ဗညာအံၚ်
ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၈၈) ဂှ် ရဲဒပ်ပၞာန်တံ ထပ်သီကေတ်အဝဵု နူတဲဗော်မဆလ (သီလဝ်အဝဵု ၁၉၆၂ တေံ) တုဲ ဆက်အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ် လအ်ဂွံၜိုတ် (၂၀) သၞာံဂှ် သၞောဝ်ဥပဒေအုပ်ဓုပ်ဍုၚ် မဇမၠိၚ်အာယုက်ကဵု သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ချူခၞံသဳကၠဳကၠုၚ် လုကဴပွိုၚ် (၁၄) သၞာံဂှ်လေဝ် တုဲဒှ်အာတုဲ သ္ပကၠေံဒ္တန် နကဵုပေါဲကေတ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဂိတုမေ သၞာံ (၂၀၀၈) ရ။
ကြဴနူဂှ် လလောၚ်ကၠုၚ် “ဥပဒေ ကမ္မယှေန် ပေါဲရုဲမာဲကၟိ်န်ဍုၚ်” ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ဂိတုမာတ် (၉) ၊ သၞာံ (၂၀၁၀) ဂှ်တုဲ ပံက်ကၠုၚ် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် UEC နကဵုလၟိဟ်မၞိဟ် (၁၇) တၠရ။
ဂကောံပရေၚ်ခိုၚ်ကၠိုက် ကေုာံ ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ်ကၟိန်ဍုၚ် (ကျဖောအ်) အလဵုအသဳပၞာန် ပံက်လဝ်ဂှ်လေဝ် ထ္ၜၚ်ပ္တိုန် နဒဒှ်ဗော်ပရေၚ်ခိုၚ်ကၠိုက် ကေုာံ ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ်ကၟိန်ဍုၚ် USDP တုဲ ပြံၚ်စၠောံထောံ နဒဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။
နူဂှ်တုဲ တိုက်စမြိုၚ်ဂမၠိုၚ် အပိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ် နွံအပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဂကောံဗွိုၚ်အလဵုအသဳပၞာန်တံ လုပ်ကေတ်ထောံဒၞါဲတုဲ တိုက်စမြိုၚ် ပံက်လဝ်ရုၚ်တံဂှ်လေဝ် ဒှ်အာရုၚ်ဗော်(ကျဖောအ်) အလဵုလဵုအိုတ်ရ။ ရုၚ်အလဵုအသဳ ဒၞာဲပံက်လဝ် ဂကောံဇာဒိသိုၚ်တံဂှ် ၚုဟ်မးသြန်ဟွံမွဲသာ် ဒှ်အာရုၚ် ဗော်ဇာဒိသိုၚ်တံ ထေၚ်ၚ်လဵုလဵု ဂွံဆဵုညာတ်လဝ်နမတ်ရ။
UEC လေဝ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်ကမၠောန် ကေတ်စရၚ် အလံၚ်ညးစၞး လုပ်ပေါဲရုဲမာဲ ကေုာံ ကမၠောန်ပ္တိုန်စရၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ အလုံမွဲဍုၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ ဒုၚ်တဲသ္ပသမ္တီ ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂှ် နွံကၠုၚ် (၄၀) ဗော်ရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ကေါန်ဂကူဂှ် ဒၞါဲအမာတ် နွံ (၂၂၄) ဒၞါဲ၊ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒၞါဲအမာတ် နွံ (၄၄၀) ဒၞါဲ ဂးလဝ်သာ်ဏံကီုလေဝ် ရဲပၞာန် ထလာ်လုပ် ကေတ်လဝ်ဒၞါဲ (၂၅%) ဏောၚ်တုဲ အခေါၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံရုဲပ္တိုန်ဂှ် အမာတ်ကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ (၁၆၈) တၠ ကေုာံ အမာတ် ကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ်ကွာန် (၃၃၀) တၠ ဟေၚ်ရ။
သၞောဝ် (၂၀၀၈) မံက်ကၠုၚ်တုဲ ကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၁၀) ရ၊ ကြဴနူပေါဲရုဲမာဲ (၁၉၉၀) တေံတုဲ လအ်အာပွိုၚ် (၂၀) သၞာံတုဲမှ ဂွံကလေၚ်ကၠောန် ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဂှ် ပ္ဍဲလက်ထက် သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဏံမ္ဂး ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံ ဒှ်အလန်ပထမ ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဂှ် အလုံမွဲဍုၚ် ဒေသမာဲဆန္ဒ နွံ (၁၁၅၉) ဒၞါဲ၊ ရုၚ်မာဲ နွံၜိုတ် (၄) ဠက်တုဲ မၞိဟ်နွံကဵု အခေါၚ်ကဵုမာဲဂှ် နွံလၟိဟ် (၂၉) ပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ်နွံရ။ ဆဂး အခိၚ်တေံ လၟိဟ်မၞိဟ်ကောန်ဍုၚ်ဖအိုတ် (၆၀) သၚ်ဃဲ စရၚ်အလဵုအသဳ အခိၚ်တေံလလောၚ်တြးလဝ်ကီုလေဝ် စိုပ်သၞာံ (၂၀၁၄) ကာလကံက်စရၚ်မၞိဟ်ဂှ် (၅၃) သၚ်ဃဲပြၚ်ၚ်ဟေၚ်နွံ ဂွံဆဵုကၠုၚ်တုဲ စရၚ်အၚ်အလဵုအသဳ ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ ပတေဟ်စဟွံဂွံရဂှ် ထေၚ်လဵုမံၚ်ရောၚ်။
ဗော်ဂအုပ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ NLD ဇၞးလဝ်မာဲ (ဂွံလၟိဟ်အမာတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်) ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ (၁၉၉၀) တေံဂှ် ဟွံလုပ်ပေါဲရုဲမာဲ၊ ဗကပ်ဗဗေၚ်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ရ၊ လ္ပာ် NLD ဒတဴလိုၚ်သာ်ဏံကၠာလေဝ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တြေံတြေံ ဝှ်ကြံၚ်ၚ် လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံ ပေါဲရုဲမာဲဏံ သာ်လဵု(ဟလဵု) ပလေဝ် ဒးလုပ်တွဵုဏောၚ် ဂးတုဲ စန်ပကောံ ပံက်ကၠုၚ်ဗော်ဂအုံဇြဟတ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ (NDF) ရ။
ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် MNDF ဒးဒုၚ်ပလီုလဝ်ဂှ်လေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံသ္ပသမ္တီ သၞောဝ် (၂၀၀၈) တုဲ ဟွံလုပ်ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀)၊ ဟွံပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ရ။
ဟိုတ်နူ MNDF ဒတဴလိုၚ်သာ်ဏံဂှ်ရ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်အဆံၚ်ၚ်တေံ အမာတ်သ္ပစၞးဂကူမန် ဟွံမွဲဟွံဂွံ သာ်လဵုပလေဝ် ဒးနွံကီုဏောၚ် စှေ်စိုတ်သာ်ဏံတုဲ ပူဂဵုဆာန်ဂကူ နွံပၟိက်ကဵုပရေၚ်ဂကူမန်တံ ၜိုန်ဟွံကေၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မွဲလှေ်ကီုလေဝ် စန်ပကောံဇြဟတ် လညာတ်တုပ်တံတုဲ ပံက်ပ္တိုန်ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အလုံရးမန် AMDP တုဲ ပ္တိုန်စရၚ်ဗော် လုပ်ကၠုၚ် ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ရ။
သီုဟွံကလေၚ်ပဠေဝ်မွဲသာ် အတိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဏံရ ဆက်ကၠောန်အာ ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး သွဟ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ကာလလဵုလေဝ် ဓမံက်ပ္တိုန် သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဟွံမာန်တုဲ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ညံၚ်ဂွံဂၠိၚ်သ္ၚောဲဂှ်ရ ဍေံရၚ်တၠုၚ်ဏာဏောၚ် ဂးတုဲ ပေါဲရုဲမာဲ တၠအဝဵုပၞာန်တံကၠောန်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံထံက်ဂလာန်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဂှ် ဗီုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံဒုၚ်တဲကီု ကောန်ဂကူမန်လ္ၚဵုလ္ၚဵု ဟွံဒုၚ်တဲ၊ တၠဂုဏ်အဇ္ဇ (လဂုန်ဇြဝ်ဠာတ်) သ္ပဒစဵုဒစး ကၠောန် Campaign ဂှ် ရဲထံၚ်ပရိုၚ်အလဵုအသဳတံ ရပ်ဂွံ ဖျေံထံၚ်နွံကၠုၚ်ရ။
ဆဂး အခိၚ်စိုပ်တှေ် အတိုၚ်လၟေၚ်ဒးအာဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ အတိုၚ်အစဳဇန်ညးတံနွံ ညးတံဆက်အာရ။ ဗော် NLD ကေုာံ ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ ဗကပ်ဗဗေၚ်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ကီုလေဝ် ပေါဲရုဲမာဲဂှ် တုဲဒှ်အာ ပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၇) ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ရ။
လပါ်ဒေသပယျဵု ဗြဝတဳ ကေုာံ ဍုၚ်ကျာ်ပိတံဂှ် ရဲဒပ်ကရေၚ် DKBA ထ္ၜးအစောန် လုပ်ပန်အပ္ဍဲဍုၚ် သ္ၚိလ္ၚဵုတူအာ၊ မၞိဟ်လ္ၚဵု ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်၊ ဆေၚ်ထဝ်လ္ၚဵု ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် ဂကောံလဵုဖန်ဖက်ဏာ တၠတဲဟွံမံက်ကၠုၚ် ညးဒး ညးဒုၚ် ဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်ရ။
လၟိဟ်မမာဲ ပရဟ်ဒုၚ် (၉) ပြကောဋိကိုဋ်ဟီုဂှ် တၟော်ကဵု လၟိဟ်ညးကဵုမာဲ အလုံဖအိုတ်ဂှ်မ္ဂး ဍေံနွံ (၁၀) တၟံကၠံပြၚ် မာဲတံဏံ မာဲအလီဏောၚ် ဂလာန်ပါ်ပါဲ ဗြုတိတ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဗော်(ကျဖေါအ်) USDP မဒှ်ဗော် သ္ပစၞး သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် ပ္ဍဲအလုံကၠတ်ထဝ်ဖအိုတ် ဍေံတံကလလိဂွံ လၟိဟ်အမာတ် (၈၈၃) တၠ (၇၆ ဒဿမ ၅ တၟံကၠံ) တုဲ ဇၞးကၠုၚ်မာဲရ။
ဗော် (တစည) မဒှ်ဗော် (မဆလ) ရာံဂှ် ၜိုန်ဒှ်ဗော်ဇၞော်အိုတ် အဆံၚ်ဒုတိယကီုလေဝ် ဂွံဒၞါဲအမာတ် (၅) တၟံကၠံဓဝ်ရ၊ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် (၇) တွဵုရးဂှ် ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ အကာဲအရာခိုဟ်ကၠာရလေဝ် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်တေံဂှ် ပ္တဝ်ရံၚ်ကဵုဗော်(ကျဖေါအ်)မ္ဂး ညးစၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နွံအောန်တဴကွေံကွေံ ဂွံဆဵုကေတ်။
ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန် AMDP ဂှ် ကလိဂွံ အမာတ်စၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ်ကွာန် (၃) ဒၞါဲ၊ အမာတ် စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ (၄) ဒၞါဲ၊ ပ္ဍဲစၠတ်ထဝ်တွဵုရးမန် ကေုာံ ကရေၚ်ဂှ် (၉) ဒၞါဲ ပံၚ်ဖအိုတ် ဂွံ (၁၆) ဒၞါဲ၊ ဗော်ဂအုံဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ NDF စန်ပကောံလဝ် နကဵုမၞိဟ်တြေံ နူဗော် NLD ဂှ် ဂွံဆ (၁၆) ဒၞါဲဓဝ် ဗီုဗော်မန်ကီုရ။
ကြဴနူဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၃၁၊၂၀၁၁) ဂှ် ကော်ကောံဓရီုကၠတ်ထဝ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂိတုမာတ် (၃၀) ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန် ပအပ်အဝဵုကဵု အလဵုအသဳ သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအလဵုအသဳ သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူနွံကၠုၚ်ကဵု ညးလျိုၚ်ပၞာန်ဇၞော်ဇၞော် မရာံတိတ် ကေုာံ ညးတာလျိုၚ်ပြဝါပၞာန် မစအခေါၚ်ဇၞူတံဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာပအပ်ပြာပ်အဝဵုဏံ ပြေပြံၚ် ဒးရး ကလိတ်ကလောတ်ကၠုၚ် အလုံဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်အရာတၟေၚ်ၚ်မွဲ ဟွံသေၚ်ရ။
ဒးသရောပ်ဂလာန်ဏောၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲသကေံတဲ တၠအဝဵုပၞာန် မတိုန်ကၠုၚ် နကဵုပေါဲသီအဝဵု (၁၉၈၈) ဂှ် သၞောဝ် (၂၀၀၈) မဇမၠိၚ်ကဵုသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် မံက်ကၠုၚ်တုဲ ကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၁၀) ရ၊ အတိုၚ်သွဟ်ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဂှ် အလဵုအသဳဒပ်ပၞာန် ပအပ်ပြာပ်အဝဵု ကုအလဵုအသဳအရာပ် ဟီုဂးကၠုၚ်သာ်ဏံကီုလေဝ် နကဵုမတ်တၟးတၟး သ္ၚဳရံၚ်အးအးမ္ဂး နူကဵုတဲသ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်တိၚ်သိၚ် မဒှ်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် အလဵုအသဳပၞာန် (နအဖ) ဂှ်ရ ကလေၚ်ပအပ်စုတ် ပ္ဍဲတဲအလဵုအသဳ သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ်က္ဍိုက်ပ် မသၠောတ်လဝ် ကယျိုၚ်ပၞာန်ဂှ်တုဲ ညံၚ်ညးမဟီုစ “အရက် နူပဠၚ်တြေံဂှ် ကလေၚ်စဝ်လှာဲစုတ် ပ္ဍဲပဠၚ်တၟိ” ကီု မၞိဟ်နွံကဵုကယျိုၚ်ပၞာန်ဂှ်ရ သၠောတ်ကယျိုၚ်ပၞာန် ၜးလှာဲစုတ်ဂၠိက်တုဲ တိုန်သ္ပအလဵုအသဳဏောၚ်ဂှ် ဟီုဂးပါ်ပါဲတဴမံၚ်ရအဴ။
လိက်ပရေၚ်အခန်ဆက်က် အခိုက်ပၞာန်သီအဝဵု က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် အုပ်ကၠေံနိဂီု ဆဝွံရအဴ။
