ဝဏ္ဏမာန်၊ ၁၃၈၄၊ ဂိတုဒ္ဂိုန် (၁၀) မံက်
အသိၚ်အလိုန် အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ် ဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵု က္တဵုဒှ်ပေဲါပၞာန်၊ ဒှ်ရုသံၚ်လေဝ် ပ္ဍဲဒေသရးမန်ဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဒတူလိုၚ်ဂၠံၚ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ အကာဲအရာ ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်လေဝ် အသိၚ်ခိုဟ်ကၠုၚ်ရ။
အကြာပဋိပက္ခေ ဗာ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ်တအ် ဒှ်သေက်ဇဵုညးသ္ကအ်ဂှ် သီုကဵုဇီုကပိုက်ကၠုၚ်ကဵု ပရေၚ်ပညာကၟိန်တုဲ ဟိုတ်နူဇီုကပိုက်ဒးကဵု ပရေၚ်ပညာကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် စတမ်နူပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် အာရီုလုပ်စိုပ်ကၠုၚ်ရ။
မိမကွးဘာတအ် ဒှ်ဂဝိၚ်ကဵု ပရေၚ်ဂီုကၠီုကီု၊ ဟွံစှေ်စိုတ်ကီု ဂဝိၚ်နာနာသာ် လုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲမိမကွးဘာတအ်သာ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဘာကောန်ဂကူမန် ဘာတန်သၠုၚ်၊ တန်လဒေါဝ်၊ တန်မူလ ပ္ဍဲကွာန်တအ် လၟိဟ်ကွးဘာပဵုတိုန်ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဒှ်ခက်ခုဲကဵု ဒၞာဲကွးဘာတအ်ဒၟံၚ်ရ။
ဆဂှ်ဟွံက ကွာန်ဘာကောန်ဂကူ ဟွံမွဲဏီတအ်ဂှ် ခမဳသၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်ပံၚ်တောဲတုဲ ချပ်ဖန်ဗဒှ်ကၠုၚ်၊ သိုၚ်ပ္တန်ကၠုၚ် ဘာကောန်ဂကူ အဆံၚ်နာနာ တန်ဒှ်ကၠုၚ် အကာဲအရာညးကဵုညးလေဝ်နွံရ။
မွဲအဆက်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံဗ္တောန်ပညာ (၂၀၂၁-၂၀၂၂) ဏံ ဌာနပရေၚ်ပညာတအ် သီုကဵုပံက်ပ္တန်ကၠုၚ် “ဘာကဝ်လိက် ကောန်ဂကူမန်” တုဲ အသိၚ်ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ဂှ် မြဟ်တမ္ညဝ်အာ၊ ဍုၚ်တီ ကွာန်တီ အရာပ်တီ ဂၠးတိတီ အာအိုတ်ရ။
အဃောအသိၚ်ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် သၠုၚ်တိုန်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် မၞိဟ်လ္ၚဵုတအ်လေဝ် ဒှ်ဂဝိၚ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တုဲ ဒှ်ဂဝိၚ်ကဵု ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် ခက်ခုဲလေဝ်နွံရ။
တုဲကၠုၚ်ဂိတုဒ္ဂိုန် (၃) မံက်ဂှ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တအ် စှေ်သ္ပပေဲါသောၚ်ကလးပံက်လညာတ် ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲကွာန်ဝၚ်ရာဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုတုဲ ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်ဘာ နူကဵုကွာန်မွဲတၠ သၟာန်ဟီုတိုန် ပ္ဍဲဝိုၚ်သဳကၠဳ မ္ၚးပေဲါသောၚ်ကလးဂှ် သာ်ဝွံရ။
“ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေံါပန်ပှော်လီုအာမ္ဂး ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် ဘာကောန်ဂကူဏံ လီုမာန်ဟာ” ဂကောံရေၚ်တၠုၚ်ဘာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုမွဲတၠ သၟာန်တိုန် ညးတာလျိုၚ်ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် မွဲတၠဂှ် ညးဟီု သွဟ်ဏာဗီုဏံရ။ “ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေံါပန်ပှော်လီုလေဝ် ဘာကောန်ဂကူမန် ဟွံလီုပုဟ် ဆက်တန်အာ အတိုၚ် ပကတိတြေံရ၊ မုပရောတှေ် ဘာကောန်ဂကူမန်လၟုဟ်ဂှ် မတုပ်တဴလုပ်နွံမံၚ် သၟဝ်သၞောဝ်ဥပဒေပရေၚ်ပညာ ပ္ဍဲဗွိုၚ် သၞောဝ်ဥပဒေရရဏောၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ဥပဒေပရေၚ်ပညာ (အမျိုးသားပညာရေးဥပဒေ ၂၀၁၄) ဂှ် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုဂှ် ပိုဲလေဝ်ဂစာန်မံၚ်ဏောၚ်” ညးတာလျိုၚ်ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာဂှ် ဟီုသောၚ်ကလးရ။
အဓိပ္ပဲါညးတာလျိုၚ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဟီုကလးဏာ ပရောသၞောဝ်ဥပဒေ ပရေၚ်ပညာအလဵုအသဳ (အမျိုးသားပညာရေးဥပဒေ) သ္ပလဝ်ဒတန် ပ္ဍဲစၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်(၂၀၁၄) ဂှ်ရ။
လိက်သၞောဝ်ဥပဒေပရေၚ်ပညာ (၂၀၁၄) ဂှ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တအ် ကံက်နုက်လဝ်တုဲ သီုကဵုတြးလဝ် ကုညးတိုန်စိုပ် ပ္ဍဲပေဲါသဳကၠဳပံက်လညာတ် ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ဂှ်ကီုရ။
အတိုၚ်လိက်သၞောဝ်ဥပဒေပရေၚ်ပညာ (အလဵုအသဳ) စၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်သ္ပလဝ်ဒတန် (၂၀၁၄) ဂှ် ကံက်နုက်ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာ ဂကူဘာဂမၠိုၚ်ရ။
အခန် (၆) ဂကူဘာဂမၠိုၚ် –
(က) ဘာအလဵုအသဳဂမၠိုၚ် (အစိုးရကျောၚ်းများ)
(ခ) ဘာဂွံလဝ်ပရေၚ်ထံက်ပၚ် အလဵုအသဳဂမၠိုၚ် (အစိုးရအထောက်အပံ့ခံကျောၚ်းများ)
(ဂ) ဘာဒေသန္တရပိုၚ် (ဒေသန္တရအဖွဲ႕အစည်းပိုၚ်ကျောၚ်းများ)
(ဃ) ဘာဇကုဇကု (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဘာပူဂဵုဂမၠိုၚ် (ကိုယ်ပိုၚ် သို႕မဟုတ် ပုဂ္ဂလိက ကျောၚ်းများ)
(ၚ) ဘာဗ္တောန်လိက်ဘာလကျာ်ဂမၠိုၚ် (ဘုန်းတော်ကြီးသၚ် ပညာရေးကျောၚ်းများ)
(စ) ဘာပရဟိတဂမၠိုၚ် (ပရဟိတကျောၚ်းများ)
(ဆ) ဘာပရေၚ်ပညာအစဳဇန်တၟေၚ် (အထူးပညာရေးအစီအစဉ်ကျောၚ်းများ)
(ဇ) ဘာပြံၚ်ပဆုဲကဵု ဘာကာတၟေၚ်ဂမၠိုၚ် (ရွေ႕လျားနှၚ့် အရေးပေါ်ကျောၚ်းများ)
(္ၚ) ဘာဌာနဝန်ဇၞော် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဘာဌာနဝန်ဇၞော်မဆေၚ်စပ် စၟတ်သမ္တီလဝ်ဂမၠိုၚ် (ဝန်းကြီးဌာန သို႕မဟုတ် သက်ဆိုၚ်ရာဝန်းကြီးဌာနက အခါအားလျော်စွာ သတ်မှတ်သည့်ကျောၚ်းများ)
ပၞောဝ်ကဵုဂကူဘာ (၉) ဂကူဂှ် ပ္ဍဲကဵုဂကူဘာလၟေၚ်(ဂ) ဘာဂကောံဒေသန္တရ (ဒေသန္တရအဖွဲ႕အစည်းပိုၚ်ကျောၚ်း) ဂှ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ဂှ် ချူဓဇက်လဝ်သၞောဝ်ဥပဒေ ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန်ဂကောံတုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵု ဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် (ဗဟဵု) ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။ ဆဂး လ္တူဏံ ဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် (ဗဟဵု) ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မုဟွံပ္တိတ်ရမျာၚ်မွဲသာ်ရ။
ယဝ်လုပ်သ္ပသ္ဇိုၚ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေ (အလဵုအသဳ) အတိုၚ်ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေ ဂကူဘာဒေသန္တရမ္ဂး ဒးဒုၚ်ပြုပြေၚ်အုပ်ဓုပ် ကောပ်ကာဲသၟဝ်ပၠတရဴ ပရေၚ်ပညာအလဵုအသဳဟာဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒှ်ဂဝိၚ်ရ။ ဟိုတ်နူဏံတုဲ ဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မုဟွံပ္တိတ်ရမျာၚ်မွဲသာ် ဒှ်မာန်ရောၚ် ထေၚ်ကေတ်ရ။
ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ဝွံ သၞာံ (၂၀၂၂) ဏံမ္ဂး ပေၚ်ကၠုၚ်သဘၚ်ရတ်ထဝ် (၅၀) သၞာံရ။ သွက်ဂွံကၠောန်သဘၚ် စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတ်ထဝ်ဂှ် ဌာနပရေၚ်ပညာ ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တအ် ရေၚ်တၠုၚ်ပလေဝ်ပလေဝ် ဒၟံၚ်နွံရ။
သၞာံ (၁၉၇၂) ဂှ် စဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်လဝ် ဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တုဲ (၁၉၉၂) ဂှ် ထပ်ဒက်ပ္တန် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်ရ။ အခိၚ်ဝွံ ဘာကောန်ဂကူမန် ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်လေဝ် ဗြော်ဗြေဝ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်နာနာရ။
စိုပ်သၞာံ (၂၀၁၄) ဂှ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် (ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) ကၠောန်သ္ပကောံဓရီု ချပ်သဳကၠဳ ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ် ထပ်ပံက်သၠဲပ္တိတ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် (သမၠဲ) သွာၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ သွာၚ်ခမဳသၚ်၊ သွာတ်တၠပညာညးဆာန်ဂကူ ပံၚ်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် ကမ္မတဳပရေၚ်ပ ညာ (သမၠဲ) သွာၚ်ဗော်+သွာၚ်သၚ်+သွာၚ်တၠပညာညးဆာန်ဂကူ ပံၚ် (၂၅) ဇကု-တၠရ။
ပ္ဍဲကဵုဘာကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဘာကောန်ဂကူမန် တန်သၠုၚ် (၃) ဘာ၊ ဘာဖက်ဆောတန်သၠုၚ် ဍုၚ်လၟိုၚ် (၁) ဘာ (ဖက်ဆောကဵု ဘာတန်သၠုၚ်ညဳသာ)၊ ဘာတန်ဒေါဝ် (၈) ဘာ ပံၚ်လၟိဟ်ဘာ (၁၃၂) ဘာ၊ ဘာကဝ်လိက်ကောန်ဂ ကူမန် (၁) ဘာရ။
စရၚ်ဘာကီု၊ စရၚ်အ္စာဘာကီု၊ စရၚ်ကွးဘာကီု သွက်သၞာံဗ္တောန်ပညာ (၂၀၂၁-၂၀၂၂) ဏံ ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တအ် ဟွံဂွံသရောပ်စရၚ်ဏီရ။ အတိုၚ်စရၚ်တုဲကၠုၚ်တေံမ္ဂး အ္စာဘာကေတ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ် လၟိဟ် (၇၀၀) တၠပြၚ်၊ လၟိဟ်ကွးဘာ (၂) လက်ပြၚ်နွံရ။
ပ္ဍဲကဵုသၞာံဗ္တောန်ပညာ (၂၀၂၁-၂၀၂၂) ဏံဂှ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ကေုာံ ပွိုၚ်ဍုၚ်လ္ၚဵု သိုၚ်ပတန်ကၠုၚ် ဘာကောန်ဂကူတၟိလေဝ် နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။
လၟိဟ်ဘာ၊ လၟိဟ်အ္စာ၊ လၟိဟ်ကွးဘာ သွက်ဂွံပဵုကၠုၚ်နွံရ။ အသိၚ်ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် ခိုဟ်ကၠုၚ်ဏံဂှ် တာလျိုၚ်ဇၞော်ကၠုၚ်ရောၚ်။
ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တအ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်ဒုၚ်ဒါန်ကီု၊ ချဳဒရာၚ်သြန်လုပ်ဂကောံ “ညးဆာန်ကၟိန်ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်” ပကောံဂွံလဝ်သြန်ဒါန် ဗၞတ်ညိညကီုရ။
အခိၚ်အသိၚ်ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် သၠုၚ်ခိုဟ်တိုန်ကၠုၚ်ဏံဂှ် ဇၟာပ်ကောန်ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံစုတ်သြန်ဂအုံ “ညး ဆာန်ကၟိန်ပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်” မွဲဂိတု (၁၀၀၀) ဒကေဝ်ဂှ်ကီု၊ ဇၟာပ်ကွာန်မန် ဘာကောန်ဂကူဟွံမွဲဏီ ညံၚ်ဂွံ သိုၚ်ပ္တန်ပ္တိုန် ဘာကောန်ဂကူမန်တုဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာတန်သၠုၚ်ဟွံမွဲဏီဂှ် ညံၚ်ဂွံသိုၚ်ပ္တန်ပ္တိုန်ဘာတန်သၠုၚ်ဂှ် ဒးဆက်ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်။
နိဿဲ –
(၁) သၞောဝ်ဥပဒေပရေၚ်ပညာ (အမျိုးသားရေးဥပဒေ ၂၀၁၄)
(၂) တၚ်နၚ် အ္စာအံၚ်ဇၞး (ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာသမၠဲ)
