဟ်ပရေၚ်ပညာ သမ္တီမွဲသာ်ကီုရ။ ယဝ်နွံပၟိက်ကဵု ဍုၚ်မ္ဂး ဒုၚ်ဗ္တောန်လဝ်ပညာအိုတ်ညိမန်၊ လ္တူကုညးသောန်ခၞံ ဖန်ဗဒှ်ကၠုၚ်လဝ် သၠာတ်ဝိုၚ်မဳဒဳယာတံဂှ်လေဝ် ကေတ်ဂုဏ်စရာဲ သ္ပဏာသမ္တီ ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်တုဲ ကာလမဂၠိၚ်သ္ၚောဲ ကဵုဂွံတန်တဴအာမာန်ညိဂှ်ကီု ဆန္ဒကဵုဘဝ ကဵုဂွံဒှ်မွဲထပ်တုဲ ရဲဂကောံသၞံၚ်တိုၚ်တအ်ကီု၊ ပရိသာတ်သၞံၚ်တိုၚ်တအ်ကီု အိုတ်ကဵုဂကူမန်တအ်ကီု ဘဝကောန် ဍုၚ်အရၚ် မတုပ်သၟဟ်ကဵု ဂကူပိုဲဖအိုတ် ဒဒိုက်ဆၜိုတ်နွံ ကဵုဂွံဟဲပၠိုတ်၊ တသိုက်ဆၜိုတ်နွံ ကဵုဂွံကၠုၚ်စိုပ်တုဲ အနာဂတ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် မတွံဂး ကံကုသဵုဇကုဇကု ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်တ်မာန် အခေါၚ်အရာပိုဲ ပိုဲကဵုဂွံဒက်ပ္တန် မာန်အိုတ်ညိဂှ် ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် ပေၚ် (၂၀) သၞာံဏအ် နကဵုညးဗှ်လိက်မွဲ ရာဒနာမိက် ဖျေံဏာမေတ္တာရအဴ။