ဝဏ္ဏမာန်၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၀၊ ၂၀၂၁

ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၊ ၂၀၂၁) အခိၚ်နူဂယးပြဟ်ဂှ် ပၟတ်ပၠိုတ်၊ လာၚ်ဖုၚ်ပိုတ်အာတုဲ ‘ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုဣရ’ သာ်ဝွံ ဟီုဂး မံၚ်ညးသ္ကံ အကြာဆေၚ်လက်ဖက်၊ အကြာဆေၚ်ဖျာတံအိုတ်ရ။ တ္ၚဲသၠုၚ်တိုန်ညိဂှ် လိက်လလောၚ် စၟတ် (၁/၂၀၂၁) နူရုၚ်ဌာနစဵုဒၞာဍိုက်ပ်ဒပ်ပၞာန် (တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး) တိတ်ကၠုၚ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုလိက်လလောၚ်ဂှ် —–
၁။ ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀)၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ (၈) ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပေဲါရုဲမာဲသၞောတ်ဗော်ဇဳဂှ် ဟိုတ်နူစရၚ်မာဲဗၠေတ်ဗၠေၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်နွံတုဲ ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲတံ သွက်ဂွံပသောၚ်ကဵုဂှ် ဟွံပသောၚ်ကဵုရ။ ကော်ကဵု ကောံဓရီုကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗွဲတၟေၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံသဳကၠဳ သောၚ်ကလးကဵုဂှ်လေဝ် ဟွံဖန်ဇန်ကဵုရ။ ပတိုန်ထ္ၜးကၠုၚ် ကုသမ္မတ သွက်ဂွံကော်ကဵု ကံၚ်ဇြဳဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီုကောန်ဂကူ (အမျိုးသားလုံခြုံရေးနှၚ့် လုံခြုံရေးကောၚ်စီ) ၜါဝါတုဲအာကီုလေဝ် ဟွံကော်ကၠုၚ်ရ။
၂။ ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ဒက်ပတန်တုဲ စၟဳစၟတ်အာစရၚ်မာဲကီု၊ ကမၠောန်ဒးရေၚ်တၠုၚ်ထေက်ဂမၠိုၚ် ဂှ် ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳအာကဵု သၞောဝ်ဥပဒေဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်။
၃။ အခိၚ်ကာလကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် ယဲ Covid-19 ဝွံ လၟေၚ်ကမၠောန်သ္ဒးကၠောန်တံဂှ် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုတုဲ ညံၚ်ဂွံစိုပ်တရဴ ဆက် ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်။
၄။ ဟိုတ်နူအသိၚ်အလိုန် ယဲကပ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဇီုကပိုက်အာဂမၠိုၚ်ဂှ် သုၚ်စောဲနဲကဲနာနာတုဲ ဗွဲမပြဟ် ရုန်ဂ စာန်အာရောၚ်။
၅။ အလုံကၟိန်ဍုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ထာဝရဂှ် အတိုၚ်လိက်ကသုက်ဒေံါပန်ပှော်အလုံဍုၚ် (NCA) ဂှ် ၜိုတ်သ္ပမာန် စွံစိုတ်ဇြိုဟ်နက်တုဲ ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်။
၆။ စၞောန်ထ္ၜးလဝ် ကာလကာတၟေၚ်တုဲဒှ်အာမ္ဂး အတိုၚ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဗွဲမဗၠးၜး သဘဴဓဝ်ဍာံဂှ် က လေၚ်ကၠောန်အာ ပေဲါရုဲမာဲသၞောတ်ဗော်ဇဳတုဲ ဗော်ဇၞးမာဲဂှ် အတိုၚ်သၞောတ်သၞောဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ကလေၚ်သၠောဲ အပ်ကဵုအဝဵုဍုၚ်ရောၚ် သာ်ဝွံ ချုဓမံက်ရ။
ဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂) ဂှ် နူကဵုရုၚ်ဌာနစဵုဒၞာဍိုက်ပ်ဒပ်ပၞာန်ဂှ် နကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ၝောံပိုတ် (၄၁၉) တုဲ ပတိတ်ကၠုၚ် လိက်ရ။ ပ္ဍဲလိက်မ္ဂး ခုတ်တၚ်ဏာ ဂကောံညးအုပ်ဓုပ်ဍုၚ် နကဵုယၟု (နိုၚ်ၚံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောၚ်စီ) ဗတ်မန် မ္ဂး ‘ကံၚ်ဇြဳပြုပြေၚ်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်’ ရ။
ပ္ဍဲကဵု ‘ကံၚ်ဇြဳပြုပြေၚ်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်’ ဂှ် သကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ် ဒှ်ဥက္ကဌတုဲ ဒုတိယဥက္ကဌဂှ် ဒုသကိုပ် ပၞာန်ဇၞော်သဵုဝေန်၊ ညးအုပ်ကာဂှ် ဒုဂအုပ်ဗိုလ်ဇၞော် အံၚ်လေန်ဒိုဲ၊ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာဂှ် ဒုဂအုပ်ပၞာန်ဇၞော် ယျေဝ်ဝေန်ဥု ကေုာံ ဂကောံ (၇) တၠရ။
အဆက်ဂှ် ဥက္ကဌ ‘ကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲဍုၚ်’ ကဆံၚ်တွဵုရးဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် မွဲဒမြိပ်ဓဝ် နူကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ခါန်ကၞက်ဖျေံ ရ။
တ္ၚဲလက္ကရဴပၠန်ဂှ် ဌာနဝန်ဇၞော်နာနာ စတံနူ ဌာနပရေၚ်ကေၚ်ကာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊ ဌာနလလောၚ်ပရိုၚ်၊ ဌာနနာနာဂှ် ခါန်ကၞက်မၞိဟ်တၟိအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်လေဝ် နူကဵု ‘ကံၚ်ဇြဳပြုပြေၚ်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်’ ဂှ် ကဵုကၠုၚ်ဒမြိပ်အရေဝ် ကုဗော်ညဳသၟဟ်မန် သွက်ဂွံပါ လုပ်ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တုဲ ဖေဖဝ်ဝါရဳ (၆) ဂှ် ကမ္မတဳကေၚ်ကာဗော်ညဳသၟဟ်မန်တံ ကော်ကောံဓရီုတုဲ ဒုၚ်တဲပါလုပ်ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵု‘ကံၚ်ဇြဳပြုပြေၚ်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်’ ကရောံဒပ်ပၞာန်တံ သီလဝ်အဝဵုဂှ်ကီုရ။ ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်တံလေဝ် သွက်ဂွံပါလုပ်ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵု ‘ကံၚ်ဇြဳပြုပြေၚ်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်’ ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ် ဗီုမန်ကီုဂှ် နွံကီုရ။
အသိၚ်အလိုန် ဒပ်ပၞာန်သီထောံအဝဵု နူတဲ NLD တံဂှ်တုဲ ညးထံက်ဂလာန်လ္ပာ် NLD တံ ဍုၚ်ဇၞော်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဖေဖဝ်ဝါရဳ (၇) ဂှ် စတုဲ မၞိဟ်လၟိဟ်ကဵု လ္ၚီ-လက်-ကိုတ် တိတ်ဂၠံၚ်ထ္ၜးဆန္ဒ ဒဒှ်ဟွံပေၚ်စိုတ် လတူဒပ်ပၞာန်တံ ထိၚ်ဒဝ်လဝ် အဝဵုဍုၚ်ဂှ်နွံရ။
ဒပ်ပၞာန်တံ သီအဝဵုဍုၚ်အလန်ဏံ (၂၀၂၁) ဏံဂှ် ဟွံတုပ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု (၁၉၆၂-၁၉၈၈) တေံရ။ ဗွဲတၟေၚ်ဂှ် သီ အဝဵုအလန်ဏံဂှ် ဆၜိုတ်ထိၚ်ဒဝ်ထောံ ညးဇၞော် NLD ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ ကဵု သမ္မတဥုဝေန်မျေအ် ကေုာံ ညးနွံ လျိုၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ၜိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်သိုဟ်ရ။ အခိၚ်သီအဝဵုဂှ် ပဲါနူဖျေံလဝ် ပရေၚ်ဂီုကၠီုတုဲ ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု ပရေၚ် ပဋိပက္ခ ပရေၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ် ဟွံကတဵုဒှ်မွဲသာ်ရ။
ညးစၞးစၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ညးစၞးစၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ စိုပ်မံၚ်နေပျဳဒဝ် သွက်ဂွံတိုန်စၠတ်ထဝ်တံဂှ်လေဝ် ဖျေံ လဝ်ကဵုဒၞာဲၜိုဟ်ဟ်သိုဟ်ဟ်တုဲ ကဵုကလေၚ်စဴဌာန်ဇကု ၜိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်သိုဟ်အိုတ်ရ။
ပရေၚ်ဆီပါ်ဍာ်ဇွောဝ် ရပ်စုတ်ထံၚ်၊ ဂစိုတ်ဂယိုၚ် ဗီုကဵု (၁၉၈၈) တေံ ဟွံကတဵုဒှ်မွဲသာ်ရ။ ဆဂး ဟိုတ်နူပရေၚ်ဆဝ် မ္ၚုဟ်ညးသ္ကံ၊ ဟီုဂးပျုတ်ဗ္ဒေက်ညးသ္ကံ လတူလာၚ်နွံကၠုၚ်တုဲ လာၚ်အေန်တာနိတ် ဒးဒုၚ်ထပိုတ်ကၠုၚ်နွံရ။ အဓိက လာၚ်မုက်လိက်မဟာဇန် facebook ဒးဒုၚ်ထပိုတ်ကၠုၚ် မွဲဏှေအ်မွဲဏှေအ်နွံရ။
အခိၚ်ကာလ ဒပ်ပၞာန်တံ သီအဝဵုဍုၚ်ဏံဂှ် ဗွဲတၟေၚ် ဒပ်ပၞာန်တံ ဂစာန်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဟွံဂွံဒေံါပန်ပှော်ဏီတံ စတံနူဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် (အေအေ) ၊ ဒပ်ပၞာန်တအာၚ်ပလံၚ် စတံရေၚ်တၠုၚ်မံၚ်ရ။
ကုဂကောံထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက်ဒေံါပန်ပှော် (၁၀) ဂကောံတံလေဝ် ပဲါနူဒပ်ပၞာန်ကရေၚ် (ကေအေန် ယူ) ဒပ်မဟာ (၅) ဒကုတ်ခရိုၚ် ဖာပေါန်တုဲ ၜိုဟ်လလမ်ဒၟံၚ်ရ။ ကုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ညးတာလျိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ရး အဂၞဲ (တွဵုရးဍုၚ်မန်) တံ ဆဵုဂဗသဳကၠဳ ကုညးတာလျိုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဗွိုၚ်အပ္ဍ္ဍဲဍုၚ်တုဲ ပရေၚ်ဆက်ဆောံ၊ ပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ၜိုဟ်လလမ် အတိုၚ်တြေံရရောၚ်ဂှ် သဳကၠဳညးသ္ကံနွံရ။
ဒပ်ပၞာန်တံ သီအဝဵုဍုၚ်အလန်ဏံဂှ် ပဲါနူညးအာဍိုပ်အေန်အေဝ်ဒဳတံတုဲ ဟွံကဵုဘဲအန္တရာဲ ကုဍိုပ်သကိုပ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံရ။ ညးတံ ဆက်ဗ္ဂေတ်အာ စက်ယန်အတိုၚ်ဂၠံၚ်တရဴ သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုကော်ဘိက် ကဵုပါလုပ်ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ဍုၚ်ဏံဂှ် ဆအယာံမာတ် ထ္ၜးစရုပ်ရဴကောန် ဍုၚ်အရၚ်တံရဟာ သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ် အတိုၚ်တုပ်လဝ်စိုတ် အနာဂတ် သွက်ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်တုဲ သဳကၠဳ ပညဳပညပ်ပတဝ်အာဂၠံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် ဍာံဍာံရဟာဂှ် ဒးဆက်ကျောဝ်ဗဵုအာမံၚ်ဏီရောၚ်။