နာဲခပဝ်
ကြဴနူကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ထိၚ်ကေတ်အဝဵု ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၁) ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတုဲဂှ်တှေ် စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကလိဂွံလဝ် ညိညတံဂှ် ကလေၚ်လီုလာ်အာရ။ သာ်လဵု သ္ဂောံက္လေၚ်ဂွံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဝွံရော? ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ဍေံတံ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု သွဟ်ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) လီဠာန်လဝ် ဂးတုဲ ထိၚ်ကေတ်အဝဵု၊ ဒက်ပတန်ပတိုန် ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ် (SAC) ဂးလဝ် သာ်ဂှ်ရ။ ဗွဲသရုပ်တှေ် ကော်ခဴစ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။ လပါ် ဗော်ဒးဒုၚ်သီထောံအဝဵုတံပၠန်လေဝ် ညးတံအေၚ်ဒုၚ် ဟွံသေၚ်ရ။ အမာတ်ကၠတ်ထဝ် ဒးဒုၚ်ရုဲစှ်လဝ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်တှေ် ညးတံ က္လေၚ်ဒက်ပတန်ပတိုန် ကမ္မတဳသ္ပစၞးကၠတ်ထဝ် (သဳအာပဳအုက်) တုဲ လက္ကရဴဏံ သွက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန် ဒစဵုဒစးအာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ (အေန်ယူဂျဳ) မံက်ဂတဝ်တို်န်မွဲပၠန်ရ။ တုဲပၠန် ပေဲါဗတိုက် ပေဲါပၞာန်တံ က္လေၚ်ဒှ်တိုန် ဗီုပြၚ်တၟိတုဲ လတူပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံသၟး ဒစဵုဒစးဟွံသေၚ် ဂကူဗၟာတံလေဝ် က္လေၚ်ဒစဵုဒစးကၠုၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ။
ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ လၟုဟ်ဂှ် စိုပ်မံၚ်အကာဲအရာ ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်တုဲ ယဝ်ရ အကာဲအရာဍေံ ဟွံခိုဟ်တိုန် နူအဏံမ္ဂး သွက်ဂွံဇီုကပိုက်အာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပရေၚ်မၞိဟ်တံ နွံတဴတၟာဂလိုၚ်ရ။ အကြာဏံဂှ်တှေ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးချိုတ်အာ တၟာဂလိုၚ်လေဝ် နွံကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ တော်ရံၚ်ကဵု အခိၚ်လောန်ကၠုၚ် ဗၞတ် (၁၀) သၞာံတေံတှေ် အကာဲအရာ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဍေံယောၚ်ယာအာ တၟာဂလိုၚ်ရ။ အကြာဏံဂှ်တှေ် နူကဵုဂကောံပညဳပညပ် အရာတက်ကျာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (PPST) ဂှ် ဒှ်ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဂကောံရပ်လွဟ် (၁၀) ဂကောံ ထပက်လဝ်စၟတ်တဲ (NCA) ရ။ ဒုၚ်သဇိုၚ်လတူ NCA တုဲ စပ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် သွက်ဂွံကလေၚ်ဂွံမွဲဝါပၠန်ဂှ် အာတ်မိက်လဝ် နွံရ။ ပ္ဍဲကဵု PPST ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်ရပ်လွဟ် ဗော်သွးဂကူကရေၚ် (KNU)၊ ကံၚ်ဇြဳပၠန်ဂတးဍုၚ်သေံ/ ဒပ်ပၞာန်သေံ (RCSS/SSA)၊ ဗော်ကွးဘာဗၟာ သွက်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံဍုၚ် (ABSDF) ၊ ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (DKBA)၊ ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကရေၚ် (KPC)၊ ဗော်ဗၠးၜးရခေၚ် (ALP)၊ ဂကောံပၠန်ဂတးဗၠးၜးပအိုဝ် (PNLO)၊ ဗော်ပၠန်ဂတးဂကူချေၚ် (CNF)၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (NMSP) ကဵု ဗော်ဂကူလာဟူ (LDU) တံ ပါလုပ်ရ။ ၜိုန်ရဂကောံ (၁၀) ဂကောံဏံ ပါလုပ် ပ္ဍဲကဵုဒေံါပန်ပှော်ရောၚ် ဟီုကီုလေဝ် ဗော်သွးဂကူကရေၚ်၊ ဗော်ပၠန်ဂတး ဂကူချေၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်သေံဇၞော်တံဂှ် က္လေၚ်ဒစဵုဒစးမံၚ်ကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကြဴနူကဵုပၠန်ဂတးဥတုကညၚ်ရ။
မ္ၚးနူကဵု ဗော်ပၠန်ဂတး ဒေံါလဝ်ပန်ပှော်ကဵု ပါလုပ်ပ္ဍဲကဵု NCA တုဲ ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာတေံဂှ် က္လေၚ်ပၠန်ဂတးဒၟံၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံရ။ ဂကောံရပ်လွဟ် လပါ်သၟဝ်ကျာတေံလေဝ် ညးတံ ဒက်လဝ်ဗီုပြၚ် မဟာမိတ်ပၞာန်တုဲ ကော်ခဴစ (FPNCC) တုဲ အပ္ဍဲကဵုဂကောံဏံတှေ် ဒြဟတ် ဒပ်ပၞာန်ညးတံ ခိုၚ်ဗိုန်ရ။ ဂကောံရပ်လွဟ် မပါလုပ်တံဂှ်တှေ် ဗော်ဗၠးၜးကချေၚ် ကေုာံ ဒပ်ညးတံ (KIO/KAI)၊ ဒပ်ပၞာန်ဂကူဝ (UWSA)၊ ဒပ်ပၞာန်မိုၚ်လာ (NDAA) ၊ ဒပ်ပၞာန်ကဝ်က (MNDAA)၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးပလံၚ် (တအာၚ်) (TNLA) ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် (AA) တံ ပါလုပ်ရ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ မ္ၚးနူကဵု ဒပ် ‘ဝ’ တံကဵု ဒပ်ရခေၚ်တံဂှ်တှေ် ဒပ်သှေ်မံၚ်တၞဟ်ဟ်တံဂှ် ဗတိုက်မံၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာရ။ လတုဲ လပါ်သၟဝ်ဏံ ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲ (KNPP) တံကဵု ဒပ်ပၞာန်ညးတံ (KA) ဂှ် ဗတို်က်မံၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံရ။ နကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဗၟာတံဂှ်တှေ် ဗော် ကေုာံ ဒပ်ပၞာန် လပါ်ဒေသသၟဝ်ကျာတံ သွက်ဂွံဒေံါပန်ပှော်အလုံဍုၚ်ဂှ် ကော်ဘိက်ရ။ ဆဂး ရဲဂကောံဒေသသၟဝ်ကျာတံ ညာတ်ကေတ်ဂှ် NCA ဂှ် ပၠေၚ်ဝေၚ်အခိၚ်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၟဝ်သၞောတ် (၂၀၀၈) ဂှ်တှေ် စပ်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ အာတ်မိက်မံၚ် သွက်ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ကီု တွဵုရးညးကဵုညးကီု ဖန်ကဵုဟွံမာန်ရောၚ် ညးတံ ပတှေ်ကေတ်တုဲ လွဳဒြဟတ် ဗီုဒပ်ပၞာန် ‘ဝ’ မာန်တှေ် ဒေသဇကုကဵုဇကု အုပ်ဓုပ်မာန်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်သာ်ဂှ်တုဲ ဟွံလုပ်ဗွိုၚ် NCA ရ။
ဂၠံၚ်ဍာန် NCA ဝွံ ယဝ်ရ စေတနာ အလဵုအသဳဗၟာ အဆက်ဆက်တံ တပ်တးရောၚ်မ္ဂး ပြေပြံၚ်မာန်ရ။ ထပက်စၟတ်တဲတုဲမ္ဂး တက်ကျာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဖျေံဗီုကၟိန်ဍုၚ် ဍာံပြရောၚ်တှေ် စိုပ်တရဴရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၅) သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် အလဵုအသဳကီု ဒပ်ပၞာန်ကီု ဟွံတပ်တး လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံရ။ ယဲကပ် Covid ဂှ် သာတုဲ သကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်ရ။ အကြာဏံ ပၞာန်တံ သီအဝဵုတုဲ အလဵုအသဳပြိုၚ်ပကာန် အေန်ယူဂျဳ မံက်ရ။ ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာညးဍုၚ်ကွာန် (ပဳဒဳအာပ်) တံ နဒဒှ်ပၠန်ဂတးဗီုပြၚ်တၟိ မံက်ဂတဝ်တိုန်တုဲ ဗတိုက်မံၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒပ်ပၞာန်ကီု ဗၠာဲသၟိၚ်တံ ပ္ဍဲကဵုဇၟာပ်ပ်ဒၞာဲ ဇၟာပ်ပ်ဍုၚ်ရ။ ဆဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဟွံကော်ဘိက် ပဳဒဳအာပ် တံ သွက်ဂွံဒေံါပန်ပှော် ထပက်စၟတ်တဲ အေန်ဇြဳအေ တုဲ သွက်ဂွံဖတိုက်ဖအးဖအိုတ်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်သာ်ဂှ်ရ။ စပ်ကဵုအကာဲအရာဝွံတုဲ ပဋိပက္ခတံ သာ်လဵုလေဝ် အောန်စှေ်မာန် ဟွံသေၚ်ရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန် ညးထပက်လိက်ကသုက် အေန်ဇြဳအေ တံလေဝ် ပ္ဍဲကဵုမွဲအခိၚ်တေံလေဝ် အေန်ဇြဳအေ ဂှ် စကာဟွံဂွံရ။ လၟုဟ်ပၠန်၊ အေန်ဇြဳအေ ဂှ် က္လေၚ်စကာဂွံမံၚ်ဏီဟာ?။
သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် အလုံဍုၚ်ဂှ် မ္ၚးကဵုဂၠံၚ်တရဴ အေန်ဇြဳအေ တုဲ သွက်ဂွံ ဒးဂၠာဲသွဟ် ဗီုပြၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ထေက်ရောၚ်။
