(သ္ကုတ်နိဂီု)
ဟံၚ်နန် (ပါၚ်ကၟာ)
သဘာဝဂၠံစိုတ်ကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံဟီုဂှ် ညးတံချပ်မံၚ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဒတုဲဖဵု သွက်ညးသၟာၚ်တံလၟိုန် ရ။ ဟွံဗ္စာရဏာ ဟွံစၚ်ရၚ် နကဵုဉာဏ်တုဲ ပွမမံၚ်တဴဗွဲမဇ္ဇုဟ်ဂှ် ဟၟဲရ၊ ညးတံဟွံမံၚ်တဴ သာသာသ္ပံသ္ပံရ၊ မံၚ်တဴနကဵု ဉာဏ်ဗ္စာရဏာလၟိုန်ရ၊ တုပ်အာကဵု တၠုၚ်လအာကျာ်တြဲတံရ၊ အပ္ဍဲကဵုအာဝေဏိကဂုဏ်ကျာ် (၁၈) သာ် အတိုၚ်ကၠုၚ်နူကဵု ဓာရဏပရိုတ်တေံဟီုမ္ဂး ဂုဏ်ကျာ် မပ္တံကဵု “နတ္ထိဝေဂါယိ တတ္ထံ” ဟွံဗ္စာရဏာ ဟွံစၚ်ရၚ်မွဲသာ်တုဲ ပွမကၠောန်ဏာ သ္ပဏာ ခရေက်ခရေက် ဂဗက်ဂဗက်ဂှ်ဟၟဲရ။ “ နတ္ထိအဗျာ ဝဋမနော” စပ်ကၠုၚ်ကဵုကိစ္စဒတုဲဖဵု လ္တူသတ်တံမ္ဂး ဟၟဲကဵုစိုတ်ဖေက်၊ ဟၟဲကဵုစိုတ်ခ္ဍောပ်ဝေန်ရ၊ “နတ္ထိအပ္ပဋိသၚ်္ခါနုပေက္ခော” ဟွံဗ္စာရဏာ ဟွံစၚ်ရၚ် နကဵုဉာဏ်တုဲ ပွမစွံစိုတ်ဗွဲမဇ္ဇျဟ်ဂှ်ဟၟဲရ၊ အပ္ဍဲကဵုပၟိက်ဆန္ဒခိုဟ်ခိုဟ်တံဂှ်လေဝ် ဂွံဟုတ်ယုတ်အောန်အာဂှ်ဟၟဲ အပ္ဍဲကဵု ဓရ်ဝိရိယ ပွမပ္တိတ်ဇြဟတ်တံလေဝ် ဂွံအောန်အာဟၟဲရ။ ပွမၞုံကဵုစိုတ်မတန်ကြန် အပ္ဍဲကဵုဓရ်သမာဓိတံဂှ်လေဝ် ဂွံဟုတ်ယုတ်အောန်အာဂှ်ဟၟဲ၊ အာဝေဏိကဂုဏ်ကျာ် မပ္တံသာ်ဏံဂှ် ညးထ္ၜးလဝ် အပ္ဍဲကဵုဓာရဏပရိုတ်ဏံရ။ မိက်ဂွံ ကဵု ဘဝဇကုဇၞော်မောဝ်တဴတက်မ္ဂး ဇၟာပ်ဇၟာပ်မၞိဟ် ထေက်ကဵုဒးဒ္ဂေတ်ဗက်တၠုၚ်လအာ သဘာဝစိုတ်ကျာ်တြဲပိုဲဏံ ထေက်ရ။
ကာလသၟိၚ်ဓမ္မစေတဳပိုဲ အဃောညးဒှ်မံၚ်ဘဝခမဳဂှ် ညးကဵုလဝ်ကသပ်ကဵု မိစဴဗု နွံမံၚ်မွဲသာ်ရ။ အခိၚ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်အခိၚ် မိစဴဗု တိုန်ဂဇအ်နန်တၟိတၟိ ဒှ်ဨကရာဇ်ဗြဴတၟိတၟိရ၊ မၞိဟ်ဂှ်လေဝ် အယုက်ဇၞော်အာရ၊ အဃောအိုတ်မံၚ်စိုတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒးသ္ပဨကရာဇ်ဗြဴရ၊ ကာလမိစဴဗု ဒှ်ဨကရာဇ်ဗြဴဂှ် ညးကလိဂွံအယုက် ၜိုတ်မသုန်စှော်ဒ္စိတ် (၅၉) ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးကလိဂွံယၟုမ္ဂး ဨကရာဇ်ဗြဴတၠညး ဗညာထဴရ။ အခိၚ်ဂှ်ဂှ် အဃောမိစဴဗု အိုတ်မံၚ်ကသပ်ရ။ ညးချပ်မံၚ်သာ်ဏံရ “အဝ်…လောက… ဟၟဲပၟိက်ကဵုဍေံဖိုဟ် ကလိဂွံမံၚ်ဍေံဖိုဟ်ဂှ် ဒှ်ဒဒိုခ်ရ၊ နွံမံၚ်ပၟိက်ကဵုဍေံဖိုဟ် ဟွံကလိဂွံဍေံဂှ်လေဝ် ဒဒိုခ်ရ၊” ဗီုလဵုဂွံအုပ်ဓုပ်ပ္ကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ဂှ်ရော ဒးဒုၚ်ကၠုၚ်လဝ်ဘဲပၞာန်ဂှ်လေဝ် လံလကာဖာမံၚ်ရ။ ဇအိုန်ဇရဍုဟ်မၠေံဘဲပၞာန်ရ၊ ကာလဂှ် ခမဳဓမ္မဓာရ ညးမဒှ်ကၠုၚ် သၟိၚ်ဓမ္မစေတဳဂှ် ကဵုကသပ်တွံဓရ်ကဵု မိစဴဗု သာ်ဏံရ။
“ယွံဒါယကာဗျဉ် အပ္ဍဲကဵုတွဵုရး ဓရ်သၚ်္ခါရဟီုဂှ် ဗီုလဵုဂၠာဲဂၠာဲလေဝ် ကလိဂွံတသိုခ်ဍာံဍာံဇေတ်ဇေတ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ရန်တၟံကဵုဂကူ၊ ဘာသာသာသနာ၊ သွက်ဍုၚ်ကွာန်ဂွံခိုဟ်စတုဲ ဗွဲမၜိုဟ်ၜိုဟ်သြိုဟ်သြိုဟ် နကဵုဂၠံၚ်တရဴ ကျာ်ဂှ် အုပ်ဓုပ်အာဍုၚ်ကွာန်ညိ၊ ညံၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂွံၜိုဟ်သြိုဟ်ဂှ် ဇကုကၠောန်မ္ဂး ဘဝဇကုလေဝ် ဂွံၜိုဟ်သြိုဟ်ကီုရ ဟွံသေၚ်ဟာ၊ ကျာ်တြဲပိုဲလေဝ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဒတုဲဖဵုကဵုသတ်တံ ဒဵုကဵုညးအာစိုပ် အယုက်ဒ္စံါစှော်သၞာံရဟွံသေၚ်ဟာ၊ လၟုဟ် ဒါယကာဗျဉ်ဂှ် အယုက်တြဴစှော်သၞာံလေဝ် ဟွံပေၚ်ဏီပုဟ် သွက်ဂွံဒတုဲဖဵုလ္တူဂကူ၊ ဘာသာ၊ သာသနာတံဂှ် အခိၚ်နွံမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏီ၊ အပ္ဍဲလောကဏံ သွက်ဂွံဗတုပ်ဗက်နွံမ္ဂး မၞိဟ်ကဆံၚ်သၠုၚ်အိုတ် မၞိဟ်ပြဲသၠုၚ်အိုတ်ဂှ် ဗတုပ်ဗက်ညိ ဒါယကာဗျဉ်။”
ခမဳဓမ္မဓာရဂှ် တွံထ္ၜးကဵုကသပ်ကဵု မိစဴဗုဂှ် သာ်ဏံရ၊ “ ဖဵုၜါသာ် ပြိုၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး သၠးထောံကၠေံ ဖဵုအတ္တဇကုတုဲ ပွမရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ကဵုဖဵု သွက်ညးတၞဟ်တံဂှ် ဒှ်သဘာဝကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံရ ဟွံသေၚ်ဟာ။”
အာဇာနဲတံ ဗောဓိသတ်တံဟီုမ္ဂး သွက်ဂုဏ်ဖဵုညးတၞဟ်တံဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ၜိုန်ဒးသၠးလမျီုကီုလေဝ် ညးတံ ဟွံဂိုဟ်ပုဟ်၊ ကာလဗောဓိသတ် အလံၚ်ကျာ်တြဲပိုဲ ဒှ်သၟိၚ်ဗတာဲဂှ် ညးအာဓဗဆဵုစုတ် ဗမၞးဗျုမွဲရ၊ ဗမၞးဗျုဂှ် ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်မံၚ်ဇြဟတ်တုဲ ဗောဓိသတ်သၟိၚ်ဗတာဲဂှ် သၟာန်တိုန်သာ်ဏံရ။ “ယွံဗမၞးဗျု မုဟိုတ်သာ်လဵုတုဲ ဂွံဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်မံၚ်ဇြဟတ် ဂွံသာဲဇြေဟ်ကံၚ်မံၚ် ဂလိုၚ်ဂလိုၚ်ဏံဂှ်ရော။”
ယွံသၟိၚ်ဗတာဲ ဟိုတ်နူကဵုအာဟာရ ပိုတ်သ္ကုတ်အာတုဲ ဟွံဂွံစစၞရ၊” “ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဗဒှ်ပ္တိုန်ပၟတ်မွဲဂအုံညိ၊ အဲဆၚ်စှေ်ဍာ် ကၟာတုဲ အဲဟုံဍာ်ကြဴကြာတ်သၟးဇ္ၚးထောံ ဇကုဇကောဝ်အဲတုဲ အဲကၠဟ်ထဗိုတ်ပၠောပ်ဇကုအဲ အပ္ဍဲကဵုပၟတ်ဂအုံဂှ် ဏောၚ် ကာလအဲစိန်တိုန်မ္ဂး ဗမၞးဗျုဟံၚ်စညိ။” သၟိၚ်တာဲဗောဓိသတ်ဂှ် ဟီုကဵုဗမၞးဗျုဂှ် သာ်ဏံရ။ သတ္တိကောန်တၟံ ဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံဟီုဂှ် တၟေၚ်တၟဟ် စဵုကဵုဒးအံသဝ်ရ။ ဒဵုကဵုဂၠာဲအဓိပ္ပါယ်ဍေံဝါတ်ဂှ် ဒှ်မံၚ် Mystery တၚ်မၞုက်ဓလုက် အံသဝ်တၟေၚ်တၟဟ်မွဲရ။
ကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု သ္ပလဝ်သဇိုၚ်ကဵု ဓရ်မေတ္တာတုဲ တုပ်တဴညံၚ်ရဴဍာ်လေဝ် ဟီုစ ဂွံရ။ သဘာဝဍာ်ဟီုမ္ဂး ညးဂှ်သုၚ်သုၚ်ရ။ မၞိဟ်ဝါတ်ဝါတ်သုၚ်လေဝ် ဍောၚ်ပြေ၊ မၞိဟ်လောဲလောဲသုၚ်လေဝ် ဍောၚ်ပြေ။ ဟွံရုဲမုခ်မတ်မၞိဟ်တံပုဟ်၊ ကာလလဆောဝ်လဆောဝ် ၜိုန်ညးတၞဟ်တံ ကၠုၚ်ကဵုဒဒိုက်ကဵုဇကုကီုလေဝ် ဟွံထေဲကဵုညးတုဲ ဟိုတ်နူအေၚ်ဒုၚ်မာန်ဂှ်ရ ဓါတ်ဓရ်ခန္တဳလေဝ် နွံတဴရ။ ဟိုတ်နူကဵုဓါတ်ဓရ် ခန္တဳနွံတဴမံၚ်ဂှ်ရ၊ ကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံဂှ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဂၠးတိဇၞော်လေဝ် ဟီုစမာန်ရ။ သဘာဝဂၠးတိဇၞော်ဟီုမ္ဂး မၞိဟ်နွံမံၚ်လ္တူဂၠးတိဇၞော်ဏံ သီုဖအိုတ်ဂှ် ဂျိုၚ်မံၚ် ဂုဏ်နူကဵု တိဇၞော်ဏံဖအိုတ်ရ။ မၞိဟ်တံဂှ် ၜိုန်ရကလေၚ်အာစုတ် တြဴဇၞော် တြဴသၟတ် ပသပသပသောန်ပသောန် လ္တူတိဇၞော်ဏံကီုလေဝ် ဂၠးတိဇၞော်ဏံ ဂွံထေဲအာ စိုတ်ဂွံလီုအာကဵု မၞိဟ်တံဟၟဲရ။ ကောန်တၟိဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံလေဝ် ဇၞော်ပြဲသၠဲလးမံၚ် ညံၚ်ရဴဂၠးတိဇၞော်ဏံကီုရ။
ကောန်တၟံဂြိုဟ်ကျာ်တြဲဏောၚ်ဟီုမ္ဂး သတ်တံၜိုတ်နွံမံၚ် အပ္ဍဲကဵုစက္ကဝါဏံသီုဖအိုတ်ဂှ် ကၠုၚ်တန်တဴဗွဲမၜိုဟ်ၜိုဟ် သြိုဟ်သြိုဟ်မာန်ဖအိုတ်ရ။ အပ္ဍဲကဵုဂၠံသြိုဟ်မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲဏံလေဝ် မၞိဟ်တံနွံမံၚ် လ္တူဂၠးတိဏံ ၜိုတ်ထပှ်လ္ၚီ ပြကောဋိကိုဋ်ဂှ် ကၠုၚ်လုပ်ဇူဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်မာန်ရ။ မၞိဟ်ၜိုတ်ထပှ်လ္ၚီပြကောဋိကိုဋ်ဂှ် ကၠုၚ်လုပ်ဇူ အပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဂၠံသြိုဟ် ညး စိုတ်ခိုဟ်စိုတ်ပြဲတံ ဗွဲမရုမ်ဂပ်မာန်ရ။ ကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ်ယုတ်ယုတ် မၞိဟ်ပရေံပရေံတံမ္ဂး ညးတၞဟ်တံ လ္ပဟီုဏီ ၜိုန်ရညးတေံမွဲဓဝ်ကီုလေဝ် မံၚ်ဟွံရုမ်ဂပ်ရ၊ ၜိုန်ရဇကုညးတေံမွဲဓဝ်ကီုလေဝ် ညံၚ်ဂွံဗၠးဘဲအန္တရာယ်ဂှ် ညးတေံ သ္ပကဵုဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ မိက်ဂွံမံၚ် ဗွဲတသိုခ်စိုတ် တသိုခ်ကာယမ္ဂး စွံစိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ညိ။ လၟုဟ်ကၠောန် လၟုဟ်ဂွံဂှ် ဒှ်ကမၠောန်စွံစိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ရ။ လၟုဟ်စွံစိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ် လၟုဟ်ဒှ်တသိုက် အခိၚ်စွံမံၚ်စိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဂှ် ဒှ်အခိၚ် ဒှ်မံၚ်တသိုခ်ရ။
ကံက်ထဳ ကာလဂွံတီသွဟ်ဍေံဂှ် ဒးမၚ်မံၚ်ၜိုတ်မွဲဂိတုဏီ၊ စွံစိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဂှ် စွံလၟုဟ် ဂွံတသိုခ်လၟုဟ်ရ။ ဟွံချိုတ်ဏီ ပုဟ် ဂွံစိုပ်ဒၟံၚ်ဍုၚ်သွဝ်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်စွံမံၚ်စိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဏံရ။ မၞိဟ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ဟွံချိုတ်ဏီပုဟ် ညံၚ်ကဵုဒးစိုပ်မံၚ် အပ္ဍဲကဵုဍုၚ်နရက်တေံကီုရ။ ချိုတ်အာတုဲမှ ဒးနရက်ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ် ဂျိုၚ်မံၚ်ဖိုဟ် ဒးမံၚ်နရက်ဂှ် နွံမံၚ်ကၠးကၠးရ။ မုဟိုတ် ရောဟီုမ္ဂး ဟိုတ်နူကဵု စွံလဝ်စိုတ်ယုတ်ယုတ်၊ စိုတ်ပရေံပရေံ လ္တူညးတၞဟ်တံတုဲ အကုသဵုကံဂှ် ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံမံၚ်ဇကုရ။ ကုသဵုစိုတ်ကဵု အကုသဵုစိုတ်ဂှ် ၜိုန်ရက္တဵုဒှ် အပ္ဍဲကဵုဂအာၚ်တိ ကောန်တၟံဂြိုဟ် တုပ်တုပ်ကီုလေဝ် ကဵုဖဵုဟွံတုပ်ညးသ္ကံရ၊ မၞိဟ်မၞုံကဵုဂၠံစိုတ်ခိုဟ် ဂၠံစိုတ်ပြဲတံဂှ် ဂၠံၚ်လပါ်ဂွံသ္ပခိုဟ်ကဵု ညးတၞဟ်တံဟေၚ်ရ ညးချပ် ညးဟီု ညးကၠောန်ရ။ မၞိဟ်မၞုံကဵုစိုတ်ယုတ် စိုတ်ပရေံတံဂှ် ဂၠံၚ်လပါ်ဂွံကဵုဒဒိုက်ကဵုညးတၞဟ်ရ ချပ်စ၊ ဟီုစ၊ ကၠောန်စလေပ်ရ။
ပရေၚ်သဘာဝစိုတ် ပူဂဵုၜါတၠဏံဂှ် မိက်ဂွံထပ်ဟီုလဴဏာ ပရူပရာသုတ်ဇာတ်မဟာကပိမ္ဂး သာတုဲကၠးဏောၚ် ထေၚ်ကေတ်ရ။ ပရေၚ်ဇာတ်ဏံဂှ် ကေၚ်က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ဍာံဍာံ The story of a real life မွဲရ။ ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်ဏံ ဂှ် အ္စာဓရ်တံလေဝ် ညးတွံထ္ၜးကဵုမံၚ် မွဲခဏမွဲခဏရ၊ အပ္ဍဲကဵုပေဲါဇာတ်တံလေဝ် ဝေၚ်ထ္ၜးစဳပျးကဵုမံၚ်တွဵုရ၊ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟီုတှေ် မၞိဟ်ဟွံကေၚ်မိၚ်ဂှ် အောန်တဴရ။ ဗီုလဵုဒှ်ဒှ်ရ ခိုဟ်ဍာံမ္ဂး ယျေအာ ဗျဟ်အာ ဟၟဲပုဟ်၊ ဟီုပရူကောန်တၟံ ဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံမ္ဂး ဟွံဂွံဟီုလဴ ပရူသုတ်ဇာတ်မဟာကပိဏံမ္ဂး ဟွံဍိုက်ပေၚ်ပုဟ် ထေၚ်ကေတ်သာ် ဏံရ။ နူကဵုသုတ်ဇာတ်ဏံ ဂွံဟီုလဴမ္ဂး ညးဗှ်လိက်တံ သာတုဲကၠးဏောၚ်ဂှ် ပတှေ်ကေတ်ရ။
မွဲအခိၚ်တေံ အပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗာရဏသဳ သၟိၚ်ဗြဟ္မဒတ္တ ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ရ၊ အပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ဂှ် ဗောဓိသတ်ပိုဲ က္တဵုဒှ်သၟိၚ်ကၞုဲရ။ ဗမၞး မဒှ်သၟာဗ္ၚမွဲဂှ်လေဝ် တန်တဴမံၚ် အပ္ဍဲကဵုကွာန်ကသိရ၊ ဗမၞးဂှ် ကၠောန်ဗ္ၚတုဲ ဂယိုၚ်တဴလမျီုရ၊ ဒးကာလမွဲတ္ၚဲ ဗမၞးဂှ် ဇိက်ဗ္ၚထဲတိတုဲ ဗလးလဝ်ဂၠဴတံ ကဵုစမံၚ်ချောဲရ၊ တုဲပၠန် ဗမၞးဂှ် ၜံက်မံၚ်တိရ၊ သီုကဵုဟွံစွံဓရ်သတိကဵု ဂၠဴတံဂှ်ကွေံကွေံတုဲ ၜံက်တဴမံၚ်တိရ၊ ဂၠဴတံလေဝ် စအာချောဲ စအာချောဲတုဲ လုပ်စိုပ်အာ ပ္ဍဲကဵုဂြိုပ်ဇၞော်တေံရ၊ ကာလဗမၞးဂှ် ကလေၚ်ကျောဝ်ရံၚ်ဂၠဴညးတေံဂှ် ဂၠဴမွဲလေဝ်ဟၟယရ။ ညးတေံ ဒှ်အာဓဝိၚ်ရ။ သီုကဵုစိုတ်ဟွံမိပ်ဂှ် ဒးအာဗက်ဂၠဴဂှ်ရ၊ ဗက်ဂၠာဲအာ ဗက်ဂၠာဲအာဂၠဴဂှ်တုဲ ဗမၞးဂှ် စိုပ်အာဂြိုပ်ဇၞော်ဟေမဝန်တေံရ။ စိုပ်အာဂြိုပ်ဇၞော်တေံတုဲ ဂၠဴဂှ်လေဝ်ဟွံဆဵု မၞိဟ်ဂှ်လေဝ် ဍောၚ်ၜိုတ်မတ်ဂေတ်တုဲ ဗမၞးဂှ် တၠိၚ်အာဂၠံၚ်ရ၊ နနဲသာ်ဏံ ပွိုၚ်ထပှ်တ္ၚဲ ဟွံဂွံစစၞတုဲ ဗမၞးဂှ် တၠိၚ်မံၚ်ဂၠံၚ်ရ၊ မၞိဟ်မွဲဓဝ် ကြၚ်အာကြၚ်ကၠုၚ်တုဲ စိုပ်အာဌာန်ဒေသမွဲဒၞာဲ ဗဒဲါဇြဟ်ဗၚ်ရ၊ စိုပ်အာဒၞာဲဂှ်တုဲ ဗက်ဂၠာဲကပှ်စမံၚ် သတ်ဆုတံရ၊ သတ်ဆုဂှ် ညးဟီုအပ္ဍဲကဵုလိက်တေံ ဗီုဘာသာပါဠိမ္ဂး “တိန္တုက” ရ၊ နကဵုဘာသာဗီုမန်မ္ဂး သတ်ကွိက်လေဝ်ညးဟီု၊ သတ်မုက်လေဝ် ညးကော်ခဴစကီုရ၊ ရှ်သာသတ်ဆုဂှ် ဍာတ်ကြိုအ်မံၚ်ရ။
ဗွဲကိုပ်ကၠာဂှ် ဗမၞးဂှ် ကပှ်စမံၚ် သၟဝ်တၞံဆုဂှ်ရ၊ စဟွံဖဲတုဲ ဂ္စာန်တိုန်လ္တူတၞံဆုဂှ်ရ၊ စိုပ်အာလ္တူတၞံဍေံတုဲ က္ဍၜှ်စမွဲမရ၊ ညးတေံ စဟွံဖဲတုဲ ဆုဲတိတ်အာညိ က္ဍၜှ်စမွဲမပၠန်ဂှ် ကၞာၚ်ဆုဂှ် ကဝ်ပိုတ်စှေ်အာတုဲ ညးတေံထၟိုၚ်ဒတုံစှေ်အာ အပ္ဍဲကဵုဇြဟ်ဗၚ်တေံရ။ ဇြဟ်ဗၚ်ဂှ် မၞုံမံၚ်လျိုဟ်ဍေံ ၜိုတ်တြဴစှော်ဟတ်ရ။ ညးတေံဒတုံစှေ်တုဲ တိုန်ကၠုၚ်ဂှ်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ဒှ်မံၚ်ဒဒိုခ် အပ္ဍဲကဵုဗၚ်ဂှ် ၜိုတ်ပွိုၚ်စှ်တ္ၚဲဒှ်ရ။ အပ္ဍဲကာလဂှ် ဗောဓိသတ်သၟိၚ်ကၞုဲ တိတ်ဂၠာဲစစၞအာဟာရတုဲ ဆဵုဓဗစုတ် ဗမၞးဒတုံမံၚ် အပ္ဍဲကဵုဇြဟ်ဗၚ်ဂှ်ရ၊ ဆဵုစုတ်တုဲ သၟာန်စပရူပရာရ၊ ဗမၞး လဴစပရူရာတုဲ ဒုၚ်ဂုဏ်ဗောဓိသတ် သၟိၚ်ကၞုဲဂှ်တုဲ အာတ်အရီုအဗၚ် ကဵုဟံၚ်ပ္တိုန်ဇကုရ၊ သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ဓရ်ဆာန်ဍူက္တဵုဒှ် အပ္ဍဲကဵုဗမၞးဂှ်တုဲ ဂၠာဲကေတ်မတၟံဇၞော် ဇၞော်မွဲမ မၞုံလျိုၚ်ဍေံ ၜိုတ်လျိုၚ်ဗမၞးဂှ်ကီုတုဲ ယိုက်လဝ်မတၟံဂှ်တုဲ ဒံၚ်သၠာ်စမ်ရံၚ်ရ၊ သ္ဂောံရီုဗၚ်ကဵု ဗမၞးဂှ်ဂွံဂှ် သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ဒးပကတ်ပကေၚ် ဒံၚ်သၠာ်စမ်ရံၚ်ရ၊ ၜိုတ်ဏံ ဂွံရသ္ဂးတုဲ ဆၚ်စှေ်အာ အပ္ဍဲကဵုဇြဟ်ဗၚ်ဂှ်တုဲ ဟီုကဵုဗမၞးဂှ် သာ်ဏံရ။ “ကှေ် …မွဲ ….ၜါ….ပိ သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ဟံၚ်ပ္တိုန်နၚ် ဗမၞးဂှ် လ္တူတိကုန်ဒဵုဂှ်ရ။
စိုပ်ကၠုၚ်လ္တူတိကုန်ဒဵုတုဲ ဗောဓိသတ်သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ဟီုကဵုဗမၞးဂှ် “ယွံဗမၞး အဲဍောၚ်ၜိုတ်တဴ ဗွဲမလောန်ရ၊ ကဵုအဲဂွံတိက်ဇူ လ္တူဒဳဗမၞး မွဲဆန်ခဏညိ။ ညံၚ်အဲဂွံဗၠးနူကဵု ဘဲအန္တရာယ် မပ္တံကဵုကၠဗြန်ဇာဒိသိုၚ်တံဂှ်လေဝ် ဗမၞးမၚ်မွဲကဵုအဲကီုညိ” ဟီုဗကန်စတုဲ သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် တိက်သၠိၚ်အာ လ္တူဒဳဗမၞးဂှ်ရ၊ အခိၚ်ဗောဓိသတ်သၟိၚ်ကၞုဲ တိက်သၠိၚ်မံၚ်ဂှ် မုဗမၞးဂှ် ချပ်တိုန်ရောဟီုမဂး “အဲဂစိုတ်ထောံသၟိၚ်ကၞုဲဏံတုဲ ယဝ်ရ အဲဂွံစဖျုန်သၟိၚ်ကၞုဲဏံမ္ဂး ခိုဟ်ရ၊ ဖျုန်မသှေ်သၟေဟ်မံၚ်တံဂှ် အဲသ္ပဏာဇွောံမ သွက်ဂွံအာ အကြာဂၠံၚ်ဍာန်ရ” ဗမၞးဂှ် ချပ်သာ်ဏံရ။ မၞိဟ်ယုတ်ယုတ် တှေ် ကသပ်ယုတ်ယုတ်ဂှ်ရ ဂၠာဲချပ်တိတ်ရ၊ ဗမၞးဂှ် ချပ်တိုန်သာ်ဂှ်တုဲ ၜိုတ်ဍစိုပ်ဂှ် ၜိုတ်ဂွံမတၟံမွဲမတုဲ ဇီုကပိုက်ဖျေံ ပ္ဍဲက္ဍိုပ်သၟိၚ်ကၞုဲဂှ်ရ၊ ဆဂး ဟိုတ်နူကဵုဗမၞးဂှ် ဟွံဂွံစလဝ်စၞအာဟာရ လံလအာတုဲ ဇြဟတ်ညးတေံ ဟွံထတ်စကွေံကွေံရ။ စဵုကဵုသၟိၚ်ကၞုဲချိုတ်ဂှ် အသိၚ်ဍေံဟွံထတ်ရ၊ ၜိုတ်က္ဍိုပ်သၟိၚ်ကၞုဲ ဒကးအာကီုရ၊ ကာလဂှ် သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် တကိုတ်ၚုဟ်အာတုဲ ဗက်ဂၠာဲမၞိဟ်သ္ပသၞကဵုဇကုရ။ ရံၚ်လပါ်တေံ လပါ်ဏံတုဲ မၞိဟ်မွဲလေဝ် ဟွံဆဵုရ။ သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ကၠိုဟ်အာ ဒဒှ်ရမၞိဟ်ဂစာန်ဂစိုတ်ဇကု မၞိဟ်ဂြိုဟ်ကဵုဇကုဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗမၞး ဇကုရီုဗၚ်လဝ်ဂှ်ရ။
သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် သီုကဵုစိုတ်ဟွံမိပ် စဵုကဵုဍာ်ရမတ် ဓဇူကၠုၚ်ဖောက်ဖောက်တုဲ ဒံက်သၠာ်တိုန် လ္တူတၞံဆုရ၊ စိုပ်လ္တူတၞံဆုတုဲ ဟီုကဵုဗမၞးဂှ် သာ်ဏံရ “ယွံရဲ ကဵုညးတၠဂုဏ်ဇကုဂှ် ဇကုကလေၚ်ဂြိုဟ်မာန်မံၚ်ဏီသွံ၊ ဟွံထေက်ကဵု မှာစုတ်ဒုဟ်ဂှ် ရဲဗၠေတ်မှာစုတ်ဒုဟ်ရ၊ ကမၠောန်ရဲဓဇန်လောန်ကွေံရ။ ဆဂး ဗီုအဲဒှ်ဒဒိုခ်ဏံ ရဲမွဲ လ္ပကဵုဒှ်ဒိုခ်ညိ၊ ညံၚ်ရဴတၞံဒုန် တၞံ ဗြာတ်တံ ဒးချိုတ် ဟိုတ်နူကဵုသတ်ဍေံကီုဂှ် ရဲမွဲလေဝ် ပွသရာံပါပ်ရဲဂှ် လ္ပကဵုဂွံကလေၚ်ပျဲပျာံ ပၠီုပၠာ်ဘဝရဲညိ အဲရာဒၞာကဵုရဲရ။ ဆဂး ဟိုတ်နူကဵုရဲ ဟၟဲကဵုဓရ်သစ္စတုဲ အဲဟွံဂံၚ်သ္ပသ္ကံကဵုရဲရ၊ ဂၠံၚ်ရဲဂွံစဴဂှ် အဲအာဂတရဲ လ္တူတၞံဆုမွဲတၞံ တုဲမွဲတၞံဂှ် အဲထ္ၜးအာဂၠံၚ်ဏောၚ်၊ ဂၠံၚ်ဆီက္ဍိုပ်အဲဓဇူအာဂှ် ရဲဗက်အာညိ” သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ဟီုသာ်ဂှ်တုဲ သီုကဵုစဵုတ်ဟွံမိပ်ဂှ် ဒံၚ်သၠာ်အာ လ္တူတၞံဆုမွဲတၞံတုဲမွဲတၞံ ထ္ၜးဏာဂၠံၚ်ကဵု ဗမၞးစိုတ်ယုတ်ဂှ်ရ။ ထ္ၜးဏာဂၠံၚ် နကဵုဆီက္ဍိုပ်ဓဇူမံၚ် မွဲတောက်တုဲမွဲတောက် စဵုကဵုဗမၞးဂှ် ဂွံစိုပ်အာ အပ္ဍဲကဵုဂၠံၚ်စဴဍုၚ်ကွာန် ညးတေံရ။
ဗောဓိသတ်သၟိၚ်ကၞုဲဂှ် ပၠံၚ်ဗစိုပ်ဏာဗမၞးဂှ်တုဲ ဆီဗာန်မံၚ် အပ္ဍဲကဵုက္ဍိုပ်ဂှ် ကြဴကြာတ်သၟးဇ္ၚးထောံရ။ တုဲဂှ် ကလေၚ် လုပ်အာ အပ္ဍဲကဵုဂြိုပ်ဇၞော်တေံရ၊ ဗမၞးဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူကဵု ဇကုကလိလောန်လဝ်ဒုဟ် လ္တူညးတၠဂုဏ် သၟိၚ်ကၞုဲ ဗောဓိသတ်ဂှ်တုဲ စှေ်သုၚ်ဍာ် အပ္ဍဲကဵုအၚ်လှာမွဲဒၞာဲရ၊ ဒၞာဲလုက်ဒးဍာ်ဂှ် ဒှ်တိုန်ဗြိုအ်မာ ဖုဖုဖေၚ်ဖေၚ် တိတ်ကၠုၚ်ၜိုတ် တၟာသတ်ဗဳရ။ ဗြိုအ်မာဖုဖုဖေၚ်ဖေၚ်ဂှ် ထောၚ်ပြိုဟ်အာတုဲ ဆီပတိုဟ်ဇွောဝ်ပသမံၚ် အလုံကဵုခန္ဓကာယညးတေံမွဲ ရ။
လုပ်ကၠုၚ်ကွာန်တုဲ မၞိဟ်ကွာန်တံ ကရေဲကညာၚ်တိုန် “ဟေ…မၞိဟ်ပြိုတ် … မၞိဟ်ပြိုတ် လုပ်ကၠုၚ်ကွာန်ရ။ ထဍေၚ်ပ္တိတ် ထဍေၚ်ပ္တိတ်” နနဲသာ်ဏံ နကဵုယဲသရဗြိုအ်မာ ဖုဖုဖေၚ်ဖေၚ်ဂှ် ဗမၞးဂှ် ဒးဒုၚ်မံၚ်ဒဒိုခ် လုကဴပွိုၚ်ၜိုတ်ထပှ်သၞာံရ၊ ဂေတ်အာဂေတ်ကၠုၚ်မံၚ်တုဲ စိုပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲကဵုကၠအ်ပ္ကဴဥဒျာန်မိဂါဝိုန် အပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗာရဏသဳရ၊ သၟိၚ်ဍုၚ်ဗာရဏသဳဂှ်လေဝ် ဂေတ်ဗဵုဝေၚ်ကၠအ်ဥဒျာန်တုဲ ညာတ်စုတ်အာ ဗမၞးဂှ်ရ၊ သၟိၚ်ဂှ် ဆဵုစုတ်ဗမၞးဂှ်တုဲ သၟာန်တိုန်ရ။ “ဗမၞးဂှ် ဒှ်ညးဂှ်ရော၊ မုဟိုတ်ဗမၞး ဂွံဒှ်မံၚ်ဗီုဏံဂှ်ရော၊ မုပွအကုသဵုကံမွဲ ဗမၞးခၞံလဝ်ဂှ်ရော” သၟိၚ်သၟာန်တိုန်သာ်ဏံတုဲ ပရူပရာဇကုဂှ် နူကဵုအ စဵုကဵုစိုပ်ၝ၊ နူကဵု A စဵုကဵုစိုပ် Z ဂှ် ဗမၞး လဴထ္ၜးစမံၚ်ကဵု သၟိၚ်ဂှ်ရ။
အဃောလဴထ္ၜးစမံၚ်ကဵု သၟိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုလုတ်မှာလဝ်ဒုဟ် လ္တူညးတၠဂုဏ်ဇကုတုဲ ဂၠးတိဇၞော် ပံက်ဟာတိုန် သၟန်ပါၚ်တုဲ လ္ၚိတ်ဖျေံဏာဗမၞးဂှ် စဵုကဵုစိုပ်အာ အပ္ဍဲကဵုဍုၚ်နရက် အဝဳဇိတေံရ။ ပရေၚ်ဇာတ်ဏံဝွံ လောန်ကၠုၚ်ၜိုတ် ၜါလ္ၚီမသုန်ကၠံသၞာံတေံဂှ် ကျာ်တြဲပိုဲ ဟီုတွံကၠုၚ်လဝ် ဍာံဍာံရ။ ဟွံပတှေ်ဂှ် လ္ပကဵုဒှ်ညိ။ သုတ်ဇာတ်ဏံဂှ် မၞုံယၟုမဟာကပိဇာတ် ကၠုၚ်နူကဵု ဇာတ် (၅၅၀) အပ္ဍဲကဵုတိံသနိပါတ်တေံရ။ ဟိုတ်နူမိက်ဂွံပံက်ကဵု အဓိပ္ပါယ် ကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံရ။ ဟိုတ်နူကဵု မိက်ဂွံပံက်ကဵု အဓိပ္ပါယ် ကောန်တၟံဂြိုဟ် မၞိဟ် စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲတံတုဲ ဟီုလဴထ္ၜးဏာ သုတ်ဇာတ် ဗောဓိသတ်သၟိၚ်ကၞုဲဏံရ။
“စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲဂှ် ဒှ်တမ်ရိုဟ် သွက်ဘဝပိုဲရ။ ဗွဲတၟေၚ် စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲဟီုဂှ် ဒှ်ဂြပ်ရတ် သွက်ရဲညးအောန်ကဵုပိုန် ဍိုန်ကဵုရုပ်တံ ဂွံသ္ပတမ်ရိုဟ်ရ။”
“အပ္ဍဲကဵုကောန်တၟံဂြိုဟ်မၞးတေံ ယဝ်ရစိုတ်ခိုဟ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲပြဲ ကသပ်ခိုဟ်ခိုဟ် ကသပ်ပြဲပြဲတံနွံမံၚ်မ္ဂး ဍေံကလေၚ်လျးတၟးပြာကတ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲကဵုမုခ်မတ်မၞးတံဏောၚ်၊ ကာလဂှ်မ္ဂး မၞးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ရံၚ်စခိုဟ် ရံၚ်စကျေဝ် ရံၚ်စဆာန်ဠာန်မွဲရ။”
ဇၟာပ်ဇၟာပ်မၞိဟ် ကဵုဂွံတဵုကလုတ်လဝ် မဗဳဇ စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲ အပ္ဍဲကဵုကောန်တၟံဂြိုဟ်တေံမာန်ညိ။
A Kind heart is the most beautiful thing under the sky.
သၟဝ်ဂၠးအာကာသဏံ ကောန်တၟံဂြိုဟ် ဆာန်ဍူညးလေပ်ဂှ် ဒှ်အရာကျေဝ်အိုတ်ရ။
