စပ်ကဵု ပရိုၚ်ပတိုန်လဝ် လတူ Social Media ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ပရိုၚ်ဏံ ဒှ်ပရိုၚ်ဍာံဟာ၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်ဗၠေတ်ဟာဂှ် သာ်လဵု ဂွံဖျေံစိုတ်ဂွံတုဲ သာ်လဵုဒးရေၚ်တၠုၚ်ထေက်ဂှ် ဆဵုဂဗလဝ်ကဵု နာဲမေန်ဠာတ် (မၞိဟ်ချဳဓရာၚ်ပ ရေၚ်မဟာ ဇန်က တိုၚ်ကၟိုဟ်မွဲတၠ) တုဲ ညးဟီုထ္ၜးလဝ်ဂှ်ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။
.
သၟာန်။ ။အခိၚ်ပိုယ်တအ်ဆဵု ၊ ဗှ်ဒးပရိုၚ်လတူ Social Media မွဲတုဲ ကၠာဟွံဂွံ တြးပတိတ်ဏီဂှ် ပရိုၚ်ဒးဟာ၊ ဗၠေတ်ဟာဂှ် ဗီုလဵုပိုယ်တအ် ဒးစွံသတိ ဒးဝေၚ်ပါဲထေက်ရော?
သွဟ်။ ။ ပ္ဍဲ Facebook ဂှ် ပိုယ်ဟီုရ ပိုယ်ဆဵုပရိုၚ်မွဲမွဲ တၚ်နၚ်မွဲမွဲ ညးတၞဟ်ချူပတိုန်လဝ် ညးတၞဟ် Share လဝ်ဆဵုယျတှ်ေ ကၠာပိုယ်ဂွိုအ် Share ဂှ်တှ်ေ တၚ်နၚ်ဏံ ပရူပရာဏံ ဍာံဟာဟွံဍာံဟာဂှ် ပိုယ်ဒးချပ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ထေက်ဏောၚ်၊ ဍေံပရေံမွဲဂှ် ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ပညာတှ်ေနဝ် ပိုယ်တိုန်ဘာ အာဘာ ဗ္တောန်လဝ်ပညာ (Critical thinking)ဂှ် ဍေံဟွံ ဗ္တောန်လဝ်ကဵုပုဟ်၊ (Critical thinking) ဟွံမွဲတုဲတှ်ေ ဆဵုလေဝ်ပတှ်ေ ညာတ်လေဝ်ပတှ်ေ မိၚ်လေဝ်ပတှ်ေ ပတှ်ေလောဲ၊ ပတှ်ေလောဲတုဲတှ်ေ ခယျဍေံရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဗၠေတ်မံၚ်ဟာ ဍာံကွေံဟာ ပိုယ်ချပ်ဗ္စာရဏာ ဟွံမာန်ရ၊ ချပ်ဗ္စာရဏာ ဟွံမာန်ပုဟ် ဆဵုဒး ညာတ်ဒး မိၚ်ဒးဂှ် ပတှ်ေစအာဟဂှ် ပတှ်ေစတုဲတှ်ေ ခယျဍေံရတုဲတှ်ေ Share ပတိုန်ဏာ၊
အေဒှ်မံၚ်ဟဂှ်တှ်ေ လက္ကရဴပိုယ်ဆဵု Post မွဲဟီုရ ဗီုလဵုဂွံသ္ပရောတှ်ေ ပိုယ်ဒးသၟာန်ဏောၚ် မုဒှ်ရောတှ်ေ ပိုယ်ဟီုမံၚ်လောဲလောဲအကြာအ္စာပရိုၚ်တံတှ်ေ လောဲလောဲရ ပိုယ်သုၚ်စောဲမံၚ် (5W+H)ဂှ် ကိုပ်ကၠာအိုတ်မုပိုယ်ဒးသၟာန်ရောတှ်ေ (Why)မုဟိုတ်ရော (What)မုမုရော (Where)အလဵုဍေံဒှ်မံၚ်ရော (When)အခိၚ်ဍေံဒှ်ဂှ် ဍာံဟာဟွံဍာံဟာ ပိုယ်ဒးပတိတ်သၟာန်တုဲတှ်ေ ပိုယ်ဒးချပ်ဗ္စာရဏာကၠာထေက် တုဲတှ်ေ မၞိဟ် Share ဏံ မၞိဟ်ချူလဝ် Post ဏံဂှ် ၜိုတ်လဵုပတှ်ေစဂွံရော၊
မၞိဟ်ပူဂဵုမွဲပတိုန်လဝ်ဒှ်ဒှ် Page မွဲပတိုန်လဝ်ဒှ်ဒှ် ပတှ်ေစဂွံဟာ၊ပတှ်ေစဂွံဟီုဂှ် ၜိုတ်လဵုပတှ်ေစဂွံ တုဲတှ်ၜေိုတ်ထေက်ကြိုက်ပတှ်ေစဂွံဟီုယျ သ္ၚီဂၠိပ်စမ်ရံၚ်အကြာညးသုၚ်စောဲပ္ဍဲ Facebook ညိကီု၊ ရဲအဲဗီုလဵုညးခယျ အ္စာအဲဗီုလဵုညးစွံစိုတ်လ္တူ Post ဏံရော သၟာန်လောဲမံၚ်ရလေဝ် မၞိဟ်လေပ်နူဇကု မၞိဟ်တီနူဇကုလေဝ်နွံမံၚ်ရ သၟာန်သၟုက်စမ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲမှ ယဝ်ဒှ်ဒဒှ်ဍာံဏောၚ် ဟွံဗၠေတ်ပုဟ်စှ်ေစိုတ်ပတှ်ေစဂွံမှ ပိုယ် Share ထေက်၊ ဟဂှ်ဟွံသေၚ်ဇၟာပ်တၟေၚ် Share မံၚ်ဟဂှ်တှ်ေ ပရိုၚ်မွဲ တၚ်နၚ်မွဲ Post မွဲ ဂှ်ဍေံပြးအာလောဲလောဲဏောၚ်၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ် တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ် ယဝ်ရပြးအာတှ်ေ ဒဵုကဵုပြသာနာ က္တဵုဒှ်မာန်မံၚ်၊ဟိုတ်ဂှ်ရ ပိုယ်သုၚ်စောဲ Social Media ဟီုဂှ်တှ်ေ ပိုယ်ဒးစွံသတိထေက်ဏောၚ်။
သၟာန်။ ။ညးလ္ၚဵုတအ်ဂှ် နကဵုတၚ်ရန်တၟံနွံနွံ ချူပတိုန်ဟီုဗျံက်မံၚ် (ညံၚ် Cyber-bullying) တအ်ဂှ် ဗီုလဵုပရေၚ်ဇီုကပိုက် လ္တူညးမွဲလ္ပာ် နွံမာန်ရော?
သွဟ်။ ။ (Cyber-bullying) ဂှ်နာနာသာ်ဍေံနွံမံၚ် မွဲဆံၚ်ခဏဏံ ဆေၚ်စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတှ်ေ သုၚ်စောဲ Social Media တုဲတှ်ေ (Blaming၊ Shaming on Social Media) ပိုယ်ကော်စဂှ် (Blaming)ဂှ်တၚ်ဒုဟ်ကဵုပူဂဵု (Shaming)ညံၚ်ဂွံဂွအာအကြာမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်နဝ် သ္ပမံၚ်ဂှ်ပိုယ်ဂွံဆဵုမံၚ်ဂှ်မာဟလိုၚ် မွဲဒမြိပ်ပေါဲရုဲမာဲဏံတှ်ေ ညအ်ပံၚ်ကောံဖအိုတ်တှ်ေပိုယ်ကော်စ (Cyber- bullying) ဂွံမံၚ်နဝ်၊ ဇီုကပိုက်ဂှ်တှ်ေနွံမံၚ် ၜါသာ်၊ မွဲဂှ်တှ်ေ ဒှ်ပြသာနာ ဒှ်အာပဋိပက္ခမာန်မံၚ် ညအ်(Physical conflict) နဝ် ဒဵုစိုပ်အာက္ဆံၚ်ဒှ်သၞ ဒှ်ပြသာနာဒှ်မာန်မံၚ်ညအ်ဂှ်မွဲ တၚ်ၜါဂှ်ပဵုကိစ္စဇၞော်မွဲဂှ်တှ်ေ အေဒ္ဂေတ်စရိုတ်ဗီုဂှ်ဂှ် ဒှ်ဟတိုန်အာမၞိဟ်မွဲကဵုမွဲ ဗၠေတ်ဟာဒးဟာဟွံတီပုဟ် မုက်မတ်ညံၚ်ဂွံလီု ညံၚ်ဂွံအာအကြာမၞိဟ်ဟွံဂွံ သိက္ခာညံၚ်ဂွံစှ်ေဂှ်တေုှ် တၚ်ဒုဟ်ဏောၚ် အေဗီုဇှ်ဂှ်တှ်ေသ္ပဟွံထေက်ပုဟ်၊
ဆ္ဂးဒးကလေၚ်သရုပ်တှ်ေ တၚ်ယုတ်ဒေက်နွံၜါတၚ်နဝ် (၁)ဟိုတ်နူသ္ပမံၚ်အေဗီုဂှ်တှ်ေ ပြသာနာ က္တဵုဒှ်မာန်ဏောၚ် အကြာပူဂဵုကဵုပူဂဵု အကြာဂကောံမွဲကဵုမွဲ ဂကူမွဲကဵုမွဲ တၚ်(၂)ဂှ်တှ်ေအေဒ္ဂေတ်စိုတ်ဗီုဂှ်ဂှ် ပိုယ်မုလေဝ်ဟွံတၟေၚ်မံၚ်ရ ဍေံဒှ်အာသာမညစပုၚ်သုၚ်ဍာ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဒ္ဂေတ်ဗက်အာတှ်ေ လောကပိုယ် လာ်ပိုယ်လီုဏောၚ် ဒဵုဂှ်ဍေံဒှ်အာမာန်မံၚ် စိုတ်စရိုတ်ဂှ်လီုတှ်ေ လာ်လေဝ်လီု လောကလေဝ်လီုဂှ်ရ ပို်ယ်ဒးစွံသတိဗိုန်န်မှ ဂွံဏောၚ်။
သၟာန်။ ။သွက်မၞိဟ်ချူတြးမံၚ် ပရိုၚ်ဗီုတဏံ ဟီုဗျံက်မံၚ်ဗီုတဏံဂှ်တှ်ေ စပ်ကဵုပရေၚ် ဒုၚ်ကေတ်တာလျိုၚ် ဒုၚ်ဝန်တအ် ဗီုလဵုဒးနွံထေက်ရော?
သွဟ်။ ။ဟီုရဇကုပတိုန်ဒး တၚ်နၚ် Post ဗၠေတ်တ်မွဲဒှ်ဒှ် ဇကု Share ဒး Post ဗၠေတ်တ်မွဲဒှ်ဒှ် ယဝ်ရဇကုပတိုန်ဒးအာယျ Share ဒးအာယျတှ်ေ တၚ်နၚ်ဏံဂှ်အဲပတို်န်ဒး တၚ်နၚ်ဂှ်ဗၠေတ်မံၚ်ဏောၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵုတၚ်နၚ်ဂှ်တုဲတှ်ေ ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်လ္တူအဲ အဲဒုၚ်ဂုဏ်တံဂှ်တှ်ေ ပတိုန်လောဲလောဲရ ၊ယဝ်ရ ပတိုန်ဒး Share ဒးအာယျတှ်ေ ဆေၚ်စပ်ကဵုတၚ်နၚ်ဏံ ဟိုတ်နူမှာရာမံၚ်တုဲတှ်ေ အဲကလေၚ်ပလှ်ထောံတုဲယျ ဆေၚ်စပ်ကဵုကိစ္စဂှ်တုဲ အဲဒုၚ်ဂုဏ် သၠးအခေါၚ်လ္တူအဲညိဂှ် ဍေံဟွံကျာတ်မံၚ်ရ။
သၟာန်။ ။နကဵုစိုတ်အ္စာတှ်ေ မုမိက်ဂွံကဵု Message ဟီုဗ္ကန်ကဵု ပရိသာတ်တအ်နွံရော?
သွဟ်။ ။ဆဵုတၚ်နၚ်မွဲမွဲ ပရူပရာမွဲမွဲဒှ်ဒှ် မိက်ဂွံပတိုန် ပရူပရာ Post မွဲမွဲဒှ်ဒှ် ညံၚ်ဟွံဂွံဇီုကပိုက်ကဵုညးတၞဟ် ညံၚ်ဟွံဂွံ ဇီုကပိုက်ကဵု ဂကူ ၊ဇကု ဂှ်တှ်ေ ပတိုန် Post ညိ Share Post ညိ ဗီုလဵုဇီုကပိုက်မာန်ဂှ်လေဝ် ၜိုတ်ဂွံအခိၚ်ဂှ်တှ်ေလ္ၚတ်ညိ မိက်ဂွံဗ္ကန်စ ၜိုတ်ဏံရ။
Video Link>>https://fb.watch/1X1rVqsKPs/