ဝဏ္ဏမာန် ပ္တိုန်ထ္ၜးရ။
သၟာန် ။ ။ လ္တူနူကဵုရုၚ်ဌာနကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်လိက် ကိစ္စဗ္တောန်လိက်ဘာသာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် အကာဲအရာဗီုလဵုနွံ အ္စာလဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ စနူဂိတုဂျောန် (၉) ဂှ်ရ နူဌာနဝန်ဇၞော် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပ္တိတ်လိက် ဍေံပတဝ်က္ဍိုပ်ကဵု ဥက္ကဌဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်ဗဟဵု ဍေံတံပတဝ်တုဲတှေ် ဍေံတံ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်လိက်နွံမံၚ်။ ကိစ္စဏံ ပိုဲတံဂှ် လလောၚ်သမ္တီကဵု ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်တံရ။ ပ္ဍဲကဵုသမ္တီဂှ်တှေ် ဗီုဍေံတံစၞောန်လဝ်၊ ဗီုဍေံတံပတိတ်လဝ်လိက်ဂှ်ရ၊ ဥပမာဍေံ သၞာံဗ္တောန်လိက် (၂၀၂၂ – ၂၀၂၃) ဏံဂှ် ဘာဟွံဂွံစဗ္တောန်ဏီ စပ်ကဵုဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု၊ ပ္ဍဲကဵုဘာဂှ် လၟိဟ်ကွးဘာ နွံလၟိဟ်ၜိုတ်မူစိ၊ ကွာန်လဵု၊ ဘာလဵု၊ ပွို်ၚ်ဍုၚ်လဵု ဂိတုဂျောန် (၂၃) ဏံ စွံအလန်လက္ကရဴအိုတ်တုဲ ပလံၚ်ဗစိုပ်ဏာကဵုရုၚ်ညိ။
သၟာန် ။ ။ ဒှ်သာ်ဂှ်တှေ် နူကဵုဒေသ ကွာန်တံ ဘာတံ ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုလဝ်ပရိုၚ် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်မန် ပရိုၚ်စိုပ်ကၠုၚ်နွံကီုဟာအ္စာ?
သွဟ် ။ ။ ဒဵုကဵုလၟုဟ်ဏံဂှ်တှေ် ပွိုၚ်ဍုၚ်လဵု၊ ဘာလဵု သှေ်မံၚ် ကဵုလဝ်ပရိုၚ်ကုပိုဲဂှ် ဟွံမွဲဏီ၊ ဆဂး ညးတံ ပလံၚ်ဗစိုပ်ဏာရုၚ်ယျဟာဂှ် ပိုဲဟွံတီဏီ အေဒှ်ဟဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ယဝ်ရ ကွာန် ဘာ မိက်ဂွံဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲမန်တှေ် လိက်မန် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳ ဏောၚ်ဒှ်တှေ် ဗီုလဵုဒးရေၚ်တၠုၚ်ကေတ်အဆက်ဗီုလဵုအ္စာ?
သွဟ် ။ ။ ကိစ္စဏံ ပိုဲညာတ်ဂှ် စပ်ကဵုဌာနကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏောၚ်၊ နူဍေံဗစိုပ်လိက်ဟီုဂှ်တှေ် ဗစိုပ်လဝ်ကဵု ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်ဏောၚ်၊ အေဒှ်ကိစ္စဂှ်တှေ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် နကဵုအဆံၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ အရာဂွံ (မှတ်ပုံတၚ်) ဟွံမွဲကီုကၠာရ ပ္ဍဲပိုဲဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓ ဘာသာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ညးကဵုညးဖအိုတ်ဂှ် နွံမံၚ်ရ။ ကိစ္စဏံဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ် ပိုဲတံဏောၚ်ဂှ် ပိုဲဒုၚ်ကေတ်လဝ် တုဲတုဲမံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပိုဲညာတ်ကေတ် စပ်ကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဖအိုတ်ဂှ် ဘာတန်မူလ၊ ဘာတန်မူလလောန်၊ ဘာတန်မူလပါ်တိတ်နွံဏောၚ်၊ အေဍေံနွံဗီုဏံတှေ် ဘာလဵု ဘာလဵု ဗ္တောန်မံၚ်ယျဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်ပိုဲ က္ဍဟွံစိုပ်ပုဟ်တှေ် ဆောံလေၚ်အာ ပရေၚ်ပညာမာန်ဏောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးတံကဵုပိုဲ ပံၚ်ဗစိုပ်တုဲ အာစိုပ် ကတ်လ္ၚတ် ချဳဓရာၚ်မှ ပရောနာနာ ဍေံမံက်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဘာလဵု ဟွံဂွံဗ္တောန်ဏီ၊ ဘာလဵု သှ်ၜေက်မံၚ်၊ လၟိဟ်ကွးဘာဂှ် ဗီုလဵုနွံ၊ ကိစ္စစရၚ်ဂှ်ဖအိုတ် ဂွံသမ္တီတုဲမှ ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴမာန်ညိ။ ဣညအ် ပိုဲတံ ဂွံအာစိုပ် ဂအုပ်ရုၚ်ပရေၚ်ပညာ၊ ပိုဲအာတ်မိက်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံ ဂွံလောဲလောဲဏောၚ် ပိုဲဒုၚ်စဗီုဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လၟိဟ်အ္စာဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳ TA, LA ဗၞတ်ၜိုတ်မုစိတၠနွံအ္စာ?
သွဟ် ။ ။ အ္စာ TA ကီု LA ကီု ဍေံဒှ်မံၚ်ၜါဂကူရ။ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် အ္စာဘာနွံ (၅၅၀ – ၆၀၀) တၠနွံ၊ လက္ကရဴဏံ လ္ၚဵုဂှ် နုက်တိတ်ထောံလေဝ်နွံ၊ ပဵုတိုန်လေဝ်နွံ စရၚ်လက္ကရဴအိုတ် တ္ၚဲဏံဂှ် ပိုဲအာတ်မိက်လဝ်ဖိုဟ်ရ၊ ဆဟွံစိုပ်တဲပိုဲဏီ အေဒှ်မံၚ်ဟဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ဗီုပြၚ်ဗ္တောန်ဂှ် ဘာမွဲကဵုမွဲ ဟွံတုပ်နွံ၊ လ္ၚဵုပ္ဍဲအခိၚ် လ္ၚဵုမ္ၚးအခိၚ်နွံ၊ လ္ၚဵုဂွံအခိၚ်ဂၠိုၚ် လ္ၚဵုဂွံအခိၚ်အောန်နွံ၊ လ္တူဏံရော အ္စာလဴကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ပ္ဍဲအခိၚ်၊ ဍေံဂွံဒှ်မာန်ဂှ် အာတ်မိက်လဝ်နွံရ။ ဘာလ္ၚဵု ၜိုတ်တီဂှ် ဗ္တောန်မံၚ်ပ္ဍဲအခိၚ်လေဝ် နွံမံၚ်ရ။ ဘာလ္ၚဵုပၠန်ဂှ် နူ (၈) နာဍဳ ဒဵုကဵုစိုပ် (၉) နာဍဳ ဗီုဂှ်လေဝ်နွံ၊ ဘာလ္ၚဵုပၠန် ဂှ် နူကဵု (၃) နာဍဳ၊ ဒဵုစိုပ် (၄) နာဍဳ ဍေံနွံဍာံဍာံဂှ်တှေ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဘာ (၇) အခိၚ်ဂှ်ရ၊ တုဲပၠန် စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက် ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်လေဝ် ပိုဲတံ အာတ်မိက်လဝ်ရ။ ဘာလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ်လေဝ် နွံမံၚ်ရ။ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ်တှေ် အ္စာ TA, LA တံဏံဂှ် ညးတံရန်တၟံကဵု သြန်ဂိတုဟွံသေၚ်ပုဟ် ရန်တၟံ စွံစိုတ်ကဵု အရေဝ်ဘာသာ၊ လိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာညး၊ ဂွံဓမံက်၊ ဂွံထိၚ်ဒဝ်၊ ဂွံပြာကတ်အာဏောၚ်။ စွံစိုတ်ဗီုဏံတုဲမှ ဒုၚ်ဂိတုဲဗ္တောန်မံၚ်၊ နူယိုက်ဝန် အ္စာ/အ္စာၝောံတံဂှ် လ္တုအ္စာၝောံကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဏံဂှ် နူယိုက်ဝန် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်၊ သွက်ဂကူဏောၚ်ဂှ် စွံစိုတ်တပ်ပ်ဏောၚ်၊ ညးတံဂှ် ဒှ်မံၚ် အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏောၚ်၊ နကဵုအ္စာၝောံဇၞော်ကီု၊ အ္စာ/ အ္စာၝောံ နွံမံၚ်ပ္ဍဲဘာဂှ်သီုဖအိုတ် ကောန်သြိုဟ်၊ ကောန်စး ပါ်တရးဟွံထေက်ပုဟ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံ စပ်ကဵုအခိၚ်ဗ္တောန်လိက်ဂှ်ဖအိုတ် မပ္တံကဵု ကပေါတ်ကိရိယာကီု၊ ကိစ္စကပေါတ်ဖအိုတ်ဂှ်တှေ် တပ်ပ် ဍေံဒးဒှ် ဒးဒုၚ်ကေတ်ဗီုဂှ်ဏောၚ်။ မွဲတၚ်ပၠန် အ္စာ/ အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် မပ္တံကဵု ကယျိုၚ်ကောန်ဂကူ၊ ကယျိုၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ကျိုၚ်ဟွံဂွံပုဟ်ဂှ်လေဝ် လိက်စၞောန်ပ္တိတ်လဝ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲဟွံဆဵုပုဟ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် အာကဵုကယျိုၚ် ကောန်ဂကူညးကဵုညးဂှ်လေဝ် နွံမံၚ်ဏောၚ်။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ်လေဝ် ကျိုၚ်စဍေံအောန်မံၚ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲမိၚ်မံၚ်ကီုရ၊ ဇေတ်တ်တေံ ကျိုၚ်ကယျိုၚ်ဂကူညးကဵုညး ဂွံမံၚ်ဏောၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တုဲနွံမွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် သၞောတ်ဗ္တောန်လေဝ်ဂွံ / ဟွံဗ္တောန်လေဝ်မံၚ်ဂွံ ဟွံဒးသွဟ်မွဲသာ် ဗီုဏံရောအ္စာ ဗီုလဵုဍေံဒးဒှ်ထေက်။
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် နကဵုအဆံၚ်တွဵုရး ကမ္မတဳကောပ်ကာဲဟီုဟီု၊ ကမ္မတဳဓမံက်ရုပ်ရဴ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဘာအလဵုအသဳဏံဂှ် တန်န်ကြန်န် ဒးပံက်ကမ္မတဳမွဲ ထေက်ဏောၚ်၊ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် နကဵုဘာသာပဵုမွဲ၊ ပၟိက်နွံတှေ် ဗ္တောန်၊ ပၟိက်ဟွံမွဲတှေ် ဟွံဗ္တောန် ဗီုဏံဂှ် ဍေံဒှ်ဟွံထေက်ပုဟ်၊ လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဒးသွဟ်လိက် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳဂှ် ဒးဒှ်ထေက်ဏောၚ်။ စပ်ကဵုကိစ္စဏံတုဲတှေ် ထေက်ကဵုဒးကၠောန်၊ ဌာနမွဲကဵုမွဲ ဒးဆက်စိုပ်၊ ဒးပ္ညဳဂှ်တှေ် အၝေဏံဂှ် လၟိဟ်ကမၠောန်ဂှ် ဍေံနွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဗီုလဵုနွံနွံရ ဗီုသွဟ်လိက် ဗီုပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳဏံဂှ် ကိစ္စပေဲါသွဟ် လိက်ဂှ် ဒးကၠောန်တွဵုဏောၚ်၊ သၠုၚ်အိုတ်ဂှ်တှေ် လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်အံၚ်မှ ဒးတိုန်တန်ဏောၚ် အေဗီုဂှ် ဍေံဒးဒှ်ထေက်ဏောၚ် ပိုဲတံညာတ်ဗီုဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဗ္တောန်မံၚ်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗီုကဵုလိက်မန်တှေ် လၟုဟ်ဗ္တောန်မံၚ် စိုပ်တန်လဵုရရော?
သွဟ် ။ ။ လၟုဟ်ဂှ်တှေ် ဗ္တောန်မံၚ်တန်မူလ၊ ၜက်စိုပ်အာမူလလောန် တန်ပဥ္စမဂှ်၊ ဍေံခက်ခုဲနွံမွဲဂှ် လိက်တန်ဗ္တောန်ဂှ် ဇၟာပ်ကွးဘာကဵုဟွံမာန်ပုဟ်၊ ကိစ္စဣညအ် ဍေံဒှ်ခက်ခုဲဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပညာဂှ် ဒးဒှ်ရဲယိုက်ဝန်မွဲဂှ်တှေ် အာယုက် (၂၅) သၞာံ ညးတံဖျေံလဝ် ဗီုဂှ်နွံမံၚ်။ တုဲပၠန် စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူကဵု ဒှ်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တုဲတှေ် လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံ ချိုတ်ပၠိုတ်ကေက်သကာမှ သ္ပအ္စာဂွံဏောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍေံတံသ္ပလဝ် အာယုက် (၃၅) လ္ပာ်သၟဝ် ဒးဒှ်ဏောၚ်၊ လက္ကရဴဏံ ပိုဲဂွံပရိုၚ်မွဲဂှ် ဟိုတ်နူယဲကပ်ကီု၊ ပြသၞာအကာဲအရာနာနာသာ် အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် အာယုက် (၃၅) ၜက်အာနွံမံၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်ခါန်ကၞက်အ္စာၝောံဂှ် ဌာနဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ခါန်ကၞက်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပညာဏောၚ် မၞိဟ်ခါန်ကၞက်၊ ကိစ္စတံဏံ အ္စာၝောံ အာယုက်ၜက်အာ (၃၅) သၞာံတံဂှ် ညးတံလေဝ် တိုန်လဝ်တက္ကသဵုသဇိုၚ်တေံ ဂွံလဝ်စၟတ်တဲ ဒးဒှ်အ္စာ၊ (ကျောၚ်းဆၚ်းသၚ်တန်းလက်မှတ်) ညးတံဂွံလဝ်တုဲယျ၊ အာယုက်ညးတံ (၃၅) ၜက်အာ၊ အေတံဏံဂှ် ဗီုလဵုဒှ်ဒှ်ရ ဠညးတံ လုပ်ကမၠောန်ဂှ် အာယုက်ညးတံ ဟွံပေၚ်ပုဟ်၊ ကိစ္စဏံလေဝ် နဒဒှ်ကၟိန်ဍုၚ် စုၚ်ၚ်လေၚ်ၚ် ချပ်တုဲတှေ် ရန်တၟံကဵု ဓဝ်ညှာစိုတ် ပ္ဍဲခါန်ကၞက် TA, LA ဏံဂှ်တှေ် ဒးချပ်ဗ္စာ ဒးခါန်ကၞက်အာထေက်ဏောၚ် အေဣညအ်မွဲတၚ် အာတ်မိက်ပေၚ်ၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဂွံမိၚ်မံၚ်မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် အ္စာဘာဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳတံဂှ် တာလျိုၚ် TA, LA မုမုဗီုလဵု အ္စာလဴစညိ?
သွဟ် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် LA တှေ် မွဲတ္ၚဲမှ ဗ္တောန်ပွိုၚ်မွဲနာဍဳရ။ သြန်ဂိတုဍေံတံ မွဲဂိတုမှ ဂွံ (၆) ဠက်ဓဝ်ရ။ မန်တှေ် ဗ္တောန်လိက်မန်ရ။ ကရေၚ်တှေ် ဗ္တောန်လိက်ကရေၚ်၊ ဂကူတၞဟ်ဟ်တံလေဝ် လိက်ညးကဵုညး ဗ္တောန်ပွိုၚ်မွဲနာဍဳဖအိုတ်ရ။ TA ဟီုဂှ် အခိၚ်ဗ္တောန်လိက်ဟီုဂှ် ဂွံထံက်ရီု၊ ဥပမာ ကွးဘာမန်မွဲ အ္စာၝောံဗၟာဂှ် ဗ္တောန်ဗီုဗၟာတှေ် ဍေံဟွံကၠးပုဟ်၊ အေဂှ်တှေ် အ္စာၝောံ TA တံဂှ် ဒးထပ်ပသောၚ်ကဵု ဗီုမန်ပၠန်ဏောၚ် တာလျိုၚ်ညးတံနွံဗီုဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တၚ်လက္ကရဴအိုတ် မုအ္စာမိက်ဂွံဟီုဗပေၚ်နွံမံၚ်ဏီ ဟီုမာန်ရ။
သွဟ် ။ ။ ကိစ္စဏံဂှ် ရန်တၟံကဵု လိက်ပတ်ဂကူ ဂွံတဴတက်ဂှ်တှေ် လၟုဟ် ဗီုလိက်စၞောန်ဍေံ တိတ်မံၚ်ဂှ် ဗီုဗ္တောန်မံၚ်ပ္ဍဲဘာဂှ်ရ။ တုဲပၠန် ကွးဘာဂၠိုၚ်လောန်အာ အ္စာဘာအောန်မံၚ်၊ ဒးထပ်ခါန်ကၞက်ပၠန် ကိစ္စကမၠောန်ဗီု တံဏံ ရုပ်ရဴဍေံ ညံၚ်ဂွံမံက် ပိုဲဂှ် ဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ကေုာံ ဗုဒ္ဓဘာသာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ညးကဵုညး ကိစ္စလၟေၚ်ကမၠောန်ဏံဂှ် လ္ၚတ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ညိ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ပိုဲ၊ ဂကောံသၚ်တံကီု၊ ညးတာလျိုၚ်ခရှ်တံဖအိုတ် နွံပၟိက်၊ စွံစိုတ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်တုဲတှေ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။
