ပ္ဍဲသၟတ်မန် သုၚ်စောဲဂဥုဲၜူမာဲ ၁၀၀ တၠမ္ဂး မၞိဟ်ဗြဴလေဝ် ပါလုပ် နူ ၁ တၠ ဒဵုကဵု ၁၀ တၠကီုရောၚ် ဂွံဆဵုကေတ် သာ်ဝွံဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက် “အန္တရာယ်သၟတ်” လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် တၚ်နၚ်ဂဥုဲၜူမာဲ ပ္ဍဲဒေသမန် သၞာံ (၂၀၁၈) ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ (MYPO) ပ္တိတ်လဝ်နဘာသာမန်ဂှ်တုဲ ဂွံတီကေတ်ရ။
ဗွဲတၟေၚ် မၞိဟ်ဗြဴတံဂှ် ပ္ဍဲပေါဲသ္ဘၚ်တံကီု၊ ပ္ဍဲပေါဲကၠောန်သ္ပမိပ်ဇြိပ် (ပါတဳ) မွဲမွဲတံကီု လေပ်စကာကၠုၚ် ဂဥုဲၜူမာဲတံတုဲ လ္ၚဵုဂှ် သီုစောဲလာံအာ ဂဥုဲၜူမာဲရောၚ် ဂးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ရ။
“ညးဗြဴလ္ၚဵုတံ အဟိန်အာကၠုၚ် ပေါဲသ္ဘၚ် ကရောံသ္ကံရဲ တြုံတြုံဂှ် သၟတ်တြုံတုဲ ထောတုဲ သုၚ်ဒးအာလေဝ်နွံ၊ ပ္ဍဲသ္ၚိဇကု ၜိုဟ်သုၚ်ဒၟံၚ်တၞးဘိၚ်ဘၚ် (ဘိန်းဇာရွက်) တုဲ သုၚ်စေပ်ရံၚ်လေဝ်နွံ၊ လ္ၚဵုပၠန် စိုတ်ယှုက်ကဵု ပရေၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိတုဲ ဂၠာဲပၞော်တိတ် သုၚ်ဒးအာလေဝ် နွံ” မိရတ်ဆာန် ဥက္ကဌ MYPO ဂးရ။
သုၚ်စောဲနိဿဲဒး ဂဥုဲၜူမာဲမ္ဂး ပရေၚ်ထတ်ယုက် ပရေံစှေ်ဏောၚ်၊ ဇြဟတ်ခန္ဓ လဟုတ်စှေ်ဏောၚ်၊ တိက်ဟွံလှိၚ်၊ ဂွၚ်မတ်ပ္စံက်၊ရုပ်သာ်လီု၊ စိုတ်ပြး၊က္ဍဟ်ယောၚ်၊ စိုတ်ကၞုက်ကၞာဲ၊ ကြအ်၊ ဍောၚ်လောဲ၊ ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်လီု၊ လုတ်ဒုဟ်ရာဇဝတ် ဍေံဒှ်ကၠုၚ် ဒဵုအဆံၚ်ဏံမာန်ဒၟံၚ်တုဲ ဒးစိုပ်အချုက် ဒးလုပ်သ္ၚိစာတ် ဖဵုပရေံပရေံ မပ္တံဗီုဗီုတံဏံ ဂွံဒုၚ်စဏောၚ် မိရတ်ဆာန် ဂး။
ညးဗြဴလ္ၚဵုလ္ၚဵုပၠန် အတိုၚ်ဇကုရန်တၟံလဝ် ချပ်လဝ်ဂှ် ဟွံဂွံအခေါၚ်ရုဲစှ် ဗၠးဗၠးၜးၜးတုဲ စိုတ်ယှုက် နိဿဲကၠုၚ် (သုၚ်စောဲကၠုၚ်) ဂဥုဲၜူမာဲလေဝ်နွံ သာ်ဝွံ မိသုတဇဝ် Program Director ဂကောံစဳပျး ဖေါအ်ဗြေဝ်မဟာဇန် ဂးရ။
“မၞိဟ်ဗြဴတံလေဝ် သုၚ်စောဲကၠုၚ် ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်၊ မူဒှ်ရောဟီုတှေ် အခေါၚ်အရာကီု ကမၠောန်ကၟိတ်ကီု သွက်သၟတ်တံဂှ်အောန်မံၚ်၊ တုဲတှေ် ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် သွံရာန်စလောဲမံၚ်၊ ဒၟါနူဂှ်ရ မၞိဟ်ဗြဴတံ ကမၠောန်ကၟိတ်ဟွံမွဲတှေ် ကၠောန်ကၠုၚ် ကမၠောန်သွံရာန်ဂဥုဲ” မိသုတဇဝ် ဂး။
မၞိဟ်ဗြဴတံ တဴရဴကမၠောန်ဍေံတံစိုတ်လုပ်စ တဴရဴဝါသနာဍေံတံနွံဂှ် ဍေံတံညံၚ်ဂွံရုဲကေတ်တ်မာန် ဂှ် ပံက်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်၊ သမၠုၚ်ကဵုလညာတ်သမ္တီ ဗဟုသုတ၊ ကမၠောန်ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ပရေံပရေံမွဲဏောၚ် ဍေံတံညံၚ်ဂွံတီကၠးဂှ် ဒၠေါအ်ဗ္တောန်ကဵုပညာ၊ မၞိဟ်သွံရာန်ဒၟံၚ်တံဂှ်လေဝ် ယဝ်ရပ်စပ်ကေတ်အရေဝ် ဗတ်တ်မာန်ကီုမ္ဂး ပွမသုၚ်စောဲ နိဿဲဂဥုဲၜူမာဲဂှ် အလဵုအလဵုဍေံတံဝေၚ်ပါဲကၠုၚ်မာန်- သာ်ဝွံ မိသုတဇဝ် ဆက်ဟီုရ။
အတိုၚ်ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၟတ်မန်တံ ညးသုၚ်စောဲဂဥုဲၜူမာဲ နွံ (၇၃%) ပြၚ်တုဲ အယုက် နူ ၂၁ ဒဵုကဵု ၃၀ ဂှ် နွံ ၄၈%၊ အယုက် နူ ၁၂ ဒဵုကဵု ၂၀ ဂှ် နွံ ၃၆% ၊ သၟာၚ်နူဂှ် ထပိုဲ ခမဳလ္ၚဵုတံလေဝ် နိဿဲမံၚ်ကီုဏောၚ် ဂးရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲအရာသုၚ်စောဲ နိဿဲဂဥုဲၜူမာဲဂှ် ဂဥုဲချေံယျာၜဂှ် ၅၂%၊ တၞးဘိၚ်ဘၚ်ဂှ် ၃၂%၊ ဘၚ်ဂှ် ၆%၊ဂဥုဲဖက် (စပ်ဆေး)ဂှ် ၂%၊ ဂဥုဲ ဂကူ (ice) ဂှ် ၅%၊ ဘိၚ် ၃% တံပါလုပ်တုဲ အကာဲအရာဂှ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တှေ် ဂၠိုၚ်အိုတ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကဵု ဇြပ်ဗုဂှ် နွံအဆံၚ်ဒုတိယ ကဵု တတိယ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်တ္ကံခၟိုၚ်ဂှ် အောန်အိုတ် ဂး။
သ္ဂောံဒှ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၇ ၊ စနူဂိတုဂျူလာၚ် ဒဵုကဵု ဂိတုအံက်တဝ်ဗာ စှေ်ဂေတ်လ္ၚတ် ပ္ဍဲ (၉၃) ကွာန် ဒေသတွဵုရးမန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်၊ မတ်မလီု၊ တ္ကံခၟိုၚ်၊ ကျာ်မြဟ်၊ မုဟ်ဍုၚ်၊ ဇြပ်ဗု၊ ဍုၚ်ရေဝ် ကေုာံဒေသ တွဵုရးကရေၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ် သီုဖအိုတ် (၁၀) ပွိုၚ်ဍုၚ်တံတုဲ ကၠောန်ကၠုၚ် ပေါဲသဳကၠဳ (၂၅) ဝါ၊ တုဲတှေ် သၟာန်သၟုက်လဝ် ကောန်ဒေသ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ ဂကောံမဟာဇန်၊ သ္ကိုပ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်၊က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၟတ် ကေုာံ ညးကေၚ်နိဿဲကၠုၚ်ဂဥုဲ (၂၁) တၠ၊ တုဲတှေ် ဗက်ကေတ်လဝ် Survey form နူမၞိဟ် (၅၀၀) တၠ ပ္ဍဲ (၁၀) ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ ပံၚ်ဖအိုတ်မ္ဂး က္လိဂွံလဝ် တၚ်နၚ် နူမၞိဟ် (၁၀၇၀) တၠတံတုဲ ချူခၞံလဝ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဏံရ။